Felle Israëlische strijd
tegen Duitse deskundigen
Socialisten en liberalen
laken houding van CDU
Rijksstudietoelage een
economische noodzaak
Zwaartepunt stijgt
Hulp aan Egypte wordt tegengegaan
KLOOSTERBALSEM
Algerije boos
over proef
in Sahara
Zal Zwitserland
arrestanten
uitleveren
Luchtvervuiling
in Parijs
catastrofaal?
hi cajn \ij,
WAJANG
W. CLAY
TOCH IS
HET ZO!
Bloedige botsing
in Iran
5
WOENSDAG 20 MAART 1968
HET wordt steeds duidelijker,
dat de Israëliërs een felle on
dergrondse strijd voeren legen
een onbekend aantal Westduitse
raketdeskundigen. Deze Duitsers
hebben in de Tweede Wereldoor
log de nazi's geholpen bij de bouw
van de V 1 en de V 2 en nu helpen
zij president Nasser van Egypte
bij de opbouw van een raketten-
arsenaal, dat eventueel tegen
Israël kan worden ingezet.
De strijd van de Israëlische
agenten speelt zich vooral af op
Westduits grondgebied. De West
duitse veiligheidspolitie is nu een
uitgebreid onderzoek begonnen
naar de Israëlische activiteiten.
In het bijzonder interesseert de
Westduitse politie zich voor een
ontvoering, een poging tot
moord), pakjes met ontplofbare
stoffen, een vliegtuigongeluk,
waarbij een in Engeland geboren
Duitse hertogin om het leven
kwam en andere mysterieuze za
ken.
In de Israëlische kranten kan
men op het ogenblik lezen, dat
niet minder dan 4'00 Duitsers in
dienst van Nasser zijn. In Cairo
geeft men toe, dat het een groot
aantal Duitsers zijn.
De Westduitse politie hoopt belangrij
ke aanwijzingen te krijgen door de ar
restatie van twee Israëlische agenten in
Zwitserland, over wie we onlangs be
richtten. Het was trouwens de Duitse
Justitie die de Zwitserse politie atten
deerde op deze twee agenten, die wor
den verdacht van een poging tot
moord. Verwacht wordt dan ook dat dat
land een officieel verzoek tot uitleve
ring zal doen.
Advertentie
verzacht en verlicht aan
doeningen van huid en
spieren.
Huisapotheek CH
bi potje liJU
De Franse ondergrondse kern
proef in de Sahara juist op de
dag d>at Algerije het feit herdacht
dat een jaar geleden de overeen
komst met Frankrijk in Evian
werd gesloten, heeft een storm
van verontwaardiging ontketend.
De Algerijnse Nationale Vergade
ring is voor vandaag in speciale
zitting bijeengeroepen om te
overwegen wat de gevolgen zul
len zijn van deze rechtstreekse
aanval op de onafhankelijkheid
en soevereiniteit van Algerije.
De Algerijnse regering heeft gis
teren gedreigd het verdrag van sa
menwerking met Frankrijk te ver
breken als het de proef zou door
zetten. Parijs heeft zich over de
proef niet uitgelaten. Een woord
voerder van het ministerie Vah voor
lichting zei dat atoomproeven val
len onder de militaire geheimen en
dat om die reden geen commentaar
te verwachten is.
Overigens heeft de Franse minister
van voorlichting, Peyrefitte aan een
lunch in Parijs verklaard, dat Frank
rijk zich uitdrukkelijk het gebruik van
de proefterreinen in de Sahara heeft
voorgehouden en derhalve volledig het
recht heeft atoomproeven te nemen.
Volgens de overeenkomst van Evian
zou Frankrijk de terreinen nog vijf
jaar mogen gebruiken.
In Algiers verklaarden woordvoerders
van de regering dat premier Ben Bel
la achttien uur gewacht heeft met de
aankondiging dat Frankrijk een atoom-
proef had genomen. In de tussentijd
zou hij President De Gaulle hebben
overgehaald alsnog van het experiment
af te zien. Ben Bella zou het nemen
van de proef hebben vernomen van de
Franse ambassadeur Georges Gorse,
die onomwonden zou hebben verklaard
dat Frankrijk een ondergrondse proef
heeft genomen.
In Genève hebben westerse afgevaar
digden zich niet over de proef uitge
laten.
V ulkaanuitbarsting
op Bali bedreigde
vliegveld Soerabaja
Volgens in Djakarta ontvangen be
richten is het verkeer op het vliegveld
van Soerabaja geheel verlamd door de
asregen die de vulkaan Goenoeng
Agoeng op Bali twaalf uur lang heeft
uitgebraakt. Een aslaag van twee tot
drie centimeter ligt op het vljegveld en
in enkele wijken van Soerabaja. Ookin
het gebied van Madioen en Kediri ligt
«s. De uitbarsting van de vulkaan op 16
februari heeft zeventien doden en tien-
fclkn gewonden geëist
In Zwitserland zullen de Israëliërs te
rechtstaan wegens schending van de
neutraliteitswet.
Moordaanslag
In West-Duitsland zouden ze terecht
moeten staan wegens een poging om
de Duitse raketdeskundige dr. Hans
Kleinwachter op 20 februari te ver
moorden. Op de avond van 20 februari
werd dr. Kleinwachter opgewacht door
drie mannen, toen hij met zijn auto op
weg was naar zijn villa in Loerrach,
een stadje dicht bij de Westdultse-Zwit-
serse grens. Een pistool verbrijzelde de
ruit van zijn auto. Maar dr. Klein
wachter slaagde er in het pistool,
waaruit gevuurd zou worden, weg te
duwen. De drie mannen ontkwamen.
Verdwijning
Onmiddellijk zag de Westduitse poli
tie verband tussen deze moordaanslag
en het verdwijnen van de Westduitse
raketdeskundige dr. Heinz Krug, een
relatie van dr. Kleinwachter.
Deze dr. Krug was directeur van de
handelsonderneming „Intra" te Mün-
chen, die het rakettencentnrm bij Ca
iro voorzag van materiaal. Hij wordt
vermist sinds hij 11 september zijn wo
ning in München verliet voor een af
spraak met een Oosters uitziende za
kenrelatie, die zich als „Salalh" voor
stelde.
Drie weken geleden deed zich een
nieuwe ontwikkeling voor toen de echt
genote van Krug een anoniem telefoon
tje kreeg. Haar werd meegedeeld, dat
haar man in Israël was. Om de zaak
nog ingewikkelder te maken, deelde
mevrouw Krug dezer dagen mee, dat
zij van Egypte uit werd gechanteerd.
Men zou de betalingen uit Egypte sta
ken, wanneer zij zich niet in Cairo
vestigde.
Vliegtuigongeluk
Verder kwam aan het licht, dat dr.
Krug ook betrekkingen onderhield met
een onderneming in Zurich, die zaken j
doet met Egypte.
De directeur van deze handelsonder
neming is de in Egypte geboren Has
san Kamil.
Wat de Westduitse politie nu ook
intrigeert is, dat de echtgenote van
deze Kamil. de 38-jarige voormalige
hertogin Helena van Mecklenburg,
onder verdachte omstandigheden,
toen haar vliegtuig 7 juli neerstort
te, om het leven is gekomen. Zij was
de enige passagier in een tweemoto-
rig ohartervliegtuig, dat haar van de
Duitse Noordzeekust naar Dusseldorp
zou brengen. Daar zou ze haar man
ontmoeten. Oorspronkelijk had Kamil
zelf met dit vliegtuig willen reizen.
Maar op het laatste ogenblik had hij
van deze reis afgezien.
Een ander raadsel, dat de Duitse
justitie probeert op te lossen ts de her
komst van de pakjes met ontplofbare
6toffen, die uit Hamburg zijn verzon
den naar het rakettencentnrm 333 ini
Egypte, waar de meeste Duitsers wer
ken. Een van deze pakjes heeft de|
dood veroorzaakt van vijf Egyptena-
ren. Verder werd een Egyptenaar ge
deeltelijk blind en werd de Duitse se
cretaresse Hanelore ernstig aan het ge-
ticht gewond. Zij was in dienst van
prof. Wolfgang Ilz, die samen met prof.
Paul Goercke aan het hoofd zou staan
van de opleiding van raketdeskundigen
in Egypte.
In de val
Op deze prof. Goercke nu hebben de
in Zwitserland gearresteerde agenten
druk uitgeoefend. De igearresteerden
:ijn Josef Ben Gal, die zegt verbonden
ie zijn aan het Israëlische ministerie
van onderwijs en cultuur en de Oos
tenrijker Ott» Joklik.
Zij werden in hechtenis genomen, op
verzoek van het openbaar ministerie in
Freiburg (West-Duitsland). Zij waren
in een val gelokt, toen ze een onder
houd hadden met onder meer Heidi
Goercke, de dochter van de in Egypte
werkende Duitse professor. Tijdens een
gesprek, dat afgeluisterd werd door
Zwitserse agenten van de contraspiona
gedienst, dreigde Joklik, dat de Israëli
sche agenten prof. Goercke zouden pak
ken, tenzij hij zijn werkzaamheden
voor Egypte zou staken. De Zwitsers
grepen in, omdat het leven van Heidi
Goercke in gevaar was.
De Westduitse politie, die hoopt dat
ie twee agenten spoedig worden uit
geleverd, meent sterke aanwijzingen te
hebben, dat de arrestanten meer van
de verdwijning van dr. Hans Krug af
weten. Eigenlijk hoopt de politie in
West-Duitsland met deze vangst alle
mysteries in het verleden op te lossen.
Maar voorlopig bevinden de Israëli
sche agenten zich nog in Zwitserland,
Uit deze gang van zaken blijkt hoe ac
tief de Israëliërs zijn tegen de West
duitsers, die Egypte steunen bij de ont
wikkeling van raketten, die een direc
te bedreiging voor Israël vormen.
Van Israëlische zijde is dan ook
reeds de beschuldiging geuit, dat de
Zwitserse autoriteiten met de West
duitsers sympathiseren met Egypte.
Maar in een officieel communiqué is
deze bewering van de hand gewezen.
,,De arrestatie had alleen als doel",
aldus de Zwitserse reactie, ,,de wet
ten te handhaven tot bescherming
van de persoonlijke vrijheid en van
de Zwitserse nationale soevereiniteit."
Advertentie
PRODUCT VAR HETER SCHOEN VERFCHEMB
MEER UIT GEMEENTEFONDS
Zeer binnenkort zal de Raad voor de gemeentefinanciën gehoord wor
den over de verdere verhoging van de algemene uitkering uit het
gemeentefonds voor 1963, zulks in verband met de wijzigingen van de
lonen en salarissen van het overheidspersoneel. Dit hebben de ministers
van financiën en van binnenlandse zaken de Tweede Kamer meegedeeld.
In hun nota naar aanleiding van het eindverslag over de wijziging van
de begroting 1962 van het gemeentefonds delen de bewindslieden mee,
dat de verhoging van de sohaalbedragen en het uitkeringspercentage over
1962 voor het opvangen van de gevolgen van de salarismaatregelen zijn
vastgesteld. De als gevolg van deze verhogingen aan de gemeenten toe
komende bedragen zullen zo spoedig mogelijk betaalbaar worden gesteld.
NAMAKEN VAN MUNTEN
Bij de oorspronkelijke redactie van het wetboek van strafrecht (artikel
440) is er kennelijk van uitgegaan, dat het namaken van munten slechts
kon geschieden door gebruikmaking van metaaL Nu de praktijk heeft
uitgewezen, dat „bedrieglijke nabootsingen" tegenwoordig eveneens uit
andere materialen, zoals karton en plastic, kunnen worden vervaardigd
is bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend tot wijziging van
dit artikel. Voorgesteld wordt de woorden „stukken metaal" daarin te
vervangen door „andere voorwerpen."
De laatste jaren zijn veel klachten binnengekomen over het gebruik
van dergelijk „nieuwe" imitaties, die voor onderwijsdoeleinden in de
handel worden gebracht, als wettig betaalmiddel. De wijziging, zoals die
thans is voorgesteld, werd reeds ook bepleit door 's rijks muntmeester.
TEGEN JEUGDIGE OVERTREDERS
De minister van justitie heeft bij de Tweede Kamer een ontwerp van
wet tot wijziging van o.m. het Wetboek van strafrecht ingediend. Het
ontwerp beoogt eén aantal na 1955 in de prijktijk gebleken lacunes in
bedoelde wetboeken weg te nemen.
Zo wordt voorgesteld artikel, waar gesproken wordt van 18 jaar, te
veranderen in zestien jaar. Hierdoor wordt de mogelijkheid van trans
actie in handen van politie opengesteld voor overtredingen, gepleegd door
personen in de leeftijdsgroep 16-18 jaar. In de memorie van toelichting
wordt er in dit verband op gewezen, dat in de praktijk vele overtredingen
worden gepleegd door personen uit deze leeftijdsgroep, vaak als brom-
Ook is in overweging gegeven de „wet op de rechterlijke organisatie
en het beleid der justitie" zodanig te wijzigen, dat de bedragen waarvoor
men een vordering als beledigde party kan indienen, worden verhoogd
van 100 tot 200 in kantongerechtszaken, van 300 tot 500 in recht
bankzaken. Deze wijziging, zo blijkt uit de memorie van toelichting,
houdt verband met de waardevermindering van het geld.
In Kenia gaat men de strijd aanbinden tegen de honger en ernstige
gevolgen daarvan. Deze baby lijdt aan een ziekte, die veroorzaakt wordt
«door het ontbreken van proteïne in de voeding. Het kind kan nog
worden genezen als het onder strenge medische controle blijft.
Nasleep Westduits buizenembargo
ZOWEL van de zijde van de
Westduitse oppositiepartij,
de S.P.D., als door de vrije de
mocratische partij, die evenals
de christen-democratische unie
vertegenwoordigers in de rege
ring heeft, is ongezouten kritiek
geleverd op de houding van de
C.D.U.-afgevaardigden in de
Bondsdag bij de behandeling van
het regeringsembargo op de le
vering van oliebuizen aan de
Sowjetunie. Zoals gemeld ont
trokken de leden van de C.D.U.
zich aan de stemming, waardoor
het quorum niet aanwezig bleek
te zijn en derhalve het embargo
van kracht werd.
In een verklaring van de S.P.D.
wordt over de houding van de C.D.U.
onder meer gezegd, dat „deze partij
gebruik gemaakt heeft van een un
faire truc, die van de democratie een
farce maakt en die het vertrouwen
van het Westduitse volk in het par
ment ondermijnt."
De liberalen (F.D.P.) zeggen in een
verklaring, dat ,,de democratie in West-
Duitsland ongetwijfeld een nederlaag
heeft geleden." En zij voegen eraan
toe: „Niemand moet nu denken dat het
resultaat van de Bondsdagzitting een
succes voor het vrije westen is. De
Sowjetunie zal ook zonder Westduitse
buizen en misschien zelfs met hulp van
andere westelijke landen haar buizen
net leggen. Maar hiertegenover staat
het gedaalde aanzien van het vrije
Duitsland als handelspartner voor Oost-
Europa.
De C.D.U. meent als enige parij juist
te hebben gehandeld. Zij beroept zich
op de unanieme aanbeveling van de
N.A.V.O. het embargo op de buizenuit-
voer naar de Sowjetunie van kracht te
doen worden. Op haar beurt verwijt de
C.D.U. de socialisten het niet zo nauw
te nemen met hun trouw aan de
N.A.V.O. De socialisten stellen hier te
genover dat de contracten voor de le-
Ook de Russen hebben uiteraard kri
tiek geleverd op de houding van de
C.D.U. Zij hebben West-Duitsland be
schuldigd van „moedwillige schending
van een Internationale overeenkomst."
Volgens Russische zegslieden zou deze
stap de Westduitse handel schaden.
Het persbureau Tass noemde het em
bargo op de buizen een „schandelijke
schending van de handelsovereenkomst
tussen de bondsrepubliek en de Sowjet
unie. „Maar", zo voegde Tass eraan
toe, „Rusland kan het ook wel zonder
Westduitse buizen stellen."
De Westduitse vice-kanselier dr. Lud-
wig Erhard (C.D.U.) ten slotte zei gis
teravond tijdens een lunch van de bui
tenlandse persvereniging in Bonn over
de boycot van de C.D.U.: „Ik geef toe
dat het geen elegante vorm van demo
cratie was. maar het was de enige ma
nier om te voorkomen dat de uitslag
van de «temming in de Bondsdag in
strijd zou zijn met een N.A.V.O.-aanbe-
veling."
Dr. Bernard Lafay, oud-minister voor
de volksgezondheid, heeft in de Parijse
gemeenteraad verklaard, dat de lucht
verontreiniging in de hoofdstad zo snel
toeneemt, dat zij „elke dag catastrofaal
kan worden".
In de afgelopen jaren Is volgens dr.
Lafay het aantal sterfgevallen aan bron
chitis in Parijs op hetzelfde peil geko
men als dat in Londen, terwijl tussen
1950 en 1961 het aantal sterfgevallen door
longkanker in Parijs is verdubbeld.
In 1923 kwamen in Parijs per jaar
gemiddeld 90 dagen met mist voor, te
gen thans 150 dagen. In dezelfde periode
daalde het aantal uren zonneschijn met
25 procent Dr. Lafay rekende voor, dat
de luchtverontreiniging voor 52 procent
te wijten is aan het stoken in woonhui
zen e.d., voor 22 procent aan fabrieken
en voor 25 procent aan de uitlaatgassen
in motorvoertuigen.
In april zal het Franse ministerie voor
de volksgezondheid een bijeenkomst van
deskundigen beleggen om het probleem
der luchtverontreiniging in studie te ne-
I De gezamenlijke
Westduitse „niet-ro-
kers" hebben gisteren
de minister van volks
gezondheid voorgesteld
een rookverbod in te
stellen voor bestuurders
van motorvoertuigen.
Zij hebben tevens ge
pleit voor de inrichting
van een kamer waar
niet gerookt mag wor
den in elk restaurant
en voor de afschaffing
van sigarettenautoma
ten. Zij eisen tenslotte
een verbod op adverten
ties van tabaksartikelen,
een verhoging van de
tabaksaccijns met hon
derd procent, een ver
klaring van regerings
wege over de gevaren
van de nicotine in de si
garetten, een rookver
bod in de regeringsge
bouwen, in wachtka
mers van artsen e.d.,
in openbare vervoers
middelen, in bedrijfs
ruimten en in scholen.
Men zou zo zeggen dat
er dan alleen nog maar
op straat (en dan
slechts door mannen!)
gerookt mag worden.
I Salisbury (Zuid-Rho-
desië) heeft een wereld
primeur: de invoering
van een „nationaal ge
zondheidsschema voor
dieren". Onder dit sche
ma vallen alle huisdie
ren sells slangen
die tegen een jaarlijkse
vergoeding door dieren
artsen kunnen worden
behandeld. Voor honden
en katten betaalt men
ongeveer 22 per jaar,
voor slangen en pape
gaaien 5 en voor een
kanarie 2,50.
Over ongeveer een
maand zal het vernieuw
de carillon van het
Rijksmuseum in Am
sterdam weer kunnen
spelen. Gisteren is een
begin gemaakt met het
plaatsen van de 26 klok
ken in de toren van dit
museum. Omdat het dak
van de klokketoren
werd hersteld en het
carillon daardoor het
zwijgen werd opgelegd,
heeft men de kans be
nut het klokkenspel te
herzien.
I De vijfde klas van de
„Dongeschool" in Am
sterdam is de eer te
beurt gevallen de hon
derdste groep te zijn,
die een drieweekse bui
tenschool meemaakt in
het kinderhuis te Ren-
kum. Elk jaar krijgen
zestien Amsterdamse
schoolklassen een drie
weekse buitenschool. In
de morgenuren wordt er
school gehouden, terwijl
de middag bestemd is
voor excursies, sport en
spel.
vering van 163.000 ton buizen aan de
Sowjetunie reeds voor de afkondiging
van het embargo waren getekend.
Russen
(Advertentie)
plantaardig
zoutloos
licht verteerbaar
De discussie over het al of
niet wenselijk zijn van de toe
kenning van een studieloon aan
studenten is de laatste tijd flink
op gang gekomen, onder meer
door publikaties van prof. dr. J.
E. Andriessen en dr. M. van
Huiten in het Amsterdamse stu
dentenblad „Folio Civitatis". In
deze beschouwingen heb ik fac
toren gemist, die toch zo belang
rijk zijn dat een nieuwe beoor
deling niet overbodig lijkt.
gaan, dat verstrekking van studieloon
geen beslissing ls in de sociale sfeer,
maar een uit economische noodzaak
voortspruitende handeling, die de Staat
niet benadeelt maar integendeel een
studie oplevert met een hoog econo
misch rendement.
Het merendeel
van de studenten
in Nederland vindt
de gedachte van
betaling voor stu
dieprestaties nog
absurd. Dit feit is
een belangrijke
aanwijzing waar
om voor studie
geen loon wordt
betaald, In het al
gemeen is dat im
mers het geval
nadat werkgever
en werknemer dit
zijn overeengeko-
De schrijver
Voor een loon-
uitkering zijn drie
factoren bepalend:
arbeid, een loon-
eisende en een
toongevende partij.
De looneisende
partij is de be
langrijkste factor,
omdat zij het vermogen heeft ar
beid te leveren èn loon te bedingen bij
degenen, die voordeel van de arbeid
genieten.
Hier vinden wij het antwoord op de
vraag waarom voor studie niet wordt
betaald: de studenten van onze gene
ratie vormen geen looneisende partij.
Bijgaand artikel, geschreven
door de vijfdejaars student in
de medicijnen, de heer W. Clsy
te Leiden, wil een bijdrage zijn
tot de oordeelvorming over het
onderwerp: Studieloon aan stu
denten ja of neen? De heer
Clay, self bursaal, is te Leiden
vertegenwoordiger van de onge
organiseerde studenten in de
Consiliumvergaderingen, waarin
ook representanten van alle
studentengezelligheidsverenigin-
gen aanwezig zijn om gezamen
lijk zaken betreffende de
nniveraiteit te bespreken.
ze voorschot, is ongeveer evenveel als
het bedrag dat de ouders met een hoog
inkomen in werkelijkheid bijdragen
aan de studie van hun kinderen.
Daarbij komt de overweging, dat de
bursalen hun studie in redelijk tempo
moeten volbrengen, de examens in nor
male tijd moeten afleggen en met goed
gevolg moeten deelnemen aan de ver»
eiste practica, werkcolleges en derge
lijke.
Dit houdt in dat de totale studieduur
van deze studenten korter moet zijn,
en in feite ook is, dan van niet door
de overheid gesteunde studenten.
Financieel bekeken is de bursaal dan
ook het voordeligst voor de overheid en
men kan het beurzenstelsel niet lan
ger beschouwen als louter een maat
regel van sociale rechtvaardigheid,
hoewel dit aanvankelijk ongetwijfeld
de bedoeling is geweest.
Ouders van studenten uit de hogere
milieus kunnen, indien de student van
zijn achttiende tot en met zijn zesen
twintigste jaar studeert, genieten van
een drievoudige kinderaftrek op de in
komstenbelas
ting en van een
tweevoudige kin
derbijslag. Dit le
vert een finaneleel
voordeel op van
8.000 a 11.000,
zonder dat daar
enige studiepres
tatie tegenover be
hoeft te staan. Bfl
deze berekening
zijn al afgetrok
ken 800 college-
militaire dienst.
Onbillijk
Het aantal rijksstudietoelagen is de
laatste tien jaar sterk toegenomen. Per
5 maart 1963 zijn voor het studiejaar
19621963 voor het hoger onderwijs
15.300 rijksstudietoelagen verstrekt. Af
gewezen werden 1026 aanvragen we
gens onvoldoende studieprestaties,
waarvan 157 voor het eerste studiejaar
en 867 voor ouderejaars.
Het percentage afgewezenen is dus on
geveer 7. Naar schatting zullen nu on
geveer dertig procent van het totale
aantal van rond 45.000 studenten in
Nederland een gehele of gedeeltelijke
rijksstudietoelage ontvangen.
denten alt arbeiderskringen
tien jaar constant is blijven stsan
1 k 8 procent. Het aantal rijksstadie-
toelagen heeft dns geen procentuele
stijging van het aantal studenten alt
arbeiderskringen ten gevolge gehad.
Waarschijnlijk heeft het middelbaar
milieu het meeste voordeel genoten in
die zin, dat de ouders minder financiële
offers behoefden te brengen voor de
studie van hun kinderen.
Deze gang van zaken levert een gro
te onbillijkheid op. Per studiejaar kos
ten de studenten de overheid bijna
evenveel geld, onverschillig het milieu
van herkomst. Bovendien, en dat is
belangrijk, kost de student met een vol
ledige rijksstudietoelage de overheid
niet meer dan de student, die door zijn
ouders wordt betaald.
Het bedrag dat de student-met-een-
beurs, de zogenaamde bursaal, na zijn
studie moet terugbetalen, het rentelo-
1159) Kort nade Tweede Wereld
oorlog verschenen in de pers geest
driftige artikelen over een stukje
speelgoed dat in de winkel niet veel
meer dan een kwartje kostte, maar
waarmee koningen en staatslieden
van wereldbetekenis zich kostelijk
vermaakten. Dit was de tovertol, of
tippe-top, een (meestal van plastic
vervaardigd) bolletje.dat aan één
zijde was afgeplat. Op dit afgeplat
te deel stond een steeltje. Pakte men
dit tolletje bij het steeltje vast, en
werd met duim en vinger daaraan
een snel-draaiende
beweging gegeven,
dan begon het ding
op de bolle kant te
tollen, vervolgens
begon het te wan
kelen en niet zodra
had het steeltje de
grond bereikt, of de
tol ging op de steel
staan en bleef
draaien op het steeltje. (Het spreekt
welhaast vanzelf, dat wanneer aan de
tol een rechts-draaiende beweging
was gegeven, de draairichting juist
andersom werd, zodra de tol op de
steel stond te draaien; doch hoe van
zelfsprekend dit ook is, het was aan
vankelijk toch een merkwaardig
verschijnsel om voor het eerst waar
te nemen).
Deze tol, die dus op z'n kop
(d.w.z. op het steeltje) ging staan
wanneer hij draaide, was een uit
vinding van een Deens ingenieur, en
de vreemde gedragingen van dit
stukje speelgoed trokken niet alleen
de belangstelling van de jeugd,
maar verwierven vooral aandacht
van volwassenen, in het bijzonder
van de wetenschapsmensen. Deze
hadden zich al eeuwen tevoren voor
tollen geïnteresseerd en sinds Euler
de theorie van de tol en de toepas
singen daarvan had ontwikkeld, was
deze zaak vrij behoorlijk uit de doe
ken gedaan. In alle leerboeken over
de theoretische mechanica kan de
theorie van de gewone kindertol
worden opgeslagen, maar dat ls
dan ook een gewone tol, die
niets buitenissigs doet. De tippe-
top ging evenwel op zijn kop staan,
en daar was in het begin van de
vijftiger jaren In de leerboeken niets
over te vinden, zodat In weten
schappelijke kringen breedvoerige
discussies ontstonden ter verklaring
van dit fenomeen. Al spoedig werd
door de oud-hoogleraar te Delft, de
wiskundige F. Schuh een studie aan
dit vraagstuk gewijd en sindsdien
heeft de tippe-top
z()n wiskundige
grondslag.
Maar leken heb
ben daar niets aan,
omdat ze de wis
kundige bewijsvoe
ring niet kunnen
volgen. Laten we
daarom alleen de
kern van de zaak
aanroeren. Langs wiskundige weg
kan worden aangetoond, dat een
symmetrisch lichaam, dat in snelle
draalïng verkeert, de neiging heeft
haar zwaartepunt zo hoog mogelijk
te plaatsen. Nn ia bij de tippe-top
of tovertol (tengevolge van de af
platting en het daarop geplaatste
steeltje) de massaverdeling zó ge
maakt, dat het zwaartepunt bene
den de middellijn ligt. Heeft de tol
een snelle rotatie, dan gaat hij zwaai
en en als het steeltje de grond raakt,
tolt hij op het steeltje verder, want
in déze stand ia het zwaartepunt zo
hoog mogelijk geplaatst. De tol
heeft dus voldaan aan de wens van
het zwaartepunt om bij snelle rota
tie een zo hoog mogelijke stand in
te nemen. (Waarmee het toverachti
ge voor de leek voor een groot deel
ls weggevallen).
Zullen we ter afwisseling de zgn.
dievenvangers maar eens alt de doe
ken doen?
(Nadruk verboden.)
De bursaal daar
entegen is ver
plicht in de nor
male studietijd zijn
studie met succes
te volbrengen. Als
blijk van waarde
ring mag hij dan
beginnen met de
afbetaling van zijn
schuld ten gevol
ge van renteloze voorschotten.
Economisch
Zelfs de student die studeert op ds
kas van zijn ouders komt dus voor
zestig procent voor rekening van de
Nederlandse belastingbetaler. Deze
overweging is misschien al voldoende
aanleiding tot meer regeling van de
studie.
Economen hebben berekend, dat d#
maatschappelijke welvaartsstijging
wordt bepaald door het nationale pro-
dukt en dit is slechts voor eenderde
afhankelijk van nieuwe kapitaalsinves
tering en voor tweederde van kwali
teitsverbetering van de factor arbeid.
Om dit laatste te verbeteren zal voor
al het accent moeten worden gelegd
op meer en nog beter geschoolde aca
demici.
Deze economische overwegingen ma
ken duidelijk, dat kennis en weten
schap zich steeds meer zullen doen
gelden als het belangrijkste kapitaals-
goed. Verbeteren, overdragen en ver»
werven van kennis en wetenschap moe
ten wij dan ook beschouwen als da
hoogste vorm van arbeid.
Studeren is investeren van kennis,
een belangrijke vorm van arbeid, maar
deze arbeid wordt niet betaald!
Daarom vind ik het onjuist, dat de
rijksstudietoelage officieel nog steeds
in het teken staat van de gunst, van
het sociale gebaar van O., K. en W.
Elk economisch motief is met ambte
lijke behendigheid onder de tafel ge
schoven en miskend. Het persoonlijk
belang voor de bursaal wordt sterk
benadrukt, het maatschappelijk profijt
veronachtzaamd.
Nederland behoort tot de lan-
den met het laagste percentage
studenten uit de lagere milieus.
Het is daarom hoog tijd de
grondslag voor het beleid van
de rijksstudietoelagen te bezien.
De studietoelage behoort een stu
dieloon te worden, alleen dan kan
het beeld ingrijpend en blijvend
worden verbeterd.
(Advertentie)
De premier van Iran, Assadollah
Alam, heeft medegedeeld, dat tijdens
botsingen tussen regeringstroepen en
opstandige stammen in Fars, in het
zuiden van het land, 44 mensen zijn
gedood en meer dan 100 gewond. Tot de
doden behoren tien politiemannen.
De regering heeft de situatie volko
men in de hand, aldus de premier, die
verder mededeelde, dat landerijen, toe
behorend aan stamhoofden die zich te
gen de landhervormingen verzetten, in
beslag zijn genomen en onder de boe
ren zijn verdeeld, zonder schadeloos
stelling voor de betrokkenen.
