LIVINGSTONE
POERIM
GEESTELIJK
baande zich een weg naar't hart van Afrika
in
Liefde
het
Joods Historisch museum
te Amsterdam
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
Baiwwi,
150 jaar geleden geboren
90 jaar geleden gestorven
Diep onder de indruk keerden in de afgelopen week
twee collega's-redacteuren terug op de redactie van
de krant Ze hadden de film van Ingmar Bergman
gezien ,,Als in een donkere spiegel." En door de
ze film hadden ze contact gekregen met volkomen
ongelovige collega's.
„Ik heb ontdekt dat als de liefde verdort ook het
geloof verbrokkelt" zei een van hen. Ach, theolo
gisch wisten we dat wel, maar soms wordt wat
wij weten pas realiteit als wij het zien gebeuren en
er zelf bij betrokken raken.
Zonder liefde is geen samenleving mogelijk. Zonder
liefde is geen eenheid mogelijk. Zonder liefde is er
geen geloof, geen hoop mogelijk.
Want liefde is uiteindelijk gave. geen gave die wij
ontvangen dat ook natuurlijk maar overgave
toch in de eerste plaats. Liefde betekent de ander
aanvaarden, niet meer en niet minder.
En daarom is het zo opvallend dat de bijbel zegt:
God is liefde. Liefde is geen aspect van God, geen
facet van zijn wezen. Hij is liefde, dat is het ken
merkende van Hem in Zijn verhouding tot God.
God wil zich geven. En Hij gaf zich in Jezus Chris
tus. Daarom roept Christus, de Zoon, uit dat Hij
niet gekomen is om gediend te worden maar om
te dienen. Hij wil niet ontvangen, Hij wil Zichzelf
geven. Want Hij kent als geen ander de grondwet
van Zijn wezen, die Hij ons voorhoudt: „Wie geeft,
die ontvangt." Zijn heerlijkheid is dat Hij in de
wereld komt om juist geen Heer te zijn.
Maar juist omdat Hij ons heeft liefgehad zegt Hij:
Blijft in mijn liefde." Dat wil niet zeggen dat
wij ons moeten verlustigen in de liefde die wij
van Hem ontvangen hebben. Neen, hij vraagt van
ons gevende liefde. Hij vraagt van ons liefde
voor het verlorene, zoals Hij ons, die verloren wa
ren, heeft lief gehad. Hij vraagt van ons die Zijn
liefde ontvingen, gevende liefde, niet voor Zichzelf,
maar voor de ander. En naar mate wij geven, zul
len wij ontvangen.
Ons leven wordt zo vaak beheerst door de gedachte:
,.Wat komt er voor mij uit." Dat is onchristelijk.
Daar staat ons eigen ,,ik" in het middelpunt en is
God van zijn troon gestoten. De grote vraag moet
zijn ..Wat gaat er van mij uit." Het antwoord op
die vraag bepaalt de werkelijke waarde van ons
leven.
(Van onze kerkredactie)
H(j vertrok naar het onbekende Afrika als zendeling-arts. Hy keerde
terug in Engeland als ontdekkingsreiziger. De bronnen van de Njjl
ontdekte hjj nooit, maar hij baande de weg opdat het „levende water"
kon opspringen in het hart van het zwarte continent. Honderdvijftig
Hij was naar hun mening te oorlog met Engeland en geen En-
veel ontdekkingsreiziger geworden gelse zendeling kon het land bin-
en te weinig zendingsarts geble- nenkomen. Maar een andere zen
ven. Men eerde hem dan ook als deling, Robbert Moffat, die later
de man die zich een weg baande zijn schoonvader zou worden, wek-
in het hart van Afrika en daar- te het verlangen in zijn hart op
door dit hart openlegde voor de om naar Afrika te gaan, waarvan
jaar geleden werd hij geboren, negentig jaar geleden stierf hij eenzaam we»el.d- Men beêreep toen nog het gedeelte tussen de Sahara en
i nipt Hat. fïnH zich port woo Viaant Ao Kalaharl.ninatlHn nno „nllrn.
in de jungle. Hy werd begraven als een van de grootste zonen van
Groot-Brittannië in de abdij van Westminster te Londen. Maar diep in
het hart van vele christenen leefde de gedachte dat deze grote man
toch zijn grote zendingsopdracht niet helemaal trouw was gebleven.
Op de fabriek
(Van een onzer medewerkers)
Het poerimfeest, beter be
kend als het lotenfeest, is het
enige joodse feest, dat in we
zen geen religieuze elementen
bevat. Het is de vreugde, dat
in het Perzisch-Medische rijk
van koning Ahasverus, naar
wordt aangenomen koning Cy
rus (485-464), het gezonde ver
stand gesymboliseerd in konin
gin Esther en haar pleegvader
Mordechai het won van het an-
ti-semltisme verpersoonlijkt in
de eerste minister van de ko
ning, Haman. In feite is het de
vreugde, dat het goede het
kwade antisemitisme overwon.
In dit opzicht is het poeriem*
feest leerrijk.
opdat men onbekend gebied was.
Zijn evangelie zou klinken in de
ondoordringbare jungle, op de Terwijl het hart van Livingsto-
woeste plateaus en langs de snel- ne sneller klopte als hij vanuit
stromende rivieren, zijn zendingspost uitzag naar het
Noorden, waar hij in zijn verbeel-
Hij begon als zendingsarts en ding ,,de rook van duizend dor-
kreeg door de Londense zendings- pen" naar de hemel zag opstijgen,
organisatie een plaats aangewe- deden zijn collega's het werk dat
zen op de zendingspost Koeroe- hun hand vond te doen en lieten
man in Zuid-Afrika. Dat moet het daarbij. Zij dachten aan de
wel een hoogtepunt geweest zijn mensen die zij zagen. Livingstone
in zijn leven. Slechts de taaiste dacht aan die mensen waarvan
volharding en een ijzeren wil had- hij droomde. Zij zagen tot aan de
den hem zo ver gebracht. horizon, Livingstone zag achter
de horizon. En altijd heeft hem be
zig gehouden wat daar achter die
horizon lag. Hij was wat dat 1je-
T.treft een onrustige geest die het
Livingstone had geen rijke Uc(st wllde Iwenr^n toor 0„beken-
ouders die zijn studie konden be- streken
kostigen. Reeds als jongen van
tien jaar moest hij naar de fa
briek om daar in de katoenspin
nerij de gebroken draadjes aan
elkaar te knopen van 's morgens Daar kwam bovendien nog bij
zes tot 's avonds acht uur. En als dat Livingstone begreep dat het
hij dan thuis kwam en zijn avond- evangelie zo spoedig mogelijk ge-
eten op had, ging hij naar de La- bracht moest worden aan alle
tijnse school. Want hij wilde niet mensen. Hij kende de „ongedu-
ecuwig in die katoenspinnerij blij- righeid" van het evangelie. En
ven. Om tien uur ging de school hij besefte dat dit evangelie al-
ult en dan moest eerst nog het leen maar gebracht zou kunnen
huiswerk worden gedaan voor de worden door de zonen van het
volgende avond. Om twaalf uur volk zelf. Het heeft jaren geduurd
kwam zijn moeder en blies onver- voor de zending deze woorden
biddelijk de kaars uit en als Da- van Livingstone volkomen heeft
vid niet klaar was met zijn Latijn- begrepen en opgevolgd,
se grammatica nam hij soms zijn
leerboek mee naar de fabriek en
legde het voor zich neer op de
spinmachine.
Ongedurig
Naar het Noorden
Oproep
waarbij ook de specifieke poe- voorwerpen daarvan uiteraard
rimfolklore met zijn festijnen, ook aanwezig,
toneelstukken, optochten, liede- De meest merkwaardige zijn
ren en kranten niet gespaard kon wel de rateltjes waarmee vanouds
blijven, In Israël echter is
compleet uitgegroeid
Een verluchte, met de hand op
perkament geschreven „megilla
Esther" (rol van Esther) uit het
begin van de achttiende eeuw.
zwarte inkt geschreven worden.
Het wordt niet gebonden in boek
vorm, maar traditioneel als rol.
Illustraties
Na een paar maanden trok hij
al verder naar het onbekende
noorden. Daar legde hij contac-
In die jaren we'd iijn leven len met een kaaerslam> dle tot
een enge band zouden uitgroeien.
bepaald door een oproep van de
beroemde Chtaa-rendellne. dr. Weer vl„ jaar later hij
Karl Giitzlalf. Dat voorbeeld tril- varder „aar het n00rdeI1| gavojgd
de hl) volgen. Moelraam zette bij door de stam dia p00gda ,a
door en werd Ingeechreven aan de komen aan da drak va„ de Afri.
universiteit. Soms moest hij zijn kaanse boeren
studie onderbreken om ln een fa
briek te gaan werken om het geld Er begon een leven van reizen
bijeen te brengen. Na twee jaar fJV trekken. Hij ontdekte het
Ngamimeer, het Nyassameer en
kreeg hij het wat gemakkelijker, Vele andere meren. Vanuit het
Israël echter is het jn~de synagogen de kinderen he- tólïif omd,t h<,t «ndlngsge- hart van Afrika vocht hij zich een
eet uitgegroeid tot vig te keer gaan als bij het le- Lt »»tecl.«p
Estherboek, of juister
Esther, de rol van
ze elementen, heeft het, blijkens
de overlevering, niet veel ge
scheeld of het boek Esther was
niet in de bijbel opgenomen.
Het poerimfeest is bij het jood
se volk -uitgegroeid tot een
waar volksfeest. Vroeger werd
het hoofdzakelijk buitenshuis ge
vierd, ook in de jodenbuurten
van Nederland. In de achttiende
»euw werden ten tijde van poe-
rim, dat zondag j.l. werd ge
vierd, in de Amsterdamse Joden
buurt extra politiedetachementen
gelegerd om de feestvreugde iets
binnen de perken te houden.
Theater
Het poerimfeest heeft wel het
Estherverhaal uit de bijbel als
basis maar daarbij is het niet
Tentoonstelling Esther'de naam Haman, de ver-
J vloekte, opklinkt. Overigens, doch
In het Joods Historisch Museum dit terzijde is dit met altijd
bt
Amsterdam hangen daarvan door de
grote foto's aan de muren. Het is nagogen
gaan
gebod, dat eigenlijk verbiedt
,,een gesneden beeld te maken
noch enige gestalten" wel zeer
ruim opgevat waardoor de geïl-
lestuurderen van de sv- lustraerde Estherrollen tot de
'Srtëerd Men beste sP«cimina va" joodse il-
aaroeera. Men lustratieVe kunst konden gaan
gewadi
a ren later zocht hij zich een weg
haalde hij zijn artsendiploma. naar de andere kant. Hij ontdek-
j j te op zijn vele reizen de grote
Maar toen was de deur naar Victoriawatervallen, die hij noem-
China gesloten. Dat land was in de naar koningin Victoria. Zijn
iedaan ter gelegenheid "van" de achttë het in sommige tijden een van de-
tentoonstelling over poerim, de verstoring van het decorum en ij):f f.
tweedeJehtoonkWlmfto^ët ka- vërbood_h.t_z,n. HmuanWoppën. b»
der van de exposities over
joodse feestdagen. Niet het fol
kloristisch element van dit
feest staat bij deze tentoonstel-
ling op de voorgrond, al zijn uitsluitend op dierenhuid met
Volgens een oud joods voor- - -
schrift mag de tekst tan het Es- rondere schoonheid is de uit de
dierverhaal, bestemd om in de ?ev™,_t»ndI «h» stammende rol
synagoge te worden voorgelezen
gebleven. Op poerim is het zelfs
een goede daad om zo diep
in
het glaasje te kijken dat men
het verschil niet meer weet tus
sen de vervloekte Flaman en
de goede Mordechai. Bij de uit
bundige stemming van overvloe
dige spijs en drank een dag
van vreugde en feestmaal en als
een dag waarop men elkaar ge
schenken zendt (Esther 9:19)
verschenen natuurlijk de potsen
makers met hun schellen, om de
feestvierenden te onderhouden
met de opvoering van het Esther
verhaal en andere bijbelse tafere
len.
Het poerimfeest is dan ook de
geboortegrond van het jiddisie
theater. Met de volledige gelijk
stelling van de joden in ons land
voltrekt zich het historisch onver
mijdelijke aanpassingsproces,
Sneeuwklokje na doorstane winter
Toen het kwam op sneeuwzachte voeten,
onder dekking van een maanloze nacht,
hoe zou ik het hebben herkend
met dagogen dromend gesloten
over mijzelf gewend?
Het duurde, o hoe het duurde!
maar hóe lang ik was in die macht
van verstijving, hoe diep bedolven,
wat vraag ik het mij nog af?
nu de zon met een strelende vinger
voorzichtig mijn klokhart bevrijdt
o, ik voel hoe het bijna weer tingelt
luister; een nieuwe tijd!
INGE LIEVAART
verlucht met gravures van
hand van Salom Italia. Andere,
eveneens van grote schoonheid
getuigend zijn daarbij ware mees
terstukjes omdat in ragfijne en
kleine Hebreeuwse karakters, het
bijbelverhaal is weergegeven op
rollen iets groter dan een postze
gel. Niet alleen de handschriften
en de versieringen maken de ten
toonstelling imposant maar even
eens het filigrainwerk van som
mige zilveren kokers.
Op de tentoonstelling hangen
voorts enige schilderijen en etsen
betrekking hebbend op het bijbel
verhaal waaraan poerim is ont
leend. De belangrijkste daarvan
zijn de twee werken van Rem
brandt, de ets Mordechai door
Haman omgeleid en de tekening
Esther knielend voor Ahasveros.
Grote aandacht wordt op de ex
positie tevens besteed aan de zgn.
Sjlachmonesborden. Het is ge
bruik op poerim minstens twee
armen met geschenken te bede
len opdat ook zij in vreugde het
feest kunnen vieren. In de loop
der tijden zijn speciale borden
vervaardigd, om de gaven in ont
vangst te nemen. Tal van deze
borden, waarvan sommige een
hoge kunstwaarde vertegenwoor
digen zijn tentoongesteld. De ex
positie blijft tot 12 april.
ZATERDAG 16 MAART 196»
Een tan de meest spectaculaire
ogenblikken van de zendings
geschiedenis is het moment dat
de journalist Stanley, uitgezonden
door de New York Herald Tri.
bune, de doodgetvaande Living
stone in het hart van Afrika in
een Arabisch dorp ontmoette. De
ontmoeting geschiedde met Brits
flegma.
Stanley: „Dr. Livingstone, niet
waar?"
Livingstone: ,Ja, die ben ik."
De Amerikaanse krant publi
ceerde er echter een van haar
sappigste verhalen over.
DAVID LIVINGSTONE
geleefd aanvaardde de twee zen
delingen die het Londena Zen
dingsgenootschap later stuurde
niet. Hun vrouwen en kinderen
stierven en de mannen keerden
ontmoedigd terug. Het stamhoofd
stierf ten gevolge van een los
bandig leven en later werd de ge
hele stam door andere negers
uitgemoord.
De eerste elf zendelingen die de
oproep van Livingstone opvolgden
en naar Afrika kwamen zagen
hun werk volledig mislukken. De
leider stierf nadat alle geneesmid-
delen gestolen waren en al spoe
dig stierven ook vele anderen van
de groep. De overlevenden trokken
zich teleurgesteld terug.
Trouw
En toch is Afrika Livingstone
trouw gebleven. Hij heeft het zelf
niet meer beleefd, maar het was
een trouw die Europa negentig
jaar geleden de tranen in de ogen
bracht. Deze grote ontdekkingsrei
ziger, deze ongedurige man, die
toch een trouw vader voor zijn
Afrikaanse helpers was, stierf
eenzaam met zijn hoofd op zijn
open bijbel in de vroege morgen
van 1 mei 1873.
Soesie en Choemie, zijn helpers
hielden krijgsraad en besloten
het lichaam van hun meester
niet te begraven, maar naar zijn
eigen land terug te brengen. Het
lijk werd gebalsemd, in zeildoek
gepakt, dat op zijn beurt weer in
boombast was gebonden. Koorts
en ziekte teisterden de dragers,
maar de kleine groep hield vol.
Onderweg kwam het tot een ge
vecht met een vijandige stam,
maar de tocht ging door. In Ta-
bora wilde de Portugese bevel
hebber hen het lijk afnemen,
maar zij gaven niet toe. Hun ant
woord was ..neen, neen. Zeer groot
man. Kunnen hier niet begraven".
Negen maanden lang duurde
hun tocht. Tweeduizend kilome
ter legden zij af tot zij de Oost
kust bereikten. Dank zij de hulp
van een Britse consul kon het li
chaam van Livingstone naar Lon
den verscheept worden. Soesie en
Choemie mochten mee. Zij liepen
op die gedenkwaardige, nationale
rouwdag achter de baar van hun
meester naar de Westminster Ab
dij.
Een ding hadden deze belde
zwarte vrienden niet meegeno
men. Het lichaam droegen zij
naar Engeland, maar het hart
van Livingstone begroeven zij ln
Afrikaanse bodem. Dat behoorde
Afrika.
werk maakte ln vele delen van
Afrika een einde aan de slaven
handel.
Teleurstelling
Geweldige teleurstellingen heeft
hij moeten verwerken. Vaak was
hij op zijn reizen door onherberg
zame streken ziek. Vaak lieten
dragers hem In de steek. Zijn
vrouw die hij na jaren weer zou
ontmoeten stierf een paar dagen
voor zij elkaar bereikten. De
stam waaronder hij jaren heeft
Rode vogelaar tracht de Turken te verschalken Het
afzweren van Stalin is uit de mode geraakt Alleen
maar een geste tegenover Peking
Is zich als gevolg van het te
rugtrekken van de Amerikaanse
raketbases een wijziging aan het
voltrekken tussen Turkije en de
Verenigde Staten en in ver
band daarmede wellicht ook
tussen Turkije en de Sowjetunle?
Volgens betrouwbare berichten
uit Ankara, de Turkse hoofdstad,
heeft het jongste zoete gefluit
van de Russen ten doel heb
bend het Turkse volk voor sa
menwerking met Rusland te win
nen ln dit anti-Russische
land met dertig miljoen Inwo
ners wel enige weerklank ge
vonden. De regering van pre
mier Inöntt maakt zich hier
met de Amerikanen zorgen
over.
DOOI
De koude oorlog zo zeggen
de zoetgevooisde rode lokvogels
ia bezig te ontdooien door het
tot stand komen van een zeke
re ontspanning tussen de Sowjet-
urüe en de Verenigde Staten. Dit
zou blijken uit het feit, dat de
Amerikanen hun bases in Tur
kije gaan opheffen. Het strate
gisch belang van dit land be
staat blijkbaar voor de Verenig
de Staten niet meer. zo redene
ren de Russen, die de Turken
graag de indruk geven, dat ook
voor Moskou hun land in de kou
de oorlog geen rol van betekenis
meer speelt. Maar de Sowjets
gaan verder.
ZIJ trachten de Turkse bevol
king er van te overtuigen, dat
zij langzaam maar zeker door de
Amerikanen ln de steek gelaten
zuilen worden, dat zij steeds
minder militaire en economische
steun zullen ontvangen. En het
slot van het liedje Is, dat Tur
kije er om die redenen verstan
dig aan zal doen, nu reeds een
neutraal standpunt te gaan inne
men en de vriendschap plus
leningen tegen rente en andere
steun van de Sowjetunle te
aanvaarden.
ONTHAAL
In een recente uitzending van
Radio Bizim. een communistisch
radiostation in Oost-Europa,
waaraan ook Turken hun mede
werking verlenen, werd de
Turkse bevolking voorgehou
den. dat het Amerikaanse besluit,
de Turkse bases te ontruimen.
Turkije in de gelegenheid stelt,
zijn oorlogsuitgaven te vermin
deren. bilaterale vriendschaps-,
non-agressie- en economische
verdragen te sluiten en een on
afhankelijke politiek te volgen.
En deze zogenaamde dooi in de
betrekkingen tussen Oost en
West (men ziet hoe gevaarlijk
het is, dit begrip te gebruiken
of er mee te spelen), die reeds
geleid heeft tot een bezoek van
een Turkse parlementaire mis
sie aan Moskou, heeft een goed
onthaal gevonden in een deel
van de pers van Turkije.
Het Is dan ook niet zonder ré
den. dat president Inönü, die
toch al zoveel moeite heeft om
het politieke evenwicht ln zijn
land te bewaren, met enige be
zorgdheid het Russische propa-
gandaoffensief, dat op het min
der innig worden van het con
tact met de Verenigde Staten is
gevolgd, gadeslaat.
REALITEIT.
Een medewerker met een ei
gen rubriek in „Millyet". een in
de regel onafhankelijk blad en
op een na het grootste in Tur
kije, schreef, dat het land tien
iaar heeft geknoeid, maar dat
het nu tijd wordt, de realiteit on
der ogen te zien. Hij voegde hier
aan toe, elke stap in de richting
van herziening van de betrekkin
gen tussen Turkije en de Sov
jetunie te beschouwen als een
poging een einde te maken aan
veel chantage. Turkije zou het
vaderland kunnen worden van
mensen die aan hun land en niet
aan uitbuiters denken.
Een correspondent van de
Prawda, die kort geleden een
bezoek aan Turkije heeft ge
bracht, heeft verklaard dat hij
Inderdaad een vrlendschappelij-
ker gezindheid jegens Rusland
heeft geconstateerd en dat de
Turken verlangend zijn, een eind
te maken aan hun afhankelijk
heid van de door Amerika aan
gevoerde Navo.
DE KERN
Dit is de kern van de Sow-
jetcampagne. Door een overeen
komstige tactiek heeft de Sowjet-
unie onlangs van de buurstaat
van Turkije. Perzië, een akkoord
weten te verkrijgen, dat geen ba
ses van het Westen op zijn grond
gebied zullen worden toegelaten.
Maar Turkse autoriteiten moe
ten niets hebben van al het zoe
te gefluit van de rode vogelaar.
In de eerste plaats zijn zij er
van overtuigd, dat er geen spra
ke is van een werkelijke toena
dering tussen de Sowjetunie en
de Verenigde Staten. Men ver
wijst in dit verband naar de
moeilijkheden om tot overeen
stemming te geraken over een
verbod van het houden van proe
ven met kernwapens. Voorts is
de Turkse regering van me
ning, dat de strategische beteke
nis zelfs groter zal worden, als
de Verenigde Staten hun raket-
bases hebben verlaten.
Het gevaar, dat een van belde
partijen een kernoorlog zal be
ginnen, zal wellicht afnemen, zo
redeneert men. maar conventio
nele strijdkrachten en wapens
krijgen groter betekenis. Turkije,
dat een leger van een half mil
joen man heeft, heeft een ge
meenschappelijke grens met de
Sowjetunle en beheerst nog
steeds de Dardanellen. die de
Zwarte Zee met de Middellandse
Zee verbindt.
BEWIJS
De Turkse parlementaire mis
sie, zo gaat men voort in offi
ciële kringen te Ankara, gaat al
leen maar naar Moskou om een
kaviaar- en wodka-uitstapje te
maken. Zij heeft geen bevoegd
heden om over lening- en hulp
verleningovereenkomsten te on
derhandelen. Het besluit, de
Turkse parlementsleden naar
Moskou te zenden, is genomen
voordat bekend was geworden,
dat de Amerikanen voornemens
waren, de vijftien Jupiter-bases
in Turkije te ontmantelen en
Inönü was bovendien helemaal
De Amerikanen houden staan
de. dat de economische hulpver
lening aan Turkije niet zal wor
den verminderd. En om dit te
bewijzen hebben zij op 21 fe
bruari een nieuw hulpverlenings
contract voor drie jaar en tot
een bedrag van 161 miljoen dol
lar aangekondigd. Dit is de eer
ste keer. dat een Turks-Amerl-
kaansc overeenkomst over een
langere periode dan die van een
jaar werd gesloten.
WEERSTAND
Deze antwoorden op de Rus
sische benadering hebben enig
succes gehad, althans in de
Turkse pers. Een politiek re
dacteur heeft in dezelfde Mil-
lyet geschreven, dat Turkije
zijn standpunt jegens de Sow
jetunie nooit zal veranderen we
gens een eventuele verminde
ring van de strategische .bete
kenis van het land. Hij voegde
hier aan toe: „Bij het einde van
de tweede wereldoorlog, toen
door Rusland aan dit land en
kele verzoeken werden gedaan
en territoriale eisen werden ge
steld. hebben wij tot het Westen
gezegd, dat wij beter weerstand
zouden kunnen bieden, als de
westelijke landen ons zouden
helpen. Maar wij zullen ook als
gij het niet doet weerstand bie
den. Turkije heeft zijn standpunt
niet veranderd.
Het is tot dusver niet bezwe
ken voor moeilijkheden,", aldus
deze Turkse politieke redacteur,
die het wel eens bij het goede
eind kan hebben als hij zegt, dat
het het welbegrepen eigenbelang
van Turkije is, als het zich geen
illusie maakt en dc Russen niet
verder vertrouwt dan het ze ziet.
CHINA
Wat dit laatste betreft, doet
het goed te letten op de wijze,
waarop Chroesjtsjef te werk
gaat tegenover de Chinese com
munisten. Het conflict tussen bei
de communistische grootheden is
in een interessant stadium geko
men. De lange schaduw van de
Chinese communistische partij
kan een belangrijke rol hebben
gespeeld in de verrassende ver
dediging van Stalin door Chroesj
tsjef. De jongste rede van de
Russische premier kan een po
ging zijn geweest, een pijnlijke
scheur in de internationale com
munistische beweging te helen.
Ogenschijnlijk was het doel
van Chroesjtsjef, de kunstenaars
een reprimande te geven, die te
enthousiast zijn geweest in het
afzweren van Stalin.
Maar de gebeurtenissen In het
Kremlin aan het einde van de
vorige week dulden er op, dat
de Russische communistische
partij bezig is een rookgordijn
te leggen om een gespannen toe
stand over de gehele linie, niet
alleen binnen de Sowjetunle,
doch ook in de communistische
wereldbeweging aan het gezicht
te onttrekken.
VERWARRING
De bijeenkomst, waarop pre
mier Chroesjtsjef partijleiders
en kunstenaars de les las. werd
voorafgegaan door een conferen
tie. die bijgewoond werd door de
leiders van de partij. De niet
bekend gemaakte reden voor de
ze ontmoeting en de evenmin ge
publiceerde resultaten zouden
wel eens veel belangwekkender
kunnen zijn dan bekend ge
maakt is. Chroesjtsjef gaf zelf
het sein tot destalinisatie met
zijn geheime rede van 1956 op
iet twintigste partijcongres in
Moskou.
Aldus schiep hij voor zichzelf
twee bronnen van zorg. Ten eer
ste droeg het vieren van de teu
gels bij tot een groeiende ..ver
westering" van de gedachten der
jongere generatie en ten tweede
werd de destalinisatie een van de
hoofdoorzaken van het Russisch-
Chinese geschil. De communis
tische Chinezen zijn het nooit
met Chroesjtsjef eens geweest en
konden dat om redenen van tac
tische aard ook niet zijn. Zij ver
zetten zich tegen zijn zogenaam
de liberalisatie van het commu
nisme.
Dit alles leidde op zijn beurt
tot een zekere mate van onaf
hankelijk handelen onder de
communisten in de wereld, zo
wel ln de Oosteuropese satelliet
staten, als in de partijen buiten
het communistische blok.
VERZWAKKEND
Volgens de Chinese opvatting
had de destalinisatie een ver
zwakkend effect. In Peking wil
men dan ook, dat Chroesjtsjef
de klok terugdraait en op de
dwalingen zijns weegs terug
keert. Het jongste optreden van
Chroesjtsjef viel samen met de
nieuwe manoeuvres van Peking
zn Moskou om de mogelijkheid
af te tasten van een conferentje
op het hoogste niveau over
diepe meningsverschillen tussen
de beide partijen. Volgend op de
aanval van Chroesjtsjef maakte
het regeringsblad Izwestia be
kend, dat de Chinese leiders het
voorstel van de Russische pre
mier tot het houden van bespre
kingen en het beëindigen van
het twisten in het openbaar heb
ben aanvaard.
Blijkbaar is Iemand ln de
hoogste regionen van het Krem
lin het met de Chinezen eens,
dat de destalinisatie gebruikt is
als een werktuig om de commu
nistische partijcontrole afbreuk
te doen. Chroesjtsjef kan onder
druk hebben gestaan om het met
zijn vernieuwing van het beeld
van Stalln wat kalmer aan te
doen.
VERRAAD
In de woordenvloed over de
kwade invloeden van de moder
ne westerse ideeën over kunst
en letteren bevond zich een tref
fende passage. Chroesjtsjef voer
daarin uit tegen het idee van
vreedzame coëxistentie in de
ideologie en noemde dit „ver
raad" aan de communistische
wereldbeweging. Pogingen om
zulk een coëxistentie op te leggen
zouden o.a. de monolithische een
heid van alle „socialistische na
ties aantasten". Hij waarschuw
de. dat de geringste vredesop-
vatting tussen ideologieën ae
communisten zal doen afglijden
naar anti-communisme. Hij heeft
zich hiermee gericht tot de jon
ge generatie, die weer in het ge
lid dient te gaan staan en op zijn
plaats behoort te blijven (wij
wezen daar vorige week al op).
Voorts heeft de premier doen
uitkomen, dat de oudere genera
tie boven de door Stalin ge
maakte fouten slsat, ondanks
het feit, dat zij volledig met de
oude dictator heeft samenge
werkt. En ten slotte is het een
vingerwijzing voor de buiten
landse communistische partijen,
dat het afgelopen is met het ver
kondigen van „afwijkende me
ningen".
Maar bovenal Is de rede van
Chroesjtsjef niet meer dan een
gebaar tegenover Peking om de
Chinezen de wind uit de zeilen
te nemen. En als zodanig zullen
de Chinezen deze geste van de
Russische premier dan ook wel
beoordelen.
