Mejuffrouw Hendriks
i
Kapauku Zacheus Pakage
laar
liste
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
Evangelisatie
VEERTIG JAAR EVANGELISTE IN KAMPEN
sprak te gelegener
en ongelegener tijd
wil Godsrijk op Nieuw Guinea siichien
Kerkblaadje wijdt nummer^
aan dr. K. H.E. Gravemeijer
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 MAART 1963
De gereformeerde kerk (vrijgemaakt) van Hoofddorp
heeft zich onlangs bezonnen op haar taak ten aan
zien van de evangelisatie en uitgesproken dat een
dergelijke opdracht nergens gefundeerd gevonden kan
worden in de bijbel. De conclusie luidt dat „dien
tengevolge opzettelijk georganiseerde evangelisatie
geen opgedragen kerktaak is om welke reden hij
(dat is dus de kerkeraad) besluit geen steun te zul
len geven aan enige evangelisatie, noch deze te zul
len drijven."
Wel geloofde de kerkeraad dat zending een opdracht
van de kerk is. En daar begint onze moeilijkheid.
Waar houdt evangelisatie op en waar begint zending?
Waarom wel een opdracht om het evangelie te ver-
komdigen aan de kaffers van Zuid-Afrika, aan de
Indianen van het Amazonegebied, aan de pygmeeën
van Afrika, of aan de Maori's van de Stille Zuidzee,
maar niet aan buurman Jansen?
En wat is dat: „opzettelijke georganiseerde evangeli
satie?" Dat kan een evangelisatiedienst zijn. Dat kan
een conferentie zijn. Maar als ik besluit dat de op
dracht die aan het einde van de vier evangeliën door
Christus aan zijn discipelen werd verstrekt, ook voor
mij geldt en ik me voorneem om werkelijk met
de daad en woord mijn buren te laten weten dat
Christus Zijn handen ook naar hun leven uitgestrekt
houdt, is dat dan niet opzettelijk?
Of moeten we het maar aan het toeval overlaten? Dan
wachten we rustig tot een ander met ons begint te
praten over het geloof. Dan wachten we waarschijn
lijk tevergeefs. Zegt de bijbel niet: „Er is niemand
die God zoekt?" Is Christus niet gekomen om te roe
pen en zalig te maken, juist omdat de mens uit zich
zelf niet komt en niet kan komen. Maar dan is he
ook onze opdracht om te roepen, niet om te wach
ten tot de mensen tot ons komen om Jezus Christu:
te leren kennen.
Maar diep in ons is veel wat zich daartegen verzet
Valse schaamte snoert onze mond. We vragen ons
af: „Wat zullen de mensen ervan zeggen?" meei
dan ..Wat zal God ervan zeggen?" We spreken niet
van nature over Christus. Het komt niet allemaal
vanzelf. We moeten ons ertoe dwingen, er toe zet
ten, en dan is er dus altijd sprake van opzet.
Schijnbaar rustig ziel hel kerkje uit over hel Tigi-meer. Slechts een enkele kip
vlucht haastig voor de fotograaf. Maar onder de rustige oppervlakte van dit gebied
bruist en beweegt het. Enkele goeroes uit de kuststreek hebben het gebied reeds
verlaten uit angst voor de komende ontwikkelingen. Maar Nederlandse zendelingen
blijven op hun post. Zij menen reeds enige tekenen van kentering te zien, on
bidden voor de toekomst van hun werk.
nen, zoals de Here Jezus ook ge
daan had". De man zei niet veel
en ze werd binnengelaten in het
verdachtenlokaal. Onmiddellijk be
gon ze daar te evangeliseren. Al
lemaal kregen ze een goed woord
en allemaal een tractaatje. Maar
toen kwam dan het ogenblik dat
ze niets meer had te zeggen. Ze legener tijd." Zij schaamt zich
moest stil zitten wachten op haar ook met voor het evangelie
(Van onze kerkrcdactic)
De zending op Nlcuw-Guinea
werkt door. De machtsovername
heeft daarin geen verandering ge
bracht. Maar dat wil niet zeg
gen dat zich geen nieuwe pro
blemen voordoen. Op het ogen
blik worstelen de Nederlandse
zendelingen die door de Christian
en Missionary Alliance (meestal
afgekort tot Caraa) met een ge
heel nieuw probleem. In de streek
van de Wisselmeren met de
hoofdplaats Enarotali heeft een
messlaanse beweging de kop op
gestoken, die zowel godsdienstige
als politieke motieven heeft. De
tragiek van de situatie Is dat de
beweging geleld wordt door een
jonge Kapauku, die oorspronke
lijk aan een school van de Cama
op Makassar opgeleid werd.
Deze Zacheus Pakage heeft een
geheime beweging opgebouwd
waarover veel geruchten de ron
de doen, maar waarover betrek
kelijk weinig met zekerheid is te
zeggen.
Zacheus is voor vele Nederlan
ders niet helemaal een onbekende.
Hij was een van de Kapauko's
die tijdens de Japanse bezetting
meetrok met de „Jungle Pim-
God wil laten leiden en die veel deling van de Cama dat hij ieder
contact met de beide' Kapauku- wijsheid bezit. Hij begrijpt de van die kampongs, die hij heeft
school en zo had hij dagelijks
contact met de beide Kapauku-
jongens. Zacheus was toen al
ook niet uit zijn hoofd te praten
moeilijkheden van de Kapauku's laten stichten en die naar zijn be-
bij de verandering van bestuur." weging „Wege-kampongs" ge
noemd worden, 15 gulden heeft la-
Maar evenals de zendelingen ten betalen, met de belofte dat
beurt. Maar stil zitten kan
niet en daarom stond ze maar op,
liep het gebouw door, klopte aan
iedere deur en vertelde de aan
wezigen in de kamer van haar
Heer en Heiland. Ze was bijna
het gehele gebouw door geweest
toen de brigadier haar kwam ha
len om voor de rechter te ver
schijnen.
Verhoor
dat wel in een heel bijzondere be
tekenis van die woorden van Pau-
lus uit zijn brief aan de Romei
nen.
wat men „een eenvoudige, onge
letterde ziel" zou kunnen noe-
Bovendien was er sprake krijgt ook hij te maken met de hij dan
De kantonrechter, de officier
van justitie en een dokter psychi
ater zaten al klaar en het ver-
waren.1
van grote aanpassingsmoeilijkhe
den. Toch slaagde hij, zowel als
zijn vriend voor hun examen en cheus.
werden zij ingezet in het zen
dingswerk van de Cama. terugkeren naar
Maar het bleek al spoedig dat Wisselmeren. Hi
Zacheus niet te handhaven was. J
nieuwe beweging van zijn vroe- zou worden. Nu zijn vroegere gebouw bezig geweest, hoorde ik
strijdgenoot Za- vriend Karei Gobai echter is be- daarnet zei de rechter. Junrouw
de inrichting, maar mocht niet zijn woord niet heeft gehouden,
terugkeren naar het gebied bij de
liep toen reeds
rijnd met allerlei plannen om een
nieuw rijk te stichten.
Kt tOllUCllIlK
In Hollandia vreesde men dat schrijven dat
.iij'wel eens het plan zotf kunnen
opvatten om naar de Wisselme
ren terug te keien om zijn plan
nen inderdaad te verwezenlijken.
En als zoon van een vroeger in
vloedrijk stamhoofd en waar
zien de mensen dat hij Hendriks antwoordde: „Zeker,
mijnheer de rechter, ik hoop hier
maar één keer te zijn en nooit
weer te komen en daarom heb ik
Kentering
maar dadelijk van de gele
niet onmogelijk dat éhij gehoor welke maatregelen hij het beste
v^olking. kan nemen. Inmiddels hebben de
Wege-beweging
door Anthony van Kampen. Toen
de situatie voor de groep te zwaar
werd, heeft een Australische vlieg-
boot dr De Bruyn met een aan
tal medewerkers uit het door de
Japanners bezette gebied opge
pikt. Zacheus Pakage en zijn
vriend en stamgenoot Karei Go
bai gingen mee naar Australië en
vertrokken vandaar naar Makas
sar om opgeleid te worden aan
de bijbelschool. Beiden werden
wat men noemt „goeroe".
Goeroe
Ds. W. Könemann. die nu de
leider van het Nederlandse werk
van de Cama is, (en dit na zijn
terugkeer uit Indonesië heeft op
gebouwd) herinnert zich Zacheus
nog goed. In die jaren was ds.
Könemann docent aan de bijbel-
Messiaanse beweging
bij Wisselmeren
Hij bleef vreemde ideeën verkon
digen en al spoedig werd het nood
zakelijk dat hij werd opgenomen
in de Irene-kliniek, een inrichting
in Hollandia voor geesteszieken.
Zijn vriend bleek later ook niet
te handhaven, omdat deze zijn
vrouw voor een ander in de steek
liet. Karei Gobai is nu voor de
tweede maal getrouwd en heeft bij
zij n nieuwe vrouw drie kinderen.
Hij kwam in het bestuur terecht,
werd gekozen in de Nieuw-Guinea
Raad en is nu benoemd tot wat
wij zouden kunnen noemen bur
gemeester van Enarotali. Geeste
lijk is er echter wel iets met hem
gebeurd.
Christen
In een brief aan ds. Könemann,
die binnenkort gepubliceerd zal
worden ln het Nederlandse
maandblad „De Pionier" schrijft een mysteriegodsdienst. Hij heeft
een van de Nederlandse zendelln- een straffe organisatie opgebouwd,
gen: „Hoewel hij berouw heeft De vergaderingen in de dorpen
van zijn daad, kan hij toch niet zijn zeer geheim. In zijn opdracht
hij wel eens het plan zotf kunnen van zjjn ejgen mensen en kam-
„„„ottrm nrr, naar Ho W.«cW- pQngs kwQad op hem zijn. Omdat
hij zijn belofte niet heeft gehou-
Zij hopen dat dit het bggin
kentering.
den.
een
Bovendien
kent Karei Gobai
schijnlijk tovenaar was het lang hem goed genoeg om te weten
niet onmogelijk dat ^hij •--*
zou vinden bij de bevol!
zendelingen reeds gevraagd om in
het volgend nummer van ..De
Pionier" een speciaal verzoek op
Enaro..,, ?«n.«m.., „ff baK-
ren, en dat hij niet in staat zal
dat hij er na de wisseling
het bestuur toch In geslaagd is
om naar het gebied van de Wis
selmeren te komen. Zijn volgelin
gen brengen hem varkens en heb
ben hem een grootse ontvangst
bereid. Hij verkondigt een mes
slaanse boodschap, die doorspekt
is met bijbelse gedachten over
de wederkomst van Christus en
het komend Rijk Gods, die hij
geleerd heeft aan de bijbelschool,
maar toch ook weer op de een
of andere manier verdraaid en
verwrongen. Velen vragen zich af
of hij de wederkomst van Chris
tus predikt aan zijn volgelingen
of zichzelf heeft opgeworpen als
de komende Messias.
Zijn beweging heeft iets
zijn veel kwaad te doen."
De bijbelschool van de Cama
aan de Wisselmeren. Deze school
wordt geleid door mevrouw en
dominee Walter M. Post, en de
eveneens Nederlandse zendelinge
Pineke Ubbink. Ds. Post was
indertijd directeur van de bijbel
school op Makassur waar Za
cheus Pakage, nu de leider van
de messiaanse beweging, en
Karei Gobai. nu burgemeester
van Enarotali, teerden opgeleid.
meer terug." Toch is men blij
met zijn benoeming: „Het is nu
namelijk zo dat we in Karei Go-
zijn huizen verbrand en hij heeft
zijn volgelingen opgeroepen om
bij elkaar te gaan wonen
bal een christen hoofd-plaatsclljk- eigen gemeenschappen. In een
bestuur hebben, die zich door van de kampongs vernam een zen-
Hoogmoed
Waar gewone christenen zeg
gen: „Zoiets doe je niet?" vraagt
zij: „Waarom niet?" Als mensen
zeggen: „Dat is gek" zegt zij:
„Waarom?" En hoe vaak komen
juist onze vragen niet voort uit
een intens gevoel van valse
schaamte. En wat is die valse
schaamte anders dan hoogmoed.
En wat is hoogmoed anders dan
een vrucht van het vlees en niet
van de Geest. Misschièn is juf
frouw Hendriks daarom wel aan
de Kerk van Christus gegeven, als
een onderstreping van de woor
den: „Ik schaam mij het evange
lie van Jezus Christus niet."
Veertig jaar lang heeft zij op
de straten van Kampen in de
dorpen er rondom heen en in
Zwolle aan iedere voorbijganger
het. evangelie voorgehouden. Denk
eens in, wat een trouw. Iedere
morgen is ze weer opgestaan met
het gebed: En Heer, waar wilt
u mij nu vandaag weer eens
heen leiden. Ze weet precies hoe
veel bussen Kampen zijn binnen-
(Van onze kerkredactie)
Kampen is bekend om zijn „uien", zijn twee theologische scho
len en... mejuffrouw Hendriks. Ieder die wel eens in Kamven is
geweest, schijnt haar te hebben ontmoet, want ze heeft de ge
woonte ieder die op haar weg komt of het nu een minister of
een boerenmeisje is aan te spreken over het geloof. „O, O,"
reageren sommigen verschrikt: daar heb je dat mens weer."
Maar een buschauffeur kan haar hartelijk toeroepen: „Kom d'r
maar in juffrouw." Ze krijgt dan de gelegenheid om een paar
woorden te zeggen tot de mensen die op reis zijn hier op aarde
en op reis naar de eeuwigheid en een aantal tractaatjes uit te de
len. En dan stapt ze weer uit en de bus rijdt verder.
„Knots", zeggen een stel opge- waarom ze het evangelie op een
schoten knullen en steken wat dergelijke wijze bracht. Ze citeer-
verlegen de tractaatjes in hun zak, de enkele bijbelteksten en ver
die ze niet hebben durven weige- volgde: „Eigenlijk kan ik het u
ren. En anderen hebben het ge- niet eens goed uitleggen, heren;
dacht. Zo zeer zelfs dat ze eens bemerkt u nu wel dat bekering
oor de rechtbank gedaagd werd. noodzakelijk is, want als u die-
Dat is een verhaal op zichzelf, naars van de van God ingestelde
Het was nog maar in het begin overheid, hoe rechtsgeleerd u ook
van haar werk als straatevange- moQgt zijn, niet van recht en de
iste. Toen het even stil was „in dingen van het Koninkrijk
een niet vrome vergadering", was Gods afweet, want „voor de wijze
ze opgestaan om een goed woord en verstandige is het verborgen,
voor haar Heer te spreken. Een maar voor de kinderkens is het
korte roepstem, noemt ze dat geopenbaard", hoe zou u dit dan
zelf. Het gevolg was dat ze zich juist en naar recht kunnen beoor-
in Zwolle voor de kantonrechter delen? Er kunnen zich meerdere
moest verantwoorden. Ze ging, gevalle
met een tas vol tractaten. Onder- doen."
weg schoot ze de mensen aan
in de trein en tegen de brigadier
die haar binnen liet zei ze dat hij,
.in dienst zijnde bij de door God
mm.
zoals de mijne voor
doen."
Uitvoerig werd zij ondervraagd
en het eindoordeel was: ,,U hebt
een helder verstand en daarom
------ - - - bicden wU u onze excuses aan,
ingestelde overheid, de gevalle- da, y
nen de misdadigers en de over. otdei^raagd heb-
treders van de wet wel met ge
strengheid, maar met recht en
een half uur) ondervraagd heb-
ben." Mejuffrouw Hendriks ging
gheid, maar met recht en vrl|ult J 66
liefdevol hart moest bejege- cl
Schaamte
*48 jy
Ze is gehouden voor een psy-
chopate, voor een soort ongevaar
lijke dorpsgek, maar wie zo over
haar spreekt heeft toch niets be
grepen van wat Paulus bedoelt
met „te gelegener en te onge-
afgelopen en de kweekschool. Ze
heeft enkele jaren voor de klas
gestaan. Van huis uit was ze
christelijk opgevoed; ze geloofde
ook wel, maar ze moest toch door
wat zij zelf nu noemt „een diepe
;n, wet uc --- -- weg gaan" voor zij begreep dat
hoofd-plaatselijk-bestuur hoor begon. ,,U is al danig m net het evangelie voor haar persoon-
u-<"ngj_nj||j|j imn .IE lijk gold en voor zij door Gods
Geest werd wedergeboren. Vanaf
dat ogenblik heeft zij haar gehe
le leven gewijd aan Christus en
het plan opgevat iedereen die
zij ontmoette te vertellen van de
S-- rijkdom van de blijde boodschap
t-, j i genheid gebruik gemaakt." en ze heeft dat op haar eigen
Na,UUrii* mëM:& verlegen ,g„ur-
tje heeft zichzelf weten te over
winnen. Misschien is het allemaal
psychologisch te verklaren, maar
we betwijfelen het. Juffrouw Hen
driks is geworden tot wat zij zon
der twijfel nu is: een profetes van
God, een van die wonderlijke fi
guren uit Gods kerk, die een ei
gen opdracht, een eigen stijl heb
ben, die niet na te volgen noch
na te apen is zonder belachelijk
te worden.
gereden, want zo mogelijk heeft
ze iedere bus een paar minuten
tot een kerkzaal gemaakt. Het
gevolg is dat de plaatselijke
V.V.V. met dank gebruik maakt
van de cijfers die zij kan ver
strekken. En zo trekt zij er met
haar V.V.V. op uit; Vergeving,
Verlossing, Vrede.
Erkenning
Dertig juni van dit jaar hoopt
ze 78 te worden. Toen zij vorig
jaar veertig jaar lang dit werk
gedaan had, dag in dag uit, ont
ving zij een ridderorde. Dat was
een prachtige erkenning van haar
levenswerk. Maar misschien is de
erkenning, die zij in de afgelo
pen weken heeft gekregen nog
wel groter.
Haar zuster heeft een groot
aantal levenservaringen die zij al
evangeliserende heeft opgedaan,
opgetekend. Kok ln Kampen heeft
het uitgegeven onder de titel
„Veertig Jaar evangellste." Het
wordt nu in vele kerkbladen be
sproken en het wonderlijke isa
met warmte en met lof bcspron
ken. Al evangeliserende heefp
juffrouw Hendriks de kerk, dly
Het is waarschijnlijk met vek,.
predikanten uiteindelijk onbewus™
gegaan zoals met de reserve-oïa,
ficler. Hij had van juffrouw Heruit
driks gehoord, hij geloofde hetol
zelfde evangelie, maar hij keuw
de haar wijze van evangeliserej
ten ene male af. En hij besloij
dat haar te zeggen ook. Ma»
toen hij 's morgens zijn bijbel la
en bad kwam het heel sterk, aj
.een stem welhaast tot hem:
moogt die evangeliste wel bczol
ken. maar je moogt de wijze val
haar evangeliseren niet afkeureB
maar haar veeleer bemoedigefi
want het is Mijn werk."
Veertig jaar evangeliste, doff
mej. K. Hendriks. Uitgege
de Boeketreeks door K
Kampen.
(Van onze kerkredactie)
Nauwelijks kwam het „Kerk
blaadje" van de Kring van
vrienden van Kohlbrugge" met
een bijzonder nummer naar aan
leiding van het gedenkfeest van
de Heidelbergsc Catechismus of
er moest al weer een bijzonder
nummer verschijnen. Dit is ge
heel gewijd aan dr. K. H. E.
Gravemeyer, die onlangs zijn
tachtigste verjaardag heeft ge
vierd.
Het is een nummer geworden,
waarin niet alleen .over dr. Gra
vemeijer gesproken wordt, maar
waarin hij zelf ook ruimschoots
aan het woord komt. Er is een
gedeelte opgenomen van een
Eaaspreek, een stuk uit zijn ju-
ileumpreek, maar er is ook een
preek in zijn geheel opgenomen.
„Een kerk van knechten of een
kerk van kinderen." Het is een
reformatorische preek, een preek
voor hervormingsdag, een preek
met een accent dat tegenwoor
dig minder vaak zo gehoord
wordt. Het is een preek voor de
kerk, waarin duidelijk wordt ge
steld, als gevraagd wordt w g>
de kerk van Gods kinderen g
daan heeft met de boodschap v| i,,
rechtvaardigmaking door het i oJ
loof: „De deformatie van
kerk (die weer terugviel in wei a;
heiligheid) wordt de formal v<
van de Roomse kerk." Maj is
duidelijker nog klinkt het get| a:
f;enis hoe God de kerk weer i ci
ormeerde, door haar weer
bepalen bij de zuivere predikt V.
van het Woord.
Ds. W. A. Hoek, de emeritt i_
predikant uit Rheden gei
voorts een overzicht van zijn 1
ven, en ds. L. D. Terlaak Pt 'e
beschrijft hem als mens op gi
hem eigen anecdotische wil ni
Natuurlijk ontbreekt een artil
over Dr. Gravemeijer en ai
kei 36 van de Nederlandse j
loofsbelijdenis niet en evenn
over hem en Israël en over h<
en het verzet in de oorlogsjar< Dl
Dit bijzondere nummer is
verkrijgen door 50 cent te st
ten op giro 887147 van de adml e
stratie van het „KerkblaadJ Da
te Ommen. I al'
dc
he
De veranderingen na de dood van Stalin Geheime
politie past niet in schema van Chroesjtsjef
H*
[ET was deze week tien jaar
geleden, dat een eind kwam
aan het leven van Stalin. Om
trent de omstandigheden, waar
onder dit gebeurde, tasten we
nog In het duister. Destijds
rees al het vermoeden, dat het
overlijden van de gevreesde
dictator geen natuurlijke oor
zaak had. Dc wijze, waarop
zelfs zijn naam in de loop der
jaren uit dc Russische samen
leving werd gebannen heeft aan
deze veronderstelling steeds
meer voedsel gegeven. Een an
dere naam kwam daarvoor in
de plaats. die van Nikita
Chroesjtsjef, de opportunist, die
zich heeft kunnen handhaven
door zich tegen Stalin af te zet
ten. Als gevolg hiervan zag hij
zich genoodzaakt, dc teugels
van de politieke terreur te doen
vieren. Zo zelfs, dat men licht
dc indruk zou kunnen krijgen,
als zou er een volledige omme
keer hebben plaatsgehad In dc
politieke en maatschappelijke
omstandigheden In dc Sowjet-
unle.
Niet- bong
Die indruk zou ook gewekt kun
nen worden door de artikelen,
die de bekende AP-medewerker,
Eddy Gilmore, heeft gewijd aan
ee.i bezoek dat hij onlangs aan
de Sowjetunie heeft gebracht.
Een van die artikelen heeft
men kunnen lezen in ons blad
van vorige week zaterdag on
der de titel „Russen niet meer
bang van politie". Deze Eddy
Gilmore, die met een Russi
sche vrouw is getrouwd, is ve
le jaren correspondent van The
Associated Press in Moskou
geweest. Hij kon pas na de dood
van Stalin met zijn vrouw en
kinderen de Sowjetunie verla
ten.
Hij heeft het stalen regiem
van de dictator dag en nacht
als een loodzwaar drukkende
en zenuwslopende last ervaren.
Daarom valt heel goed te be
grijpen, dat hij nu na tien
Jaar onder de indruk is ge
raakt van de veranderingen,
die zich in de Sowjetunie heb
ben voltrokken.
Deskundig
Eddy Gilmore Is niet de eer
ste de beste. Als er iemand is,
die een vergelijking kan maken
tussen toen en nu. is hij het
wel. En we behoeven niet te
twijfelen aan de juistheid van
zijn waarnemingen. Maar de er
varingen van Gilmore zijn niet
meer dan een moment-opname,
een constatering zonder meer.
Hij plaatst zijn waarnemingen
niet tegen de achtergrond van
het bonte geheel van de Russi
sche samenleving. Wellicht is
dat ook niet zijn bedoeling ge
weest. Willen we echter een
luist beeld krijgen van hoe de
Russen op het ogenblik reilen
en zeilen, dan mogen we zulks
echter niet verzuimen.
We zien dan. dat een verge
lijking met tien jaar geleden
ons bepaald geen zuiver beeld
geeft van de politieke situatie
in het land van Chroesjtsjef.
Want het is dc grote vraag, of
deze toestand door de premier
gewild is, of dat hij slechts
door hem geduld wordt, zolang
zijn positie er niet door ln ge
vaar wordt gebracht.
„Hofnar"
Het is algemeen bekend, dat
Chroesjtsjef niet met onbevlek
te handen uit dc Stalinperiode
tevoorschijn is gekomen. Dal
hij zich na de dood van Stalin
al spoedig naar voren heeft we
ten te werken was op zichzelf
al een bewijs van zijn keiharde
instelling, die niets en niemand
ontzag. Toen het er naar uit
zag. dat zijn tegenstanders hem
aan de kaak wilden stellen van
wege zijn bloedige optreden in
de Oekraïne, deed Chroesjtsjef
ingeleid door Mikoyan
zijn befaamd geworden aanval
op het terreurregiem van Sta
lin en slaagde hij er in, het
20ste partijcongres tot tranen
toe te bewegen met zijn verha
len, hoe erg het wel was g~-
weest om in de onmiddellijke
nabijheid van deze dictator te
moeten leven.
Bekend is het (historische)
feit, dat Stalin wanneer hij
weer eens een bijzonder cyni
sche bui had Chroesjtsjef
als hofnar gebruikte door hem
voor zich te laten dansen.
Schipperen
Om aan de macht te kunnen
blijven heeft Chroesjtsjef veel
moeten schipperen. Dit ging
hem als opper-opportunist goed
af. Toen hij de opperste macht
in handen had gekregen, waB
de geheime politie reeds gedes
organiseerd door de liquidatie
van Beria, een van de drie le
den van het Triumviraat, dat na
de dood van Stalin de leiding
van de staatszaken in handen
had genomen. Chroesjtsjef be
greep onmiddellijk, dat hij zich
niet mocht laten strikken in de
netten van de geheime politie.
Dit besef leidde er toe, dat aan
dit politieke apparaat bij uit
nemendheid alle kracht werd
ontnomen.
Wanneer op het ogenblik de
Russische bevolking niet meer
bang Is voor de politie, dan
is dat voor het belangrijkste
deel een gevolg van het feit,
dat Chroesjtsjef persoonlijk
heel veel belang heeft bij een
blijvende uitschakeling van de
geheime politie als machtsin
strument.
Chroesjtsjef kon zich evenwel
niet zonder de steun van een
andere machtige bondgenoot
staande houden tegenover de ge
heime politie, Hij zocht cn
vond steun bij de leiders van
het Rode leger, inzonderheid
bij maarschalk Zjoekof, die na
dc tweede wereldoorlog door
Stalin aan de kant was gescho
ven. Hoe wisselvallig het leven
onder Chroesjtsjef ook toen al
was, bleek toen Zjoekof als een
„verrader" aan de kant werd
gezet, toen de Russische pre
mier meer last dan gemak van
hem kreeg. Sindsdien is het le
ger onder leiding van maar
schalk Malinofsky de steunpi
laar van Chroesjtsjef gebleven,
waardoor de macht van de ge
heime politie kon blijven inge
toomd.
Er is thans echter weer
sprake van een groeiend me
ningsverschil tussen de Russi
sche premier en de militaire
leiders een geschil, dat me
de verband zou houden met de
grootscheepse vermindering
van de conventionele bewape
ning van het Rode leger, die
nog steeds op het programma
van Chroesjtsjef staat.
Mogelijkheden
Het is dus helemaal niet ze
ker, dat de beperkte mate van
vrijheid (die tamelijk groot is
als men ze vergelijkt met de
druk, waaronder men in het Sta-
lin-tijdperk moest leven) van
blijvende aard zal zijn. Er doen
zich op het ogenblik tenminste
drie mogelijkheden voor: 1. dat
de positie van Chroesjtsjef door
het wegvallen van de steun van
het Rode leger in gevaar wordt
gebracht en de premier even
als zijn voorgangers genood
zaakt wordt, terug te vallen op
de geheime politie; 2. dat het
Russische volk een zo grote
mate van vrijheid gaat verlan-
f;en, dat een volledige omwente-
ing teweeg zou worden ge
bracht in de politieke en socia
le structuur van de Sowjct-
maatschappij en Chroesjtsjef
gedwongen zou worden, dit stre
ven de kop in te drukken; en
3. dat de Russische premier
overtuigd zijnde van dc on-
vermljdelijkheid van een derge
lijke omwenteling zich (als
Adzjoebei, de schoonzoon van
Chroesjtsjef, heeft met zijn
vrouw een bezoek aan het Va-
ticaan gebracht, waar hij door
de paus in audiëntie werd
ontvangen. Hij is een „over
tuigd atheïst".
in de afgelopen tien jaren) er
niet tegen verzet, maar zich
met de stroom laat meedrijven.
Gevaarlijk
Deze laatste mogelijkheid zal
mede afhangen van dc vraag,
hoe dc vrije wereld haar hou
ding bepaalt tegenover liet in
ternationale communisme,
waarin de Sowjetunie thans
nog een leidende rol speelt.
We hebben er vorige week al
op gewezen, dat we dc moge
lijkheid van grote veranderin
gen. welke zich in dc Sowjet
unie kunnen voltrekken, niet
uitgesloten achten. Maar wc
hebben er aan toegevoegd, dat
het gevaarlijk zou zijn, daar
nu al van uit te gaan bij het
uitstippelen van de tegenover
de massale dreiging van het
communisme te volgen gedrags
lijn. De doelstellingen van dit
internationale communisme
zijn nog dezelfde gebleven. ZIJ
kunnen slechts gewijzigd wor
den, wanneer het dulden van
een zekere mate van vrijheid
in de Sowjetunie gepaard gaat
met een groeiend besef bij
mensen als Chroesjtsjef, dat de
communistische wereldrevolu
tie niet zonder groot gevaar
voor de Sowjetunie zelf kan
worden verwezenlijkt.
Typerend t
Zo ver zijn we nog lang niet.!
In oktober hebben we op Cuba
ervaren, wat Chroesjtsjef met! 1
de vrije wereld van plan is. Uit, J
de wijze, waarop hij zich sinds-
dien heeft gedragen, valt niet op
te maken, dat hij van gedach-i 1
ten is veranderd. Zijn taktiek 1
is wellicht gewijzigd, maar zijn) v
einddoel is hetzelfde gebleven.
De westelijke mogendheden* 1
moeten daar Steeds terdoge re-
kening mee houden, ook als zij! r
het conflict tussen de Sowjet- s
unie en communistisch China!
in hun overwegingen willen be- c
trekken. De New York Herald t
Tribune publiceerde enkele da-' e
gen geleden een politieke prent
met het onderschrift: „Het gro-| r.
te meningsverschil in het com4 F
munistische kamp". F
Op de plaat ziet men Chroesj-, g
tsjef en Mao Tse Toeng, die t
liet niet eens kunnen worden
over het antwoord op de vraag,
wanneer dc vrije wereld „be
graven moet worden". De Chl- j
nees wil dit onmiddellijk doen, d
maar Chroesjtsjef verkiest de r
weg der geleidelijkheid. Het-
geen typerend Is voor de si- V
tuatie. waar de vrije wereld J
zich in bevindt.
