VERANDEREND GETIJ
GEESTELIJK
LEVEN..
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
Ideale situatie
Nederlands echtpaar werkt in \apan
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 2 MAART 1963
Het rapport van het Gereformeerd Sociologisch In
stituut. Veranderend Getij, ziet in de huidige ont
wikkeling ook positieve aspecten voor het kerke
lijk leven. Zo wordt er geschreven over de taak
van de kerk.
In de samenleving van vroeger en zoals wij die
nog vinden in dorpen en op het platteland waar
weinig differentiatie en weinig massaliteit zijn, wa
ren vele persoonlijke contacten. Daar was een
predikant tevens voorzitter van de kiesvereniging
en het schoolhoofd ouderling en de voorzitter van
de vakorganisatie diaken. In een dergelijke sa
menleving is de kans op vollledige zelfstandigheid
van deze instellingen betrekkelijk gering. Er is
vaak een onbewuste onderlinge controle van de
ene organisatie op de andere.
Maar als de samenleving verstedelijkt, en meer
gedifferentieerd wordt dan valt juist die onder
linge controle weg, omdat de persoonlijke, veel
zijdige contacten steeds meer wegvallen. Maar
dan kan er een gemeenschap ontwikkeld worden,
die niet naast de kerkelijke aspecten ook afhanke
lijk is van de standsverschillen, bepaald wordt
door de dorpsadat, en andere historisch gegroeide
verhoudingen.
Het rapport zegt dan: „Dit wil zeggen dat het nu
steeds meer enkel en alleen gaat aankomen op
de integratie door het evangelie (de geestelijke ge
meenschap dus). Men kan stellen dat op deze
wijze de ideale situatie bereikt wordt: een kerk
die zich volledig kan concentreren op haar meest
essentiële functie, terwijl de andere samenlevings
verbanden zich in eigen vrijheid en naar eigen
aard kunnen ontplooien.
De gereformeerden ook volgens dit rapport
hebben er nooit naar gestreefd dat de kerk als
instituut direct betrokken is bij, organisatorisch
nauw verbonden is met instellingen op andere levens
terreinen.
Hier zulilen zeker een groot aantal vraagtekens
geplaatst 'kunnen worden en dat zal in de ko
mende maanden ook wel gebeuren. Het rapport
dekt zich echter wel. want het schrijft: ..De
moeilijkheid is evenwel, dat het evangelie vaak
(nogi niet zo gepredikt wordt, dat er een inte-
Sratie tot stand komt. Dan ontstaat de klacht
at de kerk met haar Woordverkondiging bepaal
de levensterreinen nauwelijks meer bestrijkt, dat
zij de mensen in die gebieden in wezen niet meer
raakt."
Maar is deze klacht niet juist een natuurlijk ge
volg van het heersende inzicht? Hier wordt ge
sproken over de „integratie door het evangelie."
Wat wordt bedoeld met dat „evangelie"? Alleen
maar de Woord verkondiging? Dat gebeurt maar
al te vaak. Maar is het evangelie niet veel meer?
En als dat zo is kan dat wel losgemaakt worden
van de uitwerking in andere levensverbanden?
(Van onze kerkredactie)
DINNEN de gereformeerde kerkelijke groeperingen is de organi-
"•*-* satie van het landelijke en regionale kerkelijke leven niet in
overeenstemming met de eisen die de huidige samenleving stelt.
Zonder een aanpassing van die organisatie aan deze eisen zal de
discrepantie tussen deze beide in de toekomst steeds groter
worden." Deze betrekkelijk revolutionaire woorden (in de oren
van sommigen althans) staan in een zojuist verschenen rapport van
het Gereformeerd Sociologisch Instituut, dat de titel draagt:
„Veranderend getfj." Het beschrijft de structuurveranderingen in
Nederland en hun consequenties voor het kerkelijk leven. De ern
stigste kritiek wordt uitgeoefend op de organisatorische opbouw van
de Gereformeerde Kerken, in plaatselijke gemeenten, classes,
particuliere synodes en generale synode. Het rapport constateert dat
het steeds meer moeilijkheden oplevert „dat met betrekking tot de
in omvang groeiende taken, waarvoor een kerkverband wordt ge
steld, de beslissingen moeten worden genomen door een synode, die
slechts periodiek en telkens weer in gedeeltelijk andere samenstelling
vergadert. Veel van deze taken vragen immers voortdurende be
zinning en veelvuldige beslissingen."
Op dit punt is het rapport,
waarvan zojuist het derde deel is
verschenen, maar al te duidelijk.
Zo schrijft het: „Allereerst dat
de huidige situatie, door welk be
ginsel van kerkrecht ook verde
digd. op de duur onhoudbaar
dreigt te worden. Dit is duidelijk
te zien aan de na-oorlogse ont
wikkeling binnen de Gerefor
meerde Kerken. Hoewel er in het
principe van kerkorganisatie geen
veranderingen zijn aangebracht, is
de organisatie toch op talrijke
punten aangepast aan de behoef
te van centralisatie en speciali
satie. De nadelen van het tijde
lijk karakter van de generale
synode zijn enigszins verminderd,
doordat nu om de twee jaar in
plaats van om de drie jaar een
nieuwe synode bijeengeroepen
wordt. De omvangrijker worden
de taak van de kerk met name
van het kerkverband 'als geheel
weerspiegelt zich in het toene
mend aantal deputaatschappen,
waarvan sommige duidelijk ten
doel hebben tot een meer cen
trale aanpak te komen. Tegelijker
tijd worden steeds meer gespecia
liseerde functionarissen als full
timers in dienst van deputaat
schappen benoemd.
Permanent'
Vragenderwijze stelt het rap-
Sociologische studie over gerei,
kerkelijk leven verschenen
ITim Molenkamp, samen met een aantal Japanse
Japanse evangelisten. De man vooraan wordt de
Japanse „Billy Graham" genoemd omdat liij hel
woord met zo veel vuur en gebaren weet te prediken.
(Van een onzer medewerkers)
Ruim vijf jaar geledeta woon
den ze nog in Haarlem. Hij,
Wim Molenkamp, banketbak
ker, zij, Fanny Visscher, secre
taresse. Intussen zijn ze ge-
getrouwd. U zult hun woning
echter niet in Haarlem aan
treffen. Nee, de heer en me
vrouw Molenkamp wonen in de
Japahse stad Kobe, in een
straat met een onuitspreek
bare naam. Zij hebben alle
zekerheid die ze hier in
Nederland hadden vaarwel ge
zegd, zijn naar Japan ver
trokken en proberen nu met
zeer bescheiden middelen
maar met goede resultaten,
het evangelie te brengen aan
de Japanners. De heer Molen
kamp, gereformeerd van huis
uit, was ook zeer actief de
grote actie van Bob Pierce
„Kruistocht voor Christus", die
in Japan met zoveel succes ge
voerd is.
Maar deelnemen aan dergelijke
grote manifestaties behoort niet
tot het dagelijks werk van de
heer en mevrouw Molenkamp. Te
genover hun huis in Kobe, zomaar
aan de straatkant, staat een tem
peltje. Elke morgen zien zij daar
Japanners in de rij staan om te
offeren. Zij brengen hun gaven,
waaraan een kaartje is beves
tigd. Daarop staan hun wensen
en verlangens. Misschien zullen
de goden gunstig worden ge
stemd zo denken ze, zodat hun
werk op de pasbegonnen dag zal
slagen. Dit is nu het arbeidster
rein van de heer en mevrouw
Molenkamp. Ze lopen op de men
sen toe om met hen te praten en
hen te vertellen van de echte
God, van Jezus die heus geluk
brengt.
„En elke keer opnieuw worden
we getroffen door de verbijsteren
de leegte van die bidders en die
offeraars, die zojuist hun gods
dienstige plichten hebben ver-
vervuld". zo vertelt Wim Molen
kamp. „Het zijn mensen, die al
leen maar leven in een voortdu
rende angst voor hun goden, die
ze vooral mild moeten stemmen
door hun zoveel mogelijk toe te
stoppen. Misschien dat ze dan ge-
Ook Japan weet hoe er reclame
gemaakt moei worden en de Ja
panse kerken hebben dit kennelijk
goed afgekeken. Met een groot
kruis wordt een evangelisatiesamen
komst aangekondigd.
luk krijgen in hun leven of in hun
zaak. Misschien...
Las een boek
„Waarom we nu juist Japan ge
kozen hebben tot ons werkter
rein?" herhaalde de heer Molen
kamp, toen we hem vlak voor het
vertrek van het echtpaar deze
vraag stellen. „Ja, nu verwacht
u misschien een verhaal over een
plotselinge roeping of iets mys
tieks. Maar dat was het helemaal
niet Ik las een boek over Japan,
daarin stond ook iets over gods
dienst. De tachtig miljoen Japan
ners kennen vrijwel alleen het
afgodendom van het Shintoïsme
Kijk, en dat liet me niet los. Daar
moest ik aan denken als ik in
Haarlem in de kerk zat. Daar
woonden mensen die het evangelie
nog nooit gehoord hadden. Het
grote verschil op godsdienstig ge
bied tussen ons Nederlanders hier
en het volk van Japan begon me
te benauwen."
Nadat ze het besluit genomen
hadden naar Japan tc gaan om
er te prediken moesten nog vele
moeilijkheden opgelost worden.
De heer Molenkamp kreeg in En
geland een opleiding die niet al
leen theologie omvatte maar ook
volkseigcnschappen. Ook de taal
bleek nog een grote moeilijkheid,
die echter langzaam en moeizaam
maar zeker overwonnen werd.
Minderwaardig
Eenmaal in Japan moesten ze
wennen aan de zeden en gewoon
ten van het land. Zij ontdekten
dat je bij het huren van een huis
een paar duizend gulden sleutel-
geld op tafel moet leggen. Dat je
als vrouw toch eigenlijk maar een
minderwaardig schepsel bent dat
op moet staan in de bus voor een
jongetje of een man. Ja die ei
genlijk niet samen met haar man
op straat kan lopen, omdat dat
wordt beschouwd als de eigen
schap van een dame die het met
de goede zeden niet al te nauw
neemt.
Al deze moeilijkheden vielen in
het niet bij de dankbaarheid van
de Japanse christenen en de bui
tenlandse zendelingen, die vol ver
langen hadden uitgezien naar de
komst van hun twee Nederlandse
collega's.
Men ging aan het werk. Adver
tentiecontracten werden afgeslo
ten. Elke zondag lezen de Japan
ners nu tussen de aankondigingen
van bioscoopprogramma's de bood
schap van Jezus, recht op de man
af. De brieven hierop blijven niet
uit. Contacten worden gelegd.
Zelfs de Japanse radio en televi
sie werd een evangelisatiemiddel.
Mevrouw Molenkamp, die in Ne
derland reeds veel zong tijdens in
terkerkelijke evangelisatiebijeen-
komsten, werd verzocht voor ra
dio en tv. te zingen. Zij koos
voor haar repertoire eenvoudige
geestelijke liederen in het Japans.
Kruistocht
Door al dit werk kwamen de
heer en mevrouw Molenkamp in
contact met christenen van ve
lerlei nationaliteit. Japanners,
Amerikanen, Nederlanders, Aus
traliërs. Gezamenlijk gingen ze
er toe over om samenkomsten te
houden en lectuur te versprei
den.
„Maar de ontroerendste en
meest interkerkelijke manifesta
tie van het christendom, die Ja
pan ooit gekend heeft, was wel
de „kruistocht voor Christus",
vindt de heer Molenkamp. Leden
van ruim 34 buitenlandse protes
tantse kerkgenootschappen heb
ben deze manifestatie mogelijk
gemaakt
Voor de nazorg die een steeds
grotere omvang aanneemt, is nu
een eenvoudige theologische school
opgericht. Hier worden Japanse
jongens, die enkele maanden ge-
port dan: „Of dc oplossing ge
zocht moet worden in een per
manente synode, eventueel or
gaan van de synode of op andere
wijze, kan hier niet aangegeven
worden. Hier willen we alleen op
de noodzaak van bezinning wij
zen, opdat de kerk in dc stroom
versnelling waarin zij ook ten
aanzien van de organisatie ver
keert, de goede koers kan be
houden."
Ongetwijfeld is dit een gedeel
te uit dit uitgebreide rapport dat
in de komende weken bijzondere
aandacht zal krijgen in de kerke
lijke pers en dat straks op de
synode, die voor het eerst in mei
bijeenkomt, zeker de tongen los
zal maken. Reeds twee delen van
dit rapport waren vorig jaar ver
schenen. In het eerste deel werd
een overzicht gegeven van de hui
dige situatie, met berekeningen
over de toekomstige kwantitatie
ve ontwikkeling van de Nederland-
werd een inventarisatie opgemaakt
van de bestaande ontwikkelings
plannen en verwachtingen voor
de landsdelen, de provincies en de
regio's. Maar eigenlijk zat men
in de kerk in het bijzonder te
wachten op dit derde deel. Daar
in zijn twee hoofdstukken opge
nomen namelijk .Algemene so
ciale implicaties van de struc
tuurveranderingen in Nederland,"
en „De consequenties van de'
structuurveranderingen voor het
kerkelijke leven".
De opdracht werd indertijd voor
deze studie verstrekt door de ge
nerale synodes van de Gerefor
meerde Kerken, de Christelijke
Gereformeerde Kerken en de Ge
reformeerde Gemeenten. Het ele
ment van de Gereformeerde Ker
ken overweegt toch wel bijzon
der sterk. Naar inhoud is dit rap
port toch wel in de eerste plaats
waardevol voor die kerken. Van
praktische waarde bevat het rap
port tenminste bijzonder weinig
voor de beide andere kerkver
banden. Het geheel is in een wat
droge dissertatie-stijl gegoten en
geeft een stijve indruk, maar we
hebben niet de indruk dat het
rapport daarom door velen onge
lezen terzijde zal worden gelegd.
Het bevat bijzonder veel materi
aal en het zal zeker ijverig be
studeerd worden.
Splitsing
Enkele pagina's van het rapport
worden ook gewijd aan de vraag
wat er moet gebeuren met de
grote-stadskerken, die onhandel
baar groot zijn geworden. Het
rapport zegt: „Aangezien het om
de afzonderlijke wijkgemeenten
gaat. kan men stellen dat een
kerksplitsing pas dan zinvol is,
althans volledig aan haar doel be
antwoordt. indien het mogelijk is
alle binnen een gemeente be
staande wijken volledige zelfstan
digheid te geven."
Het rapport geeft toe dat dit
in de praktijk zeer moeilijk is;
„De historisch gegroeide situa
tie, waarbij met name het aan
tal en de plaats van de kerkge
bouwen van belang is, laat in
leden nog nooit van God hadden
gehoord, opgeleid tot evangelis
ten. Zij voelen zich geroepen om
het grote geluk dat hun deel
werd, uit te dragen aan hun land
genoten. Het gezelschap docenten
bestaat niet uit mensen met voor
name titels; naast de heer en
mevrouw Molenkamp werken er
Amerikaanse en Australische zen
delingen.
de regel niet toe verder te gaan
dan splitsing in gemeentendie
uit twee of drie wijken be
staan,... Hiervan nu hebben wij
het idee, dat dit geen oplossing
is. Weliswaar zijn de gemeen
ten niet zo groot meer en dat
heeft ontegenzeggelijk voorde
len, maar men moet wel be
denken dat er slechts een gra
dueel verschil is tussen kerken
met twee of drie wijken en b.v.
kerken met bijvoorbee'd zes of
acht wijken en dat in zulke ge
meenten het vraagstuk van de
zelfstandigheid der wijkgemeen
ten in principe is blijven be
staan."
Gemeenschap
Voor echte gemeenschap is een
wijkgemeente een goede basis,
maar daarvoor zal men zijn oog
toch vooral moeten richten op
veel kleinere eenheden. Op dit
punt blijft de vraag op welke
wijze.
Het rapport wil deze vraag niet
beantwoorden, maar geeft wel een
aantal mogelijkheden aan. Al te
enthousiast over buurtkringen zijn
de samenstellers niet. Belangrijk
is ook dat elke kring toch ook
een eigen opzet en doel moet heb
ben en dat een dergelijk doel be
perkt moet zijn. Daardoor wordt
de buurtidee verbroken, want ie
mand uit de eigen buurt zal zich
misschien maar weinig interesse
ren voor het doel dat de kring
in zijn eigen omgeving zich ge
steld heeft, maar zal wel interes
se hebben vopr de opzet van een
andere kring elders. Het rapport
wijst er op hoe in het verleden,
kort na de oorlog geprobeerd is
de wijken van een stad tot een
homogene eenheid te maken. Dat
is in wezen geheel mislukt.
Huisbezoek
Het rapport roept ook op tot be
zinning op het huisbezoek. Een
onderzoek van het G.S.I. heeft
geconstateerd dat althans bin
nen de Gereformeerde Kerken
het huisbezoek in zijn huidige
vorm bij een zeer groot gedeelte
van de kerkleden in discrediet is
geraakt en dat het binnen die
kerken nog maar zeer gebrekkig
functioneert.
De oorzaak ligt niet in het ge
brek aan toewijding van de kant
van de ouderlingen, of aan een
gebrek aan verlangen bij de ge
meenteleden deze- schijnen er
nog meer dan ooit naar te ver
langen. Volgens het. rapport moet
de oorzaak primair gezocht wor
den in de vorm waarin deze pas
torale arbeid wordt verricht. De
ze is immers gericht op de gezins
collectiviteit. zoals het rapport het
noemt. (Gedoeld wordt natuurlijk
op het gezin in zijn geheel, va
der. moeder en de kinderen).
Maar de behoefte gaat veeleer
door de maatschappelijke ont
wikkeling in de richting van een
individueel gericht pastoraat.
Een bezwaar noemt het rap
port ook dat het huisbezoek door
twee personen wordt gebracht.
Er moet een vertrouwelijke sfeer
kunnen ontstaan en deze schijnt
voor vele mensen moeilijk te vin
den zijn in een huisbezoek van
twee ouderlingen. De vraag naar
huisbezoek door één persoon
blijkt zeer groot te zijn.
Een derde bezwaar van het
huisbezoek wordt het feit ge
noemd dat het meestal één huis
bezoek per jaar betreft en dan
nog na afspraak. Dit geeft het
huisbezoek een formeel karakter
„dat waarsohijnlijk schade doet
aan een zinvolle vervulling van
de pastorale zorg in deze tijd."
De architecten zoeken reeds lang naar nieuwe vormen voor de
kerkgebouwen en honderden nieuwe kerken getuigen ervan. In een
zojuist verschenen rapport roepen sociologen ook hetzelfde. Daar
gaat het om een verandering die minder gemakkelijk te fotograferen
is, maar veel grotere consequenties kan hebben.
die behoefte heeft én op elk
moment geholpen kan worden.
Predikanten
Het rapport constateert dat de
behoefte aan „beroepskrachten"
in het kerkelijke leven in de toe
komst zeker niet geringer zal
worden. Daar komt bij dat er een
stijgende „vraag" en een dalend
„aanbod" is. De gevolgen van
deze situatie worden, vooral bin
nen de huidige organisatie bijzon
der ernstig genoemd. Er worden
in dit gedeelte heel wat getallen
verwerkt.
Het is zeker dat per jaar tot
1966 52 predikanten nodig zullen
zijn in de Gereformeerde Kerken.
Voor de Christelijke Gereformeer
de Kerken zijn er per jaar dan
12 nodig. In de volgende periode
van 1966 tot 1977 zijn er wat min
der nodig namelijk respectieve
lijk per jaar 47 en 5, daarna in
de volgende periodes van vijf
jaar stijgt het aantal weer bij de
Gereformeerde Kerken, maar
blijft het by de Christelijke Gere
formeerde Kerken gelijk, name
lijk 5. Tussen 1971 en 1976 heb
ben de gereformeerden per jaar
55 en in de volgende vijfjarige
periode 56 predikanten nodig.
Als oplossing wordt gezegd dat
in de eerste plaats gestreefd kan
worden naar een verhoogd „aan
bod". Maar wordt dit niet ver
wezenlijkt dan kan een structu
rele verandering van het kerke
lijke leven en de kerkelijke ar
beid noodzakelijk worden. Aan de
eerste oplossing wordt de voor
keur gegeven, maar in praktijk
kan het noodzakelijk worden de
oplossing gedeeltelijk in de twee
de richting te zoeken: „We heb
ben de indruk dat de kerken op
den duur niet kunnen ontkomen
aan de tweede oplossing, indien
men tenminste niet met grote,
permanente lancunes in de ker
kelijke arbeid wil komen te zit-
gaat in op talrijke andere aspec
ten van het kerkelijke leven. Niet
helemaal nieuw, maar wel op- i
merkelijk is dc constatering dat I
de Gereformeerde Kerken typi
sche middenstandskerken aan het
worden zijn, en ook dat met na
me binnen deze kerken er een
sterke tendens is om op de maat
schappelijke ladder te stijgen.
Juist daarom wordt gewaar
schuwd tegen de gedachte van
de para-parochie, dus gemeenten
voor bepaalde categorieën van de
bevolking. Het rapport ziet daar
een gevaar in omdat dergelijke
parochies de situatie in wezen
verergeren, omdat de bestaande
kerk onherroepelijk nog eenzijdi
ger wordt.
Het rapport besluit dan
ook met de woorden: Juist
in deze kritieke situatie
blijkt vaak dat de kerk voor
een groot deel het stempel
draagt van de midden
groepen, waardoor het voor
de randkerkelijken (en uiter
aard voor hen die geheel
buiten de kerk staan) niet
alleen en misschien zelfs
niet in de eerste plaats het
evangelie is dat ergernis
oproept, maar de verbin
ding van het evangelie met
een bepaald denk- en leef
patroon. Het lijkt ons dat
deze verbinding voorwerp
moet zijn van een kritische
bezinning vanuit de kerk
zelf, voordat men tot een
oplossing van de bestaande
problematiek komt."
ten."
„De honger naar de blijde Studie zal moeten uitmaken
boodschap blijkt echter zo groot jn welke richting de oplossing
U zijn (lat al on.e moeiten an gezocht moet worde„, De
zorgen ruimschoots beloond wor-
den". Is het oordeel van de twee V1er\stellers denken echter zelf
Nederlanders, die oprecht hopen in "e richting van een „latente
dat hun werk in Japan ook vrucht pastorale zorg Daarmee be-
zal dragen. doelen zij een zorg aan ieder vat reeds honderd foliovellen. Het
Sfandskerk
Alleen dit laatste zojuist ver-
Veranderend Gety, Struc
tuurveranderingen in Neder
land en hun consequenties
voor het kerkeiyke leven.
Deel I. II en III. Uitgave van
de Stichting Gereformeerd
Sociologisch Instituut, Am
sterdam. Prys 10,
Niet Rusland of China, maar het internationale com
munisme Vrije wereld geen willoos slachtoffer
ALS communisme slaverny
is, betekent dit, dat de hele
wereld deze weg van slavernij
zal opgaan. Hoe sneller het ge
beurt, hoe liever". Aldus de
Russische premier Chroesj-
tsjef, enkele dagen geleden in
een verkiezingsredevoering in
het Kremlin. Hoe hij wil berei
ken, dat dc hele wereld die weg
zal gaan bewandelen, heeft hij
er niet bij verteld. Het heeft dus
zin, eens om ons heen te kijken.
Misschien kunnen we dan be
speuren. welke methoden de
Rus aanwendt om zijn doel te
bereiken. We komen dan al
spoedig tot dc ontdekking, dat
we niet alleen met de Russische
premier te maken hebben, maar
dat we ln steeds grotere mate
rekening moeten houden met
zijn communistisch Chinese ri
vaal, Mao Tse Toeng, of wie
er dan ook ln Peking dc la
kens voor het uitdelen heeft.
Want dc vrije wereld ziet zich
geplaatst tegenover het inter
nationale communisme, dat zich
in dc wereld in allerlei gedaan
ten kan voordoen.
Hoogtepunt
We mogen dus beginnen vast
te stellen, dat het voor de lan
den van de vrije wereld weinig
of niets uitmaakt, wie als over
winnaar tevoorschijn treedt uit
het zogenaamde ideologische
conflict tussen de Sowjetunie cn
communistisch China. Welke
naam men voor dit gigantische
krachtenspel ook mag verzinnen
om de ware aard van de moei
lijkheden tussen beide commu
nistische grootheden te verber
gen: we hebben hier zonder meer
te doen met een strijd om de
leiding van het internationale
communisme.
Het heeft er alles van weg,
dat deze machtsstrijd pas zijn
hoogtepunt zal bereiken, als dit
Internationale communisme met
de vrije wereld heeft afgere
kend. Ook Chroesjtsjef houdt
rekening met deze mogelijk
heid, getuige zijn ontboeze
ming, dat „als het kapitalisme
begraven zal worden, de Sow
jetunie en communistisch China
samen dc laatste schep aarde
op het graf zullen werpen"»
Wisselend
De westelijke landen en in het
bijzonder dc Verenigde Staten
zullen er dan ook goed aan
doen, zich niet te laten beïn
vloeden door het verloop van de
machtsstrijd tussen de Sowjet
unie en communistisch China.
Wanneer de tegenstellingen ver
der toenemen is er geen reden,
verlicht adem te halen en alleen
om die reden toenadering tot dc
Sowjetunie te zoeken. In het om
gekeerde geval mag een ogen
schijnlijke verzoening tussen de
Russen en dc Chinezen geen
aanleiding geven tot een golf
van teleurstelling, die een ver
lammende uitwerking op de vol
ken van de vrije wereld zou kun
nen hebben
We dienen er rekening mede
te houden dat (zoals in dc afgc
lopen weken het geval was) de
betrekkingen tussen 5Ioskou en
Peking een voor de buitenstaan
der zeer wisselend karakter zul
len hebben, dat dc mogelijkheid
van een (tijdelijke) verzoening
niet uitgesloten is, maar dat de
ze steeds slechts als een wapen
stilstand in dc grote machts
strijd mag worden gezien.
Grote taak
Nu zal men zich afvragen, wel
ke betekenis moet worden ge
hecht aan de opmerking, dat de
machtsstrijd tussen dc Sowjet
unie en communistisch China
pas zijn hoogtepunt zal bereiken,
als het internationale communis
me met de vrije wereld heeft
afgerekend. Uit de wijze, waar
op deze conclusie is geformu
leerd zou men kunnen opmaken,
dat die afrekening met de vrije
wereld een onvermijdelijke zaak
zou zijn. Dat laatste is echter
bepaald niet het geval, behoeft
dit niet te zijn en mag het ook
niet zijn. Wel is het op be
trekkelijk korte termijn gezien
het streven van beide com
munistische grootheden. Want
beide doen zij alles wat in hun
vermogen ligt om de vrije we
reld onder de slavernij van het
communisme te krijgen,
Aan deze vrije wereld en met
name aan de landen van wat
we het Westen noemen de taak.
zich niet als willoze slachtoffers
door hun belagers te laten hyp
notiseren en intimideren.
Wedijver
ven met een Russisch Cuba ge
noegen te nemen uit vrees voor
een door brute Chinezen beheerst
Cuba. Als hij straks niet voor
een voldongen feit wil staan,
moet hij Chroesjtsjef nu aan
het verstand brengen, dat hij
Cuba met rust moet laten.
Wetenschap
Dat hij daarbij met de nodi-
ge voorzichtigheid en bedacht
zaamheid te werk gaat is be
grijpelijk. Maar dat hij daar
mee zou kunnen volstaan, als de
Russische premier er zich niet
aan zou storen, zou beslist on
juist en niet verantwoord zijn.
Ook Chroesjtsjef weet. dat de
Chinese communisten hem in
een positie willen manoeuvreren
waarin hij zich genoodzaakt zal
gevoelen, een aanval met kern
wapens op het Westen te doen.
Dat is een van de belangrijkste
punten in het conflict tussen
communistisch China en de Sow-
S'etunie. En de bevestiging van
iet standpunt, dat hij geen oor
log met kernwapens wenst te
riskeren, gaf Chroesjtsjef op de
monstratieve wijze, toen hij vo
rig jaar hals over kop de voor
waarden van Kennedy met be
trekking tot de Russische raket
bases e.d. op Cuba accepteerde.
De Russische premier wist,
dat Amerika in staat was, met
zijn kernwapens dc Sowjetunie
tc vernietigen. Hij weet sinds
dien ook, dat liet cr ook toe be
reid Is, als het daartoe gedwon
gen zou worden.
Aan de verschillende fronten
ln de wereld, waar de koude
ooriog in alle felheid voortduurt
wedijveren Russen en Chinezen
met elkaar om hun invloed t*.
vergroten. Dat is het geval op
Cuba en in andere Latijns-Ame
rikaanse landen, op het Afri
kaanse continent, in het Midden
oosten en in de rest van Azië,
om over Europa nog maar te
zwijgen. Sinds de ontmaskering
van het verraderlijke optreden
van Chroesjtsjef in de Cubaan
se kwestie is dc Chinese invloed
op het eiland en in verschillen
de Latijns-Amerikaanse landen
sterk toegenomen. De mogelijk
heid, dat zij op Cuba nog eens
de leiding van de Russen zullen
overnemen, is zeker niet uitge
sloten.
Dan komen de Verenigde Sta
ten In een nog moeilijker cn ge
vaarlijker positie tc verkeren,
dan thans reeds het geval ls.
Kennedy kan zich niet veroorlo
Mogelijk
De landen van de vrije we
reld moeten alles doen wat in
hun vermogen is, het interna
tionale communisme, met zijn
rivaliserende stromingen, ner
gens een kans van slagen te
geven. Dan is de zaak, waar
voor zij strijden (naar de mens
gesproken) niet hopeloos. Er is
per slot van rekening in de Sow
jetunie het een en ander ver
anderd sedert de dood van Sta
lin. En al is de doelstelling van
het internationale communisme
dezelfde gebleven en zijn wat
de Sowjetunie betreft slechts de
middelen veranderd, waarmee
dat doel moet worden bereikt,
de mogelijkheid, dat zich op de
lange duur wezenlijke verande
ringen gaan voltrekken, mag
niet worden uitgesloten.
Ook is het geen uitgemaakte
zaak, dat China onvermijdelijk
onder communistische heer
schappij zal blijven. En zelfs
wanneer dit laatste wel het ge
val zou zijn, ls er nog altijd een
kans op wijzigingen in de hoge
re regionen, die kunnen bijdra
gen tot vermindering van de
spanningen in de wereld.
Strohalm
Het zou echter verkeerd zijn,
thans reeds uit tc gaan van der
gelijke mogelijkheden bij het
vaststellen van de wijze, waarop
het internationale communisme
tegemoet moet worden getreden.
Dan zou men zich aan een stro
halm vastklampen en een zeke
re ondergang tegemoet gaan.
Vandaar dan ook, dat de houding
van de Franse president met be
trekking tot de toekomst van
Europa, zo betreurenswaardig is.
Het is duidelijk, dat een derge
lijk optreden koren op dc rode
molen van het internationale
communisme is, dat funeste ge
volgen zou kunnen hebben, als
de Europese partners van Frank
rijk er geen stokje voor zouden
steken. En zo is de vrije wereld
vol van grote en kleine proble
men, die de onderlinge verdeeld
heid in de hand werken en het
internationale communisme tel
kens weer nieuwe kansen bieden.
Een onderschatting van het ge
vaar, waaraan zij afzonderlijk en
collectief zijn blootgesteld, weer
houdt vele landen er van, mede
te streven naar een zo groot mo
gelijke eenheid en een zo hecht
mogelijke samenwerking, die de
belangrijkste afweermiddelen te
gen het agressieve communis
me zijn.
Uitkomst
De wereld is in beweging, zo
wel voor als achter ijzeren en
bamboe-gordijnen. Vaak aan het
oog van de wereld onttrokken
speelt zich een gigantische
machtsstrijd af, waarvan de uit
komst onzeker is en die de nodi
ge spanningen met zich zal bren
gen.
We zullen de vrede tevergeefs
hier beneden blijven zoeken.
Slechts wanneer wij onze blik
naar boven geslagen houden en
ons blijven realiseren, dat de
komst van Gods Koninkrijk ln
deze wereld zich wel eens anders
kan voltrekken dan wij denken,
zullen wij de problemen aan kun
nen, waarvoor we dagelijks op
deze aarde geplaatst zullen wor
den.
