tmemijn
is em
DE FRRNSE REVOLUTIE
TWEE BEKROONDE
FRANSE ROMANS
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 23 FEBRUARI
BIJ DU PERRON NOG
MENSELIJKE WAARDIGHEID
i Ongeheelde
oorlogswonden
Uw recensent schrijft dit ar
tikel onmiddellijk na het be
ëindigen der ergens voor no
dige lectuur van een oud boek:
Het Land van Herkomst van E.
du Perron. Deze autobiografie
met veranderde namen is, zo
als men weet, van 1935. In het
Gedenkboek 50 jaren (Amster
dam 1948) schreef Anton van
Duinkerken: „Een boek als
„Het land van herkomst" van
E. du Perron heeft kans, de
klassieke weergave te blijven
van de gemoedsgesteltenissen
der Nederlandse intellectuelen
vóór 1940." Dit lijkt mij juist.
En wie de romans van de laat
ste tijd proeft, vooral de lite
raire honing, met het smaakje
van De Bezige Bij welke
uitgeverij ook voor de publica
tie van Jacob Lenders' roman
Niet samenzijn is erger ver
antwoordelijk is krijgt wel
sterk de indruk van een gene
ratie, wandelend in de voetspo
ren der Forum-vaderen: Ter
Braak, ook wel Vestdijk, maar
meer nog de Indischman van
Franse afkomst Du Perron.
Du Perron vroeg zich nog af,
welke godsdienst het christendom
zou gaan vervangen. De tegen
woordige generatie interesseert
zich daarvoor niet meer Men zou
blind zijn als men ook niet de po
sitieve kanten zag: een eerlijk
heid waarbij men precies weet
waar men aan toe is; een afwe
zigheid van koude drukte, terwijl
echte opwinding als in een
nieuwsbericht emotieloos wordt
gerapporteerd (de stem van een
nieuwslezer is iets typisch van
deze dagen); een sober, exact
taalgebruik, evenals de heden
daagse kleding passend bij een
wereld vol apparaten, en net ge
noeg menselijkheid, soms zelfs
ouderwetse ontroering, om bui
ten het oordeel van pornografie
in engere zin te vallen.
EERSTELING VAN SCHRIJVER
JACOB LENDERS
(Da-
Eersteling
De eersteling van Jacob Len
ders (geb. 1924 te Nijmegen)
speelt afwisselend in Londen en in
Amsterdam (met uitschieters
naar Arnhem en Rotterdam). In
Londen heeft de mannelijke
hoofdfiguur David een ménage
trois; in Amsterdam legt hij het
aan met een stewardess en in
Arnhem hernieuwt hij tot op ze
kere hoogte de oude relatie met
een vierde vrouw. Dit alles wordt
in details verteld op een ma
nier, waarbij men aarzelt tussen
omschrijvingen als cynisch of als
heidens-onbeschaamd. Dit laatste
is trouwens bijna helemaal her
wonnen op de restanten burger
lijke fatsoensmoraal, die nog er
gens in de lucht zweven. Voor zo
ver zulke resten hinderlijk wor
den ergens op de achtergrond
van het bewustzijn zijn ze ge
makkelijk weg te werken met
een duik in bed of een opzette
lijk verwekte jeneverroes.
indruk dat
deze helendaagse
figuren, die in onze literatuur het
terrein veroverd hebben mede
„dank zij" eindeloze reeksen
Vestdijk, als mens vermoedelijk
wel zou hebben aanvaard, zij het
met reserves, maar niet als
schrijver. Du Perron zou gecon
fronteerd zijn met de consequen
ties van zijn eigen opvattingen en
zulk een confrontatie is vaak een
pijnlijke gewaarwording (ver
beeld u b.v. Nietzsche, gecon
fronteerd met Hitier, maar dit
ligt op een ander vlak en is
niet als vergelijking bedoeld).
Oppassen
Nu kan men weten, dat men
bij deze jonge schrijvers moet op
passen en ze voor beter moet
houden dan ze zich voordoen. De
afkeer van gehuichelde goed
heid gaat zo ver, dat men soms
een verdorvenheid huichelt, die
niet met de werkelijkheid over
eenstemt. Intussen zijn er dan
toch maar de feiten. Goed, dit
libertinisme is niet van vandaag
of gisteren.
Toch Is er verschil en dat zou
Du Perron vermoedelijk gehin
derd hebben. Hij en zijn genera
tie zochten een h o n d 1 n g,
waarbij als kern een zekere men
selijke waardigheid moest wor
den behouden. De uitdrukking
honnéte homme geïntrodu-
Aya Zikken schreef portret van Israël
Selma Lagerlöf deed in
1906 een geniale greep, toen
zij het schoolleesboek Nils
Holgerssons wonderbare
reis schreef en de aardrijks
kunde van haar land onder
wees in de vorm van een
sprookje. Alleen ingewijden
zullen weten, wat precies de
aanleiding is geweest tot het
schrijven van de roman Hut
277 van Aya Zikken (uitg.
N.V- De Arbeiderspers, Am
sterdam). Vermoedelijk niet
een beeld te ontwerpen van
het hedendaagse Israël, al
thans niet in de zin van een
propaganda- of handboek.
Maar het resultaat is wel,
dat de lezer na het beëindi
gen van de lectuur der 154
niet grote bladzijden veel
meer Israël in het oog heeft
dan de vijf vrouwen die Aya
Zikken beschrijft. En dat ter
wijl men bezig is naar Israël
toe te varen, want het boek
eindigt als te Haifa de loop
plank is uitgeworpen.
Het zou heus zo gek niet zijn
op deze indirecte wijze welbe
wust voor een land' in de goede
zin des woords reclame te ma
ken. Hier is een interessante
kwestie aan de hand, zowel
voor psychologen als voor
schrijvers. Er is een (onge
schreven) wetenschap van het
effect. Ik weet niet
welk verband Goethe heeft ge-
erregt den
Gegensinn." Laten we het
zegd: ..Jedes Wort
vertalen: elk woord roept
weerstand op. Wie recht
streeks iemand voor iets win
nen wil, slaagt zelden. Voor
degene die gewonnen moet
worden (waarvoor dan ook), is
de aardigheid eraf als hij,
door zich gewonnen te géven,
het gevoel krijgt: ik ben maar
een onnutte dienstknecht, ik
doe alleen maar wat men
van mij verlangt. Evenals een
goed stylist zijn beste vond
sten zo langs zijn neus weg ven
tileert (ook een grap slaagt im
mers alleen maar zo), zo moet
ook een propagandist (tenzij
hij zich tot de grote massa
richt )zó spreken of schrijven,
dat de toehoorder of lezer de
Sewenste conclusie trekt en
aarbij, heel anders dan in het
zoeven genoemde geval, het
prettige gevoel heeft zelf iets
te hebben ontdekt.
Het is alweer even geleden
dat ik dit boek las en ik spreek
dus nu van een eindindruk op
iets langere afstand. En dan
kan ik alleen maar herhalen:
uit deze roman van Aya Zik
ken is Israël voor mij gaan le
ven, juist ook door zijn innerlij
ke tegenstrijdigheden en zijn
ontsnappen aan een nivelleren
de formule. Dat nieuwe, eigen
soortige en toch onderling zo
verschillend leven van (en in)
de nieuwe staat, dat is het
wat men begrepen heeft en uit
de lectuur van dit boek over
houdt. De rest is bedrevenheid
in het tekenen van vrouwenfi
guren: de oude. vitale Rosa;
de afgewerkte, vroeg veroude
rende Deborah; de mooie Ju
dith; de zojuist gescheiden
Amerikaanse Ruth, en Shula-
mith uit Yemen, als jong en
onafhankelijk zeer knap uitge
beeld tegenover haar moeder
Soshahnah, die de oeroude tra
dities van de eeuwenlang in
Yemen geïsoleerde Joden ver
tegenwoordigt. Maar deze figu
ren. hoe interessant ook en hoe
vakkundig ook voor ons neer
gezet. verdwijnen in het voor
de aandacht opgeroepen Is
raël. Daarom is dit land het
eigenlijke thema van het boek
en vormt deze evocatie zijn ar
tistieke betekenis.
C. RIJNSDORP
Bij Dü PERRON teas het nog
zoeken naar een houding, uaarbij
als kern een zekere menselijke
waardigheid moest worden be
houden.
ceerd door Pascal, of reeds door
Montaigne, in ieder geval niet
door de lieden van Forum lag
in hun mond hestorven. Zij vroe
gen zich af: hoe dient men in
deze tijd te zijn en te leven? Het
ging ten slotte toch om een of
andere ethische grondslag, wel
ke dan ook, al had men aan het
woord ethiek een hekel.
Welnu, hiervan is bij Lenders
weinig of niets over, of het zit
zo diep verborgen, dat men als
criticus zich niet meer aanspra
kelijk voelt indien men dit niet
heeft opgemerkt. Een roman is
ten slotte geen zoekplaatje. Een
kat is een kat, en een levensop
vatting zoals die uit onderstaande
citaten blijkt, is genotzuchtig en
egoïstisch. Natuurlijk heet dit
boek weer „een opmerkelijk de
buut", maar men kan zich ermee
troosten, dat het woord „opmer
kelijk" neutraal is: er zijn ook no
toire schurken. De uitgevers be
doelen het als een compliment, of
in ieder geval als reclame. Stilis
tisch vind ik het boek minder dan
het werk van Jan Wolkers b.v.
Maar deze vraag verdwijnt in het
niet bij de centrale kwestie van
de stelselmatige ondermijning
van de op het christelijk geloof
gèbaseerde samenlevingszeden,
die gemakkelijk met voeten ge
treden kunnen worden door zulke
jonge, zich vrij wanende mensen,
vooral de mannen. Wat de vrou
wen betreft: ik herinner me een
uitroep van wijlen dr. Hepp in de
„Uitverkoop van de vrouw tegen
spotprijs!" Begrepen de mensen
waarom ze toen lachten? Die uit
verkoop is allang aan de gang,
want de vrouw is in zo'n liber
tijnse samenleving de dupe. Over
kinderen moet men in dit verband
maar helemaal niet meer praten.
orde der bladzijden. Hij
vid) was beslist niet een man aie
tot rust gekomen was. Niet in
vrede met de maatschappij le
vend, noch met zichzelf (bl. 9),
(hij) probeerde... er zo onver
schillig mogelijk uit te zien, (bl.
17). Er was ongetwijfeld niets
dat hem meer plezier verschafte
dan dat ze volkomen amoreel was
(bl. 18). Waarom dus maar niet
„voorlopig" gewoon doorgaan
met de exploitatie van de vele
mogelijkheden tot genot die ze
bood (bl. 23). Dapper meisje,
met een keiharde vastberaden
heid om van het leven te genie
ten (bl. 26). Ze willen gelukkig
zijn, zeggen ze. Ze menen bijna
altijd genot (bl. 92). Ze wilden
genot. Natuurlijk wilden ze geluk
kig zijn. Maar hier en nu. Met
hun lichaam. Intensere gevoe
lens. heviger gewaarwordingen,
lijfelijke sensatie. Bevrediging,
bevrediging en uitputting. Sneller
te leven en het gevoel dat je
eigen lichaam tot aan het uiter
ste van zijn mogelijkheden wordt
voortgedreven. Gelukkig zijn? Als
dat op die manier kon, dan was
dat heel welkom. Maar gelukkig
zijn zonder deze dingen? Wie had
daar ooit van gehoord? Dat wil
zeggen: onder de veertig (93).
zonder dat ze zich daarvan
bewust waren hadden ze boven
dien, ieder voor zichzelf, het vas
te besluit genomen om met nie
mand, maar dan ook met nie
mand rekening te houden. Als
die kwestie zich tenminste zou
voordoen (93).
Dit is eigenlijk wel genoeg,
want hiermee is de hele catechis
mus die erachter zit, al voldoen
de duidelijk geworden. Kijk om
u heen naar de kinderen en
vraag u af, of die in een wereld
moeten leven, waar zulke opvat
tingen vanzelfsprekend zouden
C. RIJNSDORP.
Er zijn boeken die zozeer de exponent zijn van het leven van
de schrijver dat ze alleen goed te begrijpen zijn voor wie althans
iets van dat leven afweet. Een dergelijk boek is de laatste Prix
Goncourt, Les Bagages de sable van Anna Langfus.
Deze jonge vrouw, Poolse van geboorte, heeft de ellende van
de Tweede Wereldoorlog meegemaakt in allerlei vormen, in de
kelders van Warschau, in de schuilplaatsen van de verzetstrij
ders, gedurende weken van martelingen door de Gestapo en jaren
in het concentratiekamp. Na de bevrijding is ze in Frankrijk situatie,
gekomen, waar ze echtgenote en moeder is geworden. Maar het
verleden is voor haar niet dood; het leeft in haar toneelstuk
Les Lépreux, waar ze haar literaire werkzaamheid mee is be
gonnen, en even sterk in haar eerste roman, die de veelzeggen
de naam Le sel et le soufre draagt.
j badpla
Leven zonder
iuchi
d
Een enkel thema
I Geestelijk wrakhout
Iln deze tweede roman had ze
een luchtiger stuk werk willen
geven; de poging daartoe is hier
I en daar duidelijk te merken.
I Het is haar echter niet gelukt.
Van de centrale figuur. Maria,
worden geen rechtstreekse oor-
I logservaringen verteld, maar ze
komt niet los van de doorge-
stane ellende. Ze woont in ar-
I melijke omstandigheden bij haar
ouders en broer, die geen van
I drieën haar geestelijk kunnen
beïnvloeden. De banden aan
het leven zijn doorgesneden en
ze slaagt er piet in ze weer
Ia an te knopen. De dag wordt
verdroomd in eenzame wande
lingen door de Parijse straten
Ien in de plantsoenen, waarbij
de gestalten van verloren vrien
den en van beulen voor haar
oprijzen in bange visioenen.
I Soms is er even menselijk con-
I tact, maar het schampert wel
dra weer af op haar apathie en
schuwheid. Als hartelijke fa-
I milieleden de handen naar haar
uitstrekken, slaat ze die af; ze
Iwil niet het arme nichtje zijn,
voorwerp van pronkerige liefda
digheid.
IDan raakt ze door een toeval
in kennis met een bejaard man.
die haar oom zou kunnen .zijn.
IHij is vol medelijden, niet op
dringerig en tactvol in zijn op
treden. Om haar te genezen van
Ihaar „maladie de la guerre"
stelt hij haar voor met hem
naar d.e Riviera te gaan, waar
hij een huisje bezit en waar de
Een enkel thema beheerst het
boek van begin tot eind en
schept eenheid tussen de beide hij'
delen: de geestelijke beschadi- den heeft "liefgehad!
ging door oorlogsellende en de zijn vertrek spoedig
badplaats Caldeya een
meest Franse, kuns|
bijeen en een enkele Ai
rlkaanse miljonair. Dat Caldt
zal wel Cadaques zijn,
zelf woont, en zo mag de li
geloven dat Rey weet waaroi
hij spreekt.
Drie levensstadia I
De ouderdom is in zijn L
vertegenwoordigd door Pinefl
waarbij de schrijver mikt op f
vermaarde schilder Picasso,
het dorp leeft nog La Gloria,
dan vijftig jaar gel
de blijde natuur haar mogelijkheid van genezing. Er Zij daarentegen teert op°haS
loodzware ba ease der schijnt een kans te zijn het herinneringen en is zeker -■
van de loodzware bagage der
oorlogsherinneringen zullen be-
sterkende contact zijn terugkomst. Inderdaad,
Los van de last
Inderdaad schijnt dit plan
zullen slagen. Het milieu
nieuw, het leven licht, zowel de hij
bergen als de zee lokken. Mi
chel Caron is een oplettend gast-
opgewekt reisgezel. Als De schrijfster'
schuldig
komt terug. Op dezelfde
evenwel zo wil Rey het 1
sterft zij zonder van die korq
geweten te hebben. Rey boul
oudere kameraad sluit
vriendschap met een clubje
scholieren die hun vakantie in
het dorp doorbrengen. Nu volgt
een tijd van baden en zonnen,
van onschuldig plezier bij ge
heime samenkomsten i
dergewelf.
met onbedorven jeugd,
spoedig valt ze weg. Het
menwonen met Caron, een v
kele figuur, moest wel een
gatieve uitwerking hebben. Bij daarop een romantisch
volkomen onbaatzuchtigheid had van haar betekenis
haar opname gezocht Ëgfir
in een harmonieus gezin, in een
milieu van begrijpende mensen.
pa
ontwikkeling als schilder 4
een wrang-komisch relaas vl
haar begrafenis en van de gr»
steen die hij voor haar bebeitC
de met een vrouwenfiguur,
lidatie slaagt, zoals dat bij gezeld van een dichterlijke tela
haar, gehuwd met een ingenieur beide te heidens 1
en moeder van een dochtertje,
het geval schijnt te zijn. Een -
woord van waardering voor het vijftien, dodelijk verliefd op
kel- schrijftalent van de auteur, voor dine van veertien. Als ze beslip 1
dansen onder haar ongecompliceerde.
Weldra komen wolken de hel
dere hemel verdonkeren. In de
omgang met de jeugd sluipt
somber element als
Leven zonder tucht
Wie
weten wat zich
ten te vluchten uit walging ovj
het meisje. Zo diij
gaat de teleurstelling en vei
waardiging van de jongen
deze ontrouw dat hij bij
brekende bosbrand
en Het Derde rijk
De Franse revolutie, door boek is, met name voor de
U. F. Müller, en Het Der- jongeren, die deze periode uit
de rijk, door Christian Geiss- de eeuw, waarin zij zelf leven,
Ier, Uitgave In den Toren, niet bewust hebben meege-
Baarn. maakt. Het is de moeite waard,
Deze uitgeverij biedt in de deze boeketten in boekvorm
serie „Geschiedenis in boeket- aan *e schaffen,
ten" een bloemlezing van docu-
menten, brieven, dagboeken en
literatuur, uit en over verschil- r\»l#LUJ AA„.iA -
lende perioden der wereldge- Dekblad eerSte SOOrt.
schiedenis. Elk deel wil zijn:
een veelkleurig boeket van his
torische bloemen. Zo is het ook
met deze beide boeken, waarin
der meisjes, wanhopig door tries- bergt achter de vrolijke schijn zoekt. Daarnaast staat de te
van het mondaine leven, kan gere figuur van Daniel, twaal
«I fe8
mecaniques van Henrl-Fnmcois het rechte pad.
Rey, bekroond dit jaar met de
Prix Interallié. De schrijver Schepen ZOtlder l*Oe
brengt in de kleine Spaanse
Het hoofdaccent valt
op de tussenperiode, de middel
bare leeftijd, die van Rey
ve. De figuren die de aut
hier in de draaimolen van i
maak laat rondzwieren
neurasthenici, verteerd door
nisme en verveling, waaron
schuil gaat geestelijke onma
en angst voor het leven, de c
takeling, de uiteindelijke dool
Een hunner bekent: „Wij zil
van binnen leeg, zonder liefdl
zonder eerzucht, zonder hooi
maar niet zonder vrees, zond
toekomst, maar niet zonder
vage walging van het verl
Dekblad eerste soort..., door
Jan de Vries Uitgave La Ri-
Voorhoeve, Zwolle.
Citaten
Het hoorspel „Dekblad eerste
de auteurs zich beperkt hebben Sde weg'opgega™ als'dVhoor:
tot het schrijven van de verbin- spelserie „De jeugd vliegt uit"
dende tekst tussen bloemlezing SgSS! S&SeS
uit het werk van hen, die als zal „Dekblad eerste soort..."
het ware ooggetuigen zijn ge- ®en.ev®n Sroot succes worden als
TT de boeken over de belevemssen
weest. Het meest treft dit nog van het gezin De Vries, want het
in ,,De Franse revolutie" van is in dezelfde vlotte stijl geschre-
ven. „Dekblad eerste soort..."
Müller, waarin we ons meege- heeft verder nog een garantie
nomen voelen naar een periode voor succes: het is een met span-
rvar
in meer dan één opzicht ver menten.
verwijderd staan. „Het Derde Jan de Vries koos als intrige
-Li vermissing van een kostbare par-
rijk ligt wat verser in het ge- tjj tabak, die een detective op het
heugen. Dit neemt echter niet spoor moet zien te komen. Dege-
weg. da. he, eeu waardevol LV'bre^'ïe* iS'eiTwiS
lier IJsbrand Bakker, die door
miiimiiiiiiiiimiiililillliiiiliil een misverstand de brief met de
opdracht in zijn brievenbus krijgt.
Het boek is geïllustreerd met
cartoons van Jeroen Krabbé.
oom; hij dringt niet
hij wacht duidelijk. De verhou
ding verandert daardoor van
karakter en als
Maria toegeeft,
maakt dat hem
noch haaf geluk
kig. Zij betaalt een
rekening. meer
niet; hij meent
recht op dat meer
dere te hebben.
Wanneer de jon
gelui eind septem
ber wegtrekken en
de twee volwasse
nen herfst en win
ter doorbrengen in
het verlaten dorp,
meldt de oude vij
andin, de na-oor
logsneurose. zich
weer en stuit niet
op tegenkrachten
Caron wil wel
maar kan niets
voor haar doen
Medelijden brengt
geen effectieve
hulp; spanningen
en onuitgesproken
conflicten werpen
haar dieper terug
in haar lusteloos
heid.
Wanneer de win
ter gaat wijken
en de jonge len
te misschien ver
andering zal bren
gen, wordt de
oude man ziek. Te
legrafisch opgeroe
pen buiten mede
weten van Maria,
verschijnt de echt
genote van Caron
Een enkele zin; „Ik
geloof dat u be
grijpt wat u te
ANNA LANGFUS
Ze leven bij het genot van h
ogenblik; een licht meisje is w
altijd bij de hand en de wh v
kyfles wijkt niet van de tafel.
De boektitel zegt het w
goed; in al hun uitingen zijn.,
instrumenten zonder ziel, zondig
eigen innerlijk léven. Tuchtï
loosheid brengt hen tot ontucf
en walging over zichzelf t
zelfmoordpogingen. Want
dat maakt hun toestand nog
lendiger hun luciditeit
geest is gebleven; zi
waar ze aan toe zijn.
De lezing van dit boek wej
evenveel medelijden als
zin. Deze weerzin wordt
merkelijk versterkt door
taalgebruik van Rey, dat geel
grenzen van welvoeglijkheid
goede smaak eerbiedigt.
V. D. PA
Anna Langfus. Les Bagagef
de sable. Uitgave Gallimanr
Henri-Francois Key.
pianos mécanlques. Uitgavl
Maar hier zijn dan ten slotte de
beloofde citaten. Ze spreken voor
zichzelf. Ik geef ze in de volg-
iimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimimii
Het begon in Bangkok
Het begon in Bangkok, door
Ann Stafford Uitgave Bosch
en Keuning N.V. Baarn.
Een pretentieloos romannetje,
vertaald door Annelies Touwen-
Eringa. Vol fantastische (soms tè
fantastische) avonturen in het
roerige Indo-Ohina. Het verhaal
van de romance van de Engelse
Joanna Gilbert met de journalist
Owen Black, een jongen, die ach
teloos van *het ene vliegtuig in
het andere stapt, en na duizen
den kilometers vliegen „even" een
verhaaltje komt maken in Hong
kong of Saigon. Daartussen door
smokkel, corruptie en alles wat
men maar verwachten kan in een
boek, dat speelt in het voor het
westen altijd mysterieuze Indo-
China. Het beroep van de journa
list wordt zowel door de schrijf
ster, als door de hoofdfiguur Jo,
heerlijk geromantiseerd. Jo, wier
verloofde na een ruzie bij een on
geval met zijn zeilboot zou zijn
verdronken, gaat naar Saigon ais
kindermeisje bij een vervelende
familie, om haar verleden te ver
geten. Dat lukt haar niet te best,
want haar verloofde duikt weer
op. Hij blijkt betrokken te zijn
in allerlei dubieuze zaakjes, zo
als die alleen maar in Indo-China
(althans in de boeken) kunnen
voorkomen. Uiteraard volgt een
happy ending. Jo blijft gelukkig
met haar droom-journalist in het
woelige .Saigon.
Wir Wunderkinder
Wir Wunderkinder, door Hugo
Hartung. Uitgave Ad Donker,
Rotterdam.
De Koningin van Sjeba
De Koningin van Sjcba, door
Cora Terpstra-Luiten. Uitgave
J. H. Kok N.V., Kampen.
Wir Wunderkinder is een ro
man. De roman van twee tijdge
noten wier levens, hoe verschil
lend ook, steeds raakpunten heb
ben. Twee hoofdfiguren dus in een D1 j
ï.o-u.ti TT i - j Plotseling wordt Büqis, de doch-
verhaal. Het is vooral de levens- ter van de koning van Sjeba. tot
geschiedenis van Bruno Tiches de troon geroepen. Schoonheid be-
wie het is gelukt zowel onder de zit ze- wijsheid wil ze bezitten.
Daarom besluit ze het verhaal van
keizer, onder Hitier en geduren- een van haar hovelingen over d.e
de de Bondsrepubliek carrière te God van Israël, die koning Salo-
maken. Zo was hij SA-man, par- z° veel heeft geschonken, te
tijbons. zwarthandelaar en afge- ga,"n °mie"°eken.
In Jeruzalem vindt ze haar gro-
vaardigde in de Bondsdag van te liefde, de liefde van koning Sa-
zijn eigen partij. Bij zijn dood lomo. Deze wordt afgeschilderd
meent de redactie van een geil- als een man die alles wat hij
j j j hebben wil, ook inderdaad weet
lustreerd weekblad de dagboeken te hijgen. Een geromantlseerd
van Tiches te moeten publiceren, verhaal, gebaseerd op een bijbels
Voor de bewerking wordt op- gegeven.
dracht gegeven aan een oud-klas-
genoot van Tiches. Deze man is
een fatsoenlijk burger die zich
moeizaam door de achtereenvol
gende Duitse tijdperken worstel
de en altijd overal naast greep.
Hij toetst de dagboeknotities van
Tiches aan de werkelijkheid, dus
aan zijn eigen herinnering. Daar
door ontstond een vermakelijk
verhaal over de jongste Duitse
geschiedenis. Een verhaal ook
dat, met een glimlach gelezen,
tot nadenken zet en dat iets doet werft "be'kendè "s'tVtoch
begrijpen van het Duitsland van send nieuw. Ook dit deeltje van
deze eeuw. Een ontspannend en de Bibliotheek van Boeken bij de
lezenswaardig boek. De Inlet ge- ?j'^\ daardoor weer een goe-
r de hulp voor het steeds beter ver
heel foutloze) vertaling n van R. staan van de Schrift. Leerzaam
v. d. Akker. en duidelijk geschreven.
De wereld van het
Nieuwe Testament
De wereld van het Nieuwe
Testament, door H. C. Kee en
F. W. Young. Uitgave Bosch cn
Keuning N.V., Baarn.
Dit pocketboek toont het leven
in de wereld van Paulus' optre-
len en belicht zijn prediking en
brieven vanuit die tijd. Daardoor
Joh. Hidding zet haast achter zijn Edward
Smit-serie, waarin Komplot in Ethiopië reeds
deel 4 is. De- velen, die de serie volgen, zullen
niet teleurgesteld worden. Edward Smit, zijn
oom, de piloot Wielema en Turoeboe beleven op
hun expeditie in Ethiopië avontuur na avontuur.
Edward Smit komt aan zijn trek. Hij is de be
scheiden held. Het gaat dit keer om slavenhan-
belangrijk schakel i
Edward
ontknopingsprocedure. Ook dit boek bevelen
gaarne aan. Oud en jong zal er plezier aan
be
lli de Boekenreeks verschenen deze „hoogte
punten van mijn reizen" gebundeld. De reis
reportages van Mary Pos zijn de jaren door met
graagte door tienduizenden gevolgd. Uit negen
van haar boeken heeft zij verhalen gekozen
waarin het maanlicht een rol speelde, er
voegde er drie nieuwe (over het meer van
chigan, de Alpen en Rome) aan toe. Kon e
deze sfeerrijke, soms weemoedige verhalen
betere gezellin van het heimwee van de zwe
zijn dan de maan?
Het eiland, door Juan Goytisolo. Uitgave
Ad. Donker, Rotterdam.
Bram Mastof staat door zijn fantasierijke romancier al
vrijbuiterij wat buiten de Westfriese plattelands- op zijn
i staan. Voor de tweede maal heeft
Antje anders verloopt dan
kelijk is. Dank
studeren dank
Bram gaat het gezin
ook in andere opzich
ten met zijn tijd mee.
Financiële moeilijk
heden zijn er veel,
mkele huwelijkspro-
i de streek gebrui-
Dank zü Antje kunnen hun kinderen tiviteiten"), deze maal kwam „Het eüand"'(een
vertaling van G. J.
Geers van „La isla")
I van de pers. Hoe be
gaafd Goytisolo ook
moge zijn,
spreiding
Spaans van
lijkt ons al
genoeg eer. De deca-||
dentie druipt
protest tegen de toestan-1
bij Goytisolo geen sprake. I
ir. Waarom wordt echter»
mogelijk onrechtvaar-l|
blemen ook. Maar ten
slotte nemen Antje,
Bram en hun enig
overgebleven zoon ee
gewaardeerde plaats i
waarvan het verhaal kort
begint, is min of meer e... J
eerder verschenen boeken „Het zout der liefde'
Wetiplaate". De schrijfster weet, dank geld te doen is. ais aat zo is.
zij haar bekendheid met het Westfriese land, peren: allerlei vertalingen zijn
n geheel eigen, doch zelf
het dorp in. Deze roman.
ivwisseling
aansluiting op de
haar romans een zuivere sfeer en nuchterheid wat het misbruik
mee te geven. Bovendien ontbreekt het haar niet
aan een boeiende verteltrant en rake karakter
tekening, zodat „Buiten de rooilijn" een goede
streekroman werd.
elke bladzij. Van ee
den die hij schildert,
Hij vertelt alleen ir
niet duidelijk, tenzij PJ1C
digjveronderstelt, dat het hém slechts
Als dat zo is, mag hij niet mop-
bewerking,
slechts kan bevorderen.
zijn onmiskenbare talent
Sardinië, eiland der brandende bergen, door
Willem Enzinck. Uitgave H. P. Leopold, Den
Haag.
De auteur Willem Enzinck. die al eerder naam
maakte als schrijver van poctisch-getinte reis
verhalen, heeft een nieuw bock gevoegd bij die
reeks. In een zeer persoonlijke stijl geeft hij dit
maal zijn visie op Sardinië, een eiland, dat bij
de vaderlandse toeristen nog niet bijzonder in
trek is gekomen, maar dat een paradijs is voor
een vakantie per auto. nadat men er eerst per
schip is heengevaren. Niet alleen het landschap,
de geschiedenis en legenden van het eiland krij
gen in dit boek de aandacht, want Enzinck weet
ook van zijn gesprekken met de mensen boeiend
te verhalen. Een appendix met toeristische wen
ken is aan het met foto's van de schrijver ver
luchte boek toegevoegd.
Helderziendheid, door J. D. A. M. de N'eyn
van Hoog-werff. Uitgave Paul Brand N.V. Hil-
versum-Antwerpen.
Aan mensen, die zich uit gebrek aan houvast
in hun leven vastklampen aan de „leiding"
van een helderziende ontbreekt het allerminst
en het aantal misleiders, dat van deze blinde
overgave misbruik maakt om daar een brood
winning uit te slaan, is helaas maar al te
groot. De wantoestanden op dit gebied zijn
echter alleen efficiënt -e bestrijden door
juiste voorlichting, die het verschijnsel tot
werkelijke proporties terugbrengt. Zulk
voorlichting geeft de onderhavige goed gedo
cumenteerde en kritische beschouwing. De
conclusie van de schrijver luidt, dat het vol
komen verantwoord is aan te nemen, dat ei
paranormale begaafdheid bestaat, maar mer
moet die niet overschatten; zij is geen ken
nis van verborgen zaken, maar brengt hoog
stens een vermoeden daaromtrent mee, waar
de juistheid uitsluitend blijken kan bij
-,o„ de werkelijkheid.
verificatie
