Dr. Tilanussamengaan
met a.r. niet forceren
Ddmp0dcimpen
Doorbraak in miniatuur
Een kanttekening
Een woord voor vandaag
Openbaar onderwijs nog
steeds het knelpunt
Bronbeek verheugt zicli
op driedaags eeuwfeest
niemand
de deur uit
zonder een
ontbijt
Meer invloed van ouders
bij openbaar onderwijs
DONDERDAG 7 FEBRUARI 1961 NIEÜT
ZESTIG JAAR NA SCHAEPMAN
EEN DEMOCRATIE, die niet christelijk is, rust op lemen voeten. Dit is
een van de bekende uitspraken van dr. Hermanus Johannes Aloysius
Maria Schaepman, de befaamde rooms-katholieke politicus, die zestig: jaar
geleden is gestorven en van wiens werk nog heden ten dage de vruchten wor
den geplukt.
Het is de moeite waard aan deze grote figuur enige aandacht te schenken.
Door hem te eren wordt geen overdreven eer bewezen aan het rooms-katho-
licisme dat hij wilde dienen. Immers ook zij, die, zoals wij, overtuigde voor
standers zijn van partijvorming op reformatorische grondslag, kunnen niet
ontkennen, dat zijn activiteiten ook onze eigen zaak hebben gediend.
Het is immers mede aan hem te danken, dat in 1888 de coalitie van de grond
kwam, het samenwerken van protestanten en rooms-katholieken met als
voornaamste doel het verkrijgen van gelijke rechten voor het bijzonder onder
wijs. Begrijpelijk is in dit licht, dat Abraham Kuyper, In 1903 minister-presi
dent, bij het vernemen van de tijding uit Rome, dat Schaepman was over
leden, een telegram zond met de bekende woorden „Quis non fleret" („wie
zou niet wenen?"), ontleend aan het roomse lied „Stabat mater dolorosa".
Op deze winterdag in 1903 kwam een einde aan een leven, dat veel hoogte
punten en veel teleurstellingen had gekend. Schaepman was een uiterst be
gaafd man, de grootste, die Twente (hij was geboren in Tubbergen) sinds twee
eeuwen heeft voortgebracht, aldus zijn liberale tijdgenoot Van Houten. On
middellijk na zijn priesteropleiding en zijn studie in Rome (men schreef toen
1870 en hij was 26), werd hij benoemd tot hoogleraar in de kerkgeschiedenis
aan het Rijsenburgse seminarie.
Maar niet als hoogleraar zou hij zijn grootste bekendheid krijgen. Naast zijn
arbeid in Rijsenburg werkte hij voor De Tijd, van welk blad hij in 1872
hoofdredacteur werd. Hij kwam door dit werk meer en meer In de ban van
de boelende politieke ontwikkeling van zijn tijd. In 1880 kooa men hem als
lid van de Tweede Kamer.
Bij zijn politieke activiteiten heeft hij zich vooral laten leiden door de ge
dachte, dat de achterstand van het rooms-katholieke volksdeel, in die dagen
nog zeer groot, diende te worden opgeheven. Zeker, het was toen al weer
bijna dertig jaar geleden, dat de bisschoppelijke hiërarchie in ons land werd
hersteld. Maar vooral op maatschappelijk terrein had het rooms-kathollclsme
nog niet die invloed gekregen, waarop het volgens Schaepman aanspraak kon
maken.
Zo schaarde Schaepman zich in de rij van emancipatoren, waarin ook mannen
als Kuyper en Troelstra een vooraanstaande plaats Innemen. Belde laatsten
voerden immers protestanten en sociaal-democraten naar een grotere politieke
en maatschappelijke bewustwording. Niet alleen het bijzonder onderwijs
maar ook de sociale wetgeving hadden daarbij Schaepmans bijzondere be
langstelling.
Het is al niet anders geweest dan met veel grote persoonlijkheden, die zich
de achterstand en de nood van bepaalde volksgroepen aantrokken: de meeste
verguizing kwam ook hier uit eigen kring. Tekenend is, dat Schaepman meer
en meer vervreemdde van die katholieken, bij wie het geluld van De Tijd
weerklank vond; hij richtte derhalve een eigen blad op, Het Centrum.
De antirevolutionairen zullen een parallel voelen met de behandeling, die
Talma in eigen kring ondervond, terwijl veel rooms-katholieken een verge
lijking zullen maken met die andere sociale voorvechter, Ariëns, die zich
vooral de nood van de Twentse textielarbeiders aantrok. Hij werd door
Schaepman zeer hoog geacht, maar door veel andere rooms-katholieken uit
die tijd als „rode kapelaan" werd uitgekreten.
Desondanks is het stempel, dat Schaepman op de rooms-katholieke politiek
heeft gedrukt, van blijvende aard geweest. In 1883 lanceert hij in zijn tijd
schrift „De Wachter" een proeve van een program voor een katholieke partij.
Door de onverschilligheid van zijn geloofsgenoten ia het hem pas in 1897,
veertien jaar later, gelukt, zijn idealen te verwezenlijken. In dat jaar had
de oprichting plaats van de R.K. Staatspartij, na de oorlog omgevormd tot de
huidige Katholieke Volkspartij-
Wanneer men de ontwikkelingen van de afgelopen zestig jaar in ogenschouw
neemt, moet worden opgemerkt, dat de rooms-katholieke emancipatie sinds
Schaepman een flinke vlucht heeft genomen en zelfs hier en daar, ook in
kringen, die vrij zijn van antipapistische smetten, wel eens met enige bezorgd
heid wordt gevolgd. Het tragische bij deze ontwikkeling is, dat het, vooral in
politiek opzicht, de rooms-katholieken slechts spaarzaam is gegeven, grote
figuren als Schaepman, en later Nolens, Aalberse en Romme, in hun midden
te hebben. De samenstelling van de KVP-Tweede-Kamer-fractie is hiervan een
duidelijke illustratie.
Een tweede ontwikkelingslijn, die het beschouwen waard is, is de geschiedenis
van de coalitie. Heeft Schaepman in 1877 nog gepleit voor één politieke partij
van alle Christus-belijders, deze wens is nooit in vervulling gegaan. Een goede
vorm van samenwerking, belichaamd in de coalitie, ging in de beruchte
„nacht van Kersten" in november 1925, ten onder.
De naoorlogse KVP heeft een ander karakter dan de vooroorlogse staats
partij. Op het punt van de Europese samenwerking kan in zekere mate van
een bepaalde coalitie worden gesproken. Toch ziet het er naar uit, dat de
huidige voorstanders van een dergelijke samenwerking op binnenlands poli
tiek terrein, al dan niet in een bepaald organisatorisch verband, zich niet
bijster veel illusies behoeven te maken, dat hun ideaal binnen afzienbare tijd
wordt verwezenlijkt.
De oude tegenstelling tussen confessioneel en niet-confessioneel is, wat de
partijvorming betreft, terecht nog aanwezig, maar de binnenlandse politieke
samenwerking verloopt overeenkomstig een patroon waarin doel en middelen
in een andere verhouding tot elkaar staan. Maar als men volgens dat patroon
het program van zijn christelijke partij doeltreffend kan verwezenlijken, be
hoeft daartegen geen bezwaar te bestaan.
,HET MOET LANGZAAM GROEIEN1
Praten is al
winstpunt
(Van een onzer verslaggevers)
Dr. H. W. Tilanus, scheidende
voorzitter van de Tweede Kamer
fractie der C.H.U., heeft gisteren
in Utrecht gewaarschuwd voor een
geforceerd samengaan van C.H.U.
en A.R.P. „Er werkt iets en dat
moet langzaam groeien", zo zei hij
op een vergadering van christelijk-
historische gemeentebestuurders,
waar de verhouding tussen beide
partijen werd besproken.
Dr. Tilanus deelde mede dat het
moderamen van de A.R.P. en het
dagelijks bestuur van de C.H.U. al
enkele keren voor een gesprek bij
een zijn geweest.
Dat beide partijen elkaar niet meer,,.-.
zoals vroeger, bestrijden, maar met el- 17 („dat zij allen éen zijn
kaar praten, vond dr. Tilanus reeds een Beerekamp af. Hij vond dit bijbelwoord
belangrijk winstpunt Hij zei dat al in van toepassing op dé kerkelijke -
verschillende gemeenteraden
bestaat i
ben het a r.-beginselprogram 'të onder-1
schrijven, maar meende dat men ook re
kening moet houden met de levensstijl
slechts verschil van mening
>ver detailkwesties. Dr. Beere-
ii er geen bezwaar tegen heb-
-beginselprogram J -
Christus zegt „Strijdt om in te gaan" niet omdat het moeiliji
is om behouden te worden, maar omdat de deur op een gegt
ven moment dicht zal gaan. „Van het ogenblik af aan dat d
heer des huizes is opgestaan en de deur gesloten heeft
vervolgt Christus. Dat is het tragische ogenblik dat komt V0Q\j,]y£jg
ieder mens en voor de gehele wereld.
Nog is de deur open. Nog zijn de handen van Christus ttaq»
ons uitgestrekt, maar Gods goedertierenheid blijft niet oneit
dig. Ergens loopt een streep. Eens komt het pioment dat
net te vaak „neen" gezegd hebben tegen Gods genade.
Nu kunnen we nog zingen: „Ik zie een poort wijd open staari
Maar dan is die poort dicht en tot degenen die buiten staat
zal Christus moeten zeggen: „Ik ken u niet." De liefdevoli j
en alwetende God zal zeggen: Ik ken u niet. Zonde maal 1
eenzaam. Zonde brengt een kloof tussen God en mens. Mao J
hier zien wij, hoe eenzaam wij wordenhoe breed de kloof
De alwetende God zal zeggen: „Ik weet het niet." Dan hebbe
wij ons buiten Hem en buiten Zijn schepping en buiten Zij
werk geplaatst en is er geen contact meer mogelijk.
Maar nog is de deur niet dicht. Nog zegt Christus: Komt! j
i mentaliteit in die partij.
Bij de discussie over de inleiding
bleek de vergadering het In grote lijnen
met dr. Beerekamp eens te zijn. Men i
^erori?!lt*r®" I toonde zich over het algemeen voor-i
stander van samenwerking en overleg,
maar niet van een samensmelting met
de A.R.P., al werd deze mening wel
Iets genuanceerd onder woorden ge-
telijke luiheid or
en persoonlijke
willen nogal
den tot argun
litiek vraagt echter
gumentatie. Als een afwijzing noodza
kelijk is. moet het een broederlijke af
wijzing zijn.
Johannes 17
wordt samengewerkt, hetgeen vaak goed
blijkt te gaan. maar soms ook vaak
door kleine oorzaken verkeerd. Daar
naast ziet men meer en meer gecom
bineerde vergaderingen van fracties en
van kiesverenigingen. De toenadering
groeit langzaam en moet daarom niet
worden geforceerd.
Dr. Tilanus sprak aan het slot van
de middagvergadering, die was begon
nen met een inleiding van dr. J. W.
Beerekamp uit Hoogeveen, het onlangs
benoemde, doch nog niet beëdigde lid
van de Eerste Kamer, die een soortge
lijk geluid liet horen. Hoewel betogende
dat er iets moet gebeuren, verwierp hij
op praktische gronden, zoals stemmen
verlies, de gedachte van een fusie. Ook
in een federatie zag hij weinig heil, om-1
dat die toch hoogstens bedoeld kan zijn
als een aanloop tot samensmelting en
dus verwachtingen wettigt, die er nog
niet liggen.
Dr. Beerekamp vond nauwe samen
werking echter geboden daar beide par
tijen door het evangelie veel gemeen
schappelijks hebben en er bovendien
dreigingen van buitenaf zijn die zich
richten op de kern van het christelljk-
polttlek handelen.
staten I deeldheid en niet op de politieke Poli
tieke partijen zijn een vrucht
westerse geschiedenis en niet anders dan
instrumenten in het politieke spel.
Een grote politieke partij met interne
ruzies en ellebogenwerk vond dr. Beere
kamp meer in strijd met Johannes 17
dan het bestaan van meerdere kleine
partijen, die gezond zijn en geregeld een
christelijk getuigenis laten horen. Hij
meende dat christenen, die politiek ver
schillend denken, zich vrediger in ver
schillende partijen kunnen organiseren,
De voorzitter van de vereniging, de heer
J. Hoekstra, burgemeester van Nijkerk.
die bij de aanvang van de vergadering
met enkele treffende woorden de on
langs overleden secretaris van de ver
eniging de heer B. J. Klumper herdacht,
had eerder in zijn openingswoord de
verhouding tussen a.r. er v
aangestipt. Ook hij bleek
dat toenadering gezocht, -
mening
««.v - J 0niet ge
forceerd moet worden. De heer Hoek
stra pleitte in zijn openingswoord ver
der voor een betere verdeling van de
woningmarkt over de diverse inkomens
groepen, voor een ruimere toepassing
van het regionale industrialisatiebeleid
en voor een grotere zelfstandigheid voor
de gemeenten bij de ruimtelijke orde
ning.
Mammoetwet in Eerste Kamer
Schoui
griine K
retenscl
De Do
iniging.
■iberale
Doelen
lijnszorg
Consis'
(Van onze parleinentsredactie) christelijk Onderwijs (onder voorritttóf?"
j schap van dr. Van Hulst) was opgericr"~ -
Minister Cals heett gistermid-|Hoe had hij dan met hel advies
dag in de Eerste Kamer een]dit convent bij het opstellen
van Vini
m? „I?oc
De Dc
tniging.
j [ontwerp rekening kunnen houden? ..HjToodse g
klemmend beroep gedaan op de heeft mij bijzonder leed gedaan, diDen I
voorstanders van het openbaar!men in verantwoordelijke kringen ybur: Ha;
onderwijs om voor het oBenblik
over hun bezwaren heen te stap-j .Bij de beantwoording van de opme
pen en hun stem uit te brengen Stlf'van'ded»penbare 'ïchooTbestrë
voor het wetsontwerp op het de bewindsman de a.r. senator herin
Van onze correspondent I
BRONBEEK, het koninklijk mi
litair invalidentehuis aan de
Nuttig zijn daarom gemeenschappelij
ke fractievergaderingen. gezamenlijke
bijeenkomsten van kiesverenigingen met
wisselende sprekers. studiecommissies
kLfT^sprek™' „"""'"zak™ Tl? dal» februari valt hat accent. De
atoombewapening, de zondagsrust, de 93 bejaarde Bronbeekmannen zien
opening van het museum op Bronbeek,
dat de vorige zomer is gesloten voor
een grondige hergroepering en sortering
het museummateriaal. Bronbeek,
name de verblijven van de bewo-
Valperweg te Arnam, bestaat deze j jers.^ da Uatgt. rn.andan^rijpend
maand honderd jaar. Halverwege oudste is 93 jaar hebben riante, frisse
de maand zal dat drie dagen lang kamers teruggek^gen na de restaura-
worden gevierd. Op de derde dag,
voortgezet onderwijs,
moetwet. Hij richtte zich daarbij
vooral tot de socialisten, die hem
immers in de Tweede Kamer ook
[hadden gesteund. Hjj kon echter
niet ingaan op hun verzoek,
reeds nu uitdrukkelijk te verkla-
Iren, dat de mammoetwet in de
[toekomst zo zal worden gewjj-
I zigd, dat de gemeenten de vrij- „w-w-
hcid om zelfstandig openbare de stap doen. daarvi
scholen voor voortgezet onderwijs
te stichten, geheel of gedeeltelijk
herkrijgen.
openbare school, ïusuvwib.
resultaten van dergelijke contacten zal Dan wordt onder meer een krans
moeten afhangen of het zin heeft verder gelegd by het ruiterstandbeeld
van koning Willem III, de stich-
Dr. Beerekamp- zei dat het vraagstuk (e va h huj E n
niet alleen een principiële en een prak-
tische kant heeft, maar dat er ook psy- Prinsessen zal daarbfl aanwezig
chologische motieven in het geding zijn, zyn
zoals angst voor overvleugeling, gees-
zijn geneeskrachtige dampen
Pers-discussie over
„kernwapen-rapport"
De raad voor pers en publiciteit van
de Generale Synode der Nederlandse
Hervormde Kerk zal binnenkort hoofd
redacteuren en ..kerkredacties" van
persbureaus, dagbladen en weekbladen
uitnodigen voor een gedachtenwisseling.
Die gedachtenwisseling zal gaan over
de reacties welke het bekende geschrift
..het vraagstuk van de kernwapenen" in
de pers heeft opgeroepen. Men stelt
zich voor dit gesprek over de ..pers
reacties" te houden op 1 en 2 maart en
wel in het ..Eijkmanhuis"- ln Drieber
gen.
Over het synodale geschrift ..het
vraagstuk van de kernwapenen" is heel
wat geschreven en gesproken^ dat laat
ste ook door kal ABT
de Eerste en 1- -
zijn van de Nederlandse Hervormde
Kerk en die bezwaren hadden tegen het
geschrift hebben op 23 j;
sprek gehad met het mod<
Wijziging Lager-onderwijswet 1920
Aan ouders, die voor hun kin
deren openbaar onderwijs verlan
gen, moet de mogelijkheid worden
gegeven langs wettelijke weg het
initiatief te nemen. In gemeenten
waar geen gewoon lager onderwijs
is, kunnen de ouders van twintig
kinderen reeds de stichting van
een openbare lagere school verlan
gen. In andere gemeenten gelden
dezelfde aantallen kinderen, als
voor de subsidiëring van een bij
zondere school zijn vereist.
Dit staat onder meer vermeld in
een bij de Tweede Kamer ingediend
wetsontwerp tot wijziging van de la-
ger-onderwijswet van 1920. De wijzi
gingsvoorstellen in het ontwerp wer
den voorbereid door de Commissie
beheersvorm openbaar lager onder
wijs", waarin een aantal leden van
de Eerste en Tweede Kamer zitting
hebben. Het nieuwe ontwerp beoogt
de invloed van de ouders bij het
openbaar lager onderwijs te verster
ken.
In de oudercommissie voor het open
baar lager onderwijs zullen het hoofd
een der onderwijzers zitting krijgen,
stelt de commissie. Tevens zal de instel
ling van een ouderraad verplicht
den. Deze zal echter niet mogen
den vervangen door een schoolraad. Dit
is een nieuw orgaan, dat zich vai
ouderraad onderscheidt door een brede
re samenstelling en meer bevoegdheden
(o.a. het recht om gehoord te worden
over de benoeming van schoolhoofden,
de vaststelling van leerplannen en de
organisatie en uitbreiding van het open
baar lager onderwijs).
De gemeenteraad zal voortaan het col
lege van B. en W. kunnen machtigen
tot benoeming van onderwijzers en on
derwijzeressen aan openbaar lagere
scholen over te gaan, aldus de commis-
te doen voordat het zal zijn beëindigd
Op 22 februari staat verder nog een
gedachtenwisseling op het programma
tussen alle hervormde leden van Eerste
en Tweede Kamer 'dus ook die leden
die geen bezwaren hebben tegen het sy
nodale geschrift) en het moderamen
der synode.
die onder voorzitterschap staat var
A. de Roos, oud-wethouder van on
derwijs in Amsterdam.
Bijzonder onderwijs
Ook voor wat betreft het bijzonder on
derwijs beveelt de commissie enkele wij
zigingen in de wet van 1920 aan. Zo zal
de waarborgsom, die bij de schoolstich
ting moet worden gestort, van vijftien
tot tien procent van de stichtingskosten
worden verlaagd. De jaarlijkse verant
woording van ae exploitatie-uitgaven der
bijzondere scholen en de vijfjaarlijkse
afrekening vervallen.
Er komt ook een afzonderlijke vergoe
ding voor de administratiekosten van de
ze scholen. De regeling voor de vergoe
ding van de administratiekosten zal om
budgettaire redenen eerst worden inge
voerd op een door de Kroon te bepalen
tijdstip. Voor de overige bepalingen van
het wetsontwerp wordt door de commis
sie als datum van inwerkingtreding voor
gesteld 1 januari 1963.
Broedergemeente
in Suriname
zelfstandig
Met een gemeenschappelijk liefdemaal,
gehouden op zondagavond in de stamp
volle grote stadskerk, is de officiële
viering geschied van de erkenning van
de Evangelische Broedergemeente in
Suriname als zelfstandige provincie van
de broederuniteit.
Deze bijzondere kerkdienst werd bij
gewoond door o.a. de waarnemend gou
verneur A. Currie en mevr. Currie-May,
de minister-pesident mr, S. D. Emanuels.
minister E. Ensberg en de statenvoor-
zitter J. Kraag.
Velen waren vergezeld door hun echt
genote. Bij de andere genodigden be
vonden zich afgevaardigden van de ver
schillende kerkgenootschappen in Para
maribo.
Na een korte schriftlezing gaf ds V.
Muller een historisch overzicht van 1735
lot de zelfstandigwording, waarna ds
R. Doth een geestelijk woord sprak. Van
de gelegenheid voor het uitspreken van
groeten en zegenwensen maakten ge
bruik de wnd. gouverneur A. Currtc, mr.
S. D. Emanuels, statenvoorzitter J.
Kraag, enkele functionarissen van de
uniteitsdlrectie in de Ver. Staten en ver
tegenwoordigers van de Methodistenge
meente in Suriname en van de „Pilgrim
Holiness" gemeente. De dienst werd op
geluisterd door de verschillende kerk
koren van de Hernhutterse stadsgemeen-
De oud-KNIL-senioren, hebben die dag
ook een hoge weldoener'in hun midden:
minister Visser, die eïk jaar op Sinter
klaasdag de veteranen gedenkt met een
persoonlijk gesigneerd" doos sigaren.
De minister heeft dat vier achtereen
volgende jaren ged? viermaal drie
ennegentig handtekei.Jigen met zijn be
windspen.
Brigade-generaal tit. A. van Santen,
de commandant van het tehuis en ad
judant van de Koningin, heeft op een
persconferentie in de fraai ingerichte
„rode zaal" van zijn witte huis op Bron
beek iets verteld over de wijze waarop
het feest zal worden gevierd.
Centraal staat daarin de groep van ve
teranen, of verpleegden zoals ze, gezon
den en zieken bij elkaar, worden ge
noemd: het wordt hun feest. Ze krijgen
onder meer een copieuze rijsttafel en
een aantal extra glazen. Twee bewoners
van Bronbeek zullen ter gelegenheid
van het jubileum voor „bewezen goede
diensten aan het huis" worden bevor
derd tot de rang van korporaal titulair.
Burgemeester Matser van Arnhem zal
dan ook een koninklijke onderscheiding
uitreiken.
Ongeveer driehonderd gasten zullen op
die dag ook aanwezig zijn bij de her-
(Advertentie)
Een bloedzuiverende
knur met Kruschen Salts
bleek in talloze gevallen een afdoende
remedie tegen zelfs hardnekkige rheu-
matische pijnen. Dat doen dan de zes
minerale zouten, waaruit Kruschen is
samengesteld. Die brengen de bloedzui
verende organen weer op gang. Het bloed
gaat sneller vloeien en onzuiverheden
daarin kunnen zich niet meer vastzetten,
doch worden afgevoerd langs natuurlijke
weg. Waarom zoudt U de proef niet
nemen? Een flacon Kruschen is gauw
gekocht en U moogt U daarbij reeds
verheugen in de weldaad, die U daarvan
ondervindt. Vraag Uw apotheker of
drogist Kruschen Salts.
die juist
de derde feestdag zal
kunnen worden beklonken: vroeger slie
pen ze op onmenselijk grote zalen. Voor
een aantal onderofficieren zijn thans
zelfs fraaie eenpersoonskamers inge
richt.
Het monumentale gebouwencomplex,
een voormalig buitenhuis van de Ko
ning, heeft ook een nieuw wit verfje ge
kregen en in de feestwëek zullen tien
tallen schijnwerpers Bronbeek 's avonds
verlichten. In het kerkje van Bronbeek
zal in de namiddag van 17 februari eerr
kerkdienst worden gehouden die een pre
dikant en een pastoor zullen leiden.
Martin Buber
85 jaar
De beroemde wijsgeer en schrijver pro
fessor Martin Buber wordt vrijdag 85
jaar. Een delegatie van Hebreeuwse ge
leerden onder leiding van Eliahun Eilat,
president curator van de Hebreeuwse
universiteit, zal hem te Jeruzalem
bezoek brengen. Hij heeft in die stad
huis, waarin hij ver van het drukke
versiteitsleven boeken schrijft en toezicht
houdt op de vertalingen en uitgaven
zijn talloze werken
van de Joden
geerte
De senaat van de Hebreeuwse univer
siteit en de Israëlische akademie van we
tenschappen, waarvan Buber president is
geweest, zullen hem een verjaardags-
lunch aanbieden.
Het studentencorps van de Hebreeuwse
universiteit zal aanstaande woensdag een
fakkeloptocht langs zijn woning houden.
Esperanto op u.l.o.'s
- ook lagere akte
De minister van onderwijs is van plan
Esperanto als facultatief leervak voor
het u.l.o. in te voeren en een akte Es
peranto l.o. in te stellen. Daartoe heeft
hij bij de Tweede Kamer een wetsvoor
stel tot wijziging van de Lager-onder-
wijs-wet en de Kweekschoolwet inge
diend. Hoewel de stichting ..Esperanto
bij het onderwijs" meent dat hiermee
een stap in de goede richting is gezet,
is zij toch nog lang niet voldaan. Zij ziet
het leervak Esperanto als een goede
voorbereiding op het leren van vreem
de talen en had daarom de invoering
ook graag op v.g.l.o.-scholen in het wets
ontwerp geregeld zien worden. Ook be
treurt zij het, dat Esperanto slechts een
facultatief vak wordt.
kring eerst nog zouden willen beraden
op het in te nemen standpunt. Hun
woordvoerder, prof. Schermerhorn. had
immers gistermorgen betoogd, dat het
eindoordeel van de PvdA-fractie zou
worden bepaald aan de hand van de
toezeggging, die de minister zou willen
doen.
Om nog in herinnering te brengen.
openbare en bijzondere scholen door het
rijk zullen worden gesubsidieerd. In af
wachting van die subsidiëring is het de
gemeenten, in tegenstelling tot particu
liere organisaties, verboden, zelf alvast
een school te stichten en uit eigen mid
delen (dus de belastinggelden) te bekos
tigen.
Minister Cals trachtte gisteren zijn
positie te verstevigen, door erop te wij
zen. dat ook de leden van het kabinet,
die voorstander zijn van het openbaar
onderwijs, zich achter deze bepaling
hebben gesteld. Hij meende, dat het
juist is. nu toezeggingen te doen.
de omdat hij over enkele maanden als
minister zal heengaan.
Hoe zijn gezindheid ten opzichte
het openbaar onderwijs is kan, zi
hij, blijken uit het feit, dat hij de
terle heeft voorgelegd aan de commis
sie-De Roos, en uit de omstandigheid,
dat hij reeds eerder voor het openbaar
onderwijs gunstige adviezen van deze
commissie heeft opgevolgd.
Het gaat hier om een tegenstelling
tussen de onderwijspacificatie en de ge
meentelijke zelfstandigheid. Bij een
flict moet deze laatste wijken.
Cals deed een beroep op de Kamer,
het resultaat van de studie van de com
missie-De Roos met vertrouwen af te
wachten en thans voor het belangrijke
wetsontwerp te stemmen.
Bijna drie uur
In zijn betoog, dat bijna drie
duurde, ging mr. Cals ook uitvoerig
in op de bezwaren, die door de he
ren Van Hulst (c.h.) en Algra v
naar voren waren gebracht,
meende, dat bij dr. Van Hulst een
motivering van diens afwijzend
standpunt ontbrak.
Dr. Van Hulst had onder meer
zegd, dat het de minister aan bereid
heid tot overleg had ontbroken. De be
windsman antwoordde, dat hij meerma
len aan voormannen van het christelijk
onderwijs (hij noemde de namen van
de heren Hangelbroek. Donner en Wate
rink) had gevraagd, hem de gelegen
heid te géven zijn standpunt in breder
kring uiteen te zetten, maar dat hij die
gelegenheid nooit had gekregen.
Met stemverheffing wees hij erop. dat
pas na de indiening van het wetsont
werp het convent van het protestants-
delijk met citaten va» ncmicu
geestverwanten. Hetzelfde deed hij s>taasg«
de bestrijding van het standpunt van Pe. Pr0a-
heer Algra. dat de overheid terzake v?niversit
het onderwijs geen initiatieven heeft|en.
ontplooien en niet voorop heeft te gaa Den I
Uit het blad Antirevolutionaire Staiur: Haa
kunde citeerde hij uitspraken van (e[ dujs,
heren Verplanke, Schakel en Donm qd g
waar zij betogen, dat de wetgeving nti™- c
uitsluitend een registrerende, maar o
een opvoedende taak heeft (Donner)
dat dc norm naar de mensen moet Wl
den gebracht (Donner).
bezorgdheid een bepaloor He
H aarvoor heb ik begrifDen 1
de bewindsman tot de heer Algrnr: Ha;
.Maar onze verantwoordelijkheid bregoward"
•nee. dat wij aan Nederland een nil Gebom
ve vorm van onderwijswetgeving hje_Orke<
ben te geven." hedewer
Voordat voorzitter Jonkman de VLjj0
gadering sloot ging staatssecretar
Janssen nog in op enkele onderwij
technische kwesties. Hij verdedigde t Geoner
voornemen, het Grieks op het ai
rium-b facultatief te stellen. él 23553
ïreest Si
-« ..iveneens
Hoort ehr. onderw ijsthee*
in Convent ehr. soc,
alle leef
(Van opze onderwijsredactie) Luxor
Contactcommissie Christelijk Ondbg (14 j
wijs heeflt gesproken over de vraag ot pex
onderwijsorganisaties zich aan rooei monsl
sluiten bij de christelijke sociale orga
saties. Deze kwestie is niet nieuw en le°ve me
ook niet alleen binnen het protestar Studio
christelijke onderwijs. In vrijwel alle jn 5 en
derwijzersorganisaties is de laatste ja,
aangedrongen op aansluiting, maar h'Trianor
ben leden heftig geprotesteerd als de |8 jaar)
uren met voorstellen kwamen.
Zowel de besturen van de P.C.O.V.
in het N.O.V. zijn al eens gekomen rCasino
;n voorstel tot aansluiting respectieveUmven
bij het C.N.V. en het N.V.V. In beide cent
vallen zei echter de meerderheid „nee
Ook op de vergadering van de conU^'.oo J2
bleek verschil van inzicht, v* jaar)
gens een verslag in het wekelijks org;Luxor i
van de vereniging van leraren bij U jaar)
christelijk v.h.m.o. was er duidelijk vR /9'.
schil van mening over het amot datA,r*At;
leraar en onderwijzer bekleed.
organisaties?
het
de lijn
brilla sl
|g: The
Studio
organisatie vormen. Uitgesj.
ken werd dat het gehele christelijke jaar)
derwijs als één zelfstandige groep op
ti c-s.
- moeten worden in het C
Christelijke Sociale OrganiRykg^
Ireemde
dering van deze commissie, die on
leiding van dr. A. la Fleur staat, zal^at
discussie worden voortgezet. t 5.30 ei
tot 5.30
n7t°t!
Ucrocfungswerk^'Z
GEREFORMEERDE KERKEN )ensdag
Berocpbaarstelling: De classis Alknfeugdbjl
heeft na prop. examen thans beroept^
verklaard volgens artikel 6 van de kf
orde (singuliere gaven) dé heer A, ainsaa
Koeman, lerend ouderling te KolhK e"
De kerk van Kolhorn beriep de Ijdag (s
Koeman daarop en deze heeft dit be® 6.30 t<
aangenomen.
GEREF. GEMEENTEN Bert
Beroepen te St.-Annaland: P. Blo)
Dirksland.
Aangenomen naar Elspeet: C. Wiss'
H. I. Ambacht, die bedankte voor Rihqlet dep
en Ridderkerk. flandse
d en H
etal be
IJET kleine Groningen tijdens de eerste we-
reldoorlog bood twee mogelijkheden om na
de toen gebruikelijke zeven jaar lagere school
het voorbereidend onderwijs te genieten: er was
een Openbaar én een Christelijk Gymnasium.
Samen bezaten ze in totaal aanzienlijk minder
leerlingen dan de doorsnee eerste klassen van on
ze huidige mammoetinstellingen, maar men was
destijds niet zo royaal als vandaag. En de keuze
tussen deze beide scholen werd meestal bepaald
door de traditionele en principiële overwegingen
der ouders. Op het Openbare Gymnasium zetel
den de nazaten van vroegere leerlingen, op het
Christelijke vooral de zoons van Calvinistischen
huize. Ik schrijf opzettelijk: de zoons, want doch
ters koesterden nog zelden studieplannen. En zo
ze dat al deden, dan beslisten hun ouders toch
vaak zonder hen te horen.
Wel, wat had méér in de aard van de zaak gele
gen dan dat mijn ouders mij naar het Christelijk
Gymnasium verwezen? Mijn vader was immers een
principiéel voorstander van Christelijk onderwijs. Hij
zat bovendien in talloze Christelijke besturen die
Groningen rijk was. En het lerarencorps van de
ene en de andere school was wel zo ongeveer gehjk
van samenstelling: overal vindt men beulen en ver-
al treft men uiterst begaafde docenten. Desondanks
ben ik naar het Openbaar Gymnasium gestuurd. Zo
maar. zonder dat er ellenlange debatten over ge
voerd zijn, zonder dat er zelfs maar over gepraat
is. als vanzelfsprekend. Terwijl het toch in die da
gen beslist niet vanzelfsprekend wasl
Waarom? Na de tweede wereldoorlog zou men
daar een of andere principiële overweging achter
hebben gezocht. Maar destijds hadden „doorbraken"
alleen aan de fronten in Vlaanderen en Frankrijk,
of in Rusland plaats, en ze hadden met name in
het Westen waarvandaan immers allengs steeds
geen nieuws viel te berichten ook in het gunstig
ste geval weinig of niets te betekenen. Maar boven
dien vormde deze schoolkwestie de enige uitzonde
ring op een vaste regel. Men zou 't een kruis-
steekje kunnen heten, dat net eventjes buiten het
normale patroon terecht gekomen was.
Later ben ik me gaan afvragen: wat heeft mijn
vader tot deze stap bewogen? Veel later pas, want
die dagen plachten ouders geen rekenschap af te
leggen van hun daden tegenover minderjarige sprui
ten, die nog niet droog waren achter hun
Eerst heb ik gedacht: het lag
dit Christelijk Gymnasium in die aagen van opricn-
ting een bijna totaal exclusief Gereformeerde zaak
was, waaraan slechts moeizaam anderhalve Her
vormde te pas kwam. Maar dat kon het niet ge
weest zijn; dat was ook bij andere organisaties het
geval, en daar had mijn vader nooit bezwaar om
voor zo'n halve links-buiten te spelen. Bovendien
mochten curatorium en bestuur zo Gereformeerd
zijn als ze wilden, maar de leraren waren van ieder
kerkelijke pluimage en snit en daar kwam het ten
slotte op aan.
Later dacht ik: het zat 'm in het feit dat onder de
oorlogsdruk de houding van een alle godsdienst af
wijzend volksdeel zo wonderbaarlijk veranderd was.
Ik hoorde dat de Groningse senaat niet langer als
in 1910 de schouders ophaalde over theologie en ge-
ïrlei religi
euze vragen stelde en beantwoord wilde heb!
Maar tussen leraren en hoogleraren bestaat nor f.von
een afstand: men kon werkelijk niet verwacF^itter
dat ook de docenten van het Openbaar Gymnaiheer P,
al hun agressie meteen waren kwijt geraakt. iaar w-
Pas veel later ben ik te weten gekomen hoe ber0CD,
doodgewoon persoonlijke en practische aangelei F
heid mijn vader van al zijn principes had afgeefu°c"
het feit dat gen. Hij had grondig het land aan de eerste {«"leia
tor van het Christelijk Gymnasium en de toeil 19 fel
lige rector van het Openbare was eerst zijn viieruujs
later zijn ambtgenoot. Jauraiit
vreemdste is echter dat ik nooit
heb waarom mijn vader zo gebeten
Christelijke rector. Ik heb over de mai
ders dan goeds gehoord of gelezen. Hij was n
zijn Openbare collega een kundig organisator c
uitnemend classicus. Maar er moet zich iets h<
voorgedaan, waarom mijn vader besliste: „Jij
naar het Openbaar Gymnasium. Uit! Basta!'
Ik geloof dat het goed is om dit te verte^.
Een persoonlijke kwestie kan beginselen de i
draaien. Maar kleine jongentjes hebben daar i
mee te maken. Ze zouden maar personen e
WIJKPREDIK
