HfllVF PRIKi)edrei^Yoor de tijdelijk A „Adenauer wist al week van actie tegen Spiegel" Uitvloeisel zaak-Vassall journalisten veroordeeld Sneller verbinding met ambassades gewenst Historicus zal uitlatingen van Dönitz neutraliseren kou gevat? De Hagia Sophia DINSDAG 5 FEBRUARI 1963 Rapport van vier ministeries: Een door een viertal Westduitse ver,van het blad- Rudolf A.ugslein- e"-gf weken gevangen gezeten. Alleen de laat ste bevindt zich nu nog in de cel. Evenals voor het eerste rapport heeft Adenauer ook voor dit verslag opdracht gegeven aan het ministerie van binnen-, buitenlandze zaken, van defensie en van justitie de juiste toedracht van de af faire op schrift te stellen nadat de mi nisteries herhaaldelijk met elkaar in te genspraak zijnde verklaringen hadden uitgegeven over de gebeurtenissen. De rechtszaak is nog slechts in de eer ste fase en de openbare aanklager heeft nog niet te kennen gegeven wanneer hij de officiële beschuldiging tegen Der Spiegel zal indienen. ministeries opgesteld rapport over de zg. „Spiegel-affaire" heeft aan het licht gebracht, dat bondskan selier dr. Adenauer reeds een week van tevoren op de hoogte was ge steld van het optreden tegen het weekblad, dat, zoals bekend, ge heimen zou hebben gepubliceerd over een in oktober gehouden Navo-oefening. Adenauer heeft met de actie tegen Der Spiegel ingestemd. Het nu gepubliceerde rapport is het tweede over deze zaak, daar het eerste door de bondskanselier naar het ministerie van defensie is teruggezonden. In, eerste instantie leidde liet optre den van de Westduitse regering tegen het weekblad tot het reorganiseren van het kabinet met als belangrijkste wijziging de vervanging van de mi- defensie. Franz-Josef Canadese minister van defensie na conflict afgetreden Hoewel hij vorige week donderdag nog heeft verklaard, dat er tussen hem en premier John Diefenbaker geen verschil van mening bestaat Strauss. De minister werd beschul- over de Canadese defensiepolitiek, digd van instigatie en was gedwongen heeft de minister van landsverdedi- af te treden. Ook bij het publiek heeft ging. Douglas Harknejs, gisteren deze onverkwikkelijke affaire ;lot acties opgeroepen. Tot nu toe was de rol van Konrad Adenauer nog zeer twijfelachtig. In het B' rapport wordt nu gezegd, dat hij na door Strauss te zijn ingelicht op het voor genomen optreden tegen het blad, had aangedrongen op uitvoering ervan. Dit gebeurde op 26 oktober. Vorige weck jjjk was reeds bekend geworden dat Ade- nauer persoonlijk aan Strauss de op- dracht had gegeven de naar Spanje uitgeweken redacteur van Der Spiegel. I- d' Conrad Ahlers te laten arresteren. Deze heeft toen met nog enkele andere redac- dan teuren, de hoofdredacteur en de uitge- Maatregelen tegen werkloosheid in Groot-B rittannië De Britse regering heeft gisteren een groot programma bekendgemaakt van kapitaalsinvesteringen om in het oosten van Engeland meer werkgelegen heid te scheppen. Met de maatregelen is een bedrag gemoeid van 20,5 miljoen pond f205 miljoen gulden) aan overheisdgeld. Het betreft regeringsopdrachten voor drie nieuwe marinetankers, omvangrijke beteringen aan het wegennet en bouw van een brug over de Schotse vier de Tav, die 4,5 miljoen pond (45 miljoen gulden) zal kosten. Leden van de Labour-oppositie be groetten het plan met spot. Zij dienden een motie van afkeuring in waarin de regering wordt gelaakt omdat zij „hon derdduizenden Britse arbeiders tot werk- loosheid en hun gezinnen tot een zor->^^^ gelijk bestaan" veroordeelt. j Het Britse werkloosheidscijfer steegs vorige maand tot 814.600, dat is 3.5 procent van de beroepsbevolking. Hetj noordoosten is het zwaarst getroffen. Minister van arbeid John Hare. die de maatregelen aan het Lagerhuis voor legde. zei dat een groot deel van de werklozen bouwvakarbeiders zijn die zijn uigevroren. Hij voorspelde een daling IBI- -iHarknessJ01 toch ontslag genomen. Premier Die fenbaker heeft meegedeeld, dat het ontslag van Harkness is aanvaard. In zijn ontslagbrief aan de premier schrijft hij, dat Diefenbaker reeds dan twee jaar wist. dat hij van mening was, dat kernkoppen moesten worden verstrekt voor de vier soorten raketten en vliegtuigen, die hiervoor geschikt waren gemaakt. (Diefenbaker had eerder verklaard, dat de Verenig de Staten zich niet moesten bemoeien de militaire uitrusting van Cana da. nadat van Amerikaanse zijde was gezegd, dat kernladingen nodig waren voor de verdediging van Noord-Ameri- ka). Lester B. Pearson, leider van de li berale oppositie meent, dat Harkness .de enige eervolle weg gekozen had. lie voor hem open stond". Pearson had op 12 januari verklaard, dat Canada zijn verplichtingen dient na te komen de kernwapens voor de verdediging i Noord-Amerika zowel als voor de N.A.V.O. dient aan te nemen. Zelf is hij overigens een tegenstander van kern wapens. De 59-jarige Harkness is sinds 1957 minister geweest. Hij beheerde tot ok tober 1960 (toen hij minister van de fensie wercT) de portefeuille van land- In tussen zijn gisteravond in het Lager huis twee moties van wantrouwen af komstig van de liberalen en de sociale kredietpartij ingediend. Het lot van de regering van Diefenbaker hangt af van de stemming die vermoedelijk vanavond zal worden gehouden. Zes en drie maanden in de cel Twee Britse journalisten, de 29- jarige Brendan Muiholland van de Daily Mail en de 58-jarige Regi nald Foster van de Daily Sketch, zijn gisteren door de rechter van het Britse hooggerechtshof veroor deeld tot gevangenisstraffen van resp. zes en drie maanden wegens hun weigering om voor het tribu naal de namen te noemen van hen, die hun inlichtingen hebben gege ven over de zaak-Vassall, de man die enige tijd geleden tot achttien jaar gevangenisstraf is veroordeeld wegens spionage voor de Sowj et- unie. Muiholland weigerde te zeggen wie hem had medegedeeld dat Vassall door een typiste van de admiraliteit werd ver dacht omdat hij verkwistend leefde, dat Vassall door zijn collega's „tantetje" werd genoemd om zijn homosexualiteit en dat hij door bescherming van twee hoge officieren aan de veiligheidsmaatre gelen was ontkomen. De journalist Fos ter wilde niet zeggen wie hem had ver teld dat Vassall in West End in Londen vrouwenkleren had gekocht. Het tribunaal, waarvoor Vassall heeft terechtgestaan, was door de Brit se regering speciaal ingesteld om na te gaan of laksheid bij het ministerie van marine ten aanzien van de veiligheid er de oorzaak van was dat Vassall on gestoord gedurende zes jaar had kunnen spioneren. Na het uitspreken van het vonnis werden de twee journalisten aan geklaagd omdat zij door het niet noe men van de namen te weinig achting voor het hof hadden opgebracht. In zijn verdediging zei Foster gisteren .dat hij niet anders dan zijn plicht ten opzichte van zijn beroep had gedaan" ..Ik zie het als een verzaken van mijn plicht indien ik door het noemen van namen een smet zou werpen op de zo lang hooggehouden vrijheid van druk pers". aldus Foster. Zoals gebruikelijk hebben de journalis ten vijf dagen bedenktijd waarin de ver oordeling nog niet van kracht wordt en zij op hun weigering kunnen terugko op 24 januari werd de journalist Des- mond Ciough van de Daily Sketch voor hetzelfde feit tot zes maanden ge- vangensstraf veroordeeld. Dit vonnis werd echter geannuleerd omdat de zegs man van de journalist een voorlichtings functionaris van het ministerie van ma rine, zelf voor de rechter verscheen. Nieuwe Pakistaanse minister van B.Z. Al vriest het nog te hard in Europa om op de grote rivie ren reeds nu opeenhopingen van kruiend ijs te verwachten, toch kan men hier en daar al zeer grillige ijsformaties zien, zoals op de Rijn bij Oberwesel, waar twee kleine meisjes vol bewondering een soort ijsgrot bekeken. Ruimtevlucht V.S. uitgesteld De ruimtevlucht van de Amerikaanse luchtmachtofficier Cooper, die vot april was vastgesteld, Is naar een latere datum in dezelfde maand verschoven, is maandag officieel meegedeeld. Het Amerikaanse bureau voor lucht- er ruimtevaart (Nasa) heeft geen reden op gegeven voor dit uitstel. Cooper zal, als alles volgens plan verloopt, gedurende 34 uur in een cabine rond de aarde cir kelen, de langste ruimtevlucht die tot dusver door een Amerikaan is onder- F.S. deden Russen voorstellen minister van buitenlandse zaken, de Amerikaanse ambassadeur in Engeland, David Bruce, iets drin gends heeft mee te delen, kan hij de telefoon nemen en binnen en kele seconden met de diplomaat spreken. En als het Witte Huis of het mi nisterie van buitenlandse zaken een bericht voor de ambassade in Lon Rusk opdracht dat het ministerie van buitenlandse zaken in samenwer king met andere bureaus moest bestu deren wat er kon worden gedaan om verbetering in de huidige toestand te ngen. Deze studie, een zeer geheime aange legenheid. gaat nog steeds voort Wil- William H. Orrick jr., plaatsvervan gend onderminister van buitenlandse za ken. is met de leiding belast. Een groep deskundigen op het gebied van commu nicaties van regeringsbureaus en parti culiere industrieën, komen op gesloten den heeft, al dan niet in code. kanzittingen bijeen. De zittingszalen wt>r- dat direkt per telex worden verzon-:den door mariniers bewaakt. den. I Dit wil de regering-Kennedy ook tot stand brengen in haar ver bindingen met de Amerikaanse am bassade in Moskou. De regering heeft voorstellen van die strekking aan Moskou gedaan. Zoals het nu is kan Rusk twee din gen doen als hij een bericht wil sturen naar de ambassadeur in Moskou, Foy Kohier. Hij kan een telefoongesprek aanvragen, zoals iedereen doet die za ken in de Russische hoofdstad heeft te doen, of hij kan een bericht in code sturen via de commerciële kan ai Geen vervolging van hoofdredacteur Stern wegens heling De aanklacht tegen de hoofdredac teur van het Hamburgse weekblad Stern, Henrv Nannen. wegens bevoor deling van de dieven van de ..Madonna im Rosenkranz'. is door de openbare aanklager in Schweinfurt geseponeerd. In dit geval is geen sprake van heling en evenmin van begunstiging, omdat het Eenmaal in Moskou kan dat bericht al j niet de bedoeling was_ de misdadiger snel Het probleem PM ;en met Amerikaanse diplomatieke nissies in de hele wereld, en speciaal met die in Moskou, werd tijdens de Cu baanse crisis in de afgelopen herfst een dringende aangelegenheid. Toen immers hing zo veel af van snelle en nauwkeuri ge gedachten wisseling met de Russische premier. President Kennedy heeft onlangs op ïn persconferentie verklaard ..Snel heid is zeer gewenst. Wij hopen dat wij een vaste verbinding met Moskou kun nen krijgen". Er werd toen onmiddel lijk verondersteld, dat Kennedy een spe ciale telefoon op het oog had. een direk- te lijn tussen het Witte Huis en het Kremlin. Een dergelijk drastische maat regel wordt echter niet overwogen. Chroesjtsjow spreekt namelijk geen En gels en Kennedy geen Russisch. Spre ken met behulp van tolken werd geen j bevredigende oplossing geacht. EENVOUDIGER Wat Kennedy voor ogen staat is veel eenvoudiger: een bericht sturen naar Chroesjtsjow. of indien nodig naar ieder ander regeringshoofd, via de normale diplomatieke kanalen, maar dan met werd geoordeeld. Nan. Ken. zo wera geoordeeld. Nannen en het weekblad hebben er in hoofdzaak naar gestreefd de onvervangbare kunst werken aan hun eigenaar terug te bezor gen. Na de diefstal van de „Madonna" van Tilmann Reimenschneider en van ande re kunstwerken in de herfst van het vo rig jaar, had Nannen in zijn blad aan de daders honderdduizend mark aange boden voor het teruggeven van de kunst schatten en onder erewoord verzekerd d« politie geen aanwijzigingen te geven die tot opsporing van de daders zouden kunnen leiden. Het is de politie niet gelukt de daders te vinden. De kunst schatten werden in november terugge- Ministeriële klacht tegen advocaat wegens laster Jury had 205 dagen nodig voor een zaak o - miljoenenzwendel Vier makelaars en een makelaarskan toor zijn gisteren door een rechtbank in New York schuldig bevonden aan het oplichten van het Amerikaanse publiek lit elmatl goed cilo al blij) i ts goe behooi ongi delen in de United Dye and Chemical, Corporation op onjuiste wijze verhan deld. De jury van zes mannen en zes vrou wen had sinds donderdagavond verga derd over het al dan niet schuldig ver- klaren. van de schuldig i veroordeeld to. 36.000) boete en een gevangenisstraf van vijf jaar. De makelaarsfirma waarin zij samenwerkten, kan worden veroor deeld tot een boete van 10.000 dollar. Volgens de rechter was dit de lang ste juryzaak die ooit heeft gediend voor een Amerikaanse districtsrechtbank. Gis teren was het de 205de dag dat de recht bank er een zitting aan wijdde. Er zijn meer dan honderd getuigen verschenen en het verslag van de griffier telt naar schatting zeven miljoen woorden en om val 27.000 pagina's. j S De mannen werden ervan beschuldigd u: een samenzwering op touw te hebben ge-1 zet om de aandelen te verhandelen zon- 3 der het publiek er op de door de wet;- voorgeschreven wijze over voor te lich- ten. Een van de makelaars geweest van United Dye. SUNIL Het ministerie van cultuur van Sleeswijk-Holstein wil de uitlatingen van Dönitz, voor leerlingen van het gymnasium in Geesthacht aan Elbe gedaan, laten neutraliseren Idoor een geschiedkundige uit Kiel, professor Karl Erdmann. De voormalige admiraal Karl Dönitz, Tot minister van buitenlandse raken na Hitiers dood acht dagen lang de van Pakistan is benoemd Zulficar AI. noopte le'ding van'Duitsland,n handen Boetho. als opvolger van minister ?ehad-d°°.r 5" gïmnasmm Mohamed Ali, die 23 januari ,s over- °P 22 januari uitgenodigd voor het hou- leden. den van een vragenuurtje voor de twee hoogste klassen over de militaire toe stand in de tweede wereldoorlog, het pro ces in Neurenberg en over zijn gevan genschap in Spandau. Het ministerie heeft het schoolbestuur oewindsman was ministei van industrie en leider van de onderhan delingsdelegatia. die met India de kwes tie Kasjmier tracht op te lossen. Hij i: pas 35 jaar. Minister Mcnamara verklaart: Sunil bleekt voor u Sunil blauwt voor u ...èn Sunil is nylon-actïel op Corvi a Bull Scheepsbotsing in Baltimore In de haven van Baltimore zijn gister avond een Noorse ertsboot en een Ame rikaanse olietanker met elkaar in botsing gekomen, aldus heeft de kustwacht ver klaard. Vaartuigen van de kustwacht, blus- en sleepboten zijn naar de plaats des onheils gevaren. Aan boord van de twee schepen, die bij het ongeluk betrokken waren, is geen brand uitgebroken. Het tankschip, de P. M. Thirtle. was leeg en juist vertrokken voor een reis naar een Amerikaanse gulfhaven. Het Noorse schip, de Skaustrand. was met I een lading ijzererts uit Victoria in Bra- zilië naar Baltimore onderweg. Russen mogen in Koblenz getuigen De Amerikaanse minister Mc namara heeft verklaard, dat er zonder enige twijfel nog vijf soor ten raketten op Cuba zijn opge slagen. Deze raketten zouden evenwel geen bedreiging voor de veiligheid van de Verenigde Sta ten vormen. Over de aanwezig heid van Russische troepen op het eiland (sommigen spreken Dairmee is Sunil het meest complete kasmiddel voot van 17.000 man) wilde hij Zich de grote witte was en tegelijk yoor nylon en andere jjever njet ujUaten. moderne stoffen. Sunil wast veilig en behoedzaam, l Sunil wast stralend wit. Enkele leden van het Amerikaanse 5 1 Congres hebben deze dagen nogal alar- "^CEen speciaal ingrediënt in Sunil gaat het vergelen vac "1e?'e,,deJ verklaringen over de militaire j toebereidselen van de Russen op Cuba «j nylon e.d. tegen. afgelegd. Zo heeft de republikeinse se SUNIL, NEDERLANDS GROOTSTE WASMIDDEL maai zo groot is ais in juli. De republi> keinse afgevaardigde Donald C. Bruce heeft verklaard, dat zich op Cuba nog steeds 40 raketten voor middellange af standen bevinden, die het hart van de Verenigde Staten kunnen treffen. Het departement van defensie heeft de verklaring van Bruce spoedig tegenge Jjh een danfce Ky, las de' de deel er mee' Kaal de Bondsrepubliek tegen ligc officieren van de S.S. De 49-jarige Georg Heuser is de hoofd- beklaagde in het proces te Koblenz te gen 12 ex-S.S.'ers, die beschuldigd wor den van moord op ruim 30.000 mensen in het gebied van Minsk. Op een pers conferentie, de vorige week woensdag op het Russische ministerie van buitenland-1 se zaken in Moskou gehouden, werd kri tiek geleverd op West-Duitsland omdat het geen visa had verstrekt aan de ge tuigen of aan Russische j— het proces wilden bijwonen. I Een „gewichtig" man is zondag in het zieken huis van Jacksonville in de Amerikaanse staat Florida overleden. Char les Steinmetz, die kort voor zijn dood 368 kilo woog, 1.73 meter lang was en een omvang had van 1.93 meter, had de laatste tientallen ja ren van zijn leven, een gewicht gehad van 336 kilo. Toen de man naar het ziekenhuis zou worden gebracht, waren er zestien mannen no dig om hem op de vrachtauto, die als am bulance dienst moest doen, te hijsen. Hij had, zo zei hij kort voor zijn overlijden, een onverza digbare eetlust en ver geleek zichzelf met een dronkaard, die het drin ken niet kon laten. de onderwijzeres Mar garet Hunter uit Stock- port (Engeland) heeft gisteren een boete van tien gulden opgelopen omdat zij in een lesauto reed zonder toezicht van de rij-instructeur. De man was bij een ver keerslicht uitgestapt en had de vrouw toegeroe pen: ,,Ik ben mijn leven niet meer zeker, ik rijd geen meter meer met u". Tegenover de po litie verweerde de on derwijzeres zich met te verklaren, dat zij wel door moest rijden om dat anders het verkeer te veel werd gestag neerd. I Ex-koningin Dina, de vroegere echtgenote van koning Hoessein van Jordanië is naar Am man, de hoofdstad van dit land, vertrokken, om haar dochter prinses Alia te bezoeken. Zij had ongeveer een jaar geleden haar vroegere echtgenoot om toestem ming van dit weerzien gevraagd, hetgeen kort geleden werd toege staan. Ex-koningin Dina woont thans in Kaïro. I Vorige week hebben de Nederlandse Spoor wegen iedere dag ten minste 1500 beladen kolenwagens uit de Lim burgse mijnstreek laten rijden, tegen 1200 a 1300 per dag in normale win ters. Gemiddeld werd verleden week dagelijks 30.000 ton kolen per spoor uit Limburg ver zonden. I De 37-jarige James Crossen uit Glasgow- was niet erg gelukkig toen hij pogingen in het werk stelde om het zie kenhuis in deze stad te melden dat zijn vrouw onmiddellijk moest wor den opgenomen omdat zij een blijde gebeurte nis verwachtte. Eerst rende hij n; dichtstbijzijnde telefoon, die echter weigerde. Vervolgens ging hij naar huis terug om zijn auto op te halen om daarmee naar een an der telefoontoestel te gaan, dat hem meer ces opleverde. Op weg naar huis kwam hij met zijn auto in botsing met een vrachtauto, die de stakker toen maar thuis bracht. De inmid dels gearriveerde zie kenauto bracht de vrouw naar de kraam- afdeling en haar man naar de afdeling „onge lukken". sproken en o.m. verklaard, dat er geloofwaardige bewijzen voor de wezigheid van Russische aanvalswapens od Cnha ziin. Tijdens een interview werd Mcnamara deze vraag gesteld: „Er doen hardnek kige berichten de ronde, dat in Cuba grote voorraden raketten, die van d« grond af kunnen worden gelanceerd te gen doelen te velde, worden gevormd voor een militaire machtsconcentratie, die veel groter is dan men in officiële Amerikaanse kringen heeft erkend. Wat kunt u zeggen over de omvang van huidige militaire machtsconcentratie over de mate waarin wij daardoor v den bedreigd?" Mcnamara antwoordde: „Gebaseerd op de inlichtingen waarover ik beschik ge loof ik dat er op het ogenblik niet van dergelijke raketten op Cuba zijn die ons land bedreigen. Er zijn zonder enige twij fel raketten op Cuba en in de berichten worden wellicht de verschillende ten van raket op het eiland met elkaar verward." Het Witte Huis zal volgens Amerikaan se regeringsfunctionarissen vandaag ol morgen nieuwe maatregelen bekend ma ken die tot doel hebben het vrachtver voer naar en van Cuba door schepen uit westelijke landen te beperken. In Washington werd gisteravond, der nader commentaar, een lijst gepu bliceerd met de namen van 134 schepen uit niet-communistische landen die, n werd gezegd, in september, oktober november van het vorig jaar op Cuba hadden gevaren. Hulp gevraagd voor koulijdende Oost- Berlijners De diaconale raad der kerk van Ber- lijn-Brandenburg heeft haar gemeente opgeroepen de koulijdende mensen in deze dagen te helpen. Het blijkt dat vooral de ouden van dagen en hulp behoevenden in Oost-Berlijn bijna om komen van de kou. De kerk doet dan ook een dringend beroep op haar gemeenteleden deze men sen als het kan een warme maaltijd ol drank te bereiden, en de verwarmde kerklokaliteiten als onderdak aan te bie- den of de eigen warme huiskamer. De situatie wordt bij de voortdurende koudeperiode zeer kritiek in Oost-Ber lijn. De oproep is ook verzonden aan in richtingen, zoals kindertehuizen, zieken huizen, bejaardentehuizen e.d. Men hoopt op deze manier de van kou bijna om komende Oostberlijners te helpen. I niet mis te verstane termen te ken- ...n gegeven dat de hoogste leiders van het. nazirijk niet geschikt zijn voor voor lichting aan jonge mensen over gebeur- rnoefCprofcs!or .TT.r/Imann -(«.IM. vr» eren voor dezelf- |ugustus 1962. De Franse minister van financiën Va- lery Giscard d'Estaing zal een klacht I wegens laster indienen tegen de advo- caat die hem ervan heeft beschuldigd j nlichtingen te hebben verstrekt aan de I O.A.S. De minister zou zijn voornemen heb ben neergelegd in een brief aan zijn collega van justitie, die een Parijs hof zal verzoeken de zaak in onderzoek te Het justitieel optreden wacht op de afloop van het proces, waarin advo caat Jacques Isorni heeft verklaard dat Giscard d'Estaing in de archieven van de terroristische organisatie bekend stond als „12-b" en de organisatie had voorzien van inlichtingen. Isorni verde digt negen verdachten in het proces v De methode van vragenuurtjes met partijleiders, parlementsleden en de voormalige minister-president van Slees wijk-Holstein. Kai-L'we von Hassel werd door het ministerie wel gewaardeerd. Het zegt dat d. antwoorden dikwijls sceptisch werden ontvangen, waardoor hij verscheidene malen zei „jullie gelove me immers toch niet". Ontwapeningskansen mi zeer gering William C. Foster heeft gisteren erkend, rtnnifr dat de kansen op belangrijke vorderinge op het gebied van de ontwapening op h< ogenblik gering zijn, Met ingang van vandaag is de Katangaanse frank ingetrokken en ver vangen door de Kongolese frank, zulks in opdracht van de centrale Kongole se regering. De wisselkoers is een .te gen een. dat de pogingen om tot een inkrimping van de •bewapening te komen, voortgezet dienen te worden. „Het voortbestaan van de beschaving zoals wij die kennen staat bij deze po gingen op het spel en dat is te belangrijk om een andere koers te volgen", aldus Foster, die sprak bij de introductie van een rapport van 105 bladzijden over de arbeid van het Amerikaanse ontwape ningsbureau in 1962. 1122. In een van de schlagers die was geweest en nooit meer een zou een paar jaar geleden populair wa- komen" gelijk een geschiedschrijver ren, wordt verteld dat Constantino- uit de 6de eeuw het uitdrukte, pel momenteel Istanboel heet. Eer- In een rondschrijven werden de lijk gezegd, waren we hiervan ai gouverneurs der gewesten door kei een tijdje op de hoogte, maar aan- zer Justinianus uitgenodigd de gezien de naam Constantinopcl ver- schoonste versierselen uit de antieke bonden is met een uitermate belang- tempels naar de hoofdstad te bren- rijk deel van de oudheid en bijkans gen, en uit de beroemdste steengroe- de gehele middeleeuwen, verkiezen ven uit het rijk werden de zuiverste we deze naam momenteel boven het en meest waardevolle stukken opge- nletszeggende Istanboel, dat letter- eist. Met 't melkwitte marmer uit lijk vertaald „naar de stad" bete- Proconncsus, de lichtgroene steen kent. van Carystos, het rode marmer uit Laten we de kostbare plaatsrulm- Carië, het gele uit Nublë, de groene te echter niet besteden aan het uit- en zwarte steen uit Thessallë en La- ccnrafclen van beuzelarijen, maar konië, liet rood geaderde marmer uit direkt onze aandacht richten op een Phryglë cn het porfier uit Egypte, do merkwaardigste en indruk- konden de geniale bouwmeesters An- wekkendste bouw constructies uit de geschiedenis der architectuur, t.w. de Aya Sophia, de kathedraal te Con- stantlnopel. ge wijd aan de Heill- ge Wijsheid. Wilt u de kerk Hagia So phia, of de St. So- TOCH IS HET ZO! themius van Tral ias en Isidorus van Milete de grootse plannen verwerke lijken. Tienduizend werklieden werden bij de bouw aan het werk gezet en reeds in 537 kon de plechtige inwijding phia noemen, dan zal niemand daar op de 2 de kerstdag plaatsvinden. On- tegen klemmende bezwaren kunnen geacht de materialen die waren op- aanvoeren, want op dit gebied bc- gevorderd of ten geschenke waren staat een tamelijke grote vrijheid. gegeven, had het bouwwerk tien 180 De oorspronkelijke kerk is vermoe- miljoen gulden gekost, een bedrag dclljk gesticht door Constantijn de dat in dc geldswaarde van dit mo- Grote (wiens naam in Constantino- ment uitgedrukt, zeker op het 20-vou- pel werd verwerkt) maar heeft dige kan worden gesteld. De tover- slechto kort bestaan, aangezien zij achtige pracht van de versiering, de in het jaar 393 bij een volksoploop pralende weelde de verfijnde schoon- werd verbrand. De kerk, die ter ver- held waarin de Byzantijnse kunst der vanging van hei verbrande exem- 6de eeuw behagen schiep, hebben de werd gebouwd, werd tijdens Aya Sophia dan ook tot een bewon derenswaardig kunstwerk gemaakt. Niettemin dankt zij haar roem aan de koepel. een oproer ln 523 i inaar reeds 6 weken later werd inet de bouw van dc tegenwoordige Aya- Sophla aangevangen, „een kerk. zo als er sedert Adam's tijd nooit een Nadruk verboden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 5