Door archeologisch onderzoek:
Bijbel wordt persoonlijk weinig gelezen
steeds verder naamrechts"
Twee wijzen van
geloven
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1963
Telefoon en gebed
Draai 020—62211
bidden, zomaar -
sterdam draaien rond 1500 mensen dit
dag. Ook in Den Haag kan men een telefoonnummer
draaien om iemand te horen bidden. Het is een ser
vice" van de Zevende Dagsadventisten. Aan het einde
van leder gebed wordt duidelijk gezegd waar de Ad-
velen hebben reeds persoonlijk contact
:ze predikanten.
We hebben reeds telefonische hulpdiensten, we heb-
oen gehoord van telefoonnummers waarover men een
geestelijk lied kan horen, of een korte meditatie. Maar
vragen op °m Cen gebed en onmidd€llijk duiken de
te geestelijke waarde van een dergelijk ge
bed. We begrijpen de waarde van een korte medita
tie „r per«)onlijk woord. Daarin kunnen de
BEKEND OUDHEIDKUNDIGE WILLIAM F.ALBRIGHT:
Een belangrijke vondst. Alles wordt nauwkeurig genoteerd en
direct komt de vraag op: „Hoe lang geleden zou deze mens ge
leefd hebben en onder welke omstandigheden?" Na de oorlog
meende men een methode gevonden te hebben. Door de graad
van radio-activiteit van carbon-14 in de beenderen te meten
meende men te kunnen uitrekenen, hoe oud het skelet tvas.
Maar de bekende archeoloog William F. Albright heeft nu ge
zegd, dat naar zijn mening deze methode voor beenderen met
een minimum aan radio-actief carbon, waardeloos is.
gebed is toch i
Maal8-
belt toch niet zo maar een telefoonnummer om iemand
te horen bidden? Je kunt toch niet zeggen: Tjonge, jon
ge. wat heeft hij weer mooi gebeden. Jaren geleden
lazen we in een krant een verslag van een kerkdienst
waarin de journalist schreef dat hij nog nooit een do
minee zo mooi had horen bidden. Het maakte volgens
hem diepe indruk op de gemeente. Ik weet nog dat ik
me gestoten heb aan dat verslag. Het gaat er bij een
gebed toch niet om of de harten van de gemeenteleden
geraakt worden, maar dat het hart van God wordt be
reikt.
telijke nood. Zij zoeken steun. Zij zijn meest naamlo-
1 die eenzaam hun verdriet moeten verwerken, die
u.uuop uit huilen en geen God
Wij willen niet theologiseren over het al of niet
waardevolle van een gebed over de telefoon. Veel be
langrijker is dat honderden kennelijk niet zelf kun
nen of durven bidden, dat zij iemand nodig hebben
om voor hen te bidden, al is het dan maar op een band
je over de telefoon.
De grote nood van onze tijd is niet dat de mensen
God niet willen zoeken, maar dat zij kennelijk God niet
kunnen vinden, niet weten hoe zij tot God kunnen en
mogen gaan en niemand hebben die hun de weg wijst.
Wat een taak voor de kerk. Maar een taak die alleen
vervuld kan worden als wij zelf eerst de Weg gaan,
als de mensen om ons heen in ons leven zien dat ons
spreken met God ook Werkelijk een spreken met God
(Van onze kerkredactie)
De carbon-14 analyse werd dezer dagen voor het bepalen van de ouderdom van
beenderresten, vrjjwel waardeloos genoemd. De uitspraak komt van niemand minder
dan de bekende Amerikaanse archeoloog William F. Albright. H\j schrijft dit naar
t aanleidinS van een vraa£> d*e het Amerikaanse blad „Christianity Today" hem heeft
onnummir Com iemand voorgelegd; Deze methode om de ouderdom van organisch materiaal te bepalen werd
na de oorlog ontdekt. Ze is geheel gebaseerd op de radio-activiteit van dit carbon.
In enkele jaren won deze analyse de harten van duizenden archeologen.
Dr. William Foxwell Albright is onge
twijfeld een van de grote archeologen
van onze tijd. Dat werd reeds in 1936
erkend door de Rijksuniversiteit van
Utrecht, die hem een eredoctoraat ver
leende. Hij- werd bovendien benoemd
tot erelid van de School of Oriëntal Stu
dies, is lid van de Koninklijke Deense
en de Vlaamse Academie en kreeg ve
le andere eervolle benoemingen.
Albright werd in 1891 in Coquimbo in
Chili geboren. Hij behaalde minstens
vijf wetenschappelijke graden en is
sinds 1929 hoog sraar urn John Hop
kins University. Hij leidde een groot
aantal archeologische expedities naar
Palestina en schreef een groot aantal
wetenschappelijke en ook enkele popu
laire werken. Een van zijn populaire
werken. ..De archeologie van Palestina",
is in het Nederlands in een pocketboek
uitgekomen. Zijn bekendste werk is wel
het in 1940 verschenen boek „From the
Stone Age to Christianity."
ver van de extre
me conservatieven
verwijderd als van
de extreme vrij
zinnigen. Ik word
steeds conservatie
ver waar het vra
gen betreft, die
Velen waren er van overtuigd
eindelijk een methode te hebben
gevonden om met absolute zeker
heid vast te stellen, hoe oud be
paalde vondsten zijn. Deze me
thode zou wetenschappelijker zijn
dan welke andere ook. Maar na
een onderzoek van jaren komt
prof. dr. Albright tot de conclu
sie, dat zij vrijwel geheel on-
bruikbaar is voor beenderen met bet ontstaan
een minimum aan radio-actief car
bon. ,,Wij zijn in het bezit van
duizenden :arbon-14 cijfers van
over de gehele wereld, maar ge
bleken is dat men nauwkeuriger
de ouderdom van bepaalde din
gen kan bepalen door inscrip
ties." Dit
bepaalde bijbelboe
ken betreffen of
wie de boeken heb
ben geschreven. Zo
kan men zeggen,
dat ik theologisch
gezien door mijn
waarschijnlijk wel archeologisch
de gevoeligste klap, die deze hy- derzoek steeds
permoderne methode tot nu toe der .naar .rechts'
heeft moeten verwerken.
loog toegaf in de afgelopen ja
ren steeds conservatiever gewor
den te zijn. Toch zei hij: ..Mijn
positie blijft in het midden, even
ben komen te staan.
Maar ik ben
„vrijzinniger" ge
worden, waar het vragen betreft, Mozaïsche bedeling, toen
die te maken hebben met de al- mythologislert" werden
gemene problematiek
schiedenis van de theologie,
het gebruik van bewijzen. Bo
vendien is het steeds meer mijn
INTERNATIONALE BIJBELBOND WIL HELPEN
Schrijvend over de historiciteit
van de verhalen over de patriar
chen (Abraham, Izak en Jacob) de bijbel liet Woord'
Opmerkelijk vooral is Albrights vervoJSt hij, dat
Eerste eeuw
„ent- ring van mondelingen en geschre- voor esoterische doeleinden, zoals
T" al 16 dikwms sebeurt De
bijbel bevat creatieve en profeti-
nig geleden als de Israëlische van sche openbaring van God, maar
al deze verschillende vergissin- 5?" d€ze ,te begrijpen is de meest
gen diepgaande en indringende studie
Op dp vraag, hoe «bright staat temen
SnSVWW&irSS di' -'"ld worden
de Heilige Séhrift. antUordt de- met woord omvatten heel wat
archeoloog nog: ..Natuurlijk is betekenissen, die we niet O"—
de ge- nieuwe geestelijke inhoud ontvln- hjielt echtcr geen enkele^ njitiona-
gen. „Ik geloof niet dat deze
hoofdstukken ooit hun onovertrof
fen betekenis zullen verliezen als gên.
een christelijke tekening van God
geschiedenis."
ning deze in poëtische
^ra4>rrrrddifh.v!3^
ma mo varan a. „woordelijke inspiratie" is
de bijbel mag niet vergodde-
amenllsche boeken. 8eslacht °P ,geÖa,:ht üi>" worden ol gebruikt worden gevaarlijk in het kwadraat".
uit i. j gen werden. Zo bleven ze eeuwen-
if overtuiging geko- jang bewaard door hun vaste stijl
(Van c
kerkredactie)
enige „leek" in de commissie.
dat zij stnk voor stuk ge
schreven zijn in de jaren veer
tig tot tachtig
Christus. Hij verwerpt aantal
muzikale indeling. Bepaalde
mondelinge overleveringen bleven
proza bewaard
Maar steeds luider wordt de oproep
Eikeniwi)
„Bij ouderen en jeugd weinig
persoonlijk bijbellezen", schreven
wij begin december. We publi
ceerden toen de uitslag i
enquête over het bijbelgebruik bij
gereformeerden. Daaruit bleek
dat het persoonlijk bijbellezen bij
de meeste belijdende lidmaten
maar sporadisch voorkomt. De
meeste ondervraagden menen aan
het lezen van de bijbel
fel genoeg te hebben en anderen
wierpen de schuld op de druk diensten de i
bezette tyd. Ook werd i
uit gezegd er geen behoefte
te hebben. De meeste predlkan- kunnen worden als zij
ten waren toen te druk met hun jjjf—j«—
voorbereidingen voor het kerst- -a
feest om aandacht aan de tries- gevonden bij mensen die zelf Schriek of de uitslag
rw oude geschreven do-
hij ontdekte daar dat hij de in sommige theologische krin- cumenten waren kennelijk be-
zijn inzichten niet behoefde gen heersende gedachte, dat vele kend. Mondelinge overleveringen
te„strijden". Stuk voor stuk
ren de opstellers van mening dat
evangelisatie de taak
hele gemeente is.
Met instemming wordt het rap- telen
port, dat te Utrecht aangenomen waarschijnlijkheid kan,
Nieuwtestamentische boeken pas hebben hun eigen
geschrevi
de ge- door mensen, die gebruik hebben ler zijn
gemaakt van de namen van apos-
troon, waardoor zij wat flexibi
Ier zijn en gemakkelijker gedra-
matiseerd kunnen worden. Da ar
de Heiland. Naar~aHe ^°or werden ze beter geschikt om
het godsdienstig onderricht te
—lie* a..1,1.. 1~". ÜUCUH «ausraivmcu "aaiPLuyiinjnHciu naii, volgens o-a -■
wijst er echter duidelijk op dat wordt, geciteerd.maar .de kracht Albright, zelfs gezegd worden, dat worden doorgegeven.
hC^ge.r^PWt.£ van dit nieuwe rapport is. toch de boeken ontstaan zijn in een
Jaar in jaar uit reist de heer e€° woestijn. Incidenteel zijn wej dat deze commissie niet is
Sdhriek het land rónd' óm jn ge- e.^?rn?tf1ie.~ blijven staan bij een erkenning
meenteavonden, tijdens vereni- maar h?t ls na drle Jaar van de juistheid van de theorie
diêpï,ned"k°men"°n SS terolpen l0?n'
«U d< bijbel te gaan lezen en
van de juistheid
Deutero - Jesaja
te komen tot i
Maar ook ten opzichte var
Oude Testament is Albright
en meer teruggekeerd tot coi
vatievere inzichten. Dit is vooral
Twee wijzen van geloven, staat Buber de historie van het
door Martin Buber, uitg. Ser- olxs bekende menselijke aandeel
datgene wat tussen God en de
heeft plaats gehad. Onder
levensstijl, waarbij het Koninkrijk gebeurd sinds 1961. In dat jaar 'e theologen tegenwoordig
Gods en de kerk weer in het mid- werkte hij de details uit van zijr aan Jesaia zelf maar aan
de heer delpunt staan. Weer klinkt dan de Goldenson Lectures, die uitgege-
vire Den Haag.
Jesaja
niet delt als die
bekende Israël
Jesaja zelf. maar aan'een la- de Christen, bedoelt hij daarmee ^ssenGod en Israël af-
tere schrijver na de Babyloni- m geen geval, dat Joden in het al- SJSgJJil..-gC"
sche gevangenschap worden toe- gemeen zus en Christenen m het
geko- werk, dat i
8H8 zekere zin uniek
tussen het Bijbelgenoot- is in ons land.
schap en zijn werk. Er zijn ore- Juist voor de uitslag gepubli-
dikanten die het rooster doorge- ceerd werd, kregen alle gerefor-
hun catechisanten en per meerde predikanten J
Bijbelgids
daarom de i
algemeen zó geloofd hebben en
dat jaar", schrijft hij, „kwam ik
klaar met een reconstructie van
achtergrond
Abraham;
van het leven
heer J. Schriek. de "algemene les tien minuten uittrekken om'te cies Utrecht en Gelderland een
secretaris van de Internationale bespreken wat hun jongeren gele- persoonlijke brief, waarin gewe-
zen hebben of de volgende week zen werd op de hulp die de In-
zullen gaan lezen. De oplage van ternationale Bond hun wil en
leesgidsen gaat gestadig geven. Maar reacties bleven
t enkele uitgezonderd eigen-
Bijbelbond, dje reeds jarenlang
at het
t persoonlijk bij- z'jn iet
echt geestelijk omhoog.
leven een noodzakeïiïkheïd ia. Hij heeft ook steun gevonden 'j*
Reeds zeven jaar lang is het zijn bij de generale synode van de J®"
dagtaak geworden (en vaak ook Gereformeerde Kerken. In een de predikanten toch weer eens op-
rapport dat werd aangenomen
LJ J i Utrecht
BW, U. USSS,.Sfl,i?n, «"JÏJ
1959 werd uitgesproken: „Deputa- "°°dfIr,tua^e', het- aanta1..
ten zouden willen pleiten voor de
algemene invoering
ben bij het persoonlijk lezen,
wordt er gewezen op de wense
lijkheid om „gebruik te maken
iii. van een soort bijbelgids, waarin
kan beknopte verklarende opmerkin
gen opgenomen zijn. enkele op de
praktijk gerichte vragen worden
gesteld die de lezer voor zichzelf ^atjsoh_ gebied
moet beantwoorden en die op de-
1B ze manier de inhoud zowel van
bepaalde bij wat velen gjï zli°
gedachte verwerpt. Naar zijn
ning is geen enkel hoofdstuk uit
40-66 jonger dan uit de
Christus. De Ba-
ket heid iets
in het afgelopen jaar heb ik mij
vooral toegelegd op een conser- zesae t
vatievere benadering van de pro- oylonisi
blematiek rond het boek Job. Pre?ie® -r-,
W„.0p,v „pmvr^n- °al aii" «".r nog maar een d|8d
gen opgenomen zijn. enkele op de ff"™*'??» »a *.«P Sg?
kan worden verstaan,
die van de christen-
dat slechts van haar
andere'bij dV (Srlstenm rijn tl' °'4 'S3'1. begrepen. Dat
tweede heeft Buber slechts aange
raakt met de onbevangen eerbied
"in een die het Woord hoorde.
Buber poogt in zijn boek vele
lalen, naar zijn inzicht onjuiste
voorstellingen van de joodse ge-
loofsgeschiedenis reriit te zetten.
Het Nieuwe Testament is bijna jjjj meende dit te moeten doen
1 inor - omdat deze ook in de werken i
i het andere „kamp"
heeft ook
bylonisdie gevangenschap werd wortel geslagen, het j-oodse in het maigne
ntrnn chnst^lii'k'' rrinnr nnlr haf ohncta. "taicu,
lijke
vooral op het laatste gebied ben want Jesaja leefde
roemde Deutero-Jósaja-theorie, ste studie-objecten van Buber ge- grote,
bed verrijken kunnen".
De heer Schriek verblijdt zich als hét gaat
t persoonlijk leven
van de kerkleden, persoonlijke
55S5?hHjiUbJttr~S5*4S°™ bijbellezing, meditatie en gebed
gehele bijbel heenbrengt. Dit roos- Zl wezen er toen me'
Rapport
ter is door het Nederlands Bij
belgenootschap overgenomen en
wordt jaarlijks in de „Gids ten
leven" uitgegeven. Zelf geeft de
Internationale Bijbelbond twee
leesgidsen uit, een voor jongeren
(De Sleutel) en een voor de oude
ren (De Leidraad) om de men
sen te helpen ook te begrijpen
wat ze lezen.
toen meteen op dat
het daartoe nuttig kan zijn een .Jvi
bffi^.'kzn'T^fï.n pomflafrë m<*' S'beurfn. Verleden
khk»SuertKrin» lar da8 vergaderde de classis Zeist
m ,r d,.wï2,'d 1 »a" de Gereformeerde Kerken, de ogen
tuur. dagboeken e.d. Daar werd een rapport bezr-
ken en met grote eenstemmigliciu sieeas meei
Woestijn aanvaard dat door de classis-depü- breken dat
taten voor de evangelisatie is op- telijk leven
De enquête van het N.B.G. gesteld. De heer Schriek was de lezen
over dat in dit rapport gewe
zen wordt op de gidsen die zijn
bond (gevestigd Tuilland 7 te
Doorn) uitgeeft. Hij vindt dat niet
het belangrijkste, maar hij weet
geholpen moet worden. En
te helpen. En
ik geneigd ten veel conservatie
ver standpunt in te nemen dan
de zogenaamde uitgesoroken con
servatieven geneigd zijn te doen
vtagen naar
Vergissingen
de zesde weest. Van zijn jeugd af heeft hij aangevende christelijke theologen
t? "JeiUSi.Ijn srote. broeder gezien^ van deze tijd zijn binnengeslo
Dat de christenheid hem als God Zonder voldoende opheldering
en Verlosser heeft beschouwd »n --az,..
hem overigens toon-
christelijke theologen
deze tijd zijn binnengeslopen,
.er voldoende opheldering van
wat opgehelderd dient te worden
Genesis 1-11
Albright werd ook de vraag opgenomen. Een vruchtje
voorgelegd, hoe hij staat tegen- bereidheid tot begrijpen werd .Cliaw„oeK „at ais
over het probleem, pf de bijbel- dit boek neergelegd. Zijn eigen waardevolle bijdragemoet
SP srhrnvprs vprcri^binffizn Iriinnun nnpn izai4zzuizlinu I/bI Ubm olp
se schrijvers vergissingen kunnen open verhouding tot Hem als den eezien
hphhon apmaaVt in /ia aan broeder is steeds ster- Jodendom
zuiverder geworden en Bu- ruzalem
Natuurlijk wordt deze archeo- van de feiten die zij beschreven, ker e
loog ook gevraagd welke waarde Hier gaat het dus
het gesprek tussen
christendom, in Je-
de tijd van de zoge
iets innerlijk is hij er van overtuigd hij hecht aan de scheppingsver- de „fouten
dat, ook al lijkt
zelfs de enquête
dat, ook al lijkt het wel alsof halen in Genesis. Volgens Al-
het N.B.G. bright behoort het gehele gedeel- duidelijk.
-11 tot het hei-
velen niet of maar
nauwelijks heeft geopend, toch lige verleden
volk. Het i
us om zogjmaam. btr zegt Hem thans Ie zien met naamde belegering, die nog
de bijbel. Hij scherper en zuiverder blik dan ooit een r,eriode van chaos en v
antwoordt: „De vraag zelf is niet tevoren. Meer dan ooit staat het tiging
heb- voor hem vast, dat Hem een gro- der e(
dat te plaats in de geloofsgeschiede- hoor
Israël toekomt en dat de- Het werken
Commentatoren
ben vergissingen gemaakt
geldt ook voor vertalers,
0_ schrijvers, oude verzamelaars
leveringen uit de oudste tijden, van mondelinge overleveringen, bruikelijke categorieën kan
persoonlijk bijbel- die een nieuwe betekenis kregen Voor hen werden er „vergissin- J~~1
HH' in de bijbelse dagen onder de gen" gemaakt bij de overleve-
periode van chaos t
is. Hij begon eraan zon-
bepaald plan, louter ge
hoor gevend aan een opdracht.
noodzakelijkheid is.
uil?,"?0".?"" e-oiieie d" bÖlp<n"óm"uok""d?z7"oorïog *-
a«a^ aa„ VOor hem de zwaarste van alle
drie „in het geloof door te
Zeg maar: „mon général" De Gaulle, Napoleon en
Karei de Grote Hoe zal Adenauer varen
OP COCKT AIL-P ARTIES in
Bonn kan men een nogal
wrang grapje over De Gaulle
horen vertellen, dat typerend is
voor de verhoudingen in de Pa-
rijse hoofdstad en in het bijzon
der in het Elysee. bet paleis van
de Franse president. Toen De
Gaulle In zijn werkkamer het re
sultaat van de parlementsverkie-
eingen afwachtte, stormde cen
van zijn medewerkers naar bin
nen om hem te vertellen dat het
ene kiesdistrict na het andere
voor De Gaulle was. Hij ge
bruikte daarbij een bekende
Franse uitdrukking, waarop de
president koel reageerde met de
woorden...Monsieur, als we on
der ons zijn. kunt u mij rustig
met de woorden: „mon gênê-
ral" aanspreken."
We moesten aan der.e anecdote
denken, toen we bijzonderheden
onder ogen kregen over het be
zoek, dat de Britse premier Mac-
millan vorige maand aan De
Gaulle bracht. Nadat de Fran
se president zich vaag over de
toelating van Engeland tot de
EEG had uitgelaten en Macmil-
lan informeerde, of hij daaruit
moest opmaken, dat De Gaulle
tegen die toelating was. hulde
deze zich in een ijzig stilzwijgen.
De pijnlijke stilte werd verbro
ken door de Franse premier
Pompidou, die ter toelichting
verklaarde: ..De generaal be
doelt. dat dit slechts een kwes
tie van tijd is". Maomillan kon
toen nog niet vermoeden, dat dit
laatste een zeer rekbaar begrip
zou blijken te zijn...
Sfeer
Het grapje typeert de sfeer
in het Elysee. De Gaulle's stre
ven naar een herleving van het
continentale stelsel roept onmid
dellijk herinneringen op aan de
periode in de Europese geschie
denis, dat Napoleon Bonaparte
de lakens uitdeelde. Vanzelfspre
kend kan men De Gaulle niet
met Napoleon vergelijken, al
was het alleen maar. omdat hij
bij het nastreven van zijn doel
methoden gebruikt, die totaal
verschillen van zijn illustere
voorganger.
Mux het doel is hetzelfde: een
Europa tot «tand te brengen, dat
onder Franse hegemonie staat
een Europa zoals het al be
stond onder Karei de Grote, aan
welke historische figuur de
„grote Charles" zich gr sag sple-
Sslt. Maar het rijk van Karei de
rote viel uit elkaar en het re
gime van Napoleon was slechts
van korte duur. Het continentale
stelsel bleek onhoudbaar.
Bonn
We hebben vorige week al uit
voerig stilgestaan bij het stre
ven van De Gaulle, Engeland
buiten de Europese zaken te hou
den. Daarbij hebben we gewe
zen op de belangrijke rol, die
voor de Duitsers is weggelegd.
Als West-Duitsland de gaullisti
sche plannen met betrekking tot
de toekomst van Europa en de
westelijke alliantie niet steunt
wordt een dikke streep gehaald
door de Europese rekening van
de Franse president. Daarom is
het zo belangrijk, wat er in de
komende maanden gaat gebeu
ren met het Frans-Duitse ver
drag, dat enkele weken geleden
door Adenauer en De Gaulle te
Parijs werd getekend.
Krijgt de oude kanselier zijn
zin en weet hij de meerderheid
in de Bondsdag te bewegen tot
ratificering? Of laten de tegen
standers van de wat al te vlotte
Frans-Duitse toenadering het
thans reeds op een beslissing
aankomen, welke zal lelden tot
het beengaan van Adenauer,
voordat de herfst is aangebro
ken?
Bedrog
Van de Westduitse delegatie
bij de Brusselse besprekingen,
waarvan vice-kanselier Erhard
en minister van buitenlandse za
ken Schröder de belangrijkste le
den waren, wordt gezegd, dat zij
bijzonder teleurgesteld was over
het feit, dat De Gaulle zelfs het
door Duitsland ingediende com
promis-voorstel van de hand had
gewezen. De Duitsers hadden
gehoopt, uitstel te verkrijgen om
in staat te zijn, invloed uit te
oefenen op Frankrijk en Enge
land om het met elkaar eens te
worden. Zoals men weet kwam
Adenauer destijds uit Parijs te
rug met de mededeling, dat hij
met De Gaulle overeenstemming
had bereikt over deze compro
mis-oplossing.
En het is nu slechts de vraag,
of de Westduitse bondskanselier
deze mededeling als een doekje
voor het bloeden beeft gebruikt,
of dat hij zonder meer door de
Franse president om dc tuin
werd geleid. Zowel het een als
het ander is mogelijk en in bei
de gevallen is er sprake van een
ernstige vertrouwenscrisis.
Moeilijk
De Westduitse Bondsdag staat
dan ook voor een bijzonder
moeilijke beslissing, als hij moet
stemmen over ratificatie van het
Frans-Duitse verdrag. Wordt het
weggestemd dan zou dit een
ernstige terugslag kunnen heb
ben op de betrekkingen tussen
Parijs en Bonn. Aan aanvaarding
er van kan de Bondsdag echter
ook niet denken, omdat hij het
De Gaulle daarmee te gemakke
lijk zou maken om zijn Europese
illusies te doen verwezenlijken.
Voorlopig is er dus slechts één
mogelijkheid en dat is de rati
ficering van het akkoord zo lang
mogelijk uit te stellen, totdat
bondskanselier Adenauer van het
politieke tapijt is verdwenen en
zijn opvolger (vrijwel zeker de
minister van economische zaken
Erhard) gelegenheid krijgt om
in alle openheid met de Franse
regering de problemen te bespre
ken, die ratificatie van het ver
drag in de weg staan.
Coalities
De mogelijkheid is niet uitge
sloten, dat Adenauer die zich
er van bewust is, dat het met
De Gaulle gesloten akkoord in
groot gevaar is met grof ge
schut gaat werken, om de Bonds
dag tot medewerking te dwingen.
Dat zou of tot verwerping van
het akkoord of tot het uiteenval
len van de regeringscoalitie tus
sen de CDU en de liberale FDP
kunnen leiden. Dan doen zich
weer allerlei mogelijkheden
voor: als de CDU in dat geval
Adenauer de handen boven het
oude hoofd blijft houden zullen
we misschien weer getuige zijn
van een onverkwikkelijk gemar
chandeer met de SPD van Wil
ly Brandt en met de liberalen.
Drieërlei coalities kunnen dan
samengesteld worden, nl.: een
Erhard en Schroeder (rechts)
hebben het niet gemakkelijk
gehad in Brussel. En ook nu
zitten zij nog met de nodige
problemen.
tussen de CDU en de socialis
tische partij (SPD), een tussen
de SPD en de liberale partij
(FDP) en een tussen de CDU en
de FDP, zoals thans het geval
Is.
Uitstel
Het zal er slechts van afhan
gen, of de CDU eventueel Ade
nauer wil laten vallen en be
reid is, Erhard als kanselier te
aanvaarden. Dan is een nieuwe
coalitie met de liberalen moge
lijk. Een coalitie tussen de CDU
en de socialisten onder Adenau
er zou onder de gegeven omstan
digheden ondenkbaar zijn en
daarom zou het alternatief
slechts kunnen zijn een combi
natie van de SPD en de RDP,
die samen een meerderheid in
de Bondsdag hebben, uiteraard
onder leiding van de „Oberbuer-
germeister" van West-Berlijn,
Willy Brandt.
Adenauer heeft dus reden om
niet te hard van stapel te lo
pen. Misschien zal hij dat dan
ook wel niet doen als hij er
straks van overtuigd is, dat hij
uitgepraat is in de Bondsdag. Hij
zal dan waarschijnlijk zijn toe
vlucht zoeken tot een ander hulp
middel: zijn vertrek als bonds
kanselier nog verder uit te stel
len om nog te redden wat er te
redden valt.
Spanje
Al met al zal De Gaulle zich
voorlopig weinig storen aan de
wijze, waarop men in Bonn
reageert op de ondertekening
van het verdrag, dat hij met
Adenauer gesloten heeft. Om zijn
„macht" op het continent verder
te kunnen uitbreiden heeft hij
reeds contact doen zoeken met
generaal Franco, de Spaanse dic
tator, waarmee Frankrijk tot
voor kort niets te maken wilde
hebben. De Gaulle neemt het
blijkbaar niet zo nauw als het
in zijn kraam te pas komt. De
Amerikaans-Spaanse betrekkin
gen bevinden zich in een over
gangsstadium. Kennedy is be
zig, de Amerikaanse bases in ve
le delen van de wereld te liqui
deren en het is begrijpelijk, dat
men zich ook in Spanje af
vraagt, hoe de toekomstige be
trekkingen met de Amerikanen
zullen zijn. De Gaulle, die be
halve zijn minister van binnen
landse zaken ook enkele militai
re leiders naar Franco heeft ge
stuurd, wil ook hier in troebel
water vissen.
Westen
Het is yan belang, dat de Eu
ropese bondgenoten van Frank
rijk samen met Engeland en de
Verenigde Staten ernstige pogin
gen zullen ondernemen orn de
westelijke wereld op zodanige
wijze te organiseren, dat de
door De Gaulle aangerichte scha
de tot een minimum kan wor
den beperkt. Dat zou neerkomen
op het berusten in het feit, dat
Frankrijk wordt geïsoleerd in
de meest letterlijke zin van het
woord. Dit behoeft niet te bete
kenen, dat men Frankrijk geheel
links laat liggen, maar wel
houdt het in, dat met dit land
slechts zal worden samenge
werkt. voor zover het dat zelf
mogelijk maakt.
In gevallen, waarin dit niet
blijkt te kunnen zal de weste
lijke samenwerking zonder
Frankrijk gestalte moeten krij
gen. En dat geldt zowel ten
aanzien van de militaire samen
werking in het verband van de
Navo als met betrekking tot het
samengaan op economisch ter
rein hetwelk een even onmisba
re voorwaarde is voor het voort
bestaan van vrijheid en veilig
heid van de vrije wereld.
