Prinses Beatrix geboren ZONDAGSBLAD ZATERDAG 26 JANUARI 1963 DE WERELD 25 JAAR GELEDEN <joor G. PUCHINGER God heeft als het ware een venster geopendDr. H. COLIJN, radiorede. Dit Vorstenkind doet wel onder gelukkige omstandigheden zijn intrede in het leven." Op weinig Vorstenkinderen Is wellicht zó lang gewacht als op de komst van Prinses Beatrix, wier vijfentwintigste geboortedag wij vrijdag a.s. hopen te herdenken. Door het auto-ongeluk van Prins Bernhard was reeds sinds november 1937 alle aandacht opnieuw op het Koninklijk Huis geconcentreerd, en sinds de terugkeer van het Prinselijk aldaar, was aller oog op Paleis Soestdijk gevestigd. ,s Prinsen biograaf Alden Hatdh geeft de toestand van destijds getrouw weer met de woorden: Hoewel hij blij was weer thuis te zijn, waren het toch moeilijke dagen, want Juliana's baby was over tijd. De zorgen ban de toekomstige ouders wa ren echter gering vergeleken bij de ondragelijke spanning waarin de fabrikanten van sou venirs verkeerden. Deze onder nemende heren hadden een gro te verscheidenheid van souve nirs vervaardigd, porceleinen kopjes, borden, speelgoed en wat nog meer, allemaal geda teerd januari 1938, terwijl voor de datum en de naam van het kind nog ruimte was opengela ten. Als de baby pas in februari zou worden geboren waren daar mee al die souvenirs waardeloos geworden. Maar met waarlijk koninklijk begrip voor de finan ciële welstand van haar toe komstige onderdanen slaagde Beatrix erin nog juist op het goede moment geboren te wor den, op 31 januari 1938" (pag. 87). De lange wacht Dat die wacht een ieder lang viel, en ook door de hoogsten in den lande als een spanning erva ren werd. bewijst ons een klem fragmentje uit een briefwisseling tussen de toenmalige gouverneur- generaal van Nederlands Oost- Indië en de minister-president. Op 28 januari 1938 schreef Tjarda te Buitenzorg aan Colijn: ,,Nog steeds niet de ..blijde mare"! Het wachten wordt moeilijk: men durft haast geen afspraken aan vaste data binden!' Hét nieuws uit Soestdijk. dat was het waarnaar allen verlang den! Daar in het oude paleis ver wachtte prinses Juliana haar eer steling. Koningin Wilhelmina bezocht haar trouw. °rinses Armgard, 's prinsen moeder, logeerde er. In het Badhotel vertoefden de binnenlandse en buitenlandse jour nalisten. Ze bewaakten het paleis, en wachtten op de telefoon, die het grote nieuws zou doorgeven. Maar de arme journalisten moesten ge duld hebben: Koningin Wilhelmina maakte fietstochtjes: 's morgens reed de Prins uit. cn 's middags maakte prinses Juliana met haar Schoonmoeder autotochtjes in de omgeving, naar Eemnes en Amersfoort, naar Bunschoten en Spakenburg. Men had al einge tijd in span- ring gewacht op de ..bliide gebeur- Prins Alexander stierf in 1848, na een slepende ziekte, te Madei ra; Ernst Kasimir stierf reeds na vier maanden. Alleen prins Hen drik verwierf zich een grote naam in de dynastieke geschiedenis der Oranjes: niet alleen bevorderde hij wat hij kon handel en industrie in den lande, maar jaren lang nam hij tevens het stadhouderschap van Luxemburg waar, voor zijn onstui mige broeder koning Willem III. Nóg vertell :n de ouderen in Lu xemburg u de verhalen van hun ouders: hoe geliefd prins Hen drik was, in wie zij het zo waar deerden dat hij ook werkelijk in Luxemburg woonde, waardoor de Luxemburgers het vertrouwen hadden door iemand geregeerd te worden die hun omstandigheden kende en begreep. Zijn dood in 1879 werd niet alleen ui Nederland maar ook in Luxemburg als een slag gevoeld. Zijn borstbeeld staat nog in Amsterdam, vlak bij het Centraal Station, terwijl de Luxemburgers een beeid opricht ten voor zijn echtgenote in een klein maar fraai park. Na de dood van koning Willem III gebruikte koningin Emma het paleis als zomerverblijf, en het is bekend hoé gaarne de koningin moeder er vertoefde Ieder jaar vierde ze er haar verjaardag in augustus; dan kwamen de inwo ners van Baarn en Soestdijk haar huldigen met bloemen voor het bordes van haar woning. Direct na haar huwelijksslui ting ging prinses Juliana er wonen en Soestdijk zou ook haar woning als koningin blijven. Wellicht -chter heeft Soestdijk nimmer zozeer de aandacht ge trokken van de binnenlandse en buitenlandse pers als in januari 1933: alle journalisten uit Neder land en de gast-journalisten Een Deen beschreef de ligging ficiële mededeling -erscheen, die wel wat temperend werkte op de overal reeds onder de oppervlak te smeulende feestvreugde: Aangezien is gebleken, dat den laatsten tijd vrij algemeen de mee ning heeft ingang gevonden, als zoude de blijde gebeurtenis in het Prinselijk Gezin binnen enkele da gen te verwachten zijn, deelt dr. J. de Groot mede, dat, hoewel de datum onmogelijk met eenige zekerheid is vast te stellen, de waarschijnlijkheid groot is, dat de gebeurtenis eerst over een twee weken kan worden te- gemoetgezien. De gezonheidstoestand van H.K.H. Prinses Juliana is uitste kend, de emoties van de laatste weken hebben op H.K.H. geener- lei nadeeligen invloed uitgeoe fend". Paleis Soestdijk rondom Paleis Soestdijk. Geen be zoeker ontging de aandacht der ijverige journalisten. Men herinnerde de lezers er aan dat de -tadhouder-koning het grondgebied in 1674 kocht van een zoon van de Amsterdamse burge meester De Graeff. en dat de vorst er een jachtslot liet bouwen. Eerst koning Willem II en zijn vrouw Anna Paulowna vertoefden er geregeld en langdurig. Kroon prins Willem (de latere Willem III) werd in Brussel geboren, maar de overige zonen -Hen op Soestdijk: Willem Alexander in 1818. Willem Frederik Hendrik in 1820, Willem Alexander Frederik Ernst Kasimir to 1822- Buitenlandse journalisten Het is wel amusant te lezen wel ke de berichten waren, die in di verse buitenlandse bladen gedu rende die lange wachtperiode over ons land verschenen. Uiteraard hebben de Nederland se jouralisten bijzonder veel begrip voor de positie van ons Koninklijk 'luis, maar buiten on ze landsgrenzen s het nieuws over onze Koninklijke familie evenzeer vogelvrij" als het nieuws over andere vorstelijke families in ons Gedurende de drie weken dat de buitenlandse journalisten maar za ten te wachten in het „Badhotel" te Baarn, moesten ze wel wat be richten zenden Dat hun fantasie aan het werk ging, kan veront schuldigd worden door het feit dat er geen nieuws was, en men in het buitenland .och nieuws verlangde; daarbij logeerden ze drie a vier weken lang in een plaats zonder enig vermaak, wachtend, niets dan wachtend Ze hielden ich stipt aan het ver zoek van koningin Wilhelmina om prinses Juliana niet meer te foto graferen, maar kan men het ze kwalijk nemen dat ze soms won derbaarlijke berichten en gegevens naar hun kranten zonden? In één der Londense kranten verscheen n.b. -.et bericht dat in verband met de ziekte van prins Bernhard de geboorte van de jon ge prins of ^rinses voor de vader geheim zou orden gehouden: hel zou hem te veel schokken! Een ander Lordens blad meldde dat de gehele Nederlandse vloot gedesorganiseerd was: zij kon niet meer uitvaren, omdat zij gereed moest zijn -oor het lossen van sa luutschoten! Op de Londense beurs vonden weddenschappen plaats over het gewicht van het kind! De Amerikaanse bladen meld den dat voor de hekken van Pa leis Soestdijk de Nederlanders dagelijks samenstroomden in Vo- lendammer klederdracht en op klompen! Belg meldde aan zijn lezers dat Soestdijk in de duinen lag! Een Franse krant noemde Soestdijk een vissersdorp, en een foto moest dit gegeven waar ma ken: vissersvrouwen, die in de kranten het laatste nieuws lazen over Soestdijk. Maar laat ons ook noemen wat een Franse journalist in de Fran se pers schreef, na zijn beschou wingen te hebben gegeven over de Franse' kabinetscrisis in ja nuari 1938: „En laat ons thans wellicht met enige naijver het Nederlandse volk gelukwensen, omdat het de gelegenheid heeft zich te verenigingen in de ver wachting van een nationaal en een gezinsgelukIk vraag mij af wat er in Frankrijk zó vreug devol alle harten eendrachtig zou kunnen doen kloppen. En ik zie 31 januari 1938 Vele lezers zullen zich nog her inneren waar en hoe ze op de morgen van de 31e januari 1938 het grote nieuws vernamen. Uw kroniekschrijver bevond zich op de schoolbanken, tijdens een (dit keer) buitensporig saaie scheikunde les. waarin aan de klas de werking van hard en zacht water werd uiteengezet. Plots werd door iemand van buiten de gangdeur opengewor pen, er werd „Een prinses!!" geroepen, en zonder nog naar één woord van de verraste le raar te luisteren, holde onze klas het lokaal uit, naar het grasveld voor de school, waar de vlag werd gehesen, en waar op onver klaarbare wijze alle andere klas sen samenstroomden, terwijl de leraren wat verbaasd voor de ra men toezagen. de journalisten Het Algemeen Handelsblad schreef daarover: „Leek het te negen uur nog, alsof er sinds gisteravond, toen op grond van enkele aanwijzingen de onrust in het Badhotel te Baarn was opgejaagd in het ge heel niets veranderd was, in en kele seconden was het beeld, dat het Badhotel bood, totaal veran derd, toen in de perskamer, waar nog enige «lapenge journalisten hangerig wachtten: plotseling het belgeluid van de telex weerklonk. Het was op dat moment half tien precies. De lange nacht, welke zoo moedig was begonnen, was toch voor vele journalisten te zwaar geworden, althans tegen zes uur verdween menig waak zaam man naar zijn slaapkamer. Zoodoende kon de gong, die on middellijk op de waarschuwing van het A.N.P. krachtig werd ge- slagen, het nuttige werk verrich ten, vele half aangekleede en half uitgeslapen hotelgasten de gang op te jagen. Nauwelijks had de portier van het hotel, velke functionaris zich werkelijk onberispelijk van zijn taak kweet, het trappenhuis van zijn vervaarlijke slagen doen da veren, of menig ongekamd hoofd verscheen om een hoek van de deur en een minuut later reeds waren in de perskamer vrijwel allen aanwezig, die hier nu reeds zooveel dagen op dit groote mo ment hadden gewacht. Het was nu nog slechts een kwestie van minuten, of de weg van het Bad hotel naar het Paleis Soestdijk was onderworpen aan een uitge sproken eenrichtingsverkeer. Fotografen belaadden zich met hun toestellen, anderen vergaar den schielijk o\erjas en hoofddek sel. en daar stoven de auto's, de fietsen en de tandems naar Hotel Trier, dat tegenover het paleis is gelegen en waar men, in den rug gedekt door twee telex-toestellen van het A.N.P.. welke ook daar staan opgesteld, de plaats van de heugelijke gebeurtenis van meer nabil zou kunnen beschouwen. Met het oog op de telefoon-ac- comodatie waren er echter ook, De minister-president dr. H. Colijn (midden) en de vice- president van de Raad van State jhr. mr. F. Beelaerls t an Blokland rechtsfungeerden als getuigen bij de geboorte aangifte op Paleis Soestdijk op 1 februari 1938. Jhr. mr. G. C. J. van Reenen, burge meester van Baarn, tekende als ambtenaar van de burger lijke stand de geboorte-akte van prinses Beatrix. die in het Badhottel hun stelling bleven innemen. In het Bad-Hotel komt dan het groote oogenblik: Een belletje rinkelt. Een lid van de A.N.P.-redactie en een der -«fficieren grijpen naar de telefoon. Het is jhr. Dedel. Zijn stem, beheerscht als altijd, heeft toch een bijzondere trilling, toen hij zeide: „Thans kan ik u mededeelen, dat een Prinses ge- „Een Prinses", wordt in de A.N.P.-kamer herhaald. Nauwelijks is dit telefoonge- foongesprek rfgeloopen, of het bericht komt: „Een Prinses ge boren." Aandacht militaire autoriteiten: „51 schoten", wordt op de telex gedicteerd en onmiddellijk daar na doorgezonden op het A.N.P - net naar de dagbladen, naar de garnizoenen, naar de departe menten, voorts naar de omroep- vereenigingen en naar het bui tenland. Slechts enkele seconden: de ge- heele wereld van Oost tot West in Europa en de Nederlandsche gebiedsdeelen over zee weten, dat De telex heeft haar werk ge daan en het is, of er een abrupt einde is gekomen aan de span ning, welke latent zooveel weken in de A.N.P.-kamer heeft ge- heerscht en welke in de laatste uren tot de hoogste toppen was opgevoerd." Nederland een feestzaal Met dit bericht veranderde heel Nederland voor twee dagen in een feestzaal: thuis, op de straat, en overal. Een versje van de be kende Lou Bandy gaf die stem ming in alle eenvoud uitstekend Ons Prinsesje is geboren; Het Neêrlandsche volk viert feest. Laat nu uw juichkreet hooren, 't Is nooit zoo mooi geweest. Geen heftige campagne. Bracht ons een hecht're band. Dan 't Prinsesje van Oranje De trots van Nederland. Diverse autoriteiten gaven in redevoeringen blijk van hun over grote dankbaarheid Het is teke nend voor de periode van vijfen twintig jaar geleden, om enkele namen van bekende sprekers in herinnering te roepen. De gouverneur-generaal van Nederl. Oost-Ir.'ië. jhr. Tjarda van Starckenborg'a. sprak voor de Indische radio: „In de uren wel ke wij thans beleven beseffen wij, door de aandoening die ons bo ven onze eigen r'eer verheft, hoe veel ons gemeenschappelijk dier baar is." Mr. S. J. R. de Monchy, de bur gemeester van Den Haag, sprak in de Raadszaal: „Dit Vorsten kind doet wel onder gelukkige om standigheden zijn intrede in het leven. Terwijl toch na de wereld oorlog in vele landen de monar chie plaats moest maken voor de republikeinse regeringsvorm, staat ons volk eendrachtger dan ooit om zijn Koningin, om zijn Prinselijk Paar, om deze wieg geschaard Dr. H. Colijn, de minister-presi dent sprak voor de radio: „Wel schonk de geboorte van Prinses Juliana In 1909 verlenging van hoop en verwachting, de band bleef toch bijna 50 jaren lang erg broos, want het hing tusschen 1890 en 1938 alles aan een twee tal sterfelijke menschen. Die vage beklemming is nu weggevallen, nu het huwelijk van Prinses Juliana den kinderzegen mocht ervaren en daarin schuilt de nationale zin van de algemee- jonge ouderpaar, wij verheugen ons met de Koninklijke Grootmoe der, nu zij de derde generatie in haar geslacht aanschouwen mocht, maar de vreugde van het volk als geheel draagt nog een ander stempel. Die vreugde is sterk gemengd met historisch be sef. God heeft als het waren een venster geopend, waardoor wij weer over wijde vlakten naar bui ten blikken, weer in de toekomst durven staren". Typerend voor de veranderde mentaliteit van de S.D.A.P. je gens het Koningshuis, was de re de die de Amsterdamse wethouder E. Boekman hield voor de V.A.R.A.: „Strijdvragen over den besten vorm. waarin de hoogste waardigheid in den Nederland- schen staat kan worden bekleed, hebben in onzen tijd gelukkig geen practische beteekenis meer. Het is bij ons niet anders dan in landen als Engeland, België en Scandinavië, waarin men ook niet meer discussieert over de vraag, welk beginsel in dit opzicht prin cipieel juister is, nu men te ma ken heeft met het feit, dat het instituut van het Koningschap tot geen critiek aanleiding geeft. Ik wensch mij te onthouden van ee nige persoonsverherelijking, maar ik aarzel niet als mijn overtui ging uit te spreken dat de repu- blikeinsche staatsvorm op dit oogenblik voor ons land een achteruitgang zou beteekenen. Nederland heeft niet alleen be hoefte aan behoud van zijn demo cratische staatsinstellingen maar binnen het kader van die instel lingen aan een normale, gezonde ontwikkeling van ons politieke en economische leven. De voorwaar den tot het voldoen aan die be hoefte zijn aanwezig, en door het koningschap, zooals dit wordt op gevat door de Koningin, bevor derd. Daarom vloeien op belang rijke oogenblikken in het leven van de Koninklijke familie men- schelijke en staatkundige gevoe- „De aangifte" De minister-president Colijn had in stilte gehoopt, dat het be richt van de geboorte bekend zou worden tijdens één der parle- mentszittingen. In dat geval had hij gewenst het geboortebericht in het parlement zelf aan het Ne derlandse volk bekend te maken. Maar op maandagmorgen vindt nimmer een zitting plaats van de Staten-Generaal. en zo vernam een ieder het door de radio. Toch zou hij nog een belangrij ke rol hebben te vervullen, als getuige bij de geboorte-aangifte, die op dinsdag 1 februari 1938 om half zes plaats vond op Paleis Soestdijk. Met hem fungeerde jhr. mr. F. Beelaerts van Blok land. de vice-pres.dent van de Raad van State, als getuige. Bij deze aangifte werden de na men bekend gemaakt: Beatrix Wilhelmina Armgard. Op een crême-kleUrig satijnen kussen bracht Prins Bernhard de kleine prinses binnen. „Dit is nu mijn dochter" zei de Prins, „haar namen zullen zijn Beatrix Wilhel mina Armgard". Toen de staats lieden wat verbaasd schenen te kijken, voegde de Prins er aan toe: „Den naam Beatrix hebben wij gekozen alleen om de schoone beteekenis". Daarna vertrok de Prins met zijn dochter. Dr. Colijn opende de deur. en zei: „Het is mij een eer, de eerste te zijn, die voor de jon ge Prinses de deur openstelt". Daarna vond ten overstaan van burgemeester Van Reenen de aangifte plaats. Een dag later sprak dr. Colijn in de Groote Kerk te Rotterdam voor de Gereformeerde Jeugd. Sprekende over de band tussen Oranje en Nederland, merkte hij onder meer op: „En nu moet ik tot iets intiems overgaan. Ik heb gehoord, dat ve le moeders in Nederland jaloersch op r land zou trotsch op tjaar zijn." Dat ware enkele grote en kleine gebeurtenissen die zich afspeel den rondom de geboorte van haar die thans reeds weer vijfentwin tig jaren lang onze Troonop volgster en kroonprinses is. Koningin Wilhelmina, Colijn, Beelaerts van Blokland, Boekman en zoveel anderen zijn reeds heen gegaan, en als zij nog jaren lang in ons midden mag blijven, zal Prinses Beatrix op haar beurt een schakel vormen tussen verle den en heden, maar bovenal mo ge zij het symbool blijven van de band tussen Oranje en Nederland. Want juist in dat kader heeft men haar geboorte als een natio nale gebeurtenis begroet, een ge beurtenis waarbij voor het eerst oook de socialisten volop hun sym pathie uitten voor het Vorsten huis. een nieuw gebeuren in onze staat, waarvan Wethouder Boek man op zo nobele wijze uiting gaf in zijn rede voor de V.A.R.A.-mi crofoon. Proef ballon verschijnt elho veertien dagen In het sendagsblad- v oor Iedere geaccep teerde Inzending le er een poetwleeel. etunr s.v.p.j toto9», tekeningengedichten, perhalen, commentaren, Ideeën ot wat je nog meer hebt naar de re- dahtle „Ruimte voor ene99 ran deze krant. Er uit gelicht A. M. (Lisse): Probeer het eens zonder vriend. J. M. V. (Delft): Toch leuk dat het sonnet nog in z'n oervorm beoefend wordt. N. O. (Voor schoten): In de herfst nemen we weer een gedicht op over padde stoelen. W. D. (Rotter dam): Veel ge zweet en weinig wol; R. C. fol. 2. H. v. B. (Delft): Ze vinden jou op school vast een „geslaagde" jon gen. B. R. (Goes): Hoe neerslachtig. Het weer zit ook niet mee, hè? A. van de W. (Dordrecht): Vol gens ons zijn ze nooit zo lief. Maar misschien is hij een uitzon dering. Probeer het nog maar WRIJ VEEL nieuwe namen deze week; zo proefballonnen Puck Vrolijk (Scheveningen), „Gin" de Goede (Utrecht) en Th. M. v. d. Veen (Nijmegen) met cartoons. Van de dichters is Harry van den Bouwhuysen (Rotterdam) kersvers. NAAR EEN ANDERE STAD hoog in de avond wij hadden een stad bekeken gegeten achter kralen ziende hoe ieder at en later om de tijd te doven kochten wij koffie bruin van spyt (en ook hier de straten liepen even lang even dood vermoed ik) de bus die zich optrok aan de nacht was een rennende slaapzaal een huis tussen huizen hoog in de avond hadden wij een stad bekeken gegeten achter kralen ziende hoe ieder at TOM VAN DEEL GEDICHT sneeuw kruipt als een wit insekt over de huizen de neger van de nacht krijgt blanke lippen voor zijn stem en het geluk ligt manna in de straten te wachten op de morgendooi TOM VAN DEEL Th. n. Verborgen wanhoop Brood etend en thee drinkend, de wereld openvouwen bij het ochtendblad en de laatste druppels wanhoop uit gerimpelde citroenen persen, want nog steeds Is de hand van mijn dochter te klein om tegen te vloeken, in de kleine ochtendkamer breekt elk geluld stuk tegen het onhoorbsa- snikken van en kinderen, vrouw en kinderen, x reeds heb ik de klok overgesohs- ^Vi'/ keld /R keld in de vierde versnelling, want wie weet probeert een enkel woord spiegels te baren. Ik ben vandaag de begaafde to neelspeler, die de wanhoop meetorst achter een goed gespeelde rol. Hans ven Doorn KAARTLEZEN Toen ik gisteren liep langs de rozengracht langs de voetstappen van andere meisjes kwam ik je schoenen tegen omhoog, langs je benen bleef het koud Het was even koud als die dag in amsterdam-noord je lag op je rug in het gras en ik speelde met je handen wist ik veel Het was zo koud het kan niet zo koud geweest zijn toen jij op je rug lag te spelen langs het viaduct in amsterdam-noord hoe oud ben je nu en ook hoe warm? Zal ik me weer branden? JO DEN OUDSTEN I I' Noire bouiique In deze barre maan den een klein lichtpun tje: Notre Boutique. Voor de geoefende kij ker bijna onnodig te vermelden dat de teke ning van Magda Sterner- dink is. De linkerfiguur toont de nog steeds modieuze flauw getail leerde mantel, die iets klokkend uitloopt. Daarnaast een meer sportieve dracht: rokje met drie uitspringende plooien en daarover heen een lekker warm hesje. Tenminste als je het maakt van bijvoor beeld een schotse ruit en dan een dikke „de kenstof". En dan dra gen op een effen fla nel rok. Slaat vast leuk. Winteravond i la pascha (een impressie) ie zonnetljger geslacht doorbreekt langzaam de grenzen van de hades laf de schrille bomenvingers laf strijken zij koncessie aan de nieuwe heerser het opgevangen bloed aan de posten van de wolkengrot het duister reeds wiegt zij de scepter op de valse tonen van een verraderlijke nachtvogel HARRY VAN DEN BOUWHUYSEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1963 | | pagina 17