Nederlandse emigranten
LEVEN IN DIENSTVAN
GEESTELIJK
LEVEN.
BRENGEN OFFERS VOOR CHRISTELIJK ONDERWIJS
souvereiniteit van Gods genade
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 26 JANUARI 1963
Door of op de knieën
In Canada moet de schoolstrlfd nog beginnen
Er zijn van die vrome woorden, die op een bepaald
ogenblik gevaarlijk onchristelijk kunnen worden. Een
zo'n woord is „berusten". Rusten is bijbels en te
recht zingen we: „Rust mijn ziel, uw God is Ko
ning". Maar als dat rusten „berusten" wordt, dan
wordt het een gevaarlijk woord. En toch wordt het
in heel wat moeilijke omstandigheden en aan heel
wat ziekbedden gebruikt.
Deze beide woorden „rusten" en „berusten" klinken
zo vaak door in ons gebed: „Uw wil geschiede".
Dat is een bijbels gebed, maar soms wordt het on
bijbels gebezigd. Soms betekent het alleen maar,
dat wij van ons lot een god hebben gemaakt. Dan
aanvaarden wij alles wat op onze weg komt. We
gaan voor het lot door de knieën, want er is toch
niets aan te veranderen. En we zeggen dan heel
vroom dat we maar moeten „berusten".
De moeilijkheid is dat heel veel mensen daar niet toe
in staat zijn. En dan krijgen ze het gevoel of er
met hun geestelijk leven iets mis is. Dan krijgen
ze wroeging, omdat ze vragen: „Waarom. Heer?"
Dan voelen ze zich slechte kinderen van God, om
dat ze innerlijk in opstand komen.
En ze vergeten dat God niet berust in alles. God is
in opstand gekomen tegen de zonde, tegen het on
recht, tegen het ontheiligen van Zijn naam. Jezus
Christus heeft in die duistere uren aan het kruis
geroepen: Waarom?
God wil niet dat wij berusten bij de zonde, en bij het
feit dat wij niet in staat zijn te leven zoals God
dat van ons vraagt. Hij wil niet dat wij door de
*nf®ën„8aan, als een gevolg van onze eigen zwak
heid. Hij wil niet dat we de gevolgen van de zonde
in ons leven, zo maar, zonder meer, aanvaarden.
Lees de Psalmen. Zij zijn vaak vol van opstand,
niet van opstand tegen God, maar tegen de wereld,
tegen de zonde, tegen de vijanden van God. De
Psalmisten willen zich niet neerleggen bij de feiten
zoals zij die om zich heen zien.
Maar, vraagt u, Christus bad in Gethsemane toch
maar: „Niet Mijn wil, maar Uw wil geschiede."
P®1 ,ls waar, maar dat wil niet zeggen dat Hij zich
bij de feiten neerlegde. Toen Hij na een geweldige
innerlijke strijd opstond van Zijn knieën om Zijn
vijanden tegemoet te treden, vond Hij geen rust bij
de gedachte dat de dood onvermijdelijk was. Hij
legde zich bij de feiten niet neer. Hij aanvaardde
de dood niet berustend.
Juist het tegendeel is waar. Jezus Christus stond op,
en Hij zei tot Zijn discipelen: „Staat op", om Zich
niet aljeen aan de dood over te geven, maar om
uit de dood op te staan. Hij berustte niet bij de
dood, maar rustte in God en daarom was Hij rus
tig. Die rust is niet te vinden als we door de knieën
gaan. maar alleen-als we op de knieën gaan en
Er zijn van die mensen, die waar zij ook komen,
hun geloof niet onder stoelen of banken willen
steken. Zo iemand is de Nederlandse geoloog, drs.
contact met hem. Zij schrijft vandaar een verhaal
over de pogingen van Nederlandse emigranten om
te komen tot een eigen christelijke school. Hun
vreemd. De enige concessie die
men, in Calgary althans, heeft ge
daan is dat de befaamde drie col
lectes tot één zijn samengesmol-
Verhoeff. Enige jaren geleden publiceerden actie is niet uniek. Ook in andere steden in Canada
ii.„. l kerk die stichtte i
artikel over
jungle van Afrika
een grote oliemaatschappij. Zijn werkzaamheden
verplaatsten zich naar West-Canada en weer kunnen
we een artikel publiceren over zijn werk naast zijn
werk.
In de afgelopen dagen had een van onze mede
werksters, die op het ogenblik in Canada verblijft
elders in de wereld vechten Nederlandse ouders
de Europese werkers bij vaak ten koste van grote financiële offers voor het
nü 7!Hn christelijk onderwijs.
Wij publiceren dit artikel daarom niet om het
licht te laten vallen op een plaatselijke actie, maar
als eerbewijs aan de velen overal ter wereld voor
de offers die zij brengen voor het christelijk onder
wijs.
niet het lot
God aanvaarden.
Ontwerp
Calgary.
(Van i
kerkredactie)
Wie Gomarus zegt, denkt aan
Armlnius en daarom aan de strijd
van remonstranten en contra
remonstranten. En al hebben de
Inzichten van de eerste de over
winning behaald, de visie van de
Arminianen op de Leidse hoogle
raar hebben jaren
voortgeleefd als een twistziek,
haatdragend, stug en opvliegend
mens. Zo heeft een korte, felle
Griode uit zijn leven hem voor
ïge tijd een naam gegeven, die
nauwelijks met de werkelijkheid
overeenkomt.
Misschien is dat ook wel de
reden dat pas in onze eeuw een
gedegen studie van zijn leven en
werk is gemaakt. Als eerste heeft
waarschijnlijk de Groninger hoog
leraar prof. dr. Isaac van Dijk
geprobeerd tot een eerherstel te
komen, door hem te schilderen
als een man met „vaste, vierkan-
overtuiging", wien het ging om
de
de i
hoogleraar heeft hem misschien
wat knoestig gemaakt, maa
men zijn geschiedenis kent
men dat begrijpen.
Dissertatie
De belangrijkste studie die
Gomarus is verschenen is
steeds de dissertatie van prof. dr.
laatste periode van zijn leven
(10181641) is de rustigste gc-
wmmhw weest, en misschien ook wel de
gelukkigste want daar kwam ein-
delijk een einde a an zijn zwer-
5 versleven.
I 2gSs Gomarius is in Brugge geboren,
jong de beroem
de hogeschool bezocht. Zijn vader
waard van een herberg, en
de eerste protestanten.
Leiden
Van Frankfort ging het naar ,.t. u^t
Leiden, waar hij naast zijn heeft rondgekeken, valt de sober-
schoonvader Junius de katheder hejd van de2e emigrantendiensten
j tp t daar kwam weer de op ^.lle jUxe jn entourage het
dl,e massale kerkkoor in prachtige
zij' gewaden en dergelijke wat ve-
le kerkdiensten hier kenmerkt, is
de dit Nederlands kerkelijk leven
flict met Arminius, die
plaats van Junius werd benoemd.
Tegen Arminius hield hij stand,
maar toen deze hoogleraar stierf
en zijn plaats ingenomen werd
door Vorstius (in 1600) gaf Goma-
zijn strijd op. Met Arminius
Maar de geloofsvervolgingen
dreven het gezin Goemare. Go
marus. zoals hij zich ging noe-
cen, trok naar Straatsburg om
daar zijn studie in een rustiger -.. K« y*Jt «=6-
sfeer voort te zetten Hij bezocht SlAjJ* 'SfSiï S stranten opstelden
achtereenvolgens nog de hogescno-
Neustadt. Oxford, Cam
bridge en Heidelberg
Huwelijk
i Itterzon uit 1930. Diens niet"-
aangespoord, en zelf ook
als overtuigd dat hij ter wille van
kan de waarheid niet langer mocht
zwijgen. Zijn houding in Frank
fort, zijn handelwijze met Armi- lltAW
nius, zijn heengaan uit Leiden bij ste JU.
Vorstius' komst en zijn vertrek de tweede maal
)ver uit Saumur (Suameer) wijzen
eerder op een karakter, dat de
strijd schuwde, al vreesde hij die
Uit Neustadt werd hij verdreven
door een pestepidemie, maar ook
na zijn studie vond hij v
rust. Zijn eerste gemeente w
Nederlandse vluchtelingengemeen
te van Frankfort die ook gediend
werd door Petrus Datheer,. Daar
huwde hij en verloor hij zijn eer-
Daar trad hij ook voor
e maal in het huwelijk,
maar juist daardoor kwam hij in
moeilijkheden.
Ter onderscheiding
de «en. Vijf jaar later werd hij be- de svnode 7wn inzichten over da
„Mogelijk is hij in
voor de goede zaak wel
ver gegaan, maar uit c
nen is dit niet met zekerheid vast
te stellen....trad hij in het strijd
perk, dan deed hij dit steeds na
aarzeling, door de broeders hier-
strijd en theologische Hij
Frankfort kende namelijk de
merkwaardige wet dat niemand
daar mocht trouwen met een
die buiten de stad woonde.
noemd aan de universiteit
Suameer. maar van het begin af
aan voelde hij dat zijn gaven er
miskend werden. Voor de tweede
maal vroeg Groningen hem
benoeming
conflicten herinnerd wordt. Toch meente of zijn
uit de bron- heeft deze hoogleraar veel langer hem kwalijk
Groningen zijn colleges gegc-
koos ook al
Onderwijs
Calgary in de Canadese pro
vincie Alberta een nog jonge
stad met een bevolking van
265.000 gelegen op 3500 voet,
geldt als de hoogstgelegen gro
te stad van Canada. Omgeven
door vijf prachtige natuurreser
vaten, Jasper, Banff, Yoho, Gla
cier en Waterton Lakesis zij
een trekpleister voor vele toe
risten. Het feit, dat de zon ze
ker 300 dagen per jaar haar
vriendelijk gezicht laat zien,
zal daar ook wel. toe bijdragen.
Calgary is verder, vooral door
de vele daar gevestigde olie
maatschappijen, een belangrijk
financieel centrum van West-
Canada. De bodem in Alberta
is zeer rijk aan olie, gas en
steenkool.
Onder de bevolking van ruim
een kwartmiljoen leven 8 a 10.000
Nederlandse emigranten. Hoewel
deze groep zich, vooral wat de
jeugd betreft, meer en meer gaat
integreren in de Canadese ge
meenschap, is er onder de oude
ren toch nog een hang naar het
oude en Nederlands vertrouwde.
Wordt er in de gezinnen door de
ouders nog voornamelijk Neder
lands gesproken, al is het dan
ook met vele „you know's",
„sure's" en „all right's", de kin
deren drukken zich gemakkelijker
uit in de taal van het land.
Volgens drs. F. H, Verhoeff
Nederlands geoloog en neef van
de bekende radioman en auteur
Gerard H. Hoek die vijf jaar
geleden naar Calgary emigreerde,
is integratie in het Canadese le
venspatroon de enige en blijvende
oplossing. Men zou iets Neder
lands willen bieden als men daar
door een blijvende stempel ten
goede op dit levenspatroon zou
kunnen drukken.
In feite is dit iets wat de kleine
Christian Reformed Church (gere
formeerd) dezer dagen bezighoudt
mpciSLVia?cv?arid^" h!d De"°<aiSti£?<S£
Church heeft 300 gezinnen,
rspreid over drie plaatselijke
rken. De oudste van deze ker
ken (150 gezinnen) is reeds hele
maal Engels, de twee andere
(ieder 75 gezinnen) hebben dien
sten in het Nederlands en Engels.
Zelfs wanneer men nog maar kort
op het Noordamerikaanse continent
vijf artikelen tegen de remon
stranten opstelden en werd be
noemd tot revisor van het Oude
Testament. Graag had hij gezien
dat de naam „Jehova" in die
vertaling onvertaald gelaten
door „stelselmatige ondermijn ng eebieven. maar uiteindelii
belse bodem.
staltige opiniën'
Gomarus wilde zijn werk niet
ooor „stelselmatige ondermijning Bebleven maar uiteinrieliik
femm^d^rien "^kHiibnamSeeen be toch de *eu7£ 8evallen °P --HEE-
lemmerd zien. Hij nam een be- RF.. T„r
roep aan naar Middelburg.
bekende Martinikerk. En juist die de opzet
De katheder bleef echter trek-
de synode zijn inzichten
de apocrieve boeken niet in een
bijbel thuis horen.
Gomarus had zijn theologische
Eigenaardigheden".. Tegen Cal-
.w dit vijn hield hij vol dat Judas niet
gerde hij niet. Hij kwam heeft aangezeten aan het Heilig
mei 1618 aan. Avondmaal. Hij was er boven
dien niet van overtuigd dat de
eu_-J- apostelen werkelijk de eerste dag
jynoae van de de ZOndag dus, tot
Zijn werkzaamheden begonnen Dag des Heren hadden verklaard,
daar eigenlijk met de benoeming Zo waren er meer dingen, waar
tot afgevaardigde aan de synode over Gomarus op een geheel
van 'Dordrecht. Hij heeft daar eigen manier dacht. Hij blijft ech-
de ge- geen opvallende, vooraanstaande ter de man die op een keerpunt
n gron- rol gespeeld, maar deze synode lp de geschiedenis van de kerk
Maar jü'ist dat was heeft veel aan zijn stille arbeid pal gestaan heeft voor de soeve-
de strenge luthera- op de achtergrond te danken. Hij reiniteit van Gods genade.
In tegenstelling tot Amerika,
waar men gemakkelijk en open
over godsdienstige zaken spreekt,
komt men in Canada niet zo vrij
moedig voor zijn geloofsovertui
ging uit. Men beschouwt dit als
een persoonlijke aangelegenheid,
waarmee men anderen niet lastig
valt. Spreken daarover getuigt
van ..bad taste". Dit verklaart het
feit. dat christelijke politiek en
christelijk onderwijs zowel het
hogere als het lagere onbeken
de grootheden zijn.
Het Is in deze denkwijze, dat
de calvinisten in Calgary, zoals
velen ven hun geloofsgenoten
reeds eerder in andere plaatsen
hebben gedaan, een wig probe-
Hebreeuws woord geheel met
ren te drijven. Tot voor kort be
stonden in Canada twee soorten
scholen, die door de regering wor
den gesubsidieerd, namelijk de
.Separate School" (rooms-katho-
liek) en de Openbare School". De
laatste is in de loop der tijd vol
komen geseculariseerd. Wanneer
men de kinderen christelijk onder
wijs wil laten geven, dan moet
men een „Private School" stich
ten en deze zelf betalen, daar
hier geen rijkssubsidie voor wordt
verleend. Schoolgelden voor het
algemeen lager onderwijs worden
bestreden uit de personele belas
ting. De belastinggelden worden
evenwel niet toegewezen aan de
„Private School".
Groei
Vijf jaar geleden waren er
slechts 21 christelijke scholen in
Canada lid van de National Union
of Christian Schools met een leer
lingenaantal van 2220. Vier jaar
later waren er 42 scholen met 5085
leerlingen. Ongelukkigerwijs voor
de emigranten in Calgary staat
hun district (Alberta) als elfde
en laatste op de lijst. In Alberta,
een gebied 20 maal de oppervlak
te van Nederland, heeft men
slechts 4 christelijke scholen aan
gesloten bij deze Union.
Hoewel de openbare scholen in
Canada het voorlezen van bepaal
de, voorgeschreven bijbelverhalen
en bijbelgedeelten, zonder com
mentaar van de zijde van de on
derwijzer toelaten, missen ze vol
komen het christelijke karakter
van de opvoeding die de orthodox-
protestantse ouders hun kinderen
willen laten geven.
Daarom zijn de ouders van de
Christian Reformed Church vast
van plan tot de oprichting van een
eigen school te komen. „Wij kun
nen ons niet veroorloven de ver
antwoordelijkheid te schuwen", al
dus de heer Verhoeff, vice-voorzit-
ter van het schoolbestuur, „onze
kinderen op te voeden In de tucht
en de vermaning van de Heer, om
dat de vreze des Heren, het begin
van alle wijsheid is. Wij kunnen
niet wachten tot de laatste „gees
telijke invloed" in de. openbare
scholen door dè Canadese gerech
telijke instanties wordt uitgeban
nen, op aandrang van de ongelo
vige ouders. Dat deze nog enigs
zins aanwezig is, danken we aan
een traditie, die evenwel gedoemd
is te verdwijnen of we dat prettig
vinden of niet, onbeschermd als
zij is door de wetten van het
Vrije school
Men streeft niet naar een kerk-
school, maar naar een schoolvorm
die, onafhankelijk van kerk en
staat, door de (christen) ouders
wordt geregeld. Dit zal de school
openstellen voor leerlingen van
verschillende bijbelgelovige con
fessies. Er blijkt ook buiten de
Christian Reformed Church be
langstelling vo'or de „Calvin Pa
rental Christian School Society of
Calgary" te bestaan. De hoop is
gegrond, dat hervormde, presby
teriaanse. lutherse, baptisten en
andere ouders hun kinderen naar
de op te richten school zullen stu
ren. De plaatselijke Christian Re
formed Church zal geen zeggen
schap over de school hebben. Deze
zal berusten bij de ouders-leden.
De schoolvereniging wil nu de apar
te geloofsbelijdenis voor Christe
lijk onderwijs gaan adopteren, die
voor dit doel werd samengesteld
door dr. R. Kooistra en dr. J.
Schrotenboer, waarvan hier enke
le punten volgen:
„Geloofsbasis. De hoogste stan
daard van de Calgary Parental
De evangelische en rooms-katholieke kerk in Rödgen in het Duitse
district Siegen (Westfalen) delen samen één kerktoren. Dit gebruik
dateert reeds sinds eeuicen. De klokken luiden zouel voor de
protestantse godsdienstoefening als voor de rooms-kalholieke mis.
De beide geloofsrichtingen kunnen in dit gebied goed met elkaar
overweg en er zijn nog nooit spaningen tan welke aard don ook ge-
overweg en er zijn nog nooit spanningen van welke aard dan ook
tussen de beide confessies opgetreden.
Christian School Society voor la
ger en middelbaar onderwijs, zul
len de Schriften van het Oude en
Nieuwe Testament zijn zoals
die belijden het Woord van God te
zijn in de zin van de historische
geloofsbelijdenis van de protes
tantse reformatie.
Opvoedkundige belijdenis. Wij
geloven, dat de Here God ons ge
nadig Zijn Woord heeft gegeven
en Zijn kinderen bepaalde grond
principes heeft geopenbaard, die
zeer nauw betrekking hebben op
de opvoeding van onze kinderen
in de vreze des Heren.
Doel van de opvoeding. Het doel
van de christelijke opvoeding is
het kind zo te leiden, dat bet zijn
hart aan Christus, de Waarheid,
geeft om wijsheid, begrip en
rechtvaardigheid te verkrijgen....
De christelijke school opge
richt en geleid door een vereni
ging van gelovigen moet voldoen
aan de wettelijke standaard van
het land, maar de vrijheid bezit
ten op het gebied van de opvoe
ding te functioneren in volkomen
vrijwillige overgave aan Cbris-
Doorgaan
Het onderricht van de kinderen
zal toevertrouwd worden aan aca
demisch geschoolde onderwijzers.
Het schoolbestuur zal behalve het
uitkeren van voldoende salaris hen
op elke mogelijke manier steunen.
onderwij
hun gedachten, onderricht
drag ondergeschikt zullen houden
aan Gods Woord. Het bouwen van
een afzonderlijke Christelijke
school, gebaseerd op een funda
mentele levensovertuiging, vraagt
moed in een land, waarvan een
baptistenpredikant onlangs zei:
„Het Canadese schoolsysteem is
ongeveer het beste in de wereld."
In Nederland kent onze generatie
geen schoolstrijd meer. Men houdt
zich met de achtergronden en de
problematiek daarvan bar weinig
bezig. De christelijke school be
hoort min of meer tot het patroon
van het nationale volksleven en
wordt door velen zonder meer
aanvaard. In Canada gaat iemand
die van harte aan de christelijke
school meewerkt, tegen de alge
mene overtuiging in en kan het
vriendschappen gaan kosten.
In Calgary heeft men evenwel
de kosten overwogen en men is
vast besloten verder te gaan op
de ingeslagen weg. Dit vraagt van
velen grote en persoonlijke offers,
daar men het hele project uit
eigen zan moet betalen. Ruim 4
hectare grond werd inmiddels aan
gekocht voor 10.000. Door het
laatste stadsontwikkelingsplan zal
het schoolterrein binnenkort te be
reiken zijn via prachtige nieuwe
toegangswegen. De bouwvergun
ning is er. In september 1963
hoopt men de school te openen in
een tijdelijk gehuurde lokaliteit
omdat de bouwsom nog niet vol
doende aanwezig is.
Ook M.O.
De visie van de kleine christe
lijke schoolvereniging openbaart
zich ook hierin, dat men in het
ontwerp meteen een middelbare
school neeft geprojecteerd (linker
vleugel).
Dit is de reden, dat de eerder
geschetste soberheid in de kerk
zich uitbreidt tot de huizen der
emigranten. Van extra luxe, die
vanzelfsprekend is in dit moderne
land. zoals volautomatische was
machines en vele andere dingen,
wordt vrijwillig afstand gedaan
ten behoeve van de geestelijke op
voeding van de eigen kinderen,
de kinderen van dit geadopteerde
vaderland en de kinderen van toe
komstige generaties. Zoals God
eens koningin Esther gebruikte
om haar volk van de ondergang
te redden, zo gelooft drs. Ver
hoeff, dat God ook de van huis
uit Nederlands calvinistische emi
granten „juist met het oog op deze
tijd" naar Canada heeft gebracht.
En vervolgt hij: „Wij zien een
taak voor ons weggelegd om ge
tuigenis te geven en een uitweg
aan te wijzen aan onze Canadese
samenleving. Wij hopen, dat de
christen-ouders en de christen-on
derwijzers in Nederland zich zul
len realiseren hoe bevoorrecht ze
zijn met het christelijk onderwijs
dat hun land biedt en welke grote
kansen God hen geeft om kinderen
voor te bereiden voor een taak
in Zijn koninkrijk."
Gevaarlijke illusies van De Gaulle De grootheid
van Frankrijk en de eenheid van het Westen In
Bonn geen knollen voor citroenen
ALS WE de gebeurtenissen
van de afgelopen «eken met
betrekking tot het Britse lid
maatschap van de E.E.G. en de
ondertekening van het Frans-
Duitse verdrag op huil juiste
waarde willen schatten, dienen
we ze te beoordelen tegen de
achtergrond van dc gehele wes
terse samenleving, zoals die als
geheel Is betrokken bij een gi
gantische krachtmeting met het
internationale communisme.
Men kan van mening verschil
len over de grootte van het ge
vaar. waaraan de landen van
de vrije wereld zijn blootgesteld.
Zelfs zou men kunnen beweren,
dat er van de zijde van de Sow -
jetunie geen moeilijkheden meer
verwacht kunnen worden, nu de
ze met communistisch China
overhoop ligt. Maar de Cubaan
se affaire heeft aangetoond, dat
het gevaarlijk is. rich aan der
gelijk Illusies over te geven.
Chroesjtsjef heeft de westelijke
wereld willen overrompelen,
voordat hij communistisch China
zou gaan aanpakken. Dat is hem
niet gelukt. En hij zal er ook
ln de toekomst niet in slagen
als de westelijke mogendheden
er maar voor zorgen, dat zij
naar middelen blijven zoeken
om naar een steeds grotere een
heid te groeien. Gebeurt dit laat
ste niet en wordt integendeel dit
streven naar eenheid onder
mijnd, dan staan de veiligheid
en de vrijheid van de westelijke
samenleving op het spel.
Laatste kans
Dit mijeten we ons goed voor
ogen houden, als we een oordeel
trachten te vormen over de wei
gering van De Gaulle, verder te
praten over de toelating van En
geland als lid van de Europese
Economfsche gemeenschap, de
E.E.G.. en als we proberen te
bevroeden wat er schuil gaat
achter het verdrag, dat dinsdag
jl. met het nodige vertoon in
Parijs door De Gaulle en Ade
nauer werd getekend. We dienen
dan ook voorop te stellen, dat
geen van beide staatslieden in
welk opzicht dan ook uit per
soonlijke eerzucht heeft gehan
deld. Zij geloven in de opvattin
gen. die zij er op na houden.
En ook al hebben zij uitgangs
punten, die nogal van elkaar ver
schillen voor beide regeringslei
ders is een nauw samengaan tus
sen Frankrijk en Duitsland een
zaak van levensbelang, een his
torische noodzakelijkheid. Aden
auer heeft gemeend, zijn levens
werk te moeten voltooien met
het akkoord, dat in de afgelopen
week in Parijs gesloten werd.
De Gaulle heeft deze mogelijk
heid aangegrepen, omdat hij die
waarschijnlijk niet meer zal
krijgen, als de kanselier uiter
lijk in de herfst van dit jaar
de leiding van de staatszaken uit
heiden moet geven.
Vergissing
Het Is vooral het optreden van
De Gaulle, dat te denken geeft.
Elsenhower sloeg de spijker op
de kop, toen hij dezer dagen ver
klaarde De Gaulle een te groot
man te vinden om van hem tc
w illen veronderstellen, dat hij
uit persoonlijke eerzucht handelt.
Maar wel acht Ike het waar
schijnlijk. dat De Gaulle door
een overdreven zelfvertrouwen
wordt voortgedreven in zijn ge
loof, dat hij Frankrijk nu wel
licht kan opwerken tot een lei
dende mogendheid van de gehe
le westelijke wereld. Nog duide
lijker werd de houding van De
Gaulle getypeerd door George
Ball, de Amerikaanse ondermi
nister van bnitenlandse zaken,
die op een banket ter ere van
dc Fransman Jean Monnet (dc
geestelijke vader van de Euro
pese gemeenschap) sprak. Zon
der De Gaulle bij de naam te
noemen zei Ball van de Fran
se president, dat deze „zich
heeft laten verleiden tot de on
gelukkige vergissing, welke te
weeggebracht wordt door heim
wee naar een wereld, die nooit
bestaan heeft en door het stre
ven naar het doen herleven van
het verleden". De Gaulle „heeft
getracht, de oude vaandels te
laten ontplooien, oude vormen
terug te brengen en oude sym
bolen, die de voorbije eeuwen
glans gaven nieuw leven in tc
blazen".
Engeland
De Gaulle kent meer dan één
doel: Frankrijk zijn vroegere
grootheid terug te geven. En hij
is bereid, dit ten koste van heel
veel te doen. Ook de Britten heb
ben dit na de tweede wereldoor
log geprobeerd. Om de rol van
grote mogendheid te kunnen blij
ven spelen besloten zij een eigen
kernmacht op te bouwen. Zij be
zitten thans ook de zware kern
wapens. Maar de praktijk heeft
uitgewezen, dat zij er niets aan
hebben. Dat heeft de zgn. Sky-
bolt-affaire nog eens duidelijk on
derstreept. De Britse regering
is echter zo verstandig geweest,
niet aan een fictie vast te hou
den. Zij heeft zich gerealiseerd
dat Engeland alleen nooit in
staat is. zichzelf te verdedigen.
Daarvoor hadden de Britten al
aan den lijve moeten ondervin
den. dat zij niet langer de stand
konden ophouden, die van een
werkelijk grote mogendheid
wordt verwacht. Engeland gaf
schoorvoetend toe, dat het een
Europese mogendheid was en
vroeg om toelating tot de Euro
pese Economische Gemeen
schap. Hiervoor is veel wijsheid
nodig geweest. En het siert pre
mier Macmillan, die zijn land
aanvankelijk een veel te belang
rijke rol in de wereld had toebe
deeld. dat hij de consequenties
van de gewijzigde verhoudingen
in de wereld onder de ogen heeft
Gelegenheid
Met Dc Gaulle is dit niet het
geval. De visie van De Gauile
op de ontwikkeling in de wereld
is dan ook een geheel andere
dan die van Engeland en de ove
rige bondgenoten van Frankrijk.
Toen hij in 1958 president van
Frankrijk was geworden, werd
hij geconfronteerd met een stuk
Europese eenwording, dat niet
meer ongedaan kon worden ge
maakt. Deze integratie was mo
gelijk geworden door een verheu
gende Franse-Duitse toenade
ring, die zich buiten het bereik
van dc tussen 1947 en 1958 „in
afzondering" levende De Gaulle.
Omdat hij eerst de Algerijnse
kwestie tot een oplossing moest
brengen, maakte de president
niet veel werk van de Europe
se zaken. Pas toen Algerije een
aflopende zaak werd en het er
naar ging uitzien, dat Engeland
zich genoodzaakt zou zien, het
lidmaatschap van de E.E.G. aan
te vragen, kwam De Gauile in
actie. Hij maakte dankbaar ge-
brulk van de nauwe betrekkin
gen, die tussen Parijs en Bonn
waren gegroeid in een poging
om samen met Adenauer een
Europa op te bouwen, waarvoor
voor Engeland geen plaats zou
zijn. Het zou een Europa moe
ten worden, waarin Frankrijk
(hetwelk herinneringen zou moe
ten oproepen aan een groots ver
leden) de leidende mogendheid
zou zijn.
Kernmacht-
Om zijn plannen rigoureus te
kunnen doorvoeren. moest
Frankrijk er in de eerste
plaats voor zorgen, dat het
een eigen kernmacht ging op
bouwen. waarachter zijn Euro
pese bondgenoten zich veilig
zouden voelen. De Gauile wil
zich nu eenmaal niet rea-
seren, dat een dergelijke
kernmacht geen enkel nut kan
hebben, zolang zij op zichzelf
staat. Ook weigert hij in te zien,
dat hij met zijn plannen om
Frankrijk tot een leidende mo
gendheid te maken, de zaak van
de vrije wereld een slechte
dienst bewijst omdat het zo nood
zakelijke streven naar eenheid
er door wordt ondermijnd. Dit
geldt ook voor de openlijke wei
gering van de Franse president,
neer te leggen bij het feit, dat
Engeland deel zal gaan uitma
ken van de E.E.G. Als De Gaui
le werkelijk er op uit zou zijn,
een Europese eenheid te smeden,
die niet langer afhankelijk zou
zijn van de bereidvaardigheid
van de Verenigde Staten, zich
met alles wat haar ter beschik
king staat ter beschikking van
bedreigde Europese bondgenoten
te stellen, zou hij het moeten
toejuichen, als ook Engeland zou
willen meedoen. Nu het tegen
overgestelde bij de Franse pre
sident het geval is. is het duide
lijk. dat er een continentaal on
deronsje van wil maken, waarin
Frankrijk de lakens kan uitde
in gevaar
Dit kan niet worden getole
reerd. De vijf landen, die met
Frankrijk lid van de E.E.G. zijn,
moeten De Gauile duidelijk te
verstaan geven, dat zij op deze
basis niet m et de Fransen in
zee willen gaan. In Washington
is al verklaard, dat zonodig zon
der Frankrijk een Europese Na-
vo-kernmacht zal worden opge
bouwd. En in Leuve heeft dr.
Mansholt, de Nederlandse vice-
voorzitter van de Europese com
missie van de E.E.G. reeds de
vrees uitgesproken, dat het voort
bestaan van le E.E.G. in ge
vaar is gekomen. Vooral de
Duitsers zullen veel onheil kun
nen voorkomen, als zij zich re
aliseren, wat er op het ogenblik
op het spel staat. Daarom is
het zo jammer, dat Adenauer
op zijn persconferentie in Bonn
(enkele uren na zijn terugkeer
uit Parijs) duidelijk heeft laten
blijken dat hij De Gauile tot el
ke prijs wO ontzien. Het zgn.
compromis betreffende de onder
handelingen over Engeland's toe
treding tot de E.E.G. lijkt maar
een doekje voor het bloeden te
zijn. En het Westduitse parle
ment zal er dan ook goed aan
doen. zich geen knollen voor ci
troenen te laten verkopen...
