Hcfe.
Kerstpuzzels leverden'n brievenlawine op
TONNEN BOEIER
In de
ff
ff
>*>tL vj
van AMSTERDAM
NIEUWE BOEKEN
VOOR U GELEZEN
ZATERDAG 12 JANUARI 1963
In Amsterdam, op de Klove
niersburgwal 12, is een winke
lier gevestigd, die P. H. Ol
den b o o m heet, 50 jaar oud
is en niet zo heel veel verschilt
van het slag, waarmee men
haast dagelijks in aanraking
komt.
Voor wie hem nooit eerder
ontmoette lijkt hij aanvanke
lijk wat stug, maar dat valt
erg mee. Al is het nu ook weer
niet iemand, die je onderstebo
ven praat. Soms onderbreekt
hij de conversatie met een diep
stilzwijgen en een voor zich
uit staren door een bril met
dikke randen. Zoals een dok
ter dat doen kan aan een ziek
bed, na een vraag die hem net
wat te ver gaat.
Hij spreekt veelal op zachte
toon. Dat is geen pose van
hem, geen aanstellerij, neen,
zo moet ook zijn vader zijn ge
weest èn zijn grootvader en ga
zo maar 180 jaar terug, toen
de eerste Oldenboom in die
eeuwenoude drogisterij aan die
nóg oudere Amsterdamse
gracht zijn entrée maakte.
Boven de statige winkeldeur, zo
kenmerkend voor de herenhuizen
van weleer, dragen smeedijzeren
krullen een wit uithangbord met
het opschrift: „Jacob Hooy en
Co., sedert 1743". Dat was ver
moedelijk de oprichter van deze
zaak, met links en rechts van de
hoge deur een haast even hoog
raam, dat in beide gevallen met
jaloezieluiken kan worden afge
dekt. Gebruikelijk is het echter
niet, zomin als de deur pleegt
dicht te zijn. Want het is daar on
der die dromende bomen een
haast onafgebroken komen en
Binnenstappen
sen de lange, donkerbruine toon
banken door te lopen. Toonbanken
die zich aan weerszijden zo'n zes
of zeven meter naar achteren
voortzetten en van 'boven tot on
der uit ladekastjes bestaan. Ach
ter die toonbanken, tegen de wan
den aan, weer zulke kastjes
soms wel dertien lagen boven el
kaar. Nu niet donkerbruin geschil
derd, doch lichtgeel van kleur. En
boven deze kastjes boorden met
tonnen, hier en daar tot vijf plan
ken toe. Ziedaar het domein van
de ..bakenmeester" voor de ge
zondheid van duizenden hoofdste
delingen. De „tonnenboeier" van
Amsterdam!
Er zijn nog enkele andere din
gen. die bij het. betreden van de
ze winkel van Sinkel aanstonds de
aandacht trekken. Daar is bijvoor
beeld een reusachtige esculaap,
een kostbaar stuk houtsnijwerk
van een paar meter lengte, dat
twee forse, in elkaar gekronkelde
slangen laat zien. die boven een
der toonbanken schijnen te zwe
ven. Voorts hangen er uitzonder
lijk grote koperen weegschalen
met de jaartallen 1743 en 1796
erop. En dan, helemaal achterin
deze merkwaardige zaak. als een
scherp contrast met él het vorige,
nog een hoekje drogisterij van-
vandaag. Met veel doosjes, tuben
en flesjes, met nylonborstels en
kammen van plastic, kortom met
al datgene, waarmee de moderne
industrie ons gelukkig maakt.
Hier brandt fel kunstlicht, dat
nog méér gloed moet geven aan
al die uitdagende tinten, doch te
vens botst met de schemering, die
daar binnen toch stellig domi
neert. En ons juist interesseert.
In dit gedeelte verzamelen zich
voornamelijk de klanten: eenvou
dige vrouwen met slonzige man
tels aan, of slechts een schort
voor en een omslagdoek om. Maar
ook mannen, oud en jong; gepen
sioneerden zowel als werkers op
fabrieken en kantoren.
Van vader op zoon,
al 180 jaar lang
Latijn
Sommigen hunner laten liun
blikken eerst langs de tonnen en
kastjes glijden, die allerlei La
tijnse namen te leren geven, als
daar zijn: Herb Agrimoniae (le
verkruid), Flora Lavendula (la
vendelbloemen) Herba Scabies
(sohuftkruid) en Folia Coca (co-
cablad). Anderen vragen recht-
strééks naar Thijm, kruizemunt
of marjolijn.
bedoelde tonnetje binnen zijn be
reik is, draagt het naar beneden
en weegt het verlangde af, zon
der dat hij veel woorden wisselt.
Als drie klanten kort achter el
kaar wat mirte willen hebben en
we later bij de baas informeren,
voor welk doel dat nu wordt ge
haald, verbaast hij ons even met
zijn antwoord. Van het leverkruid
zei hij onmiddellijk: „Voor de
nieren." Van meekrap: „Tegen
de reumatiek". Van akeleizaad:
„Tegen steenpuisten". Nu echter
zegt hij na enige aarzeling: „Dat
wéét ik niet. Mirte verkoop ik zei-
Na enig nadenken volgt ten
slotte toch nog een verklaring:
..Och, ik snap het al. Daarover
heeft natuurlijk weer eens iets in
een of andere krant gestaan. Dat
had ik de vorige week nog met
eikelkoffie. Wie koopt er tegen-
V///////////////////J
voor u besproken
Ontmoeting bij het laatste
oordeel door Petru Dimitriu.
Uitgave C. de Boer, jr., HUver-
De Roemeense schrijver Petri
Dimitriu heeft na zijn bekende
„Euridice" een nieuw werk ge
schreven „Ontmoeting bij het
laatste oordeel". Hij geeft daarin
aan het laatste oordeel niet de
Bijbelse inhoud. Zijn interpretatie
wordt men gewaar in de volgende
zinnen ,,Het laatste oordeel vol
trekt zich ieder ogenblik in ons
hart. God en ons hart stellen aan
ieder van ons een vraag. Ik weet
het antwoord op de vraag die hij
me stelt. Ik durf niet zoeken naar
dat antwoord, want misschien is
dat een veroordeling." Later zegt
hij „Mijn scherpzinnigheid, de
bijdrage aan het menselijk be
wustzijn. de gewetensvolle daad,
zijn misschien niet waard dat er
die prijs voor wordt betaald".
Deze uitspraken krijgen hun die
pe en vooral tragische zin tegen
de achtergrond van dit boek, dat
ten dele autobiografisch is en
waarin hij met een fel indrin
gend sarcasme de topfiguren te
kent van een communistisch re
gime, die uitsluitend bedacht
zijn op eigen behoud en zichzelf
eenvoudig in een ontstellende,
mensonterende zelfbeschuldiging
of harde wreedheid jegens an
deren handhaven, zonder zichzelf
te kunnen zijn. Hij tekent in
scherpe lijnen de verslindende
macht van deze goden en halfgo
den met hun uiterst kleinmense-
lijke ziel. Hij vertelt hoe hij zelf
en de vrouw die hij liefheeft in
deze machtsstrijd betrokken wor
den en hoe him kind de inzet
wordt voor hun terugkeer in deze
wereld waaruit zij gevlucht zijn.
Het enige lichtpunt in dit boek is
het, ondanks alles, toch levende
verzet van de levende mens te
gen deze dodelijke systemen, de
enige hoop ook, dat de wereld
er niet door overspoeld zal wor-
A Dieu eenzaamheid, door ds.
Gabe van Duinen. Uitgave A.
W. Sijthoff, Leiden.
In zijn directe en aparte stijl
benadert de emeritus predikant
ds. Gabe van Duinen het grote
probleem van deze tijd. de een
zaamheid. In een voorwoord zegt
hij, dat in dit boek de
zijn eenzaamheid bij God brengt
en dat de aanleiding tot het
schrijven ervan de eigen een
zaamheid is geweest zodat dit
boek in feite een relaas van per
soonlijke doorleefde werkelijkheid
is. Verder merkt hij onder meer
op, dat eenzaamheid het gezichts
veld zodanig vernauwt, dat men
denkt alléén eenzaam te zijn. Tot
dat de ogen opengaan! Dan zie
je de eenzamen overal. Toch ont
moeten op de wegen der eenza
men de mensen elkaar niet dat
is juist de eenzaamheid: ze pas-
,,A Dieu eenzaamheid" is in
drie hoofdparagrafen verdeeld,
respectievelijk gewijd aan „ik",
„Hij" en „de ander". Achtereen
volgens behandelt de schrijver
hier de vele facetten van de een
zaamheid van de moderne mens.
de grote Liefde van God, Die
komt om de eenzamen te zoeken
en de ander, in wie God nadert.
Een lezenswaardig boek. waar
in door veel schijn wordt heenge-
keken en dat de lezer aan het
denken zet!
woordig nu nog eikelkoffie!
'k Héb ze in huis. 'k Heb hon
derden soorten kruiden en spece
rijen in huis. Maar over die eikel
koffie had ik toevallig de vorige
avond iets in een damesblad zien
staan. Zo gaat dat nu eenmaal
met bepaalde mensen".
Weinig houvast
Als we Oldenboom vragen, of
dat leverkruid nu inderdaad de
nieren van dienst kan zijn, ant
woordt hij, dat hij er veel van
omzet en dat het dus wel baat
zal geven. Een mededeling, waar
aan we niet veel houvast heb
ben. Hij laat er echter terstond
op volgen, dat hij al zijn „dro
gerijen" en specerijen, alvorens
hij de zaak van zijn vader over
nam (21 september 1934), liet
controleren door artsen „die met
die materie nog op de hoogte
zijn". In Duitsland en Engeland
bestaan faculteiten op dit gebied.
In ons land niet. Met het gevolg,
dat „men ons nogal eens gauw
als kwakzalvers aanduidt". Zulk
een generaliseren is volgens Ol
denboom niet juist. Wel is juist,
dat je voor zo'n kruidenhandel
van jongsaf in het vak gezeten
moet hebben, om de wonderen
der kruiden te leren kennen.
Reeds als kind zat hij er mid
denin. En in het Binnengasthuis,
waar men, gelijk in zovele zie
kenhuizen, pillen en tincturen
zelf maakt, leerde hij ook het no
dige. Voorts beschikt hij over tal
van oude recepten-op-schrift,
waarvan de tegenwoordige men
sen geen notie meer hebben,
maar die nog vaak heel waarde
vol zijn. Uiteraard schrijft hij
nooit iets voor, doch zó gek kan
men het nauwelijks bedenken, of
hij heeft het in voorraad.
Wie zich daarvan wil vergewis
sen neemt hij gaarne mee naar
zijn pakhuizen achter de winkel.
Eén ervan is een restant van een
oud klooster, met diverse zolders,
die propvol liggen met kleine en
grote balen kruiden, balen met
de omvang van een piano. Er
zijn er bij met stalen banden er
om. teneinde de boel bij elkaar
te houden.
De meeste kruiden betrekt hij
nog steeds, als zijn voorouders,
in deze vorm uit Duitsïand, Frank-
Kamille
Kloveniersburgwal een meester is
in het mengen van kruiden.
Voor het maken van kruidenbit
ters bijvoorbeeld, waartoe ver
schillende kruiden worden gemixt.
En zowel de particulier voor een
klein zakje, als de distillateurs
voor hun balen, kunnen bij Ol
denboom terecht. Ja, hij heeft
zelfs voor circa twintig volgens
oude recepten samengestelde ge
neeskrachtige kruidenmengsels
een moderne verpakking laten
vervaardigen, „omdat je af en toe
toch de bakens verzetten moet".
Op een kruidenbitter, die zeer
doeltreffend is tegen „grieperig
heid", heeft hij het „patent",
't Is voorts heel gewoon voor hem,
dat mensen bij hem binnenkomen
met recepten van dokters als Het-
tema en Tine Kraayk.
Er komen ook mensen aangelo
pen, die niet de winkelbediende
maar hem zelf willen spreken en
dat dan op een nogal geheimzin
nige wijze doen. We zien hem
daarbij het hoofd steeds krachti
ger „neen" schudden, ondanks de
smeekogen van een bejaarde
Nieuwsgierig
Ze maakt ons nieuwsgierig,
doet onze gedachten gaan in de
richting van een zeker soort siga
retten, doch als we, na haar ver
trek. onze nieuwsgierigheid bij
hem trachten te bevredigen zegt
hij „O, nee, dat kruid heb ik be
slist niet in huis. Nog geen halve
gram! 'k Heb er ook zelden of
nooit vraag naar. Maar het vra
gen naar abortieve middelen, vaak
voor ongehuwde dochters, gaat de
hele dag door. Ik ken die krui-
Gelukkig gaat het lang niet al
tijd zo dramatisch toe, tussen die
lange donkere toonbanken in de
schemering. Als een jongen om
„iets voor de hoest" komt, waar
van deze alleen nog maar weet in
wat voor papiertje het destijds zat,
horen we een oudere klant in on-
Er wordt gelachen, maar toch
komt het begeerde anti-hoestmid
del te- voorschijn.
En als Oldenboom aan een man-
in-stofjas, die twee flessen zout
zuur komt halen, vraagt, of hij
prijs stelt op de kassabon, luidt
het laconieke antwoord „Wel ja,
maak het nog wat duurder". De
Amsterdamse humor is er dus
Een korte, dikke Chinees, met
een platgevouwen gleufhoedje op,
wijst alleen maar even en gaat
met een paar rollen drop de deur
uit. Een magere juffrouw ver
langt voor een dribbeltje kruid
nagelen. Oldenboom helpt ze
voor zover de bedienden het niet
snel genoeg af kunnen alle-
Hoef, dat ligt, of zelfs hoort, bij
Bergen in Noord-Holland.
,,'t Is maar drie kwartier tuf
fen", zegt hij ten afscheid. „Dat
heb ik best over voor een mooie
woning-met-tuin heerlijk in de
frisse lucht. Er is nog nooit een
beter kruid gewassen!"
Oldenboom in een karakteris
tieke houding.
rijk. Hongarije, Spanje en andere
zuidelijke landen, waar ook het
klimaat voor het drogen in de
natuur veel gunstiger is dan in
Nederland. Uit de tropische stre
ken, waaronder de Molukken,
Zanzibar e.d., betrekt hij zijn spe
cerijen. Met dat al vraagt men
zich bij het zien van zulke grote
voorraden onwillekeurig af, of hij
dan heel Amsterdam in zijn win
kel krijgt.
„Het gebruik van kruiden neemt
weliswaar voortdurend toe", zegt
hij. „doch ik ben, behalve dro
gist, op dit gebied tevens een der
grootste van de tien importeurs
groothandelaren in den lande".
Vele tonnen
Voor vele honderdduizenden gul
dens per jaar gaat er bij hem
om. Hij levert aan farmaceuti
sche fabrieken, aan drogisterijen
en apotheken, aan koekfabrieken.
aan inleggerijen (augurken, vis
etc), ja zelfs aan drankfirma's
als Lucas Bols! Vandaar die 100
kilo-balen volgestampt met ge
droogde sinaasappel- en citroen
schillen (uit Spanje), vandaar die
zware balen laurierblad (uit Por
tugal), vandaar die 10- of 5-kilo-
blikken saffraan (meeldraden van
een subtropische crocus en daar
om heel duur), vandaar dat
zijn beide zoons ook weer in de
ze branche gingen. Eén van hen
heeft, net als vader, het diploma
apothekersassistent, terwijl zij
beiden het drogistendiploma heb
ben. Zodoende kon de oudste een
soortgelijke winkel openen in Pur-
merend en maakt de ander zich
nuttig op de Kloveniersburgwal.
Overigens maken zich hier héél
veel mensen nuttig, mensen, die
o.a. voortdurend heen en weer
lopen tussen de pakhuizen en „de
winkel van Jacob Hooy". Zo noe
men vele Amsterdammers deze
unieke zaak en tegen Oldenboom
zeggen ze nog vaak „mijnheer
Oldenboom laat het dan maar
zo. al moet hij in zulke gevallen
altijd terugdenken aan het verle
den. met name aan de tijd van
vóór de oorlog, toen de hele Joden
buurt bij hem in de winkel kwam.
Voor foelie en saffraan „om in de
kippesoep te doen". Of voor Haar
lemmerolie tegen een gevatte kou,
eau de Carmen tegen zenuwen,
brandnetels voor bloedzuivering,
rozebottels voor de vitaminen en
niet te vergeten kamille tegen ver
koudheid en kiespijn.
„Kamille is een geweldig mid
del", merkt hij op. „Het wordt al
wel veel gebruikt, maar het zou
nog veel meer gebruikt moeten
worden". Dan heeft hij het in
eens weer over roodrommclkruid
voor balkenbrij, krokettenkruid en
andere kokskruiden, leverworst-
kruiden cn allerband specerijen
die de vleeswarenindustrleën van
hem afnemen. Hetzij om de
smaak, hetzij om de kleur.
Thijm behoort tot zijn meest
geïmporteerde kruiden, omdat de
farmaceutische fabrieken hiervan
zoveel nodig hebben. Die fabrie
ken. conservenindustrieën etc.
.mporteren zelf natuurlijk ook
-ïeel wat. maar soms vinden ze
net gemakkelijker, zich tot Ol
denboom te wenden. Of wel hun
benodigde kwantums kruiden en
specerijen zijn niet gróót genoeg,
om tot zelf-invoeren over te gaan.
Daarbij komt, dat men op de
ER WAREN 4233 INZ END ING EN
Enkele duizenden (om
precies te zijn 4233) en
veloppen ztfn in de afge
lopen dagen door de han
den van een büna rade
loze jury gegaan. Onze
speciale kerstprijsvraag
heeft ons menig uurtje
gekost, maar uit de re
acties, die sommige le
zers bij hun oplossing
voegden, werd het ons
duidelijk, dat ook de puz
zelaars vele welbestede
uren aan deze lang niet
gemakkelijke opgave heb
ben besteed. Het duizelt
ons eerlijk gezegd, als
we gaan bedenken, hoe
veel vrije uren die meer
dan vier duizend inzen
dingen wel gekost zullen
hebben. En dan denken
we nog niet eens aan de
genen, die wel begonnen,
maar halverwege of
verder ophielden.
In ieder geval is wel uit
die overstelpende hoeveel
heid deelnemers gebleken,
dat het in ons Kerstnummer
één der succesvolste pagi
na's is geweest. „Uren, da
gen en ook wel delen van
de nacht heb ik zitten puz
zelen", schreef één abonnée,
„eerst dacht ik: ,,'k begin
er niet aan, maar toen ik
eenmaal begonnen was kon
ik er niet meer van losko
men."
Winnaar scoorde
1217 punten
Leine, 25. e.k., 26. ere, 27.
braam, 30. uit, 32. te, 33. els,
35. Teutoburgerwoud, 38. Gap,
40. do, 42. mi. 43. dem, 44.
45. bi, 47. Se, 48.
50.
de grote Bos-atlas, want
dan bleek het doorgaans een
aardrijkskundige naam te
zijn. Iedereen zal begrijpen,
dat we bij die selectie streng
te werk moesten gaan en zo
moesten bij enkele fioog-ge-
noteerde inzendingen werke
lijk fout gespelde woorden
onherroepelijk worden af
gekeurd. Het meervoud van
Yucas was b.v. ergens ge
bruikt. Maar de Amerikaan
se sierplant yucca wordt in
iedere dictionaire met twee
maal een c geschreven. We
konden dit dus niet goedkeu
ren. Resultaat: een te groot
puntenverlies om nog mee
te dingen. Zo was er een in
zending, waarin het puur-En-
gelse woord „first" gebruikt
was. Helaas niet goed. Jam
mer, maar er moest een lijn
getrokken worden.
Zege
Bijval
Wij zijn blij met die reac
ties en de briefjes met bij
valsbetuigingen, die wij er
tussen vonden, staken de ju
ry telkens weer een hart on
der de riem. Stapels brieven
dus en vele daarvan waren
met Kinderzegels gefran
keerd, zodat ook hierdoor
nog een goed doel werd ge
steund.
Toen al die brieven een
maal geopend waren, bleek,
dat niet minder dan 171 in
zenders meer dan duizend
punten hadden weten te sco
ren, door het kiezen van zo
duur mogelijke woorden
voor hun oplossing. Die 171
bleven dus na de eerste
schifting over en van dit
aantal zaten er nog 36 bo
ven de 1100, Een prachtige
prestatie.
Zware taak
Eenmaal zover gekomen,
was aan de jury de taak,
om hetzelfde te gaan doen,
wat de oplossers in de da
gen er voor hadden moeten
verrichten. Atlassen, woor
denboeken, registers enz.
verschenen op onze tafel en
van de hoogste score af, be
gonnen wij woord voor
woord na te kijken, letter-
waarden te tellen, en optel
lingen te controleren. Een
karwei, waar we voortaan U
tegen zeggen....
Immers: er kwamen soms
woorden in voor. waarvan
we nog nooit eerder hadden
gehoord, maar als de dikke
Van Dale geen uitkomst
gaf, was er altijd nog het
register van de Elsevier- of
Hele gezinnen blijken de
puzzelwocde te hebben ge
had en dat bleek wel uit
sommige, vaak bijna gelijk
luidende oplossingen. Dat
was natuurlijk toegestaan.
Toen we eenmaal de acht
winnaars op een rijtje had
den liggen, bleek, dat Den
Haag een grote overwinning
had weten te bevechten.
Hier wonen kennelijk de
puzzelaars pur sang.
Maar de hele provincie
Zuid-Holland was vertegen
woordigd (en ook nog wel
gebieden ver daarbuiten) bij
degenen, die het tot boven
de duizend hadden weten te
schoppen. En dat was al I
een prestatie om de hoed
voor af te nemen.
We zullen u nu niet langer
in onzekerheid laten en eens
gaan vertellen, wie de grot
winnaars zijn geworden.
Winnaars
Met een formidabel pun
tentotaal van 1217 was dit
de heer C. Kwakernaak,
Kamperfoelieplein 7, Kat
wijk aan Zee. Hij krijgt dus
de hoofdprijs van één dub
beltje per punt, of in totaal
121,70.
De heer A. Mantjes,
Wapenveldestraat 6, Den
Haag was met 1173 punten
een goede tweede. Hij krijgt
een stuiver per punt en dat
maakt het mooie bedrag van
58,65.
De heer S. de Hoop, De
Carpentierstraat 10, Den
Haag scoorde 1171 punten en
dat was voldoende voor prijs
nummer drie, oftewel ZVt
cent per punt. Dat leverde
hem 29,28 op.
Zijn zoon Herman
de Hoop, De Carpentier
straat 10, Den Haag, deed
daarvoor niet onder. Met een
enigszins andersluidende in
zending bracht hij het ook
tot 1171 punten, maar zijn
bovenste rijtje lag iets lager
en hij zal zich daarom met
een cent per punt, of 11,71
tevreden moeten stellen.
En dan blijven er nog
vier prijzen over van een
cent per punt. Die gaan
naar: Ph. T. J. M. van Wijk,
Velpsestraat 134, Den Haag,
(ƒ11,68); Th. G. Uiterwijk,
Wapenveldestraat 3, Den
Haag (ƒ11,61); K. Dijkhui
zen, Van Maerlantlaan 10,
Den Haag 11,59) en ten
slotte C. de Hertog, Laan
van Meerdervoort 850, Den
Haag (ƒ11,49).
Zoals in het reglement
stond, is de uitspraak van
de jury bindend en wordt
geen correspondentie over
deze puzzel gevoerd.
Het „monster"
En dan was er nog
ons „Monsterkruiswoord
raadsel", dat, zo mogelijk
een nog groter aantal inzen
dingen opleverde. Ook hier
liep de hoeveelheid envelop
pen in de duizenden. We heb
ben hier al vast de juiste
oplossing afgedrukt. De lijst
met gelukkige winnaars van
deze puzzel (die ook een
zware kluif bleek te zijn)
vindt U niet in het Zondags
blad, maar elders in onze
krant.
OPLOSSING.
Horizontaal: 1. Rimini, 6.
pats, 9. egge, 13. Kansas, 19.
eland, 20. peso, 22. eden, 24.
53. tere, 55. dal, 57. i
de, 59. go, 60. Sam, 62. si, 63.
negus, 65. bier, 66. do, 68. ni
traat, 71. Se, 72. hint. 74. R.O.,
75. trits, 78. trots, 79. Siëna,
81. Ee, 82. omtrek, 84. yd, 86.
ode, 87. et. 88 remous. 90. ruk,
91. snee, 93. knap, 95. Ems,
96. mei, 97. storen, 98. bagger,
99 Apt, 101. ido. 103. Eden, 105.
teil, 106. are, 108. Geleen, 111.
en. 112. hus, 114. Rr, 115. in
slag, 117. el.' 118. niets, 120. bei-
te 122. afdak, 124. me. 125.
Raab, 127. da, 128. seffens, 130.
Ru, 131. joon. 133. miede, 135,
pt, 136. ter. 137. tg, 139. smoor,
142. N.R.S., 143. moed. 145.
leem, 147. elk, 149. ct, 151. na,
152. era, 154. lai. 155. o.i.. 157.
hé, 158. Lek, 160. Haarlem-
merliede, 164. dar, 165. R.O.,
167. pro, 168. niets, 169. ore,
170. Po. 171. ploot. 174. toet,
176. Euwe, 178. Kenia, 180. soli
de. 181. soes. 182. Anna. 183.
sokkel.
Verticaal: 1. reseda, 2. i.l., 3.
Maes, 4. ink, 5. n.d., 6. Peet,
7. as, 8. tobber, 10. Gemert, 11.
Gd, 12. eeuw, 14. al, 15. net,
16. Sieg, 17. An, 18. semper,
20. pruim, 21. har, 23. Niobe,
26. Eem, 28. rum, 29 aga, 31.
tui, 34. L.O., 36. odeon, 37.
Reest, 39. as, 41. Geertruiden-
berg. 46. Dag Hammarskjöld,
48. moe, 49. ed. 51. eg. 52. Ma
rode, 54. r.i., 55. de. 56. lui, 57.
Riom, 58. edik, 60. stro, 61.
maté. 63. Neer, 64. sneu, 65.
bron. 67. Ot, 69. it, 70. as, 71.
si, 73. test, 76. rek, 77. syno
des, 79. Stagira 80. nee, 83.
treil, 85. deren. 87. enger, 89.
Ospel, 91. sté, 92. een, 93. kat,
94. pel. 100. Eger. 102. oei, 104.
luifel, 106. ana, 107. ogen. 109.
Elam, 110. Nede, 112. heft. 113.
ster, 115. Idus. 116. Amor. 119.
Ta, 120. Be. 121. en, 123. fr,
126. Ain, 128. steel. 129. steil
132. ook, 134. d.s., 135. Po, 138
gc, 140. me. 141. eclips, 143.
maart, 144. Drente, 145. Lar-
sen, 146. Moerc, 148. serval,
151. nap, 153.
Iowa, 164. donk, 166. ooi. 170.
pek, 172. L.O.. 173. t.d„ 175. e.
o., 177. un, 178. k.o., 179. i.e.
Amahl en de drie koningen
door Gian-Carlo Menotti. Bewer
king Frances Frost, vertaling
Gerard Messdaar, Uitgave A.
W. Bruna cn Zoon, Utrecht
(Zwarte Beertjes).
Gian-Carlo Menotti heeft mis
schien in zijn radio-operaatje
Amahl and the Nightvisitors zijn
gaafste werk geschreven. De tekst
die hij zelf verzon, bevat een al
lerliefst Kerstverhaal en de mu
ziek heeft dezelfde tere sfeer van
kinderlijkheid, waarin het grote
Wonder geschiedt. Nu heeft Fran
ces Frost dit libretto, waarin aria,
ensemble en koor werkelijk voor
beeldig verweven zijn. tot ver
haal bewerkt, maar daarin de oor
spronkelijke tekst onveranderd op
genomen. En dit verhaal is door
Gerard Messelaar in het Neder
lands vertaald, waarbij uitgever
Bruna de dialoog uit de opera
cursief heeft gezet.
Zo'n integrale uitgave brengt na
tuurlijk wel zijn nut mee voor de-
genne. die het radio-operaatje
goed kennen. In Amerika geniet
het enorme populariteit en ik weet
dat het op vele scholen uitgevoerd
wordt In ons land is dit niet het
geval, ook al is het werk enkele
malen door de radio uitgezonden.
Daarom zou het misschien beter
geweest zijn, Menotti's tekst in de
Nederlandse vertaling niet te spa
ren en zodanig in de vertelling op
te nemen, dat een goed en soe
pel lopend geheel ontstaan zou
zijn. Nu stoort steeds dit oorspron
kelijke libretto de gang van za
ken. Overigens is het gegeven, de
kreupele, arme herdersjongen
Amahl, die de drie Koningen uit
het Oosten op zoek naar het Chris
tuskindje ontmoet, bijzonder mooi
en uit alle bijzonderheden zou een
verrukkelijk écht verhaal te spin
nen zijn. Men moet het nu even
wel met deze bewerking doen en
ach men zal er toch ook veel
genoegen aan beleven. Overigens
is de vertaling van Gerard Messe
laar zeker niet vlekkeloos te noe-
K.-
v.d. B.
Ook deze veertiende jaargang
van de Postillen, uitgegeven door
de werkgroep „Kerk en wereld"
van de Ned. Herv. kerk biedt
prachtige dienst aan dc Dienst des
Woords. Behalve voor 52 zondagen
wordt stof gegeven voor preken
bij doop. avondmaal, bevestiging
van ambtsdragers, bevrijdingsdag
enz. en voor d catechismus-afde
lingen 32 tot 38. Het boek ver
schaft geen voltooide preken maar
zet aan tot bestuderen en toepas
send nadenken over een bijbelge
deelte. Men zou het gebruik er
van bijna een soort brainstorming
kunnen noemen, een hulp om bij
de voorbereiding voor de predi
king op gang te komen en tevens
om niet eenzijdig te worden in de
tekstkeuze. Van onschatbaar nut
voor goed verzorgde preken, niet
alleen in de Ned. Herv. Kerk. Het
boek bevat ook een belangwekkend
artikel van dr A. Dronkers over
de evangelisatie-predlking.
