De forumleden zijn:
Waar blijft ,vijfdaagse' voor moeder?
VRAGEN AAN FORUM
WSL de huisvrouw wel vriie tiid7
Welke keukenhulpjes?
Ov dat erge nette
da'
ENIG SYSTEEM KAN
BEPAALD GEEN
KWAAD
9
DONDERDAG 6 DECEMBER 1962
H" gaat in dit forum speciaal over de huisvrouw in het
drukke gezin. Over haar vrije tijd, of liever: het haar
ontbreken aan vrije tijd, terwijl de vijfdaagse
werkweek voor de meeste salaristrekkende werkenden
al om in vakbondsjargon te spreken een sociaal goed
is geworden.
De eerste vraag die aan de forumleden werd gesteld
was daarom Heeft die huisvrouw dan geen recht op
vrije tijd En als ze dat wel heeft, hoe zou ze zich die
vrije tijd dan kunnen scheppen
Al dadelijk kwam een merkwaardige contravraag uit
het forumgezelschap naar voren, nl.: WIL de gemiddelde
Nederlandse huisvrouw eigenlijk wel vrije tijd? Bedoeld
werd dus haar houding tegenover die vrije tijd, waarbij
verscheidene factoren in het spel bleken te zijn.
Uitvoerig zijn ook de mogelijkheden de revue gepas
seerd die de huisvrouw kan aangrijpen om vrije tijd te
scheppen. Kortom, het werd een o.i. instructief gesprek
dat wellicht vele van onze lezeressen-huisvrouwen van
enig nut kan zijn.
MEVROUW C. BLANKESTUN-VAN BOVEN, w.. lot haat-huwelijk in 1954
maatschappelijk werkster bij de Hervormde Stichting voor Kerkelijk Sociale Arbeid
te 's-Gravenhage en is thans nog tweemaal per week als maatschappelijk werkster
verbonden aan de staf van de consultatiebureaus der P.S.V.G.: de Prot. Stichting voor
Verantwoorde Gezinsvorming te 's-Gravenhagc. Mevrouw Blankcstijn heeft twee
kinderen, resp. 6 en 4 jaar oud.
,'oormalig Ned. Indië geboren,
schrijven van een meisjesboek
jeugdhoekje in het Indische
van vier kinderen: de oudste
MEVROUW M. H. DEN OUDEN-HILLE, in het
kwam in 1946 naar ons land. Zij vond tijd voor het
dat over haar jeugdjaren handelt. Voorts heeft ze ee
blad „Tong Tong". Mevrouw Den Ouden is moeder
is bijna 8 en dc jongste bijna 2 jaar oud.
MEVROUW D. LEVI—HOLDERT. werkend onder de naam D. Holdert, is
directrice van het Instituut tot Voorlichting bü Huishoudelijke Arbeid (IVHA) van
de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen te 's-Gravenhage. Ze heeft drie kin
deren, van respectievelijk 17, 13 en 2 jaar oud.
mand die ondanks haar drukke
espectievelijk de lagere school,
tijn in de hoogste klassen van
MEVROUW A. C. SWITTERS-VAN POPTA is i<
gezin (moeder van zes kinderen tussen 8 en 18 jaar,
de MMS en het gymnasium bezoekend) lerares kan
een christelijke HBS. Haar vak is Frans.
MEVROUW B. KORTEKAAS-DEN HAAN was aanvankelijk bü het onderwijs
werkzaam en stapte in 1938 over op de journalistiek. Zij redigeert het maandblad
voor de Boerinnen van de KNBTB, heeft een vrouwenrubriek in „Boer en Tuinder"
en enkele radiorubrieken, o.m. de bekende vrouwenrubriek „Waar voor uw geld"
voor KRO en NCRV. Ze bekleedde verscheidene functies in vrouwenorganisaties,
was o.m. acht jaar voorzitster van de Ned. Huishoudraad. Mevrouw Kortekaas heeft
twee kinderen: een zoon van 20 (in dienst) en een dochter van 14 (MMS).
MEVROUW A. HOVINGH-KRAYO, samenstelster van „Blad Zij", die elke week
ook leiding geeft aan de redactie van de rubriek „Ruimte voor ons", was voorzitster
van dit forum.
Mevr. C. Blankestijn.
Mevr. M. H. den Ouden.
Mevr. D. Holde,
draaien?
-w» V vb -w V "W VB WW WW 'W W J J is dat de kinderen tegenwoordig niet
zo veel meer zingen als vroeger. Je
hoort hoogstens: O ja, dat liedje heb-
toen er een maansverduistering was. 'hen wij ook thuis op de grammofoon-
Kinderen van de familie, waar ik juist plaat.... Maar ze kennen niet eens de
op visite zat brachten dit ter sprake woorden, „want het gaat zo vlug",
vroegen: „Moeder, wat is nu maans- Terwijl het toch heerlijk is versjes met
VOORZITTER: Er wordt tegenwoor
dig zo ontzaglijk veel over de „vrije
tijd" voor de huisvrouw gepraat, dat
het ons nuttig leek allereerst aan dit
forum te vragen: hoe staat de ge
middelde Nederlandse huisvrouw te
genover vrije tijd? Wat is haar hou
ding daartegenover? Anders gezegd:
Zou ze eigenlijk wel vrije tijd willen?
KORTEKAAS: Ik geloof, dat heel
veel huisvrouwen het gevoel hebben
geen goede huisvrouw te zijn als ze
naar meer vrije tijd zouden gaan om
zien. Ik bedoel: zij hebben een soort
schuldgevoel als ze bijv. in een mu
seum ronddwalen of als ze een boek
lezen. Alsof die tijd eigenlijk aan haar
gezin onttrökken werd en beter besteed
had moeten worden. Ze denken dan
aan „gestolen ogenblikken", waarin ze
eigenlijk kleding hadden moeten ver
stellen of zo iets. En daarom durven
ze ook niet zo gauw over die drempel
van „meer vrije tijd'1 heen te stappen.
VOORZITTER: Hoe zou dat schuld
gevoel kunnen ontstaan?
SWITTERS: Misschien wel uit het
calvinisme... Wc hébben nu eenmaal
rekening te houden met een brede
volkslaag die niet frivool is en die
werd opgevoed bij „het verrichten van
arbeid" en het „zegen hebben op ge
daan werk." Ik geloof dat dit er nog
héél diep inzit bij de mensen. Men
durft eenvoudig niet de luiers en de
hele keet in de keuken te schoppen en
de huisdeur achter zich dicht te doen,
als daar eens aanleiding toe bestaat.
Die houding hébben we niet en deze
wordt ook niet bepaald gestimuleerd
door de inrichting van onze huizen.
Want we bezitten toch allemaal onze
kamer-en-suite? Tenminste.... tot voor
kórt. We hebben toch allemaal on
ze kasten, laden en planken? En we
bewaren óók alles! Het is volgens mij
gewoon een kwestie van volksaard en
opvoeding.
BLANKESTIJN: Ik dacht, dat we
eigenlijk zo'n beetje tussen twee tijden
in schommelen: aan de ene kant het
verouderende beeld van de vrouw-in-
huis. de vrouw die alleen huisvrouw be
hoort te zijn en aan de andere kant het
moderne beeld van de vrouw, die toch
ook recht heeft op haar plaats in de
samenleving, al heeft ze dan een stel
kinderen. Ik constateer dat botsings
verschijnsel heel vaak bij vrouwen:
volgens mij het gevolg van zoWel het
oude als het nieuwe beeld. Enerzijds is
er de neiging van de vrouw er op uit
te trekken, bijv. door lid te worden
van een gymnastiek- of sportvereniging,
door huisbezoek voor de kerk te ver
richten. door deel te nemen aan een
gesprekskring e.d.. maar anderzijds
komt er dan ook dat schuldgevoel, in
de geest van: Ja, maar. mijn oor
spronkelijke taak... Er is dus nog geen
evenwichtssituatie tussen beide beel
den of opvattingen in ons land. En
misschien komt daar ook nog bij dat
da gemiddelde Nederlandse huisvrouw
te weinig soepel is. om vlug „over te
kunnen schakelen".
SWITTERS: Als w§ maar'met z'n
allen tot het inzicht zouden kunnt
DEN OUDEN: Dat wel,
er mij niet veel van aa
de zon schijnt, „plicht" of niet, dan ga
ik wandelen met mijn zoon. Het is
natuurlijk wel makkelijk om hier te
stellen: je moet je van de buren niets
de gevolgen kunnen
KORTEKAAS: Ja, dat dacht ik toch
wel.
DEN OUDEN: Maar neem nu de
die door „kleine kinderen
.Moeder, wat is i
verduistering?" Wat zei ze? „Vooruit,
twee, drie buiten spelen of... r
Terwijl er toch makkelijk
aantrekken,
dan toch maar zijn dat je er bij hen geen hulp" volkomen gebonden zijn. eenvoudig antwoord gegeven had kun-
volkomen „uit" kunt komen te liggen, nia imnnon or fn^i, mnoiinir v.o->n" ---
je kinders bij de piano te leren.
KORTEKAAS: De fantasie zal dus
eerst moeten worden gestimuleerd!
1Het beleven van „vrije tijd" is tegenwoordig aan de
orde van de week. Tenminste, als het officiële
werknemers betreft, waartoe de huisvrouwen nu
eenmaal niet behoren. Heeft de huisvrouw dan
geen recht op „vrije tijd"?
2. Aangenomen dat die huisvrouw daar recht op heeft,
zou zij zichzelf deze „vrije tijd" kunnen scheppen?
Door een grotere doelmatigheid, een zekere effi
ciency in haar huishouding bijvoorbeeld?
3. Zou meer „vrije tijd" ook kunnen worden gecreëerd
door toepassing van de moderne „technische bij
stand"?
omdat je zo „raar" doet. En dat
geen pleziertje, want je* bent toch als
buren vaak, wat wederzijdse hulp be
treft, op elkaar aangewezen? En ja,
dat schema, dat patroon: ik geloof niet,
dat we de huisvrouw van dat schema
èf moeten brengen
kunnen er toch moeilijk een „baan"
bij nemen? Het enige is dat je er dan
's avonds op uit kunt, tenminste, wan
neer je mèn thuis is.
SWITTERS: Inderdaad, je moet i
BLANKESTIJN: Maar dat is toch
al iets? En een baan behoeft het niet
'dat* zaMrouwens altijd te zijn; die andere bezigheid raad komen
hiina nnmnsPliiVo iLir 7iin wii maS v0°r part een handwerk, r>;_ u
ÏS'S-ÏA I»*?0*"?!1 e«n. bezoek betekenen.
Wat dat betreft zijn er onbegrensde
mogelijkheden, waardoor afstand kan
worden geschapen tegenover het „sla-
venachtige" werk in huis.
KORTEKAAS: Je kunt creatief zijn
SWITTERS: Ja, maar dan moeten op alle mogelijke gebieden. En de er-
we óók weten, waaróm de huisvrouw varing is daarbij meestal, dat men over
nogal eens in haar schema kan vastlo- «nverrnoeje reserves blijkt, te beschik.
ken. Juist d
pen. Volgens mij omdat heel wat doet kun je
BLANKESTIJN: Een punt dat ik
^»v~. nogal somber inzie. De Nederlandse
al die kanten toeleven.' En dat eist huisvrouw met haar „calvinistische in-
niets meer of minder dan de hele f^lliag heef^m.L toch wel iets stijfs.
Altijd meeleven met je kinde
kan geprobeerd worden haar tot
praktijk te stimuleren die haar niet m
dat schema doet vastlopen, die haar
met andere woorden er de betrekke
lijkheid van doet zien.
Ik heb soms de indruk dat ze zich
een beetje voor schaamt met haar kin
deren kind te zijn door bijv. met ze
mee te plakken en te knippen. En dan
soms te moeten bekennen dat ze veel
onhandiger is dan haar kinderen....
huisvrouwen mét het huwelijk de huis
houding en-alleen-maar-de-huishou-
ding hebben geïncasseerd. Anders ge
zegd: ze hebben verder totaal niets.
Dén is er ook na hard werken een
„heilige voldoeniftg" of een „met ere
bekaf zijn". Hoe vaak hoor je niet: het dorp
Héérlijk, ik heb de hele dag die kast
het huishouden, weer veel beter te
gen en tijdens het huishoudelijke werk
kun je dan weer fantaseren op wat je
wacht na je dagelijks „gewoontewerk".
tellen. Die houding bij je kinderen kun
je al van vroeg aan stimuleren door
ze voor te lezen, door samen met ze
te gaan knutselen. En als je dat laatst®
niet kunt, er eens een boekje over ko
pen, zodat je het léért!
J langstelling
HOLDERT: Maar dat er in dit op- vrouw tot man, vai
zicht een gebrek aan fantasie bestaat, deren. Ik geloof dat we het zo kunnen
bewijzen bijv. de grammofoonplaten zeggen: Is er de goede belangstelling
waarop sprookjes worden verteld. Dat voor de ander, wel, dan is de „vrije
is toch volkómen fantasieloos om zo- tijdsbesteding" in all® mogelijke op-
iets via de grammofoon te laten af- zichten voorhanden.
VOORZITTER: Tenslotte moeten we
het nog even hebben over de techni-
sche bijstand, die de huisvrouw tegen-
KORTEKAAS: Het gaat er dus heel woordig kan worden geboden. Waar-
concreet om of we wel voldoende be- aan zou u de voorkeur geven, want het
lijkt me dat er nogal wat kaf onder
t kast
KORTEKAAS: Hebt u volkomen ge-
11 jk in: in een flat is een koelkast
dringend geboden. Maar neemt u nu
mdere huisvrouw eens wat anders: de huishoudmachi-
bij voorbeeld. Die kleine hand
buiten be-
HOLDERT: Ik
met kinderen een centrifuge willen
aanraden. Deze lijkt me naast de ge- mixertjesTa*at"ik
bruikelijke apparaten zoals stofzuiger schouwing, die zijn wel gemakkelijk
o" strijkijzer (maar dan verstelbaar Maar die grote „monumenten" met
licht sewicht) het eerst nodige! ai His huinctiiviron?
SWITTERS: Ik herinner me dat wij,
>g maar betrekkelijk kort getrouwd,
avonds met de hulpprediker
gezellig Shakespea-
- w -- lazen. Zuiver als ontspanning. Ook
schoongemaaktWaarom? Omdat ik heb toen de ervaring opgedaan dat
er géén behoefte is aan andere din- je, na zoiets eens per week gedaan te VOORZITTER- Er
gen! hebben, weer veel beter tegen alle huisvrouw er eens
huishoudelijke beslommeringen be- ha
ae anaere j
en licht gewicht) het eerst nodige
Overigens denk ik bij technische bij- o
stand niet alleen aan apparatuur, maar keDi dan "dat'
al die hulpstukken? Je bent er langer
bezig ze telkens schoon te ma-
praktisch nut
andere gemakken, zoals voed- hebt. Bovendien zijn ze pas nuttig als
1. - ze altijd bedrijfsklaar hebt staan...
héb daar altijd maar ruimte voor!
sel uit blik. met name baby voedsel, de
papieren luiers (voor op reis of met
logees), enzovoorts. Velen denken dat De ervaring is trouwens, dat je
haar baby tekort doen wat vitami- eerste tijd vrij veel gebruikt.
de
BLANKESTIJN: Maal
kant. Mijn indruk is. dat de
die wél de behoefte hebben buitenshuls
te zijn: een baantje erbij, of in be
sturen zitten, deze behoefte tevéél heb
ben! Waardoor op een gegeven mo
ment naar de andere kant het even
wicht zoek raakt en daar krijg je dan
óók weer spanningen. Waarmee ik
maar wil zeggen dat de oplossing niet
zo gemakkelijk is.
SWITTERS: Die oplossing
mijns inziens wel als de vrouw
maar bewust werden dat het nooit vol
maakt is; dat je nimmer een ideaal
toestand bereikt.
VOORZITTER: Mevrouw Blankestijn ^'^kt
sprak in dit verband terecht
begrensde mogelijkheden".
wel aardig als de forumleden nog
paar van die voorbeelden zouden
betreft bij blikgroenten,
daarin zijn de vitaminen dikwijls be- langzaam
gezegd dat de zal bij jullie thuis wel anders zijn..." ter behouden dan in zelf bereid voedsel, staan... Zonde hè,
VOORZITTER: Ziet u niet zoveel
:n wasmachine?
elkaar te hebben, dat alles glimt, bevi
haar huis(houden)
toch voorkomen. Maar
dat nergens
le
mogen be-
onrechte
eveneens gezegd, dat de houding van
de huisvrouw ook en vooral bepaald
wordt door de buurt, door de familie.
ongerechtigheden denken: of dat verschrikkelijke nette
SWITTERS: Om te beginnen zijn er zich dan
1 het huishouden zélf al verscheidene wanneer
BLANKESTIJN: Toch. ondanks het
nimmer volmaakt zijn van de dingen,
mag de huisvrouw m.i. wel stellen dat
er een bevredigend evenwicht in haar buurv
leven bestaat. Een evenwicht tussen de -
bezigheden in en buiten het huishou-
je je creativiteit toch behoor
lijk uit kunt leven; aan kleertjes ma
ken voor de kinderen waar je ongeloof
lijk veel voldoening
BLANKESTIJN: En ik denk
handwerken, iets wat ik vroeger
voudig verschrikkelijk vond! Tót een met
vrouw mij eens zover kreeg. En je j
Ik ben een verwoed handwerkster, dat
Ontzettend leuk.
DEN OUDEN: Het hangt er natuur-
ic uu-ïiWL- wel van af wie er bij je op bezoek
kun+ hebben komt- Als het moeders van kinderen
jjjfi begrijpen ze het
puntgaaf bij je in orde
nu niet elke dag
zijn. dan gj
heerlijke sfeer kweekt!
DEN OUDEN: U kent toch wel het
uwi uc idiujuc verhaal van de man wiens vrouw elke
kennissen. Men geneert woensdag de flat een goede beurt gaf?
„het niet in orde is". Als hij dan 's avonds thuis kwam, zei
bijv. iemand op bezoek hij steevast waarderend: „Mmmmm.
wat ruikt het hier schoon..." Hij ging
daar nog een half jaar
woensdag
HOLDERT: Die acht ik minder no
dig dan een centrifuge. Wie een email-
Ie kookketel gebruikt en een zelfwer
kend wasmiddel, kan haar was kraak
helder krijgen. Daarna uitspoelen, in
de centrifuge en het is ondanks ons
vochtige klimaat in een wip droog.
BLANKESTIJN: Bovendien: zo'n
wascombinatie of wasautomaat van te-
door nadat 8en de tw'ee mille legt verplichtingen
dat het gevaar ervan is, dat je ze
1 zeker in de kast laat
van zo'n investe
ring... je had er misschien iets veel
plezierigers voor kunnen kopen.
HOLDERT: Zojuist is terecht ge
zegd: men overlegt tevoren bijna niet.
iemand die oVerwoog een mixer aan
te schaffen, voornamelijk voor het be
reiden van babyvoedsel e.d. heb ik
aangeraden: Zet de prijs van zo'n gro
te mixer eens tegenover: hoeveel blik
jes babyvoedsel kan ik voor dat geld
wel kopen? En dan nog dat werk er
bij...
1 dat tijd schèpping. creatie is. dan
waren we al een stuk verder. Ik wil
hiermee zeggen dat wij die tijd dus
ook zijn eigen wèrking mogen laten
hebben. Als we dat meer beseffen kun
nen we ook heel veel dingen in het
huishouden makkelijker „nemen".
In die kentering van mevrouw
Blankestijn geloof ik ook: jonge vrou
wen voelen het „nieuwe" meer aan
dan oudere. Want dat iemand s mid
dags om vijf uur nog bedden staat op
te maken is toch iets dat onze moe
ders voor totaal onmogelijk /.ouden
hebben gehouden? Dat gebeurde na
het luchten om tien uur 's morgens.
KORTEKAAS. Of je trekt ze soms
alleen maar récht om vijf uur
HOLDERT: Kan ook. maar dat mag
natuurlijk niet elke dag. Als u het e -
ter over de houding van de huisvrouw
tegenover haar taak hebt. dan zou ik
daar nog iets aan toe willen voegen.
Namelijk de houding van de huisvrouw
tegenover haar buren want dat
speelt een grotere rol dan menigeen
beseft: of de was 's maandags wel op
tijd buiten hangt. enz. Het zal vaker
voorkomen dan men denkt, dat een
huisvrouw iets niet durft (misschien
wél wil) vanwege de buren, omdat ze
weet dat er op haar gelet wordt Dat
is in de steden zo ~1"4
tcland net zo goed.
VOORZITTER: U bedoelt: je zou je
dus moe'.en schamen als je je niet zou
houden aan een bepaalde opvatting van
„hoe hoort het eigenlijk'?
KORTEKAAS: Inderdaad, maar
let wel dat hebben we er zelf van
gemaikt. Er is pas een onderzoek ge
weest naar de tijdsbesteding van de
Nederlandse huisvrouw. Daarin vindt
u precies terug: maandag wasdag,
dinsdag strijkdag, woensdagen zo
vervolgens. Echt het schema, het pa
troon van de weak.
VOORZITTER: Hebt u in de nieuwe
wijk ook de ervaring dat de buren op
u letten, mevrouw Den Ouden?
VOORZITTER: Ik zou graag iets an
ders aan de orde willen stellen, overi
gens ook in verband met de houding
van de huisvrouw, welke we immers
nog steeds onder de loep hebben.
Er is eerder gesproken over de vol
doening die het werken in de huishou
ding sommigen kan geven. Maar er
is toch ook dat onbevredigende aspect
van steeds dezèlfde dingen te moeten
doen. terwijl vaak van dat werk een
uur later niets meer te zien is Is óók
dat misschien een van de factoren loop
waardoor het gevoel ontstaat het al- aap,
tijd druk te hebben, doorlopend ver- Daar hèbt u dus weer zo'n geval: je
moeid te moeten zijn? moet het al doende te wéten komen
HOLDERT: Het zal voor iedere huis- en dan blijkt het een zeer grote voldoe-
vrouw weer anders liggen omdat de ning te geven.
temperamenten aanleg van de DEN OUDEN: Het blijkt dus. dat
komen
kinderen
er wel een beetje
is mijn ervaring.
SWITTERS: En denk eens
n slijtage, een chronische kwaal
meeste gezinnen,
VOORZITTER: Waarmee
het best als alles wilt zeggen: die meeste
if ,c toch niets van.
Je doet dan alles, met alle ellen
de daaraan verbonden (lakens drogen
en strijken, brrr) en dan haal je je in
feite nog méér werk op de hals, hoe
raar dat op het
klinken.
SWITTERS: Maar er zijn ook heel
wat vrouwen die van instrumenten
houden. Ik niet hoor; ik kan in de
- -
KORTEKAAS: Ja, maar u bent niet
DEN OUDEN: Precies.
Althans
KORTEKAAS: Dat is het em.
vrouw moet vaak aan die dingen ont
dekt worden. Ik herinner me een spe
ciale week voor moeders te hebben bij-
eens helemaal wege bijv. versleten bekleding op
KORTEKAAS: Een beetje rommelig-
gezellig mag dus wel. moet misschien
d® zelfs wel.
HOLDERT: Je moet de mensen in
gewoond, waarbij
„uit" waren. Er werd daar
knutseld. Nóg zie ik een boerevrouw wege
stuurs zeggen toen haar gevraagd
werd of ze óók een pop wilde maken:
„Ie denke toch zeker nie dat ik on-
wies bin?" Maar nadat ze een tijdje
had lopen mopperen ging ze het toch
s proberen. En na af-
zo trots als een oude
n ding had gewrocht....
stoel op e
HOLDERT: Het loopt in elkaar over
Neem kussens die smerig worden en
die je heel gemakkelijk kunt overtrek
ken,^ maar waar je alleen niet toe
Zo zijn er.tal van ..grensgebieden'
Ik
zeggen: heel erg
naar de slordige kant is fout. maar
heel erg naar de nette kant is al even
mis de waarheid ligt ook hier in
het midden.
Mag ik een voorbeeld van „dat net-
geven? Ik ken een echtpaar bij
0jjc.iv uujjJE/in riet
ander verschut. Maar toch is het steeds voorai het huishouden zélf al zoveel het angstwekkend netj-
terugkeren van bepaalde, geestdoden- ontspannende werkjes kent. Daarvan kamer is een toonkamer
de taken voor de meesten zeer onoe- no„ wmen noemen het winke- te valt op je als je binnenkomt. Laatst ker
viedigend En dat zal ongetwijfeld ook ,en. naarsde groenteboer, de slager, was
een permanent gevoel van moeheid de enz. Je moet toch weten kind
kunnen veroorzaken. ^.aar n" v'"d wat er aan de hand is. wat de koopjes
ik het leuke van iemand die ook een Z1jn? Desnoods „parkeer" je daarvoor
taak buitenshuis heeft en dan sluit wederzijds je kleine kinderen met je
ik even de moeders van zeer Jon?e buurvrouw bijvoorbeeld,
kinderen uit dat ze dén haar huis
houden als een soort sport gaat zien. SWITTERS: Over de kinderen ge
ul. hoe ze in dat huishouden in de sproken ik geloof dat ook een be-
kortst mogelijke tijd het meest# kan wust meeleven met die kinderen al zo
bereiken. Ze kweekt daardoor als het bevrijdend kan werken. Als ze op
ware een heel andere houding t.o.v.
haar huishouding dan haar „collega",
die daar louter-en-alléén in werkzaam
is Dus een andere houding die er toe
kan leiden dat je ook 's avonds om tien
uur nog een kamer gaat doen.
VOORZITTER: Maar we kunnen
toch moeilijk tegen de huisvrouwen zelfs moedei
zeggen: als je moe bent van Je huis- ke
houding, zoek er dan eens wat extra's
SWITTERS: Precies. Als j-
oor hebt. kan je leven als huisvrouw
.dingen. Maar helaa;
schrikkelijk veel vrouwen die net an
dersom doen; ze poetsen, boenen,
schrobben... En de kinderen worden de
deur uitgestuurd, want „binnen is al
les schoon".
SWITTERS: Ben ik helemaal met u
eens. Hoe mooier het huis, hoe min
der leefbaar voor de kinderen. Wij
oud huis en een paar
ns is alles van top tot
teen gemoderniseerd. Wat zie je: dat
al de kinderen daarvandaan bij ons
op zolder komen spelen, waar we nog
oude kleren hebben en gordijnen, waar
ze hun fantasie nog kunnen uitleven....
VOORZITTER: We mogen dus wel
DEN OUDEN: Het beste bevalt
mij altijd: 's avonds de was koken, dan
kan ze 's nachts uittrekken, 's mor
gens uitspoelen en door de centrifuge,
dan hangt het heerlijk vroeg buiten
en is het spul tegen de middag droog.
KORTEKAAS: Maar is het wat die
dure apparatuur betreft eigenlijk niet
zo, dat men zich bij de aanschaf te
weinig realiseert wat je er precies voor
krijgt? Terwijl er toch genoeg instan
ties zijn die heel objectief over die
dingen kunnen voorlichten.
iedereen...
SWITTERS: ...ik bedoel maar. je
moet ook met die technische bijstand
blijven zoals je bent...
willen aanraden als r
dig zijn die kleine elektrische ventila
torkacheltjes. Die dingen zijn gemak
kelijk in voor- en najaar voor ver
warming, je kunt er je haar vlug bij
HOLDERT: Klagende dames komen dfogen (haardroger daardoor overbo-
h.o> v,.„4 -kinderslaapkamer
de huis- concluderen dat het bezig zijn
de kil- kinderen oneindig nuttiger en heerlij
ker is dan bijv. ramen zemen. Het is
goed. geloof ik, dit eens zwart op wit
de krant te zetten.
dig) je kunt
vlug mee verwarmen en s zomers
kun je het ding (koud) als ventilator
gebruiken. Kortom: je kunt een hele
boel met dat ding doen en het is niet
eens duur ook. Zo zijn er nog meer
slimme dingen. Ik heb mijn venster
bank. die niet bijzonder mooi was
„overtrokken" met plakplastic. Je kunt
het heerlijk met een natte doek af
nemen. En hetzelfde geldt voor kast-
DEN OUDEN: Maar géén t.v. heb- planken, al is dit even een grote uit-
statusverho- gave. Maar het gaat veel en veel lan-
ger mee, het staat altijd correct en
het spaart je tijd
meestal als het te laat is en dan kun
nen die instanties er ook niets
aan doen.
KORTEKAAS: Overigens is h«
die „bijstand" ook vaak een
kwestie. Je doet niet meer m<
je geen koelkast of tv. hebt.
vaak juist
gend. Bij sommigen althans. Een koel
kast reken ik er toch niet altijd onder.
KORTEKAAS: O ja. en gaat het dan
over iets waarover je als moeder nooit
eerder hoorde, zie dan eens wat lec
tuur te bemachtigen om metje-kinde-
.bij" te kunnen blijven. Ik ken ken. °Heeft „efficiency"
1dje daarvoor schriftelij- ding zin, denkt
zijn gaan volgen.
geestelijk wat op te frisseu.
HOLDERT: Ja, het werken bijv<
VOORZITTER: We komen nu tot het
7.0 doelmatig mogelijk werken in de beeld, dat ik niet domweg
huishouding of: met een minimum aan
energie een maximum resultaat berei-
ide huishou-
verstand. Je
op het plat-
HOLDERT: Dat zou Ik nu rustig
willen aanraden. Waarom" Het schept vól zijn van ontspannende dingen, die anders
afstand Juist van dat sleurwerk. Door je de nodige spankracht kunnen ge-
die andere belangstelling (buitenshuis) ven. Mijn zoon bijv. een jongen van
van de huisvrouw krijgt ze een ande- 16. is de laatste tijd wég van kerk-
re geestesgesteldheid, waardoor ze bouw. Wat doen we? Speciaal
haar huishouding in een heel ander hem op
perspectief gaat zien.
KORTEKAAS:
standaardschema
°°g ken op papier, want om te beginnen
iedere huisvrouw en elk huishouden
je houdt je als huisvrouw er
toch met aan. Wel geloof ik dat het be
langrijk is. wanneer je 's morgens
vroeg in je hoofd hebt wat je zoal op
zo'n dag gaat doen. Dus: een zekere
planning acht ik nodig cn lijkt me ef
ficiënt. Nu geloof ik. dat de Nederland
telkens proberen „uit jezelf te treden'
om je dan af te vragen: Kan het alle
maal bij nader inzien niet wat eenvou-
Ik Beloof niet dat ie di8er? Dus steeds vooruit denken. Dan
ik geiooi mei aai je „wtino
daarbij kunnen vervangen door vlekvrij staal.
daarbij
vind ik toch wel prachtig
?o er het extra werk graag voor over.
HOLDERT: Natuurlijk is het ook
n individuele kwestie en daar moet
de nodige ruimte voor laten. Hoewel
"inent tegen de „salon", de
kamer" ben. Die is uit de tijd.
DEN OUDEN: Maar wat dienen
nu te verstaan onder „buitenshuis"
Zojuist is in negatie-
voorbeeld
zondagmiddag allerlei ker
ken bekijken in de siad. Wanneer je
als ouders „antwoordt", dus reageert HPHH
op datgene ^wat^in bepaakte perioden zjjn gebouwd. Juist daardoor moet je
vloerbedekking, inrichting en goede ik pe.r*toent tegen de
verlichting van de keuken, geen tafel- monl* kam,>r h*n
kleedjes, gebruik van vlekvrije mate
rialen. Dat zijn allemaal punten die
veel werk kunnen besparen. Ze ko
men primo aan de orde bij het oprich
ten van elk nieuw huishouden.
huizen niet bepaald op efficiency huisvn
VOORZITTER: U zou dus iedere
kind lééft, dan
gaan nadenken ding t
'Kstoén' willen zitten". H» TiSAJf WSSïl1 ?iK.n„.door„.p:'bl'ïaiiS
in alles zijn. den mijn
de belang- gesprekje over het concili
w. Voor de High brow" Helemaal n
zal dat een kunstzinnige, voor de even later hadden we het
andere een organisatorische bezigheid lollies en zei mijn
KORTEKAAS: Het kan v
Al naar de geaardheid er
stellingssfeer
binnen zal blijven dragen. Laatst had- 0f andere voorlichting hoe je je huis
den mijn zoon en ik een heel boeiend zó kUnt inrichten, dat je zo min moge-
SWITTERS: Dat is de andere kant.
maar een efficiënt huishouden in de
volle zin zou voor mij een ontluisterd
huishouden zijn.
BLANKESTIJN: Vooral aan tafel zou
ik niet het absolute minimum willen
hebben, omdat het van de hele dag juist
het tafelen, liever natafelen is, wat niet alleen gevaarlijk,"
je gezin zo'n betekenis kan heb- ondoelmatig. Ik denk ook
leert met een moeilijk viscouvert om
te gaan zij daar later alleen maar pro
fijt van kunnen hebben.
KORTEKAAS: Janiet al te nuch
ter en zakelijk worden. Maar in aan
sluiting op wat mevrouw Holdert al zei:
het is. geloof ik. puur een kwestie van
instelling en smaak.
HOLDERT: Dat is wel zo, maar toch
geloof ik dat de Nederlandse huisvrouw
wat de efficiency betreft over een ze
kere drempelvrees beschikt. Wat ik
nog aan mijn verhaal zou willen toevoe
gen is. dat de huisvrouw over goed ma
teriaal moet beschikken. Dus niet een
eeuwig gammel snoer plus stekker aan
de stofzuiger, die met een stukje pleis
ter bij elkaar worden gehouden. Dat is
ook
ik altijd dat je de vaat tisheid kunt vergroten.... Bijv
ben. Daar moet ook de entourage
ik haast zeggen van die tafel mede toe
uitnodigen, nl. tot het gesprek van het plank
gezin.
.ereniging derhalve en het raam zou springen als hij
)or weer een ander betekent het op kauwgom kauwende herkauwer
jn tijd een goed boek ter hand ne- zou tegenkomen Het is
en. of eens een bijzonder handwerk, sèmen
SITTERS: Denkt u dat iedere vrouw DEN OUDEN: Ik moet
moet worden geacht tot het ken aan het geval dat ik meemaakte zijn...
elk kopje op reis
eSamenvattend: het zo
huis doelmatig mogelijk inrichten van je
dus „alles hujs acht ik vereiste nr. 1.
VOORZITTER: Vereiste
■il zeggen dat er nog mé
SWITTERS: Volkomen met u eens.
Bovendien hebben al die dingen die je
oppervlakkig tot de vormen zou moe-
n rekenen in werkelijkheid een vaak
gelijk lichte dineen (waar ie dus zeen l€n reKen€n Jn werxeujicneia een vaak tijk is: geer aües een vaste plaats
stof op ziet) en geen stoelen die fe in YeeJ diepere betekenis. Mijn ervaring huisWant daar mankeert het
wiebelende strijkplank en zo
Koop dan meteen een strijk-
■net verstelbare werkhoogte. Men
moet die dingen niet laten sloffen, maar
laten repareren of vernieuwen. Dat
haal je er altijd uit
KO
rijk i
SWITTERS: Toch
5 dat als je de kinderen vroeg
ren leert en ook het tafelen enige
ik niet alles geeft bijv. dat je je kinderen ook en-dat" is gebleven
de meeste huishoudens óók vaak
kost het zoeken naar waar „dat
extra tijd.