tonen hoe
hen zien
Tekeningen
kinderen
Kernwapen-rapport Synode
van twee zijden belicht
Wedgwood-schilderijen in
„De Lakenhal"
Vreemde volken in Leids museum
NIEUWE LEID SC HE COURANT
962
VRIJDAG 30 NOVEMBER W61
Voor studenten in LEIDEN
Het herderlijk schrijven van de hervormde synode over de kernwapens,
een boekje dat een voor een kerkelijk geschrift ongewone belangstelling
geniet, was gisteravond onderwerp van gesprek voor de Leidse hervorm
de studentengemeente, die bijeen was in de consistorie van de Pieterskerk.
De discussie werd ingeleid door ds. W. Dijckmeester, secretaris van de
synode, en jhr. W. H. Savornin Lohman, luitenant-kolonel der Generale
Staf. Ds. Dijckmeester gaf als zijn oordeel te kennen, dat men door de uit
vinding van wapens van een aparte orde in een beslissende situatie is
aangeland. De synode heeft „nee" tegen die wapens gezegd en men kan
zich afvragen, met welk recht van spreken. Deze bevoegdheid wordt ont
leend aan het Evangelie, dat immers als het ware is gemaakt voor het
scheppen van verontrusting.
Het gebruik van kernwapens biedt de
praktische zekerheid van zelfvernietiging.
Men treft bovendien niet slechts de eigen,
maar ook volgende generaties. De over
heid erkent dan ook, dat wij de kern
wapens niet kunnen gebruiken, maar zij
voegt eraan toe, dat wij ze evenmin kun
nen missen. Deze paradox nu wil het
geschrift van de synode verbreken. De
synode meent, dat men hier te maken
heeft met een fundamentele dubbelzin
nigheid, die onaanvaardbaar is. Wanneer
de betrokken wapens niet kunnen worden
gebruikt, dan moet de Kerk zeggen, dat
ze ook niet mogen worden aangewend.
Zeker, de Kerk erkent de mogelijkheid
van het voeren van een rechtvaardige
oorlog, maar zij is van oordeel, dat doel
en middelen hierbij in een redelijke ver
houding tot elkaar moeten staan.
Eerste maatregel
De synode heeft zich voorts de vraag
gesteld: waar woont de ongerechtigheid?
Dat is zeer moeilijk te bepalen. Hierbij
mag geen zwart-wit schema worden ge
bruikt, geen tweepolig wereldbeeld. Wan
neer de zaken zo staan, dan kan worden
overwogen of coëxistentie met het Oosten
mogelijk is, moeten verantwoorde risico's
worden genomen om het wantrouwen te
doorbreken. In het rapport van de synode
Agenda
voor Leiden
en Den Haag
Vrijdag
Pieterskerk, 8 uur: Interkerkelijke
dienst t.g.v. overlijden Prinses Wilhelmi-
Prediker, 210.30 uur: bazaar Herv.
wijkgemeente Molenwijk.
Leiderdorp, Hervormde kerk, 8u.:
Gezamenlijke herdenkingsdienst Her
vormden en Gereformeerden.
Schouwburg. 8 uur: Gemengd Kunst
abonnement K. en O., Elisabeth Ander
sen, Guus Hermus en Henk van Ulsen
in „Meesters der vertelkunst".
Boerhaaverestaurant, 8 uur: Onderwa
ter Jagers Club, diavertoning.
Stadsgehoorzaal, 8 uur: Jubileumavond
P.C.
i L.
j, Kon. Schouwburg, 8.15
uur: Haagsche Comedie met „Schweijk
in de Tweede Wereldoorlog".
Diligentia, 8 uur: Edmund Kurtz, cel
lo en George van Renesse, piano.
Gemeentemuseum, 8.15 uur: Jeugdor
kest Haganum o.l.v. A. B. M. Bruns,
m.m..v. Jan Schmitz, orgel.
Zaterdag
Prediker, 2—10 uur: bazaar Herv.
wijkgemeente Molenwijk.
Bevrijdingskerk, eind Montgomery-
straat, 7.30 uur: Avondgebed van Her
vormden en Gereformeerden.
Den Haag, Kon. Schouwburg, 3 u.:
Werkgroep Haagsche Comedie met „Het
gedwongen huwelijk" en „Improvisatie
8.15 uur: Haagsche Comedie met „Tocht
naar het duister".
Kurzaal, 8 uur: John Cottrane Kwar-
tCGebouw K. en W.,. 8.15 uur: Het Re
sidentie-Orkest o.l.v. Alberto Erede; so
list: Tibor Varga, viool.
Films
CASINO (2.30, 7 en 9.15 uur): Tarzan
zijn vijanden (14 jaar)
donderdag:
Saint "LoiiiTBlues (alle leeftijden)
LIDO (2.30, 7 en 9.15 uur): Ursus (14 j.).
LUXOR (2.30, 7 en 9.15 uur): Ontsnap
ping onder spervuur (14 jaar).
REX (2 en 7.30 uur): The Alamo (14 3.)
STUDIO (230, 7 en 9.15 uur): The con
nection (18 jaar).
TRIANON (2.30, 7 en 9.15 uur): Meisjes
langs de weg (18 jaar).
Apotheken
Geopend voor spoedgevallen apotheek
Reijst, Steenstraat 35, tel. 20136. Apo
theek R. van Breest Smallenbltrg te Lei
derdorp is geopend.
Tentoonstellingen
Museum academiegebouw. Clusius
tentoonstelling (tot en met vrijdag 30
november).
Lakenhal, geselecteerde schilderijen
voor Wedgwoodprijs 1963 (tot 19 decem
ber).
De Lakenhal: jubileumtentoonstelling
Leidse amateurfotografen (tot 9 decem
ber).
Lakenhal, „Leiden in prent en teke
ning" (tot en met 10 december).
Jeugdbibliotheek, leeszalen en biblio
theek Reuvens, Plantage 6: maandag,
en dinsdag van 4 tot 530 uur, woens
dag en zaterdag van 12 tot 430 uur er
vrijdag (speciaal voor de grotere jeugd
van G30 tot 830 uur 's avonds.
Leeszaal en bibliotheek Reuvens. Bree-
straat 27, maandag en woensdag var
tot 5.30 en van 7 tot 9 uur; dinsdag 1
1 tot 5.30 uur; vrijdag van 10 tot 530
van 7 tot 9 uur; zaterdag van 10—530 uur
Bijkantoor chr. school Obrechtstraat
volw. dinsdag en donderdag van 6309
uur n.m. zaterdag 25 uur; jeugd: elke
woensdag 2—5 uur.
wordt gezocht naar concrete mogelijk
heden in deze. De vervanging van tac
tische kernwapens, die een verzoeking
inhouden ten aanzien van het gebruik
van de vreselijke strategische kernwa
pens, door conventionele wapens wordt
s een eerste maatregel aanbevolen.
Het schrijvdin stelt scherp de con
crete verantwoordelijkheid van de
christen. Het wil een voorzichtige en
tegelijkertijd vastberaden poging zijn
klaarheid te brengen in deze moei
lijke, maar uiterst belangrijke pro
blematiek. Duidelijk is toch, dat in
ie lawine van schuld die de mensheid
over zich heeft gehaald ergens een
halt om Christus' wil moet worden
geroepen. Aan wie zal het tonen van
dit stopteken eerder zijn opgedragen
dan aan de Kerk van Jezus Christus?
Luitenant-kolonel Savornin Lohman zei
zijn persoonlijke mening naar voren te
willen brengen. Hij toonde zich veront-
over de radicale en ingrijpende uit-
ken van de synode: het absolute
tegen de kernwapens en het stel
len, dat op de medewerking van
christen bij het gebruik van die wapens
niet mag worden gerekend. De luitenant
kolonel vond, dat de kernwapens niet zc
gemakkelijk kunnen worden uitgebannen
als de synode zich voorstelt. Sinds 1949
vervullen zij een doorslaggevende rol bij
de bewaring van het machtsevenwicht.
Het is mede aan de kernbewapening te
danken, dat wij hier in betrekkelijke
vrede, vrijheid en gerechtigheid kunnen
Jhr. Savornin Lohman ontwikkelde ver
volgens vier bezwaren tegen het herder
lijk schrijven. Iiï de eerste plaats was hij
van oordeel, dat een eenzijdige voorstel
ling van zaken wordt gegeven, waarbij
Dit is de jas, die hij nodig heeft:
double face, met mohair effect.
jitdes
met hoogst moderne Z
len breikraag of capuchon
volmaakte bescherming tegen
regen, sneeuw en hagel
sportief en toch gekleed.
i...voor een prijs, die U niet
aor mogelijk zou houden.
onbegrijpelijk is, dat men niet het oordeel
terzake-kundigen heeft gevraagd-
Een tweede bezwaar is, dat men eerst een
radicaal „nee" ten beste geeft, om pas
daarna toe te komen aan het probleem,
wat te doen om de wereld niet aan het
uit te leveren. Hierbij wordt
ontoelaatbare vereenvoudiging toe
gepast. Men heeft er onvoldoende oog
ior, dat de nieuwe situatie niet slechts
ontstaan door de kernwapens, maar ook
door het communisme.
Onduidelijk
De gedachte, dat sterkere conventionele
bewapening zou kunnen leiden tot al-
schaffing van de kernwapens, noemde de
heer Savornin Lohman irreëel. Als vierde
laatste punt vond hij het betoog te
knap geschreven, dat wil zeggen, het is
niet helemaal duidelijk, wat nu eigenlijk
wordt aanbevolen. De kernwapens zijn
aardbaar, zegt de synode, maar ze
toch ook niet eenvoudigweg af
schaffen. Maar wat wil de synode dan?
Er zijn twee concrete zaken, waar
mee men hier te maken heeft: voor
komen, dat de kernwapens worden
gebruikt en dat het westen onder
het communistische juk doorgaat.
Wil men deze twee dingen met el
kaar in evenwicht brengen, dan komt
er meer kijken dan in het rapport
tot uitdrukking komt. De mogelijk
heden zijn volstrekt onvoldoende uit
de doeken gedaan.
Bij alle waardering die hij voor
de poging van de synode had, meen
de de heer Savornin Lohman toch,
dat thans eerder verwarring is ge
sticht dan klaarheid gebracht. De
vrijheid en gerechtigheid zijn onder
belicht, het vredesaspect is overbe
licht. Wanneer men afstand van de
kernwapens doet, kan men daarop
niet terugkomen. Aanvaardt men de
kernwapens, dan staat in een ge
geven situatie de terugweg altijd nog
open. Dat is het grote verschil.
De bijeenkomst was zeer druk be
zocht.
N.Z.H.-bussen lijn 30
rijden na 9 uur niet
In verband met de reparatie aan de
Molentuinweg te Katwijk rijdt vanavond
de laatste bus van lijn 30 om 21.01. Mor
gen (zaterdag) rijden de bussen
normaal.
Jubilarissen bij afdeling
Leiden Chr. Bond van
Overheidspersoneel
Het bestuur van de Christelijke Bond
van Overheidspersoneel afdeling Leiden,
heeft de leden gisteravond een beter
inzicht kunnen geven in de nieuwe pen
sioenwet, die in de maak is. Hiervoor
had men uitgenodigd bondssecretaris
W. Wieringa. De Iedeu konden voordat
beslissingen worden genomen over deze
wet, hun mening kenbaar maken. Het
was de pers niet geoorloofd de lezers een
verslag te geven van het referaat van
de heer Wieringa en van de discussie.
In zijn openingswoord herdacht voor
zitter W. J. Loeve Prinses Wilhelmina
Groots en veelomvattend was haar taak.
Haar houding in goede en kwade dagen
kan het best worden getypeerd met de
woorden, die zij aan het wapen van Am
sterdam toevoegde: „Heldhaftig, vastbe
raden, barmhartig".
De voorzitter was blij met de nabeta-
tig van de trend. Dit is alleen tot stand
gekomen door het werk van de vakor
ganisaties.
Hierna had de heer Loeve de aange-
ame taak drie leden te feliciteren met
hun 25- resp. 40-jarig lidmaatschap van
het CNV. De heer H. Brinksma is 40
jaar lid. Hij kreeg als blijk van waarde
ring een schrijfmap. De heren J. van der
Have en J. C. Sollie zijn beiden 25 jaar
?n kregen het gouden insigne met
oorkonde.
Sinterklaas in speeltuin
Sinterklaas is ook bij de speeltuinver
eniging Rondom de Maredijk geweest.
Vele kinderen hebben aan dit feest deel
genomen. Zoals altijd bestond het pro
gramma uit versnaperingen, spontane
zang, vermaningen en luide toejuichin
gen.
Profiteer van deze fantastische
aanbieding in
J0NGENS-SP0RTC0ATS
met en zonder capuchon, nu voor
verrassend lage Coster-prijzen.
LEIDEN: Haarlemmei
ROTTERDAM: Kone Hoogstraat
Meent
Katendr. LagedijV
HOOGVLIET: W.nkelceütr
ZEIST: Slollaao
VLAARDINGEN: Liesveld
TOT EN MET DINSDAG
's AVONDS
TOT 9 UUR GEOPEND.
Haagse rechtbank
Vergif op het erf
Een landbouwer te Leimuiden had op
zijn erf vergif neergelegd, omdat hij veel
last ondervond van honden en katten die
het op de kippen hadden voorzien. In
verband met gevaren daaraan verbonden
heeft de landbouwer zich voor de Haagse
rechtbank te verantwoorden gehad. De
rechtbank heeft verdachte van het ten-
laste gelegde vrijgesproken.
Dwarsdoorsnede van beeldende kunst
de beroemde porseleinindustrie „Wedgwood" uitgeschreven schilder
competitie te kiezen, zal het niet gemakkelijk hebben gehad. In het alge
meen is jureren geen sinecure en zeker is het dat niet als degenen die werk
contribueren tot een categorie van hoog gehalte behoren.
De man die met de eerste prijs ging
strijken. Kees Timmer, zond onder de
titel „Dierenpark" een schilderij in, dat
qua „gedachte" inventief genoeg is. maar
naar ons gevoel in de schilderkun
stige verwezenlijking aperte tekortko
mingen vertoont,, tekortkomingen die
men bijv. niet ontmoet in „Hamm" van
W. Barten, wiens naam in het juryrap
port zelfs niet genoemd wordt. De wijze,
waarop hij de handen gerepresenteerd
heeft van de jonge vrouw die hij schil
derde, spreekt ervan, dat we hier met
een zeer getalenteerd jongmens te doen
hebben.
Nu heeft het aanvechten van een jury
oordeel altijd iets van „nakaarten" over
een gedane zaak. die toch geen keer meer
neemt en doorgaans de uitspraak behelst
van bij uitstek deskundigen. Ook hier is
dit het geval. „Twee figuren" van Aat
Verhoog is in de min of meer morbide
sfeer waarin het gedaan is, een aangrij
pend doek, dat terecht als tweede uit de
bus kwam, waarmee de jury tegelijker
tijd zijn bekwaamheid bewees.
Wat verder opviel was „Inge" van
R. vanwder Steene. die de brede werk
wijze zelfs voortzette tot in het bankje,
waarop zijn model had plaats genomen.
De naargeestigheid die bepaalde
woonwijken kunnen hebben, werd
treffend gegeven door H. Berserik
maar hij vergat niet tevens de inti
miteit. een bepaalde soort saam
horigheid die in dergelijke straten
leeft, er bij te schilderen.
De directe wijze waarop G. Brouw
een postbode conterfeitte, verdient met
ere te worden genoemd.
Ditzelfde geldt voor een betrekkelijk
klein schilderijtje van W. F. Voet, v
Zo zag Greetje Tegelaar (13) van de Willem de Zwijger-H.B.S. in Rotter
dam in haar verbeelding twee vrouwen in Suriname midden op straat een
gezellig babbeltje houden (zie de foto). Greetje beeldde met deze tekening
in fleurige tinten een stukje leven van een ander volk uit en dat was een
opdracht, die zij van het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden had
gekregen. Niet alleen Greetje, maar talloze kinderen kregen een dergelijke
opdracht ter gelegenheid van het feit, dat het museum deze zomer 125 jaar
bestond.
De educatieve afdeling (thans onder
tijdelijke leiding van dr. S. Kooijman.
die assistentie heeft van de andere weten
schappelijke stafleden van het museum)
schreef in het begin van dit jaar een
tekenwedstrijd uit en daarop kwamen
werkstukken binnen. In juni werden
de prijzen uitgereikt en deze maand
maakte de afdeling een nieuwe selectie,
van een expositie werd samengesteld
'an 1 december tot 2 maart is te be
zichtigen.
Ruim tweehonderd tekeningen van kin
deren in de leeftijdsgroepen van 6-10,
10-14 en 14-18 jaar maakten van de ten
toonstellingszalen een kleurig geheel. Om
de expositie in „kinderlijke" sfeer te hou
den. heeft men hier en daar ook kinder--
speelgoed uit vele delen van de niet-
westerse wereld opgesteld. Het laatste
zaaltje biedt een overzicht van methoden,
mee de educatieve afdeling werkt.
Stereopliepen
Vereniging tot
ijsbestrijding
uit een duidelijke aanleg spreekt;
meer technische beheersing zou
uitingen aanzienlijk doen winnen.
Nico Molenkamp met „Indiaan", Jaap
Wagemaker met „Zomer" (wat .brande
rij" in de kleur) en Willy Rieser met het
breed gedane „Mieke" werden eervol
vermeld.
Een goed gebouwd non-figuratief schil
derij is er van A. van der Eist, getiteld
„En los jardines de la sierra de Cordoba".
Een zeer bekoorlijk werk vonden we
,,De Vissen" door K. Franse, dat hij met
hetzelfde recht bijv. „De edelstenen" ge
noemd zou kunnen hebben.
J. Ploos van Amstel ten slotte droeg
een zeer fraai doek, „Cactussen in de
avond", bij, dat door zijn bijzondere
kleurstelling een geheimzinnige werking
kreeg.
Een tentoonstelling in De Lakenhal
een gunstige dwarsdoorsnede ver
toont van de huidige stand van de
beeldende kunst in ons land.
Tot en met 18 december te be
zichtigen.
Gijs Kording
Als voorbode van de naderende winter
heeft de Vereniging tot IJsbestrijding, die
zich ten doel stelt de ijsbestrijding op
en het zo mogelijk openhouden van de
waterwegen binnen een uitgestrekt ge
bied rond Leiden en omgeving, weer haar
jaarlijkse algemene ledenvergadering ge
houden in „Central" te Leiden.
De vergadering, die slechts door een
gering aantal leden werd bezocht, werd
door voorzitter N. Parlevliet Jr. ge
pend. In de bezetting van de bestuurs-
fucties van de vereniging trad voor het
komende jaar geen verandering op.
Hoewel het afgelopen jaar zich op
nieuw kenmerkte door een zachte win
deed de vorst einde december 1961
zijn intrede, doch was van korte duur.
Op 2 januari 1962 moest de verenigmg
tot actie overgaan en werd de gehele
vaarroute opengebroken vanaf Rotter
dam, over Den Haag en Leidschendam
naar Leiden, en om de west naar Kat
wijk, vervolgens via de Zijl, Kagerplas-
sen, Warmonderlee, Haarlemerringvaart
tot Oude Wetering en vervolgens
Heimanswetering en de Oude Rijn
terug naar Leiden.
Tijdens deze breekactie werden be
halve voor particulieren ook goede dien
sten verleend aan acht in het ijs vast
zittende schepen van 200 tot 500 ton, die
werden vrijgematikt.De gehele operatie
duurde 23 uur.
Rekening houdend met verhaal
kosten op derden, konden de kosten
het ijsbreken worden gefinancierd
«le contributiegelden van het lopende
laar. Het boekjaar werd dan ook afge
sloten met het gunstige saldo van f 4658,92
niet veel minder dan het saldo
vorige boekjaar, dat f 4811,36 bedroeg.
Opnieuw verkreeg de vereniging
negen gemeenten de garantie voor
eventuele bijdrage, waarvan geen ge
bruik behoefde te worden gemaakt
Vermelding verdient, dat de vereni
gingen van IJsbestrijding van 's-Graven-
hage, Gouda en Leiden een actie zijn be
gonnen om het Rijk en het Provinciaal
Bestuur te interesseren
van de vereniging, teneinde te bereiken
dat de scheepvaart ook onder moeilijke
omstandigheden zoveel mogelijk in de
verkeersbehoefte kan voorzien. Nadat
besloten was niet tot verhoging
minimum-contributie over te gaan werd
het werkfonds voor 1962/1963 ingesteld.
enkele merkwaardige conclusies te
mogen trekken uit de werkstukken, dóe
de kinderen via de scholen aan ons heb
ben gezonden. Er bestaat bijvoorbeeld
hoegenaamd geen verschil tussen kinder
tekeningen van deze generatie en die van
vorige. De kinderen werken nog
s zeer veel met stereotiepen. Een
Indiaan is een rode man met verentooi,
negers stoppen blanken in een grote pot
e daarna op te peuzelen. Slechts zel
den tekenen de kinderen de wolkenkrab
bers van bijvoorbeeld Casablanca, de stad
Marokko. Dit alles is verwonderlijk,
aangezien de mogelijkheden tot realis
tischer meningsvorming (door middel van
de moderne communicatiemiddelen) zo
veel groter zijn dan vroeger. Daarom blij-
wij, museummensen, er steeds de
aandacht op vestigen dat de bewoners van
ander land geen „wilden" zün, maar
Papoea's, Bosjesmannen, Afrikanen, en
zovoort". Aldus dr. D. Jongmans tijdens
;n persconferentie, gistermiddag.
De tekeningen, schilderingen (en
zelfs een glasmozaïek dat een Chinese
keizer uitbeeldt) zijn regionaal ge
rangschikt Er zijn heldere tinten (Es
kimo's), bonte werkstukken (Indianen,
Afrika), pastelkleuren (Japan) en pen
tekeningen in zwart-wit (Lappen). Het
geheel is fleurig, speels en zeker een
bezoek, al dan niet vergezeld van kin
deren, waard.
Dr. Szirmai buitengewoon
lector te Leiden
Bij K.B. is dr. J. A. Szirmai, benoemd
tot buitengewoon lector tn de faculteit
der geneeskunde om onderwijs te geven
in de morfologie en fysiologie van het
bindweefsel.
Dr. Szirmai, die in 1925 te Ket in
Tsjechoslowakije is geboren, moest zijn
gymnasiale en universitaire studiën onder
uitzonderlijk moeilijke omstandigheden
voltooien, gevolg van de politieke ge
beurtenissen en verwikkelingen vóór, tij.
dens en na de Tweede Wereldoorlog in
Midden-Europa. Deze leidden er toe, dat
de nieuwbenoemde lector in 1947 uit
week naar Nederland uitweek. Na in
1951 het doctoraal examen in de genees
kunde aan de universiteit van Amster
dam te hebben afgelegd, promoveerde hij
drie jaar later eveneens aan deze univer
siteit op een proefschrift getiteld: „Bij
drage tot kennis van het mucoide bind
weefsel".
Dr. Szirmai, die in 1957 de Nederlandse
nationaliteit heeft verworven, was als
student-assistent resp assistent werkzaam
op een universitair laboratorium te Boe
dapest, te Bratislava en op het histolo-
gisch laboratorium van de universiteit van
Amsterdam. In 1956 werd hij als weten
schappelijk medewerker verbonden aan
het Instituut voor Reuma-onderzoek
alwaar hij sedert 1959 de functie van
afdelingshoofd vervult. Vele malen heeft
hij gedurende kortere of langere tijd in
het buitenland vertoefd om deel te nemen
aan cursussen dan wel voor het verrich
ten van wetenschappelijk onderzoek.
Dr. Szirmai vervult verscheidende as-
sisten tschappen en is lid van de weten
schappelijke adviescommissie van het
Reumatiekfonria dr. Jan van 1