Hervormd zuiden
ENIQE JOODSE BAKKERIJ
GEESTELIJK
LEVEN.
staat voor enorme krachtsinspanning
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 10 NOVEMBER l%2
Status of gezag
leder jaar collecteren de gereformeerde kerken voor hun ge
meenten in Noord-Brabant en Limburg. Onlangs werd die collecte
weer gehouden en het gereformeerde Zuiden vraagt zich in
spanning af of dit jaar de anderhalve ton bereikt zal worden.
Maar, vroegen wij ons af, hoe doen de hervormden het? Kunnen
zich zonder hulp redden? Juist toen ontvingen wij het Jaar-
■slag-1961 van het hervormde zuiden en dat jaarverslag en
i gesprek met twee hervormde predikanten vormden de basis
or dit artikel.
Terwijl het woord ..status" zijn triomftocht door de
wereld maakt, verliest de kerk het woord ..gezag".
Ze schijnen hetzelfde te bedoelen en toch ligt er een
wereld van verschil tussen. ..Status" is de plaats die
wij in dc wereld innemen. Die wordt niet bepaald door
onze binnenkant, maar door ons bezitten. Vandaar
dat wc spreken van statussymbolen. Een auto ver
hoogt de status; een secretaresse nog meer; een aparte
r die secretaresse en een eigen privékantoor
.st?tus n°8 meer. Al die dingen geven
onze maatschappelijke
verhoogt
aan dat we het best maken
Maar daaruit blijkt hoe leeg dit nieuwe modewoord
is. Neem de symbolen weg en de naakte werkelijkheid
is overgebleven. Zonder statussymbolen zijn we nog
altijd de kleine man. De mensen kijken vandaag op
tegen wat wij hebben, niet tegen wat wij zijn.
Gezag is heel iets anders. Dat spreekt van overwicht,
niet dank zij statussymbolen, maa: dank zij dat inner
lijke bezit. Gezag zie je niet, maar moet je voelen.
Gezag drukt zich niet uit in symbolen, maar in die
wonderlijke uitstraling van innerlijke capaciteiten.
Vroeger was het zo heel anders. Toen was er nog
gezag in de kerk. Het gezag van de dominee, het gezag
van de ouderling. Maar tegenwoordig is een dominee
maar een hele gewone meneer.
Maar dat komt niet omdat we tegenwoordig minder
gezag bezitten. We hadden vroeger niet in de gaten
dat veel gezag in de kerk eigenlijk alleen maar status"
was. We hebben onze geestelijke stand lang op kunnen
houden, maar nu is de wereld bezig er door heen
te kijken en ziet onze leegheid. De tragiek van onze
tijd is dat zoveel kerkmensen graag die geestelijke sta
tus terug zouden hebben, en ze beseffen niet dat zij
dan alleen maar heel modern werelds denken. Want
dat is immer ook het verlangen van de moderne mens.
Het doet er niet toe wie je bent, het gaat alleen maar
om wat je hebt. Maar misschien dat we door de af
braak van de ..status", toch weer het echte gezag
ontdekken.
HELPT NOOR DEN V/EL VOLDOENDE?
(Van onze kerkredactie)
In Son wordt een hervormde kerk afgebouwd. En een rooms-katho-
lieke weten velen buiten dit plaatsje te vertellen. Het plan „Twee
huizen voor één Heer" dat in één actie geld bjjeen wil brengen voor
twee Godshuizen is als een lopend vuurtje door ons land gegaan. Er
is reeds opgewonden gejuicht over deze samenwerking en bedachtzame
hoofden werden geschud. Ds. J. G. Pater en pastoor A. Klcssens zijn
opeens bekende persoonlijkheden geworden. Ieder weet het dus. Son
in Noord-Brabant heeft een hervormde kerk nodig. Maar weinigen
weten dat ook Helmond en Oss, Eindhoven en Geldrop, Breda en hel
nabijgelegen Princenhage, Tilburg, Den Bosch en Brunssum hard aan
het sparen zijn om te gaan bouwen. Op korte termijn moeten dus in
het r.k. zuiden niet minder dan tien hervormde kerken worden ge
bouwd.
verdwijnt uit Amsterdamse U/eesperstraat
En dat is nog niet het enige, en Limburg. Zo is hier dus een
De kerken van Helvoirt, Eftgelèn, „personele unie" ontstaan, die als
Grave en 's-Gravenmoer wachten centraal orgaan hulp biedt waar
op restauratie. Rijksmonumen- dit maar nodig is. In de Her-
tenzorg heeft reeds medewerking vormde kerk is dit een unieke op-
toegezegd lossing. Dit orgaan verstrekt uit
In hel afgelopen jaar kwam de het steunfonds subsidies, geeft
restauratic klaar van kerken in raad, is er, om het in drie woor-
Oud-Gastel, Boxtel. Boxmeer, den te omschrijven om te anime-
Heeze en Lage Zwaluwe. De ..Lo- ren. adviseren en subsidiëren. Dit
dewijks Kerk" van Oosterhout orgaan voorkomt dat er dubbel
wordt onder handen genomen. En werk gedaan wordt en ziet er ook vormd. waarvoor de ontwerp re
dan wachten nog de kerken van op toe dat de aanwezige „man- geling echter nog steeds niet is
Bladel, Ossendrccht, Drimmelen kracht" goed wordt gebruikt. Haar vastgesteld. En er bestaan derge
en de Moerdijk In Halsteren leus is: Geen duimendraaiende lijke plannen voor Eindhoven en
komt zeer binnenkort een oerou- dominee in een te kleine gemeen- omgeving om een „verband" in het
de kerk klaar, terwijl vorig jaar te. maar ook: Iedere kleine ge- le%-en te roepen van gemeenten,
de Romaanse kerk van Oirschot meente een eigen voorganger, al die. verbonden n
Dat wil zeggen dat is het dan samen met een andere Eindhoven, een steviger
in enkele jaren
ken in het zuiden
ondergaan
ijds
lossing te vinden blijkt uit de vol-
sonde zinnen in het jaarverslas:
Eigen weik Daarbij Zijn dikwijls veel moei
lijkheden te overwinnen, die ont
staan door het feit, dat mer
maar moeilijk kan wennen aai
de gedachte, dat twee meer kun
nen dan één. Zo is er nog geer
ic >cci c- oplossing gevonden voor enkele
110.090 hervorm- gemeenten die vlak bij elkaar lig
amui als de gereformeer-
a het zuiden in staat zijn
gen werk geheel te finan-
lukt dit voor de hervorm-
vraagd zijn 9ÊÊ
ucu luttele jaren te laten op- j-
draaien voor de bouw of restau- kunne
ratie van 26 kerken. En dan noe
men we nog maar een enkel as
pect van een zeer veelzijdig werk.
Niet achter de toonbank is hij
te vinden. Zijn stoel staat bui
ten voor de deur van de win
kel. Zo zat hij vroeger zijn
klanten af te wachten, zo zit
hij nog. Hij maakte een praatje
met de vele voorbijgangers die
hij kende en die hem kenden
van kindsbeen af. Er zijn niet
veel meer van dezulken. En als
zij er zijn, dan zijn het geen
buren meer. Maar dan komen
ze om hem op te zoeken, om
zijn waren nog eens te proe
ven als een herinnering aan een
afgesloten tijdperk. Nog zit hij
voor de deur en vaak maakt
hij in gedachten nog de praat
jes met dezen en genen. Wolf
de Liever hete hij. En de zaak
die hij drijft is een banketbak
kerij.
Het is
fi.'itccr'l.
De e
die van voor de oorlog
En die gevestigd is in
het hart van de oude Amsterdam
se Jodenbuurt. Niet lang meer zal
Wolf de Liever voor zijn deur
kunnen zitten. De zaak zal moe
ten vertrekken, omdat de straat (iio.n
verdwijnt. de oude Jodenbuurt 8 j?
zal worden gesloopt. Een moder
ne kantoorwijk zal het worden.
Jodenbuurt, waar geen Joden
meer woonden, werden matzes
gebakken terwijl een uitkijk
ae deur stond. Levendig heri:
Wolf de Liever zich de synagoga
'e dienst die hij in die jaren heeft werk"
tj„» MCIIX,
het niet eens schijnen
worden over de vraag in
welk dorp de dominee moet wo
nen." Kennelijk zijn sommige ge-
M M meenten als honden
Want kerken hebben predikanten oolt 'edef aanGe"
nodig en predikanten pastorieën e.Gn 'T1 'nee Maar
(vorig jaar moesten die van sie e.1' niGJ aan meG °,m
Chaam en Roermond grondig wor- ..mGt halve krachten de zaak sle-
f - den opgeknapt». Een levende kerk Pend te "ouden,
deur stond. Levendig herinnert is altijd ee„ werkende kerk Er Veel kan echter bereikt wor-
i# t,.„u js jeugdwerk cr ,s evangelisatie- den door de juiste combinaties en
werk, er zijn ziekenhuizen te be- predikanten van kleine gemeen-
zoeken, er moet maatschappelijk
werk verricht worden,
werk vraagt mensen, al di
'ragen levensonderhoud. Voor
op verschillende tijdstippen "aj dat
jm geen argwaan te wekken. In
de gehele geschiedenis van de
Joodse gemeenschap van Neder
land was een dergelijke synago
gale dienst nimmer in zo een
itrikt geheime situatie gehouden.
In 1878
gen getroffen worden. Er zijn ge
bouwen nodig, gemeer.tecentra
Zo worden op het ogenblik plan
nen uitgewerkt voor gemeentecen
tra in Baardwijk. St. Michielsge
stel. Drunen en Uitwijk, terwijl
Roermond vorig jaar geheel ver
nieuwd moest worden.
orden ook vaak ingescha-
A1 dat keld bij ziekenhuiswerk. jeugd- of
gelisatiewerk.
is er een centrale gemeente
de gehele Mijnstreek ge-
Het hervormde zuiden zorgt.
Het wil zuinig omspringen met
mensen en geld. Maar deze
110.000 hervormde in een volsla
gen rooms-katholieke omgeving
kunnen niet zonder steun van be
noorden de Moerdijk. En nog al
tijd is er geen vaste collecte in
hervormde kerken op een vas-
Bronnen
Het steunfonds heeft vier bron
nen van inkomsten. In 1949 begon
dr. H. van Vliet uit Kerkrade Hu-
genotenkruisjes te verkopen om
zo een krachtiger financiële steun
te krijgen voor dc Mijnstreek. De
actie gaat nog steeds door, nu in
grootser verband, want de op
brengst komt nu ten goede aan
het centrale steunfonds, evenals
ook de opbrengst van de Agnum
Dei-tegel.
In de tweede plaats worden
particulieren buiten ..het zuiden"
jaarlijks door een folder opge
wekt om hulp te schenken. In
het najaar rond deze tijd gaan de
folders de deur uit en velen rea
geren spontaan.
Dan worden de plaatselijke her
vormde gemeenten gevraagd om
een gift of een collecte af te staan.
Een aantal gemeenten doet dit
trouw, maar anderen laten nim
mer iets van zich horen.
In de vierde plaats wordt jaar
lijks een beroep gedaan op de be
drijven, waarop velen reageren.
Acties
Archeologie en het Oude Testament
Nimmer ook heeft op het ontdek
een zo een afschrikwekkende Jj.a'rverslas Tm'
;traf gestaan. Het was in 1873 vinciale kei'
lat Hartog de Liever zijn intrede Noord-Brabant
leed in de bakkerij in de Weesper- iedere predikant
;traai. Voordien had hij evenals kan
sijn voorouders, wier naam oor
spronkelijk Le Livre (Het boek)
uidde, in boeken handel gedre
/en. Hij kocht de bakkerij van
Salomon Izak Polak, die het nog
bestaande contract met een kruis- gen hoe zij
zijn te vin-
verschenen
van de Pro
kerkvergadering var
Limburg, maar
in het zuiden
vertellen. Maar'
ds. Blommaert weet er waarschijn
lijk wel het meeste van. We heb
ben hem en ds. N. K. van den
Akker, de praeses van de kerk
vergadering opgezocht om te vra-
het 1
Nog tastbaar
Nog een paar jaar later en
de herinnering aan de oude Am
sterdamse Jodenbuurt, die nu nog
tastbaar is door de huizen, door
de weeë, zoete geuren die opstij
gen uit de bakkerij zal zijn ver
vlogen. Wolf de Liever heeft ze
gekend, de kleine sappelaars
bolessen, pleverkoeken. boterkiks
en wat al niet. De recepten leer- JJ E
dc hij uit het hoofd. Hij leerde 0p de distributiebonnen te krij-
Niet op schrift staan deze
ten. waarvan hij als een der w<
nigen nog de kunst van het v< „BBL
vaardigen verstaat. Wolf de Lie- huwd
ver prijst zich er gelukkig
Velen zeer velen zijn
ak kon niet schrijven. Dat kon
.dartog de Liever wel. Met sier-
ïjke krullen schreef hij zijn naam
onder het stuk, dat bepaalde, dat
hij voor die tijd aanzienlijke sorr
van 2100.eigenaar werd van
de ..koek- en banketaffaire". Hii
kreeg daarbij toestemming op zijn
zaak te vermelden. ..voorheen Po
lak". Lang heeft dat er niet op-
«estaan. Hartogs zoon Josp^h de
toewijzingendie Liever zag daar de noodzaak niet
van in. In het Joodse Amsterdam
was De Liever een begrip gewor-
zijn zaak
Collecte
De gereformeerden hebben on-
.angs gecollecteerd. Zij hebben ie
der jaar op de zondag voor her
vormingsdag, 31 oktober een col
lecte in alle plaatselijke kerken
en weten zo om en de nabii wat
een dergelijke collecte zal opbren
gen. Dc beide hervormde predi
kanten keken elkaar aa
konden ze zien denken:
Archeologie en het Oude Testa
ment is dc titel van een uit het
Engels vertaald boek van de Ame
rikaanse archeoloog
James B. Pritchard. Deze bekw
me wetenschappelijke onderzoeker
heeft de docerende en onderwijs-
ontvangende mensen, die zich be
zighouden met de resultaten van
de archeologie In 'liet nabije Oos
ten, reeds zeer aan zich verplicht ^ggftC
door de grote verzamelwerken
ANET en ANEP (afk. van An
cient Near Eastern Texts Rela
ting to the Old Test, en The An
cient Near East in Pictures Re
lating to the O.T.)
en de godsdienst van Kanaan; 4
Assyrië. Israëls. vijand; 5 mythen
van het oude Middenoosten; en
6 Wet en wijsheid. Terecht heeft
geleerde Pritchard veel aandacht besteed
aan Sir Flinders- Petrie en de ont
dekking van. potscherven als
(betrouwbaar) dateringsmateriaal
voor de verschillende strata (la
gen) van Ruïneheuvels itells).
Dat begrip heeft Wolf de Lie-
wij i
Geopend mocht hij echter - vade_ weer onvole- M?ar he!. he*vormde ,zuid
;n omdat hn gemengd ge- Y"' L bes st verder dan voorheen
blijven omdat hij gemengd ge-
Hoewel zijn vrouw ii
de eerste symptomei
de eerste anti-Joodse maat-
Dit boek is een verantwoord
overzicht van de geschiedenis der
opgravingen in het nabije Oosten
en haar resultaten voor het- Oude
Waren Testament. Uit eerder genoemde
werken wordt dit boek zowel li
terair als beeldend geïllustreerd.
Elke sensatie van bijv. „De Bij
al dank
de geheimen te
de Joodse gemeenschap hem geboden als hij anderen
gelds zijn uitgekomen hielden de Duitsers veei
de voortgezet. Evenals voorheen
zit hij op een stoel
winkel. Hij zit te wachten op ter van 1944
als Jodin is hem maken. Er zijn alleen ni
die dat kunnen. Ov<
bel heeft toch gelijk..'
Er zijn ook wel bezwaren tegen
bepaalde delen van het boek. Bij
voorbeeld wanneer Pritchard het
Zondvloed en Schep
ping (p. 169 v.v.) Zoals ieder
boek over opgravingen etc. dient
men ook dit werk in de goede
zin van het woord „critisch" te
lezen en zich niet te laten mislei
den door veel, wat aangedragen
wordt uit de mythologie e d. van
andere volkeren om het Bijbelse
verhaal te verklaren! De znken
liggen hier en daar moeilijker
en ingewikkelder dan in dit boek
soms wordt voorgesteld Men
vergete nooit, dat de Bijbel ook
in zijn „geschiedenissen" ibijv
van schepping etc. Gen. 1:11»
eigensoortigs biedt als God'
de
ter nog steeds bezet gebied
van Amsterdam
mantbewerkers waren het hoofd
zakelijk die de straat bevolkten.
Hij wist de vreugde en het ver
driet die achter iedere deur huis
den. Soms vertelt Wolf de Liever
als
i te
sen hem opzoeken
ten te komen van hun ouder?
grootouders of andere familiele
den die er hebben gewoond. Hij
is een der weinigen, die nog kan
geheimen
ver heeft
heimen behoren bij de buurt;
Joods0 gebaksoorten zijn mei
weg te denken van degenen die
er voor de catastrofe
Joodse-gemeenschap
smulden. Ook in dc
Duitsers jacht maakten op iede
re Jood heeft De Lievers ban
ketbakkerij bestaan. Geen zoetig- de
heid had hij toen te verkopen In het hart
Toepasselijk
enige weken zal de zestigjarige naam'kree^^Reeion'
Wnlf ,ln l.io,rSr -,iin n..^lc(p naam Kreeg uegiuii,
geen toewij-
de zingen toch is er in die me
an donkere periode nog gebakken
de tijd dat de die bakkerij. Het waren matzes
- het Joodse paasfeest. Wel
zal het „brood der ellen-
toepasselijk zijn geweest.
Wolf de Liever, zijn oudste
Joodse banketbakkerij moeten
verplaatsen. Omdat de buurt
wordt afgebroken. In een an-
der stadsdeel zal hij zijn spe-
ÉUfij cifiek Joodse banket gaan ver
kopen. En ook daar zal hij
klanten uit het gehele land trek-
ken. Omdat hij een schakel deramen
lige vormt met het verleden. vergader
missie
id. die in 1945 officieel de
lale Coi
iiden. Na de bevrijding
van geheel Nederland werd deze
commissie een orgaan van bij
stand van dc generale hervormde
synode.
Toen in 1951 de nieuwe kerkor
de tot stand kwam werd zij „de
echtspersoon van het breed-mo
de provinciale kerk-
PL. wordt woord "en als „geschieden:
in vermeden. De Bijbel heeft heilsopenbaring",
win- a 1 t ij d gelijk, ook zonder de
iden hulpwetenschap van de archeolo
gie. De archeologie kan echter ve
le Bijbelse verhalen nader illustre
ren. aanvullen en verklaren of
nok dit- dient men niet te ver-
moeilijker verklaarbaar
als leek, maar ook als
;rd Bijbellezer een
trouwbare gids wil hebben op dit Nederlandse vertaling is
gebied, doet er goed aan, dit boek zorgd Volgens hen die
aan te schaffen. Het behandelt
achtereenvolgens 1. de weten
schap van het archeologisch bo-
Het boek wordt ingele:d door
prof dr. R. A. de Langhe, hoog
leraar aan de .universiteit van Leu
ven en prof. dr. Th. C. Vriezen,
hoogleraar aan de Rijksuniversi
teit te Utrecht. Voorts bevat het
een verklarende woordenlijst,
bronvermelding van talrijke illus
traties. een compleet register-
met aangehaalde Bijbelteksten. De
vertaling
het weten
kunnen schrijve men echter ook
de nieuwste .spelling niet arame
dese. maar arameese
Noord-Brabant maken
demonderzoek in Palestina; 2 het deese. Het boek is uitgegeven bij
landkaart; 3 Baal het Wereldvenster te Baarn.
Deze acties vragen veel tijd,
veel werk, veel krachtsinspan
ning. En liet resultaat hoe
blij de predikanten in het zuiden
er ook mee zijn, want hen hoor
den wij niet klagen viel ons
wat tegen. In het afgelopen jaar
kwam 50.000 gulden bijeen, ter
wijl 100.C00 gulden hard nodig
was. Voor de veel kleinere groep
van gereformeerden kwam ln een
collecte ruim 130.000 gulden vorig
jaar bijeen.
Maar we hoorden ds. Van Ak
ker en ds. Blommaert niet kla
gen. Zij zeiden juist dat ze zo
dankbaar waren voor wat ge
daan kon worden, ook al zijn er
nog zoveel onvervulde wensen.
Want nu er meer mensen vakantie
krijgen en vele vakantiegangers
naar Brabant eft Limburg trek
ken is op de schouders van de
kleine protestantse gemeenschap
in het zuiden een nieuwe taak ko
men te rusten. Ook het vakantie
pastoraat vraagt aandacht.
Deze mensen moeten niet alleen
op zondag worden opgevangen,
maar moeten ook beseffen dat pr
op maandag een levende kerk is,
die ook de toeristen niet vergeet.
En al dat nieuwe werk moet ge
daan worden door .predikanten die
al overbelast zijn. Het zuiden
moet immers woekeren met men
sen en geld.
Geote moeite
We leven in een eeuw van oecu
menische hulpverlening. Op een
zondag brengen Nederlandse ker
ken meer dan een miljoen gulden
bijeen voor de dorpen in Perzië
En in een heel jaar tijds komt
met grote moeite een halve ton
bijeen voor het werk in twee Ne
derlandse provincies. We hebben
die dominees uit het zuiden niet
horen klagen. We hoorden alleen
maar van dankbaarheid. We
merkten geen spoor van afgunst.
Maar we konden het toch niet ra-
laten. toen wij door het Brabant
se land terugreden, te denken:
.Waarom zijn we meer bewogen
over onontwikkelde gebieden dan
over onze eigen mensen? Is het
omdat wat van ver komt altijd
lekkerder is° Heeft de sambal
ons de smaak doen vergeten van
een Brabantse koffietafel en Lim
burgse vlaaien?" Wie bindt de
„Zuidelijke kat" de bel aan. want
uit zichzelf gaan ze daar toch niet
luiden. Want vergeet niet: Meer
dan ooit is er beweging in het
„roomse'zuiden. Deuren gaan
open. Het gehele klimaat is aan
het veranderen. Protestanten zijn
niet langer vreemde indringers in
een gesloten r.k maatschappij.
Zij hebben een eigen plaats ge
kregen. maar juist daarom een
eigen taak, waar hulp dringend
nodig is.
Kennedy moet nu volhouden tegenover de Sowjetunie
- Positie van Chroesjtsjef thans ernstig bedreigd?
DE
^E CUBAANSE crisis is sinds
dc vorige week niet veel
dichter bij een werkelijke oplos
sing gekomen. De zaak «aar al
les om draalt (en wel moet
draaien, wil Kennedy toch niet
bedrogen uitkomen) is het al of
niet verwezenlijken van de door
Chroesjtsjef plechtig beloofde in
spectie door de Verenigde Na-
tics van het verwijderen van al
le offensieve wapens en de in
stallaties etc. waarmede zij kun
nen «orden gelanceerd. Chroesj
tsjef beeft nu wel goedgevon
den. dat het Rode Kruis de sche
pen inspecteert, die op wee zijn
naar Cuba en dat op dc een of
andere manier door de Ameri
kaanse marine «ordt gecontro
leerd, hoeveel raketten van Cu
ba naar de Sovjetunie «orden
teruggebracht. Maar wie garan
deert. dat er geen raketten op
het eiland zijn achtergebleven,
of dat cr geen kernwapens ver
borgen worden gehouden, die
door middel van dc enorme II-
joesjln straalbommenwerpers
naar doelen in de Verenigde Sta
ten kunnen worden gebracht?
De Russische premier kan men
niet meer „op zijn woord" ge
loven. Dat ls nooit mogelijk gc-
wcest, maar nu ls iedereen daar
dan toch wel van overtuigd..
We schreven vorige week al.
dat Kennedy ondanks zijn
met succes bekroonde drama
tische stap tegen de Russische
sluipmoordenaarstaktiek op Cu
ba in een bijzonder moeilijke
situatie is gemanoeuvreerd. Ken
nedy blijft Chroesjtsef herinne
ren aan zijn belofte en verbindt
daaraan telkens de waarschu
wing, dat opnieuw een ernstige
situatie kan ontstaan, als de Rus
sen zich achter Castro blijven
verschuilen. Maar Chroesjtsjef
houdt Kennedy eveneens aan
diens belofte inzake het afziet,
van een invasie op Cuba. En ter
wijl gaat hij door. van Castro's
verzet tegen internationale in
spectie gebrüik te maken om tc
verhinderen, dat er «op welke
wijze dan ook) werkelijke con
trole wordt uitgeoefend op het
geen op het ogenblik op Cuba
gebeurt. Op een dergelijke situ
atie heeft Chroesjtsjef ongetwij
feld gespeculeerd, toen hij zo
verrassend snel en volledig ca
pituleerde voor de eisen van
Kennedy.
Gevolgen
Intussen hebben hoe de ont
wikkelingen in de naaste toe
komst ook zullen zijn dc ge
beurtenissen van dc afgelopen
«eken niet alleen In Latljns-
Amcrika, maar zeker ook ln de
Aziatische en Afrikaanse landen
verreikende konsekwenties ge
had, daar zij samenvielen met
dc Chinese Invasie in India. Zo
vel ten aanzien van Cuba als
van India zo schreef dezer
dagen Walter Lippmann in de
New York Herald Tribune
heeft de Sowjetunie im
mers haar beloften niet kunnen
nakomen. Dc buitenlandse poli
tiek van India was zoals Neh-
roe ruiterlijk heeft bekend ge
baseerd op een illusie. Deze
ivensdroom gold niet dc gezind
heid van de rommunistisch Chi
nese leiders maar de macht van
de Sowjetunie binnen het com
munistische blok. India heeft al-
lijd gedacht, dal dc Sowjetunie
China van een serieuze aanval
np India wilde en kon weerhou-
Garanties
Het is volgens Lippmann geen
averdrijving le zeggen, dat hei
samenvallen van en de over
eenkomst tussen de beide crises
op dramatische wijze de waarde
van de Russische garanties aan
verafgelegen landen hebben ver
minderd. Dit kan van grote in
vloed zijn op de houding van
de nog niet zo lang geleden on
afhankelijk geworden landen, die
zich buiten het conflict tussen
Oost en West hebben willen hou
den. India zal volgens Lipp
mann niet langer de leider van
deze (meestal kleine' staten
zijn, omdat het niet meer „neu
traal" is. Niettemin ziet de Sow
jetunie zich de weg naar twee
kanten geblokkeerd. De weg
naar Europa en Amerika is ge
barricadeerd door de enorme
vergeldingsmacht, die Kennedy
bereid is voor de verdediging
van hgt Westen te gebruiken
Twee pogingen van de Sowjet
unie, de Verenigde Staten vleu
gellam te maken, zijn mislukt,
te weten het inhalen van de ach
terstand op de Amerikanen door
onverwacht de kernproeven te
hervatten en voorts de recente
vestiging van raketbases op Cu
ba, waarmee de Verenigde Sta
ten rechtstreeks bedreigd zou
den kupnen worden.
Rood China
In Azië consolideert commu
nistisch China zijn positie in Ti
bet. Ook heeft het doen blijkeD.
dat het in dat deel van de we
reld geen neutralisme tolereert
en dat het op gespannen voet
met de Sowjetunie leeft, die in
dc gehele nict-communistische
wereld een dergelijk neutralis
me heeft aangemoedigd. Vooral
dit laatste is dc betekenis van
de aanval, die dc Chinezen op
India hebben ingezet. De Sow
jetunie heeft steeds het neutra
lisme van het India van Nehroe
ten voorbeeld gesteld aan de
niet-communistische landen bui
ten de directe invloedssfeer van
het Westen.
In werkelijkheid is Nehroe ech
ter nooit echt neutraal geweest.
De Indische premier heeft steeds
tegen het communistische blok
aangeleund, zich daarbij afzet
tend tegen de politiek van de
westelijke mogendheden. De wij
ze, waarop Nehroe India weer
loos maakte om de Chinese
communisten toch vooral maar
te laten zien. dat zij van Indi
sche zijde niets te duchten had
den. gaf aan het neutralisme
van de premier een bijzonder
nare bijsmaak. Hetgeen niet
wegneemt, dat de Chinezen zich
toen het er op aan kwam in
Nehroe hebben vergist. Toen de
Indische premier tenslotte wel
moest aannemen, dat hij op er
gerlijke wijze om de tuin was
geleid, was hij vastbesloten,
zich tot het uiterste tegen de
Chinese agressie te
Streep
Het samenvallen van de Cu
baanse crisis met de Chinese
agressie tegen India heeft een
streep door verschillende com
munistische rekeningen gehaald.
Door die van Chroesjtsjef, om
dat door liet ontmaskerende op
treden van Kennedy dc Russi
sche positie ten aanzien van
China ernstig werd verzwakt en
door die van de Chinese com
munisten. omdat op demonstra
tieve wijze dc aandacht is geves
tigd op de agressieve bedoelin
gen. zowel van dc Sowjetunie
als van communistisch China.
Niemand gelooft thans nog.
dat men in Peking alleen maar
op wat grenscorrecties uit is en
dat Nehroe dus zou kunnen vol
staan met het doen van enkele
geringe concessies. En al doen
de Chinese communisten soms
weinig moeite om te verhullen,
dat zij het „overdragen van hun
revolutie" naar alle landen van
Azië en als het kan naar alle
delen van de wereld beogen, zij
stellen er toch ook wel prijs op.
dat hun potentiële slachtoffers
zo lang mogelijk in de waan blij
ven, dat zij niets te vrezen heb
ben, zolang zij maar naar de
pijpen van Peking dansen. Een
voorbeeld daarvan ziet men in
de Chinese ..afspraken" met
Pakistan. Nepal. Bhoetan etc
Conclusie
Gezien de snelheid, waarmede
Chroesjtsjef zijn raketten van
Cuba heeft verwijderd (al weet
niemand zeker, of er ook nu
weer geen bedrog in hel spel isi
en gehoord ook de verklaringen,
die hij deze week op een recep
tie heeft afgelegd tegenover cor
respondenten uit het Westen,
zou men tot de conclusie kun
nen komen, dat de Russische
premier alleen nog maar pro
beert, uit dc failliete boedel te
redden, wat nog te redden valt,
maar dat hij reeds rekening
houdt met de mogelijkheid, dat
hij zijn houding ten opzichte van
dc Verenigde Staten drastisch
dient te wijzigen, nu Kennedy
getoond heeft, niet terug te
schrikken voor dreigementen
met een kernoorlog en de Chi
nese communisten blijkbaar dc
tijd gekomen achten om in dc
communistische wereld op alle
fronten het initiatief in handen
De houding van Chroesjtsjef
is bijzonder tweeslachtig. En dat
is niet slechts het gevolg van
de tegenstellingen binnen het
Kremlin, maar ook van het feit.
dat hij zich naar twee kanten
moet dekken, nu er een luchtle
dig is ontstaan in de internatio
nale situatie.
Beslissend
Het lijkt Lippmann de beslis
sende vraag, of- het Kremlin zijn
houding zal bepalen door de
vooruitzichten op korte termijn
of die op lange termijn. In hel
eerste geval zal het Kremlin
pretenderen, zo meent hij. dat
er niets van belang veranderd
is en pogingen doen om het
eventueel verloren prestige te
rug te winnen. Maar op lange
termijn gezien is het in het wer
kelijke belang van de Sowjet
unie. vrede te sluiten met de
westelijke mogendheden en te
erkennen, dat h >t van veel gro
ter belang is, de Chinese com
munistische leiders in bedwang
te houden. Deze gedachte van
Lippmann is bepaald niet nieuw.
Tien jaar geledea, werd deze
vraag ook al ge.iteld en ook toen
kon er op geantwoord worden,
dat dc Sowjetunie (dus ook al
onder Stalin) tenminste twee ge
zichten heeft.
De politiek op lange termijn
is steeds dezelfde gebleven. Dat
Is dczc'fdc politiek, die commu
nistisch China tot de zijne heeft
gemaakt: uitbreiding van het
„socialisme" over de gehele
wereld, niet andere woorden dus
vering van dc gehele we
reld.
Berekening
Ook wanneer de Sowjetunie
zou besluiten, samen mot dc
westelijke landen te trachten,
rood China in toom te houden,
zou dat geen politiek op lange
termijn kunnen zijn. maar
slechts één op wat minder korte
of wat langere termijn. Op kor
te termijn zal Rusland steeds blij-
von trachten op Cuba. of in Ber
lijn. of in Zuid-Vietnam. of waar
ook ter wereld de positie van de
westelijke landen zodanig te
ondermijnen, dat het zijn buit
zonder slag of stoot kan binnen
halen, voordat het geconfronteerd
wordt met een vijandig rood-
hangen, inhoeverre dc Russen
hierin alsnog zullen slagen en
hoe lang zij nog zullen aarzelen
een ..liuwelijk-uit-berekcning"
met dc landen van het Westen
aan te gaan. Dan nog zou het
een verbintenis zijn. die geen
duurzaam karakter kan hebben
en die even licht verbroken kan
worden als alle huwelijken, die
onder bedoelde term vallen.
Kremlin
Overigens is het thans vooral
de vraag, wat er met Chroesj
tsjef zelf zal gebeuren. Van het
antwoord hierop zal zeer veel
afhangen.
Het is nu al vier jaar gele
den, dal Chroesjtsjef meende,
zich alles te kunnen veroorloven,
zowel in als builen de Sowjet
unie Toen liet hij voor het eerst
zijn Berlijnse ultimatum horen.
Zes maanden kreeg het Westen
nog de tijd om uit Berlijn te
vertrekken en nu zijn er al vier
jaren verstreken en de dag.
waarop de westelijke mogend
heden van plan zijn West-Berlijn
le verlaten, is nog lang niet in
zicht.
Zij denken er eenvoudig niet
aan en nu Chroesjtsjef zijn neus
heeft gestoten op Cuba, zal hij
er waarschijnlijk weinig voor
voelen, het in Berlijn werkelijk
op een beslissing te laten aan
komen. Wel kan hij dc spanning
van tijd tot tijd weer eens op
voeren om zijn tegenstanders
in het Kremlin zoet te houden.
Maar daar zal het dan ook wel
bij blijven. Tenzij... Chroesjtsjef
aan de kant wordt gezet, of zich
neerlegt bij de „oorlogszuchtige
groep" in het Kreml'n, die hij
zich tot voor kort goed van liet
lijf heeft kunnen houden.
