Uw probleem is het onze
Liefde zonder trouwring,
onoplosbaar probleem
28:
Zuidelijke baptisten
ontslaan theoloog
Een woord voor vandaag
Chr. geloof heeft alles te
maken met „gewone leven"
ABASIN
Bij na duizend vrouwen op
rally van Gezinsbond
Concilierapport over
openbaring zwak
RYNBENDE'S
VRIJDAG 9 NOVEMBER 1962
zuiver wollen
PULLOVERS
zoals een man graag
draagt. In sportieve
grove steek gebreid
met ronde hals en
extra kraag. Kies uit
de moderne Italiaan
se kleuren.
Conferentie van Piersonvereniging
75
Zocht nieuwe interpretatie van Genesis I
(Van onze kerkredactie)
De zuidelijke baptisten van de
Verenigde Staten (noch lid van
de Wereldraad, noch van de
I.C.C.C.) bij wie zeer sterk de ge
dachte leeft de theologische wijs
heid in pacht te hebben, voeren
op het ogenblik een verbitterde
strijd naar binnen om nieuwe in
zichten buiten de deur te houden.
Het jongste gevolg van dit con
flict is dat de jonge geziene theo
loog Ralph Elliott als hoogleraar
is ontslagen. Deze stap heeft ech
ter de rust in eigen kring niet
doen weerkeren. Elliott wordt er
van beschuldigd een visie over
Genesis 1 gepubliceerd te hebben
die niet strookt met de traditio
nele inzichten die bij de zuidelijke
baptisten leven. De „zuidelijke
baptisten" vormen de grootste
baptistenkerk ter wereld.
Het begon allemaal op dc algemene
vergadering van juni dit jaar. Toen
kwam rijn laatste boek. „De boodschap
van Genesis" ter sprake. Daarin zoekt
Elliott een uitweg uit het conflict tus
sen Genesis 1 en de wetenschap. Hij
onderneemt daarin een poging om met
het behoud van het gezag van de
Schrift tot een nieuwe exegetische be
nadering van het eerste bijbelhoofd
stuk over de schepping te komen.
Zijn boek had veel verzet wakker
geroepen en dat leidde tot een lang-
dat de zuidelijke baptisten nog altijd,
„De gehele bijbel als het gezaghebben
de. authentieke, onfeilbare Woord
dat het boek van Elliott niet aan de
ze norm voldeed, een interpretatie die
in eigen kring niet door ieder werd
gedeeld.
Ingetrokken
Het boek was een uitgave van de
bekende uitgeverij van de zuidelijke
Eén op de vijf huwelijken in
protestants-christelijke kring wordt
gesloten nadat de baby zich heeft
[aangekondigd. In niet-kerkelijke
arbeiderskringen te Amsterdam
wordt in achtenveertig procent van
de huwelijken de baby binnen
negen maanden geboren. In deze
tijd, waarin geboorte-voorkomende
middelen zo bekend zijn, moet het
feitelijke verschijnsel van voor
echtelijk verkeer wel hoger liggen
dan genoemde percentages.
Dit deelde prof. dr. P. J. Roscam,
hoogleraar te Groningen, mede op
de conferentiemiddag van de Hen
drik Piersonvereniging te Utrecht,
waar het onderwerp „liefde zonder
trouwring" aan de orde was.
Tevoren had de voorzitter der Pier
sonvereniging, ds. mr. B. ter Linden
te Zetten van dit onderwerp ge
slachtsgemeenschap tussen hen die
zich, verbonden door hun weder
kerige liefde, als gehuwd beschou
wen willen al gezegd, dat het een
teer. verontrustend en onoplosbaar
vraagstuk is.
Hij meende dat op deze conferentie
wel moest uitkomen, ,.dat wij ouderen
niet zo zeker van onszelf zijn als wij
wel eens doen voorkomen, ja dat juist
wij ouderen het zijn, die in het oog
van veel jongeren een probleem vor-
Inderdaad bleek dit uit dc gang van
zaken ter conferentie. Want nadat prof.
Roscam Abbing, overigens op zeer pas
torale en begrijpende wijze, het pro.
bleem had aangeduid en liefde zonder
trouwring had afgewezen, kwamen
zijn co-referenten tot een andere be
nadering van dc zaak. Niet tegenover
gesteld, maar we! door het probleem an
ders te accentueren en mede de ouderen
de gemeenschap als geheel erin te
Aanbeveling tot
vroeg huwelijk
niet voldoende
omstreden boek te staken. Prompt
boden andere uitgevers aan het boek
op de markt te brengen en Elliott, die
aanstuurt op grotere theologische
openheid aan de seminaria van de zui
delijke baptisten en hij staat daarin
niet alleen had daar wel oren naar.
Het curatorium van zijn seminarium
cisto onmiddellijk van hem dat hij het
boek niet opnieuw zou laten uitgeven.
Een paar weken geleden weigerde El
liott op deze cis in te gaan en onmid
dellijk werd hij door de curatoren „met
tegenzin en oprecht leedwezen" ontsla
gen.
Maar de problemen zijn door dit
ontslag allerminst opgelost, want nu
komt juist de diepste strijd in dc open
baarheid die aan de seminaria van
deze baptisten wordt gevoerd. Time
citeert een collega van Elliott (zonderbetrekken'.'
Ho» ».-i pr0f Roscam Abbing bepaalde zich
voornamelijk tot de groep, die de ..re
gel van het geduld" niet kan of niet
wil opbrengen. Hij wilde hen, die „lief
de zonder trouwring" bedrijven, beslist
niet moreel-slecht noemen. Het ethische
als algemeen menselijke idee biedt in
eerste instantie geen hanteerbare maat
staf voor de beoordeling. Maar in het
licht van het evangelie wekt Gods ge
nade het ware mens-zijn, naar zijn
diepte en bestemming, in het christen-
deze dingen kunnen voorkomen neemt
men de grond onder de voeten van de
theologen weg."
Maar niet slechts de hoogleraren zijn
ontdaan. Het besluit is ook by vele
studenten in weinig goede aarde geval
len. Reeds honderd studenten van pro
fessor Elliott hebben een officieel pro
test ingediend bij het curatorium. De
president van een zusterseminarium in
Wake Forest, prof. Sydnor L. Stealey
zei: „Wij zijn ontdaan over dit nieuws
en voelen zeer diepe sympathie voor
dr. Elliott" Een lid van de faculteit
van het seminarium in Louisville zei
dat de faculteit daar vrijwel voor de vol
le honderd procent achter de inzichten
van dr. Elliott staat.
De grote moeilijkheid voor hen is
dat traditioneel de baptisten altijd een
grote leervrijheid hebben gekend, om
dat zij het recht van dc enkeling er
kennen de Schrift te Interpreteren zo
als deze onder het licht van de Heilige
Geest het ziet Men ziet ln de beslis
sing en de algemene vergadering een
geestelijke dictatuur. Elliott zelf zei:
„Velen van onze leden en onze studen
ten willen ernst maken met de diepste!
vragen die ons wezen raken. Wij kun-1
non de aanwezigheid van deze proble
matiek (betreffende Genesis 1) nietj
langer ontkennen."
het huwelijk als goddelijke inzet
ting. Het
tweede v:
is een afgod naast God.
Het huwelijk geldt voor de duur van
het leven. Want God is in zijn lief
de jegens ons óók trouw, al zijn wij
niet lieftallig.
Het huwelijk is een diepe, totale ge
meenschap. Want God heeft ons niet
ten dele lief. maar totaal.
Het huwelijk is een creatie Gods.
Daarin mag de mens eigenmachtig
Vandaar dat intieme omgang alleen
verantwoord is als bezegeling en viering
van de huwelijkssluiting, kerkelijk én
burgerlijk.
Prof. Roscam Abbing gaf toe, dat
zijn argumenten wellicht te theore
tisch lijken. Zij conformeren zich aan
de officiële opvatting aangaande de
functie van overheid en kerk ten op
zichte van het huwelijk. Tegenover
de reële levensnood op dit punt lijken
deze argumenten een beetje vreemd.
Daarom wilde de hoogleraar wel
erkennen, dat het nu ook weer niet
zo heel ernstig is, wanneer twee ge
liefden in af wachting van het huwelijk
uit nood tijdelijk overheid en kerk
maar laten voor wat ze zijn, indien zij
elkaar voor God trouw beloofden. Hij
zou hen niet willen oordelen. In een
noodsituatie moet een zekere vorm
van noodethiek erkend worden, al
blijft het fout, hetgeen door de be
trokkenen ook wordt toegegeven.
Beter dan het kwasi-huwelijk van
„liefde zonder trouwring" achtte prof.
Roscam Abbing het vroege huwelijk.
Daaraan zijn evenzeer bezwaren ver
bonden. maar minder bezwaren dan
aan het kwasi-huwelijk. In verband
daarmede pleitte hij voor sociale ge
rechtigheid juist op dit punt. Het mag
niet zo zijn dat uit financiële motieven
voor bepaalde groepen huwelijkskansen
worden onthouden.
Op voedin gsnood
I De eerste co-referent, prof. dr. L. de
I Klerk, hoogleraar ln dc pedagogiek te
Leiden, had tegen dc weg van prof.
Roscam Abbing geen bezwaar, maar
vroeg zich wel af. of dit de weg is naar
dc opiossing van het prolcem. Men
kan wel mooi praten over de bijbelse
visie op dit probleem, maar is liet
vraagstuk niet veel meer gedifferenti
eerd? Biedt het vroege huwelijk een op
lossing? Is het huwelijk wel de haven,
waar je met deze problemen veilig kunt
binnenvaren? Kan het huwelijk functio
neren als een instelling waar je dc pro
blemen van het sexuele kunt opbergen?
De nood reikt veel verder. Wij zitten
in onze cultuur met een disharmoni
sche volwassenwording. Het is een be
paalde nood, die gemakkelijk leidt tot
een bepaalde 'daad. De hier gesigna
leerde nood ontstaat uit een reële hu-
welijksnood en opvoedingsnood.
Daarom wilde prof. De Klerk de op
lossing van het vroege huwelijk gaar
ne beproeven, maar hij geloofde niet
dat men het er ver mee zal brengen
als er óók niet iets anders gebeurt.
„Wij zullen verder moeten doordringen
in de ethiologie en de overige veroor
zakende factoren, want het gaat hier
ook om een educatief probleem
De andere co-referent, dr. G. Th.
itenpredik
kon wel meegaan inzake afwijzing
prof. Roscam Abbing van „liefde zon
der trouwring". Hij vond het zelfs zeer
modern en actueel om nee te blijven
zeggen. Toch achtte hij de opvatting
van prof. Roscam Abbing te christelijk
en te kerkelijk. Ook achtte hij de nood
van de geliefden niet schril genoeg ge
tekend.
Daarom hinderde het hem, dat de
kerk „opvallend veel viezer is" van
liefde zonder trouwring dan van mili
tairisme en kapitalisme. Men heeft al
tijd in de kerk een vrij grote
geoefend op de bedrijvers van liefde
zonder trouwring (ook op dienstweige
raars en stakende arbeiders, waarvan
men nu terugkomt). Dat zijn scheve
verhoudingen. Dr. Rothuizen zag
de aangeduide nood ook een taak v
de diaconie. Wanneer de diaconie hulp
verleent aan onderontwikkelde gebie
den, dan zal zij dit ook moeten doen
aan het onderontwikkelde gebied Van
de gefrusteerde verloving.
Als wij denken aan het door-de-diepte-gaan, aan uitdrukkin-
gen als „gebrokenen van hart en verslagenen van geest",
dan denken we intuïtief aan mensen die door het leven j
zijn geslagen. Die door omstandigheden van buiten af, door i
eigen schuld of soms ook buiten hun schuld, in moeilijk- j
heden zijn geraakt, zo grote moeilijkheden dat het ook van I
buiten af zichtbaar is. Met zulken hebben we medelijden
en misschien zelfs wordt voor hen gebeden in de kerk.
Maar die overige negenennegentig procent van die kerk
gangers, aan wie uiterlijk niets te zien is en waarschijnlijk j
ook nooit iets te zien zal zijn behoren zij niet en nooit tot I
die gebrokenen van hart en verslagenen van geest? Als dat
zo is arme kerken! Wat moet daar een zelfgenoegzaam
heid heersen èn hoe verschraald moet daar het geestelijk
leven zijn!
Bekend woord overigens in deze tijd: verschraling van het
geestelijk leven! Daarover zijn al heel wat woorden neer
geschreven. Daar hoort dan de vermaterialisering van het
leven bij en u kunt er de urbanisatie bij op de koop toe
krijgen! Het is allemaal goed en waar maar beter wordt
het pas als die negenennegentig procent eens met het hart
zou willen gaan bidden misschien zullen ze tot de ont- i
dekking komen, dat hun hart niet functioneert!
Prof. Sanders bij inauguratie:
Ter gelegenheid van zijn benoe
ming tot gewoon hoogleraar in
de Theoretische Psychologie en
de Geschiedenis der Psychologie
aan de Vrije Universiteit, heeft
dr. C. Sanders vrijdagmiddag zijn
ambt aanvaard door het uitspre
ken van een inaugurele oratie, in
het Woestduincentrum te Amster-
Advertentie*
kalmeert de zenuwen
zonder slaap te verwekken!
Afnemend bezoek aan
zendingsscholen
in Israël
In het Israëlische parlement heeft
Abba Eban, als minister van onderwijs
medegedeeld, dat het aantal Joodse
klnnderen. dat de zendingsscholen, die
door verscheidene christelijke kerken in
Israël zijn gesticht, bezoekt, afneemt.
Deze scholen, die als onderwijsinsti-
.~.j, hetgeen zeventig kinderen minder
dan liet jaar voordien. Daar deze scho
len niet officieel zijn erkend, stellen de
ouders zich bloot aan strafrechtelijke
vervolging.
Het Israëlische ministerie van onder
wijs, zo deelde de minister mede, is
echter niet van plan de juridische weg
te gebruiken om de ouders te dwingen
de kinderen van deze scholen af te ne
men. Hierom had het parlementslid van
de Agoeda Jisraeel, een der religieuze
partijen, rabbijn SJlomo Lorentz ver
zocht.
De minister deelde mede, dat een den-
gelijke stap tot ernstige binnenlandse
politieke moeilijkheden zou leiden. De
zendingsscholen zouden, zo betoogde hij,
als de ouders van de leerlingen gerech
telijk werden vervolgd omdat zij hun
kinderen officieel aan de leerplicht ont
trekken. op legitieme wijze om erken
ning van het ministerie vragen.
Het zou dan voor het ministerie van
onderwijs niet mogelijk zijn deze scho
len de erkenning te onthouden, daar
Israël vrijheid van onderwijs en gods
dienst toestaat. Het zou echter beteke
nen, dat de zendingsscholen een re
geringstoelage in aanm zouden
komen, hetgeen tot een .nlandse
politieke strijd zou leiden
Meer inspanning nodig
voor opbouw Israël
Het Joodse volk zal zich groter in
spanning moeten getroosten opdat Isra
el zijn veelomvattende taken in het be
lang van het Joodse volk onbeperkt kan
blijven vervullen.
Dit heeft de Israëlische minister van
financiën Levi Esjkol verklaard
gemeenschap
Wil Israël zijn taken
immigratie, de opbouw
i de Joodse
i onbeperkte
i ontginning
../het land kunnen blijven voortzet
ten, dan zal Israël aan het eind van dc
jaren zestig, drie miljoen zielen moeten
bevatten. Hiervoor zal de Negev in het
bijzonder in ontwikkeling moeten worden
gebracht, een taak die niet alleen op Is
raëlische schouders mag rusten, aldus
dc minister van financien.
De Zuid-Nederland divisie van
de Leger des Heils Gezinsbond
heeft gisteren in gebouw Kunstmin
in Dordt de jaarlijkse rally ge
houden. Er was voor deze grootse
toogdag, die door bjjna duizend
vrouwen werd bezocht, een uit
gebreide liturgie samengesteld.
Tjjdens de middagsamenkomst
reikte dc presidente, mevrouw
kolonel M. Holland-Black, aan de
Gezinsbond van Den Haag cen
trum een wissclschild uit. Den
Haag centrum had het vorig jaar
het grootste percentage nieuwe
leden kunnen inschreven en zjjn
bijeenkomsten worden het drukst
bezocht. Het was de eerste keer,
dat een dergelijk schild werd uit
gereikt.
In de morgenuren hield mevrouw Hol
land een bijbeltoespraak. Zij ging uit
van de tekst „Wij kunnen niet deelne
men aan de tafel van Christus en aan
die der boze geesten". Zoals de tafel het
centrale punt is in ons huis, zo moeten
wij ook een tafel, een centraal punt
in onze ziel hebben, een centraal le
vend punt van geestelijk leven. Dat punt
moet de plaats zijn, waar wij God ont-
Beroe f nn gswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Etten-Ulft (toez.>:
W. H. Schuurman Stekhoven, vicaris
te Wolvega.
Bedankt v
te Waarder.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Lelmuiden: J. Baayens.
kand. te Goes; tc Hardegarijp: Th. P.
van Belzen. te Mariënberg.
Bcroepbaarstelling: door de classis
s-Gravenhage is pre-p.geex. en beroep-
baargeste'.d: H. J. Huyser. van de Theo
logische Hogeschool te Kampen. Kandi
daat Huyser is terstond beroepbaar. Zijn
adres is: van Boetselaerlaan 181,
's-Gravenhaee. Tel. 070—552092
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Papendrecht: H. P.
Brandsma, te Rozenburg.
GEREF. GEMEENTEN
Tweetal to Tholen: P. Blok te Dirks-
land en H. Ligtenberg, te Oudemirdum.
Beroepen te Tricht: P. Blok. te Dirks-
land.
Bedankt voor Amsterdam-N en Am-
sterdam-C: G. A. Zijderveld, te Capelle
aan de IJssel.
r Tholen: B. M. Meyndert,
anbidden. Ieder
heeft behoefte aan zo'n plaats.
Als het centrale punt in ons geeste
lijk leven niet verzorgd wordt, wordt
ons leven arm. Het moet de plaats zijn,
waar wii ons zelf zien zoals wij zijn.
waar wy absoluut eerlijk met onszelf
moeten zijn. Sommigen van ons zijn
zwak, aldus kolonel Holland, omdat
zij deze tafel niet toebereiden.
Zij krijgen dan niet die ondersteuning,
die wij allen zo nodig hebben Som-
m.gen voelen zich verward, omdat het
leven vol problemen is. Als echter de
geestelijke tafel, in het centrale punt
van ons leven, goed toebereid is, dan
omvangen wij Gods leiding.
Gods leiding helpt ons dan om Chris
ten te zijn. De bidstond, waarmee de
samenkomst was begonnen werd geleid
door mevrouw Luitenant kolonel C. C.
Gladpootjes. De zangkoren van Mid
delburg en Vlaardingen zongen daarbij
enkele liederen.
Het onderwerp „Welvaart of schijn
welvaart" was eén van de punten, die
voor 's middags op het programma
stonden. Mevrouw A. Schortingshuis-
Spranger uit Den Haag hield er een
inleiding over. Mevrouw Schortingshuis
zeide, dat het geld, dat wij ontvangen,
vaak verkeerd besteed wordt. Wij kun
nen de verleiding om mooie, luxe din
gen te kopen niet weerstaan en wij
hebben dan voor noodzakelijke aanschaf
fingen geen geld meer. Als wij zo han
delen leven wij niet in welvaart maar
in een schijnwelvaart. Mevrouw Schor
tingshuis wees er op. dat wij nooit uit
het oog moeten verliezen wat vóór
moet gaan als wij ons geld besteden.
Wij moeten nadenken voor wij kopen.
Belangrijk noemde zij het ook, dat wij
leren af tc staan aan anderen. Iemand,
die alles voor zichzelf houdt en voor
ijk doorgaat, is armer dan iemand,
het weinige, dat hij heeft, nog
m~ -1-"- wees zij er nog op.
echte welvaart bij
Christus ligt. Nergens is voor geld vei
ligheid en zekerheid te koop. Christus
wil ons die veiligheid en die zekerheid
geven.
Voor mevrouw kolonel Holland gis
termiddag het wisselschild uitreikte gaf
zij nog een kort overzicht van het ont
staan en de geschiedenis van de gezins
bond. Het is eeu grote internationale
vrouwenorganisatie, die een ledenaantal
heeft van driehonderdduizend. In Ne
derland zijn er 5254 vrouwen aangeslo
ten. De doelstellingen zijn: kameraad
schap, ontwikkeling, aanbidding en
dienstbaarheid. In de middagbijeen
komst zongen de koren uit Spijkenisse
en uit Rotterdam. Ook werden nog
enkele recitaties gehouden. Majoor A.
Scheffer vertelde over het zendingswerk
in Zuid-Afrika en hij vertoonde daar een
serie prachtige dia's bij.
Ideaal geschenk,
waarin honderd jaar
ervaring is verwerkt.
Onze nooit genoeg te prijzen fiets is hon
derd jaar geleden zijn triomftocht begon
nen. Wie had die ontwikkeling voor
zien van de eerste „loopfiets"
en de hoge bicycle tot het fraaie en doel
matige vervoermiddel, waarop thans
praktisch ons hele volk zich voortbe
weegt. Of het nu naar school en kantoor
of voor gezonde ontspanning is! En de
constructeurs zitten nog niet stil. De
tegenwoordige karretjes zijn geheel naar
de smaak van deze tijd. Weer lichter,
weer sportiever van uitvoering. Duizen
den en duizenden kiezen een fiets als
cadeau op onze komende, traditionele
geschenkendag! En nog eens duizenden
en duizenden vervolmaken op Sint Nico-
laas de fietsen van kinderen of man of
vrouw met een van de vele handige toe
behoren die tegenwoordig te koop zijn.
ga morgen eens kijken
fietsenhandelaar. U kc
goed geschenk-idee.
Volgende week ter sprake
Het nieuwe rapport dat de con
cilievaders in behandeling nemen
is het eerste van die, welke hun
in augustus van dit jaar toegezon
den zijn. Het neemt de eerste 22
bladzijden in beslag van het deel,
dat in totaal zeven rapporten om
vat, verdeeld over 271 bladzijden.
Er zijn reeds grote bezwaren
tegen dit rapport gepubliceerd en
ook dr. Visser 't Hooft noemde het
Lzwak".
In het eerste hoofdstuk wordt behan
deld de leer. dat de openbaring van
C.od ons langs twee wegen toekomt: de
Schrift en de overlevering. Het tweede
deel handelt over de inspiratie van
de Schrift en over haar letterkundige
samenstelling. De twee volgende hoofd
stukken gaan over het Oude en het
Nieuwe Testament en het vijfde over
cte plaats van de Schrift in de kerk,
nl. het kerkelijk leergezag bij de uitleg.
De in het rapport verdedigde stellin
gen zijn in de vorm gegoten, zoals zij
er lang algemeen op de seminaries van
heel de wereld werden onderwezen in
de twee laatste decennia zijn echter
vele vragen hieromtrent gerezen.
van de inhoud i
hoogte gekomen,
stig bezorgd over
het concilie begon-
et weinig theologen,
dit rapport op de
ij toonden zich ern-
inhoud. Hun be-
God in dit rapport zou worden
onderschat. Tegen de opvatting
traditie, zoals die uit het korte hoofd
stuk naar voren kwam. bestond het be
zwaar, dat de traditie te veel als een
reeks van formuleringen en verklarin
gen werd gezien die onder invloed van
de Heilige Geest gezegd of geschre
ven. een aanvulling vormen op de
Schrift.
Het bezwaar ging ertegen, dat deze
beide (naar rooms-katholiek inzicht)
bronnen van openbaring: Schrift en tra
ditie, te veel van hun werkelijke vita
liteit beroofd in het rapport zijn terecht
gekomen.
De theologen, die hun kritiek reeds
hebben gepubliceerd en van wie er vele
thans als deskundige raadgevers
hun bisschoppen mee naar Rome ge
komen zijn, hebben zich de afgelopen
weken bijzohder ingespannen de discus
sie in het concilie voor hun bisschoppen
voor te bereiden. Wanneer dc discussies
zullen beginnen staat niet vast, doch
er is reden aan te nemen, dat dit
reeds over een week kan geschieden.
dubbele jonge Klar
(Advertentie)
iül
■i
a.
V lij li
as
illl
-iiüïii
ES®
WHITE IiABEI»
N.V. DISTILLEERDER IJ v/„ SIMON RYNBENDE A ZONEN SCHIEDAM
dam. De oratie was getiteld: £e
„Christelijk geloof en empirische I
psychologie".
Prof. Sanders benaderde zijn onder
werp vanuit een analyse van het chris
telijk geloof, zoals dat in de christen be
hoort te functioneren. Hij gaf een be
schouwing over de methodische benade
ring van de mens, zoals die in de
psychologie plaats vindt.
Het christelijk geloof, zo stelde prof.
Sanders, krijgt gestalte in de wijze
waarop de gelovige de wereld en zijn
medemens ziet en benadert. Het heeft
dus alles te maken met het „gewone
leven". De zin van het leven en de
ware kennis omtrent de mens worden
slechts door diegenen gevonden, die ln
de geschiedenis en in het alledaagse le
ven Gods handelen bespeuren.
Ook de wetenschappelijke psycholo
gie pretendeert iets over de mens te
kunnen zeggen. Ook zij heeft een band
met het concrete, gewone menselijke
leven. Toch is haar kennis niet van de
zelfde orde als die, welke door het ge
loof omtrent de menselijke werkelijk
heid verkregen wordt, aldus prof. San
ders.
De empirische psychologie stelt im
mers niet zozeer belang in de mens als
persoon, als uniek individu, als beeld,
drager Gods. maar zij reduceert de
mens tot een centrum van gedragingen
en tracht vervolgens wetmatigheden
omtrent die gedragingen op te sporen.
Niveauverschil
Prof. Sanders vervolgt: Ondanks het
niveauverschil tussen de geloofskennis
van de mens en het psychologisch in
zicht, mag men tussen beide geen schei,
ding maken. Integendeel: daarin ligt
een groot gevaar. De christen, die dat
doet komt onontkoombaar in een ver
stikkend dualisme terecht. Een synthe-f
se waarbij de resultaten van de em-_
pirische psychologie gedepasseerd -
het licht i
grijpelijkheid gesteld,
sakelij kt
dat gebeurt winnen ook de cen
trale geloofsbegrippen voor de moder-
ne mens aan diepte en verstaanbaar,
heid, aldus prof. Sanders.
Prof. dr. C. Sanders, geboren op a
januari 1921 te
■j*" Is -
■sil—
I hierin af. Daarna stu
deerde hij psychologie. In 1954 promo-
veerde hij aan de Rijksuniversiteit t«
Leiden tot doctor in de letteren en wijs-
begeerte op een proefschrift getiteld:
„De rangeertest".
Na enige jaren als chef-assistent
werkzaam geweest te zijn aan het La
boratorium voor Toegepaste Psychologie
te Amsterdam, werd hij in 1950 tot chef
van de Rijkspsychologische Dienst be-
noemd. Enkele jaren later volgde zijn
benoeming tot directeur van die dienst
In samenwerking met dr. F. J. E. Ho.
gewind scheef hij „Hoe ontmoet ik m»jfl
medemens".
Sinds 1 oktober 1961 is hij als weten
schappelijk hoofdambtenaar A aan de
Vrije Universiteit verbonden.
Ds. Mare Boegner lid
Académie Fran^aise
De bekende Franse hervormde predi
kant ds. Mare Boegner is gekozen in de
Académie Frangaise. Hij behoort voor
de rest van zijn leven tot dc veertig
Franse „onsterfelijken" van deze Aca
demie. Boegner is jarenlang, tot vorig
jaar toe, de voorzitter geweest van de
Federatie van Franse protestantse
kerken." Bovendien was hij jarenlang
voorzitter van de Synode van de Franse
reformatorische kerk. Hij is 81 jaar
oud.
kwijtgescholden,
Noot. en kennelijk kinderloos overleed, tooiïng van haar K.
Hierna volgt zijn genoemde broer Lo- lerares gaat werken
dewijk van Nassau als heer van de nijverheidsschool.
Beverweerd, en diens nageslacht tot na dienstjaar 20 pet.
;t midden van de 19de,
Vraag: In hoeve
111 ontvangsten er
noemd "bij" "japikse. De Winkler Prins ken vrij van zegel
'1 de zegelwet bepa
Antwoord: Volgens hoofdstuk III
Maurits wordt in tlkel 37-12e en 13e van de zegelwet
geen recht verschuldigd
Antwoord: Veel is er over deze
komelingen niet geschreven. Toch zijn het midden
onder hen zeer verdienstelijke personen T-
geweest. Terloops vindt men hen gc-
O.-opleiding
an een erkende
wordt voor ieder
de studiebeurs
j een volledige
zijn kwitanties baan heeft van tenminste 14 lesuren
uitgaven van ker- per week. Gaat zij na het behalen i
"geeft meer over hen, maar men moet in de zegelwet bepaald'
goed ln de registers zoeken om dit te 'wam
vinden. Over prins Maurits wordt in
die encyclopedie vermeld, dat hij twee
kinderen had bij Margaretha
door armbesture
£heïèn/~Eiders vertelt "de W.P. over de sturen aan behoeftigen_ verstrekte
tweede zoon uit deze verbintenis: Lo- derstand, mits
dewijk van Nassau, heer van Bever- de stukken
weerd, die van ongeveer 1600 tot 1665 instellingen
leefde, een bekend krijgsman en gou- daartoe het
verneur van 's-Hertogenbosch. Hij was gen onders—- -
diplomaat, die het huwelijk kerken zijn dus niet als zodanig vrijge- gt
-- r wel als zij optreden ten be- le
hierover dit diploma niet als zodanig werken,
dan moet zij de volledige beurs terug
betalen ln jaarlijkse termijnen van 10
pet. van het totaal, waarvan de eerste
bewijzen termijn vervalt twee jaar na het be-
of gemeentebe- eindigen van de cursus. Het bedrag
f 300,
de stukken blijkt. Dit geldt 09k voor ƒ40
instellingen of commissies, die. zich het
schreef,
ander uit niet bekend. Wèl kan een bedrag
400 per jaar worden verkregen
Brieven, die niet voorzien zijn
I van naam en adres, kunnen niet
beantwoord worden. Geheimhou-
I ding verzekerd. Vragen, die niet
onderling met elkaar verband
I houden, moeten in afzonderlijke
brieven worden gesteld.
kamer verhuren, gemeubileerd Zonder
pension voor 50 per maand met in
begrip van gas, water, licht, schone la
kens enz. Aan he* ziekenfonds betaal
ik 14 per maand, aan personele be-
i Willem II voorbereidde en bemid- steld,
delde tussen Willem II en de Staten.
Hij bracht het vriendschapsverdrag
met Karei II in 1662 tot stand. Zijn
Nassau Ouwerkerk
hoeve van de armen.
Vraag: Mijn dochter heeft r
en vormingsklar
be- opleiding
volgen van een vooropleiding tot lasting 42 per jaar. Ik ben weduw-
_,n bejaarde hulp in de
dienst. Deze heeft een
vrije kamer, kost en inwoning en 40
maand. De huishuur is 77 per
(huishoudschool)
en O. gekozen en
röëmd" generaal? Hij 'redde het leven d'aarvoo? een rijksstudiebeurs ^gekre-
Willem III in de slag bij St. Denis gen. Moeten deze gelden
jrekend. Indien men na deze voorop
leiding overgaat naar een nijverheids
cursus, kan de 400 per jaar worden maand.
H.B.S. kwijtgescholden. Dit is echter niet uw
geval, daar uw dochter reeds in de
vormingsklas zat.
De
Marlborough.
Zeer veel is over de nakomelingen
te vinden in het beek (alleen in biblio
theken te krijgen) van jhr. mr. E. B.
F. F. Wyttert van Hoogland over de jaar
geschiedenis der Utrechtse ridderhof- pet.
steden en heerlijkheden op pagina 105
en volgende. In de eerste plaats Wil
lem van Nassau, heer van de Lecq,
admiraal van Holland en W. Friesland, nieuwe aspecten
die gehuwd was met Anni
gaat hiervan 300 per jaar af. wat dan tuurlijk afhankelijk
beschouwd wordt als studietoelage? Er er in de toekomst naar leraressen is. Wij
-ta—-*■kunt hierover een brochure aanvra- pensioen zal
gen bij de persdienst van het ministe-
i verstrekt tot
1 300.
lerwijs, kunsten -
iin opleiding voltooit en bij' een onder- schappen. Het salaris ligt ruwweg tus- de kamerhuur wel
"ing tewerkgesteld wor*- B,n
kwijtschelding krijgt
de studiebeurs. Geldt dit ook
-oor een K. en O.-opleiding, als men
[eplaatst wordt? Wat voor mogelijkhe-
biedt dit diploma? Zijn er nog
ve aspecten en zit er toekomst in?
Antwoord: Indien uw dochter na vol-
dan 8000 bedraagt, men niet in
de inkomstenbelasting valt, tenzij men
dan 200 neveninkomsten heeft.
;men aan. dat uw A.O.W. in het
Hl begrepen. Gezien de
kosten (van huur, slijtage, meubilair
elektriciteit en water) zal
iur wel meer een kostenbe
sparing dan een werkelijke winst op
leveren. Deze winst zal in ieder ge-
ïk ongeveer"/ 3200 bruto én 3100 net- mie. huishuur, personele belasting en
to-pensioon, waarvan loonbelasting af- huishoudelijke hulp zijn in dit opzicht
gaat. Ik verricht, gezien mijn leeftijd, niet van belang. Gezien de gegeven»
geen loonarbeid meer. Wel moet ik c
i terecht niet aan.