Drieduizend spaarpotten
schrijven geschiedenis
Sparen zo oud als het geld
In t varken
schuilt rijke
symboliek
Verleiding van bazaars
was Beatrix te machtig
DE GROTE
MUITERIJ
BOUNTY
7
MAANDAG 29 OKTOBER 1962
Dam-vraag 307
Aan het januari-nummer 1961 van
„De Problemist" ontlenen wij onder
staand probleem van J. A. Pennings
te 's-Hertogenbosch. Genoemd maand
blad schreef: „Een meesterwerk. Zo
iets ontstaat maar eens in de zoveel
jaar." Bovendien een moeilijk minia
tuur waarin wit aan zet is en wint.
Schaak-vraag 307
De eindspelstudie van L. Prokes
had als opgave: wit speelt en wint.
De stand was, wit: Ka4, Le6, pi d6
en e5; zwart: Kf4, Thl. De oplossing:
1. d6—d7. Er zijn nu diverse varian
ten, waarbij wit echter nooit mag
vergeten, dat zijn loper niet meer
is dan een sta-in-de-weg. 1
Thl—dl; 2. Le6—d5!, Tdlxd5; 3.
e5e6 en wint. 1Thlalt; 2.
Le6a2! (En niet 2. Kb3 wegens
2Ta8; 3. Ld5, Tb8t en 4
Ke5:). 2Talxa2t; 3. Ka4—b3
en wint. 1Thl—h8; 2. Le6—g8!
(En niet 2. Lf7 wegens 2Ke5,
3. Le8, Th4f en 4Td4). 2
Th8Xg8; 3. e5e6 en wint.
Bridge
Het juiste bod in het u voorgelegde
biedprobleem, is: 4 harten.
Noord, die kwetsbaar op eigen
houtje een nieuwe kleur bood, moet
wel een sterk spel hebben. Bovendien
is het vrijwel zeker, dat de partner
gezien het bieden van de tegen
partij kort in ruiten is!
4 harten werd zonder enige moeite
gemaakt, want dit was de gehele
kaartverdeling:
Oost kwam met ruiten uit, geno
men met het aas. Hierna speelde
Noord 2x troef en sneed op klaveren-
vrouw. Oost nam en maakte alvorens
ruiten na te spelen, eerst schoppen
aas-heer.
Heel verstandig, daar Noord anders
2 overslagen zou hebben gekregen!
JACK DIAMOND
Kruiswoord-puzzel
zonder zwart
2
3
4
5
6
7
8
9
2
S
4
5
6
7
8
9
Hor.: 1. fossiele hars hemel
lichaam; 2. hevige wind tijdreke
ning; 3. sine dubio (afk.) bloem
muzieknoot; 4. pasgang van een paard
zichtbare ader van een blad; 5.
bijwoord plaats of plek broei
bak; 6. rijschool (afk.) gewicht
(afk.) algemeen kiesrecht (afk.)
houten bakje; 7. werktuig ver
stand; 98. mondeling gekheid; 9.
huis ternauwernood.
Vert.: 1. bewaarder van een kerk
fraaie zangvogel; 2. bestelling
vrouw van Abraham; 3. paardekracht
(afk.) overal mens; 4. voedsel
om te lokken plaats in de schouw
burg in het jaar onzes Heren (afk.
Lat.); 5. stuk hout bijwoord
slede muzieknoot: 6. scheikundig
element (afk.) eind gebogen;
7. zwakke neep; 8. grond die bij
een hoeve behoort voorlichting
lid'Woord (Fr.); 9. vogel lans.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Horj 1. gaper, 5. sla, 8. Edam, 9
heel, 10. Ida, 11. menie, 12. Arles, 13
Sc, 16. An, 18. degen, 20. neger, 22
gom, 24. oren, 25. Lena. 26. non, 27
gesel.
Vert.: 1. gei. 2. Adda. 3. paars, 4
em, 5. sen, 6. leis, 7. aleer, 9. hes, 11
meter, 14. kanon, 15. leges, 17. Nero
18. den, 19. none, 21. geen, 23. mal
25. Ie.
Academische examens
schappen: G Th Brands'Tschle-
ningen) en M J Engelsman (Den Haag):
tot doctor in de econ. wetenschappen ge
promoveerd: C J van der Weijdeti
(Van onze speciale verslaggever)
GOED," zegt de heer N. M. A. ter
Wolbeek, „ik bezit drieduizend
spaarpotten, maar zelf spaar ik niet.
U moet me overigens wel goed be
grijpen: Ik spaar niet in de spaar
potten, die ik heb. Het zou misschien
een liefhebberij van een multi-mil-
jonair kunnen zijn, want in dat gro
te, Duitse varken, dat daar staat,
gaan alleen al 2.268 rijksdaalders, of,
om precies te zijn: 5.670 gulden. Hoe
ik dat weet? Nou, gewoon
plakken er eerst instoppen en ze
er daarna weer uithalen".
De heer Ter Wolbeek weet wel iets
van spaarpotten af. In zijn kamer in
het gebouw van de Spaarbank voor de
Stad Amsterdam, waar hij als alge
meen procuratiehouder de scepter
zwaait, staan niet minder dan driedui
zend exemplaren, onder welke vele uit
de verste uithoeken van de wereld. Er
zijn driehonderd „dubbele" bij Deze
gebruikt hij als handelswaar in hel
ruilverkeer met andere verzamelaars
zeventien op de hele aardbol, zelfs
nog verenigd in de („probeer het maar
eens uit te spreken") Argyrothecolo-
gists Club.
„Nee," verklaart de verzamelaar, „Ik
heb niet de grootste collectie van
wereld. Maar de op één na grootste
heb ik wel. De heer Clarence Sim-
monds, directeur van een spaarbank in
Des Moines in de Noordamerikaanse
staat Iowa, bezit zo'n tienduizend spaar
potten. Hij is er ook al meer dan veer
tig jaar mee bezig,* terwijl ik er eigen
lijk pas ver na de oorlog mee begon-
Toen de heer Ter Wolbeek, die als
„broekie" in het spaarwezen begonnen
is, in 1958 350 spaarpotten te pakken
had, was hij „zo trots als een hond met
twee staarten". Pas in dat jaar is zijn
zo rustig begonnen hobby tot een obses
sie uitgegroeid. Hij begon rommelmark
ten af te lopen (iemand helpt hem hier
thans bij); hij bracht van z'n buiten
landse reizen soms tientallen spaarpot
nee; hij begon lezingen te houden
(ook voor de radio en de t.v.), die hem
daarna altijd wel een paar exemplaren
opleverden.
Juist toen we tegenover hem zaten,
belde een Amsterdamse dame op. In
rommelhoek van haar huis had ze
oud spaarvarken van een „lelijke
zuurtjeskleur" gevonden. Of de heer
Ter Wolbeek er soms belangstelling
had? Hij kon het zo komen afha
len.
Hoewel het varken toonaangevend is
oor de collectie van de Amstelvener.
heeft de industrie de spaarpot haest
oneindige mogelijkheden gegeven. Geen
dier. of het is wel als spaarpot verte
genwoordigd, zelfs een primitef be-
„Spaarpottenman" N. M. A. ter
Wolbeek, het duurste exemplaar
van zijn collectie bewonderend in
de handen
f7W/M/////W//7777;/77/77, 7//MMMWJÏÏ7.
Ruimere accommodatie
voor Ned. zeelieden
in Franse liaven
Het Nederlandse Zeemanshuis in
Rouaan de derde haven van Frankrijk
uitgebreid. Het verblijf aan de wal
de zeelieden wordt hierdoor een stuk
aantrekkelijker.
Het gerestaureerde gebouw beschikt nu
/er o.a. een ruime ontvangst- en recrea
tiezaal. twee „speelkamers" en een kapel
kerkdiensten. Verder is er woon
ruimte voor de Nederlandse beheerders,
het echtpaar H. Holtrust.
Jaarlijks doen ongeveer duizend Neder
landse schepen de haven, van Rouaan
in. Vijfduizend schepelingen brengen
;n bezoek aan het tehuis.
De nieuwe ruimten werden zaterdag-
iddag in gebruik gesteld door de heer
S. T. Dons Petersen, oprichter en oud
voorzitter van de Stichting Nederlandse
Zeemansraad voor de Franse havens. On
der de aanwezigen waren de Nederlandse
consul in Rouaan. een vertegenwoordiger
van de Nederlandse ambassade in Parijs
en de heer P. F. J. Mouton van de Neder
landse Zeemanscentrale, de stichting die,
financiële steun heeft verleend voor de
verbouwing.
In Heerenveen is een geheime zen
der opgespoord", waarbij R. de J. te
Oudehorne op heterdaad werd betrapt.
De J. zond uit in samenwerking met de
eveneens in Oudehorije wonende S. de
W., onder de naam „Roodborstje".
MORGEN:
Wereldspaardag
Voortbouwend op een bijna
veertig jaar oude traditie wordt
ook morgen weer Wereldspaar-
dag gevierd. Het laatste woord
is bepaald niet overdreven, want
er "!n spaarbanken in Neder
land, die op Wereldspaardag drie
keer zoveel inleggers dan op nor
male dagen trekken. De presen
tjes, die ter beschikking worden
gesteld, zijn hier weliswaar niet
vreemd aan, maar 't gebeurt dan
toch maar.
Tijdens het in 1924 gehouden
eerste congres in het Internatio
naal Instituut voor het Spaar
wezen werd niet 30, doch 31 ok
tober als Wereldspaardag aange
wezen. In verschillende landen,
waaronder Nederland, achtte men
het echter beter de 30ste te kie
zen. Reden: De 31ste geldt óók
al als Hervormingsdag.
Het sparen blijft op zichzelf de
stijgende lijn behouden, die het
reeds sinds jaren heeft. Ouderen,
maar vooral jongeren, hebben
hun gezamenlijk tegoed bij de
Nederlandse spaarbanken thans
al op 3,5 miljard gulden gebracht.
De spaarpot het begin van
al het sparen wordt in neven
staand artikel van vele zijden
belicht, dank zij de fanatieke
verzamelwoede van de heer
N. M. A. ter Wolbeek, algemeen
procuratiehouder van de spaar
bank voor de stad Amsterdam.
Een zeventig jaar oude mecha
nische spaarpotdie ih de Ver
enigde Staten in een serie van
245 verschillende voorstellingen
veel opgang heeft gemaakt
schilderde, aardewerken leguaan, die
uit de Surinaamse plaats Cornelis Kon-
dre komt.waar nog Indianen wonen.
De spaarpot wordt als appel, peer of
citroen op de markt gebracht, als speel
doosje. als heks, als schelp, als kop
stuk van bijvoorbeeld een man als
„geldzuiveraar" professor Lieftinck.
Hij kan ook een molen zijn. een raket
dobbelsteen, een biljardbal, een ke
gel, een weerhuisje etc. Geen vorm is
de spaarpottenfabrikant ontgaan, zelfs
de kluis met de ervoor hangende re
productie van het Laatste Avondmaal
in Leonardo da Vinei niet
„Zolang er geld op de wereld is, heb
ben er spaarpotten bestaan", aldus de
heer Ter Wolbeek. „Dat er slechts en
kele eeuwenoude exemplaren bestaan
de meeste zijn museumstukken
komt, omdat lediging bijna altijd met
stukslaan gepaard ging. Merkwaardig
genoeg wordt in landen met een hoge
welvaart de spaarpot nog altijd kapot
gerammeid, ofschoon een enkeling wel
een mes in de gleuf zit te knoeien
ui een land als Zweden bijvoorbeeld is
het bijzonder moeilijk een spaarpot met
een slot te vinden".
De oervorm van de spaarpot is ove
rigens niet het varken. Het is een al
of niet gestyleerde moederborst, die
kracht, voorspoed en leven symboli
seert. De heer Ter Wolbeek heeft er
nog één uit 1778, waar zogezegd het
is is ingezet". De bakermat van dit.
voor hem oudste collectie-exemplaar
ligt in Friesland. Naar het opschrift te
oordelen, is het een geschenk aan een
pasgeborene geweest.
Magere jaren
Ook het varken, dat later als spaar
pot is ingevoerd, heeft bij enig naden
ken een rijke symboliek. Zoals de boer
vroeger zijn varken vet mestte om er
in de schrale winterdagen van te kun
nen leven, zo moest in vette jaren voor
magere jaren worden gespaard
In de collectie van de „spaarpotten-
man" onder deze naam is de heer
Ter Wolbeek langzamerhand in Neder
land bekend geraakt bevindt zich
natuurlijk ook het duurste exemplaar.
Het is een klein, vierkant busje van
geslagen zilver, dat door het slot en
het handvat veel op een collectebus
lijkt. De verzamelaar zegt eerlijk dat
hü dit honderd jaar oude spaarpotje
nooit had kunnen kopen, als hij het
niet van zijn directie cadeau had ge
kregen. Het busje heeft overigens al
geschiedenis gemaakt. Het is niet al
leen in een radio-vossenjacht en in een
hoorspel gebruikt, maar ook als het
centrale motief van een niet ongeslaag
de detective.
Waar de heer Ter Wolbeek thans de
meeste aandacht aan besteedt, is de
voltooiing van zijn serie mechanische
spaarpotten, die zeventig jaar geleden
in de Verenigde Staten in omloop wa
ren. Er zijn er niet minder dan 245 en
er is een fabriek (ook in de Verenigde
Staten), die er thans copieën van
maakt. Van sommige heeft de verzame
laar een origineel exemplaar, zoals de
spaarpot, die (de geldstuk brengende)
Jona en de (geldstuk slikkende) walvis
verbeeldt, en een zogeheten schietspaar-
pot, die door middel van een veerme-
chaniekje en klappertjes een schutter
muntstukken in een holle boom laat
schieten.
Discriminatie
„In die serie", zo knoopt de heer Ter
Wolbeek er aan vast, „zitten anders
verschillende voorbeelden van de rein
ste rassendiscriminatie. Ik heb een me
chanische spaarpot, waarop een neger
jongetje zit, dat een ezel slaat; werp
je er echter een geldstuk in. dan
draait die ezel zich met een sneltrein
vaart om en trapt het hele jongetj'
van de vlakte."
Van die rassen-discriminatie op oude,
Amerikaanse spaarpotten laat de verza
melaar nog énkele voorbeelden
Bijzonder onsmakelijk om naar te kij
ken, is dat zwartje, dat door een tand
arts de helft van z'n kaak wordt uitge
rukt, als men er tenminste een muntje
ingooit.
Bij een andere spaarpot wordt dat
zelfde manneke weer achterna gezeten
door een bison, die hem in de letter
lijke betekenis van het woord een boom
injaagt. Een geldstuk brengt „het
lachertje", want als dat op de bodem
rinkelt, verschijnt er plotseling een beer
in de takken, die de hoop om te kun
nen ontsnappen ijdel maakt.
Het is bepaald geen groot var
ken, maar toch gaan er 2268
rijksdaalders in
Uitbundig welkom
in West-Pakistan
DUIZENDEN inwoners van Laho
re, het culturele centrum
West-Pakistan, hadden zich zater
dag geschaard langs de route die
prinses Beatrix nam na haar aan
komst op het vliegveld van Lahore.
De Pakistani juichten de Prinses
hartelijk toe en strooiden rozebla-
deren voor en over de koninklijke
auto tijdens de rondrit door de stad.
Direct na haar aankomst bracht de
Prinses een wijziging in het program
ma door te gaan winkelen. Eerst bracht
zij een bezoek aan een juwelier in het
hartje van de stad en zij ging vervol
gens naar de „Anartsjali-bazaar". Vele
Pakistani klapten in hun handen en
juichten toen de Prinses haar volkomen
onverwachte bezoek aan de bazaar
Zeesleepboten van
Smit en Co's legden
377.945 zeemijlen af
De zeesleepboten van L. Smit en Co'
Internationale Sleepdienst in Maassluis
hebben in het afgelopen boekjaar (sep-
tember t/m augustus) gezamenlijk eer
afstand afgelegd van 377.945 gesleepte
zeemijlen, zo ontlenen wij aan het per
soneelsorgaan van het bedrijf. Dat is
7 procent minder dan in het voorgaan
de jaar, toen de vloot een totale afstand
van meer dan 400.000 zeemijlen aflegde
Het gemiddelde per schip was 17.997
sleepmijlen, 33.330 km. op 6.670 km na
de omtrek van de aarde.
Oisterwijk won nat.
Rode Kruiskorps-
wedstrijd
Bij de zaterdagmiddag voortgezette na
tionale wedstrijd van het Rode-Kruis-
korps in Assen is van de twaalf deel
nemende helpersploegen die van Oister
wijk als eerste geëindigd met 414 punten.
Daardoor kwam het Brabantse team in
het bezit van de door het hoofdbestuur
van het Nederlandsch Roode Kruis uit
geloofde massief zilveren wisselbeker.
Als tweede team eindigde de ploeg van
Bodegraven met 405 punten. Zowel de
commandant van het als nummer één
geslaagde team als die van Bodegraven
kwamen in aanmerking voor de door de
Koningin uitgeloofde commandantenprijs.
Bij loting viel deze prijs ten deel aan
de commandant van de afdeling Bode
graven.
Hildebrandmonument
tijdelijk „gekist"
Het Hildebrandmonument in Haarlem,
lat na jarenlange moeilijkheden ten slot
te het afgelopen voorjaar in de Haar
lemmerhout kon worden onthuld, doet
alweer van zich spreken. De beelden
groep blijkt namelijk kwetsbaar voor
vorst te zijn.
Een actief raadslid van Haarlem heeft
over deze kwestie vragen gesteld aan
B. en W. Het college antwoordde hem,
dat de beelden gedurende de winter-
maanden door kisten zullen worden om
geven. Voorts zal het water en het spuit-
stuk in de fonteinbak van het monument
tijdelijk worden verwijderd.
Landbouwers klagen
Bron in Ede aan
Na de heer Doyer uit Assen, de be
kende tegenspeler van „aardstralenkast-
jesfabrikant" Bron uit Ede, hebben thans
ook twee landbouwers de aardstralen-
expert bij de Edese politie aangeklaagd
wegens oplichting. De aanklagers zijn de
heren B. P. Zijlstra uit Zweins (Fr.) en
S. van Dijk uit Hitsum.
De heer Doyef" begeleide de Friese
boeren naar het politiebureau. Van de
aangeklaagde wordt nog steeds geen na
der bericht vernomén. behalve dan, dat
hij zou hebben gezegd: „Mijn tijd komt
bracht Zij wandelde twee uur door de
straten van het kleurige winkelgebied,
waar kooplieden hun vruchten, kleden
en sieraden aanprezen.
Prinses Beatrix bezocht ook een stof-
fenwinkel en zij kwam zo onder de be
koring van de prachtige zyden stoffen,
dat zij de verleiding niet langer kon
weerstaan om cr enkele te kopen.
De grootste krant in West-Pakis-
tan, de Pakistan Times, besteedde
veel aandacht aan het bezoek van
onze Kroonprinses. In een groot
artikel wordt zij aangeduid als een
gezonde, spontane jonge vrouw, die
volledig is voorbereid op haar toe
komstige plichten als vorstin.
Opgewekt
Gistermorgen woonde de Prinses een
dienst bij in dc Presbyteriaanse kerk.
Later «was er een bijeenkomst waar on
geveer dertig Nederlanders aan haar
werden voorgesteld. Dit zijn meest land
genoten die voor de Unesco of voor ver
schillende grote maatschappijen in Pa
kistan wonen en werken. De stemming
tijdens deze receptie was zeer infor
meel en opgewekt
Gistermiddag bracht de Prinses een
bezoek aan het Aitchisoncollege, waar
vroeger slechts de zoons van feodale
heersers en blanken de lessen mochten
volgen. Thans staat de school voor ieder
een open. Hier zag de Prinses een
stamdans, uitgevoerd door een groep
leerlingen, die met zilverkleurige hou
ten zwaarden zwaaiden. De jongens wa
ren in het wit gekleed en hadden oranje
sjerpen om.
Koopje
Daarna bracht zij een bezoek aan dc
Badshahi-moskee, waarvan gezegd
wordt dat zy de grootste ter wereld is.
De moskee stamt uit 1673 en kostte toen
tertijd ongeveer 400.000 gulden. De
voorhof, meer dan 150 meter in het
vierkant, is volgens zeggen ruim ge
noeg om honderdduizend mohamme
danen te bevatten, die ieder jaar tijdens
de grote mohammedaanse feesten hier
samenstromen. Bij haar aankomst legde
de Prinses een krans op het graf van de
dichter-filosoof Mohammed IqbaL
De Prinses kreeg dit weekeinde tij
dens haar vele bezoeken enkele kost
bare geschenken aangeboden, waar
onder vele gouden en zilveren voor
werpen. Een van de aardigste atten
ties was wel, toen een ongeveer zeven
jarige jongen op haar toe rende en de
Prinses een bloemenkrans omhing
met de woorden: „Ik vind u aardig,
Prinses". Zij lachte vriendelijk en zei:
„Dank je wel, mijn kleine jongen".
Prinses Beatrix cn haar gevolg zijn
vanmorgen uit Lahore, waar zij twee
dagen hebben verbleven, naar Karatsji
teruggevlogen. Het bezoek aan Karatsji
zal nog vier dagen duren.
Jongetje omgekomen
bij rijles op pony
Gistermiddag Is het negenjarig Jon
getje Harry Duisters uit Bcrgeijk tijdens
een pony-rljlés om het leven gekomen.
Een voor hem lopende pony sloeg met
zijn achterpoten, waardoor het paardje
waarop hij zat schichtig werd en op
hol sloeg. Harry viel van het paard en
bleef met zijn ene voet In de beugel
hangen en werd zo een honderd meter
meegesleurd. Het kind overleed ter plaat
se. Zijn vader, die ook bij. de rijles aan
wezig was, heeft het ongeluk zien ge
beuren.
ETHERGOLVEN
De luitenant wilde zich nu liever niet belache
lijk maken ten overstaan van een mindere. „Nee",
zei hij bars. „Laat maar". Hij keek de gevangenen
dreigend aan. Jullie zullen merken wie je voor
je hebt", gromde hij, voor hij naar boven klom.
De beul was voorlopig verdwenen. Maar hij
nam wraak en 's middags kwam er maar de helft
van de toch al verminderde rantsoenen. En dat
bleef zo: te weinig om ervan te leven, te veel om
te sterven.
Toen de korporaal h'et eten bracht zei hij: „Zo.
jongens, dat hebben jullie er nu van. Maar het
deed me toch goed, dat jullie hem onderhanden
hebben genomen. Het is de grootste schurk aan
„Korporaal", kreunde Morrison, „ga toch naar
de kaptein en zeg hem, dat die boeien losser moe
ten, willen wij Engeland levend bereiken. Kijk,
mijn lia,nden krijgen al geen bloed meer". En zo
was het. Bij velen waren de polsgewrichten in
de knellende boeien zo sterk gezwollen, dat de
pijn ondraaglijk werd.
„Daarvoor hebben we geen kapitein nodig", zei
de oude marinier. Hij maakte de boeien ruimer
en die er het ergst aan toe waren kregen ze af
genomen. „Vanavond moet ik ze weer omdoen",
zei hij, „maar aan dit zinloze martelen wil ik
niet meewerken". V
Zo verstreken de gruwelijke dagen in het klei
ne houten verblijf onder de brandende zon. In de
voegen tussen de planken van het dek bleef het
stinkende zweet staan. Er ontwikkelden zich ma
den in, de tonnen stroomden over, omdat zij nog
niet eenmaal geleegd waren. Vuil en stank wa
ren onvex-draaglijk geworden. De gevangenen
verloren de moed en de meesten raakten in een
toestand van doffe wanhoop.
Tenslotte waarschuwde de korporaal de scheeps
arts. George Hamilton, een gespierde kerel van
middelbare leeftijd met een avonturiersgezicht
was niet bepaald een teerhartig man. Maar wa»
hij hier aanschouwde werd zelfs hem te bar. Dat
heeft die kerel, die Larkin op zijn geweten, dacht
hij. Dat zijn de gevolgen als men zo'n beul een
dergelijke verantwoordelijkheid oplegt. Overi
gens was het hem bekend, dat de kapitein vrij
wel dezelfde opvatting had van de aan muiters
toekomende behandeling.
Toch greep hij dadelijk in. Hij gaf opdracht,
het gevangenenverblijf tweemaal per week
schoon te maken, liet warme dranken uitdelen
OP DE
en behandelde de patiënten. Drie maanden aan
een kruiste de ..Pandora" van eiland naai* eiland
door de Zuidzee, tevergeefs naar de „Bounty"
zuekend. Toen het slecht weer werd raakte de
schoener ..Resolution" uit zicht: ook op het voor
een dergelijk geval overeengekomen punt van
ontmoeting, het eiland Namoeka, liet het schip
zich niet zien, zodat het als vermist werd be
schouwd.
In het begin van augustus besloot kapitein Ed
wards. het zoeken naar de „Bounty" te staken en
zette koers naar Straat Torres, op weg naar En
geland. Hij moest nu eindelijk de gearresteerde
muiters aan de Krijgsraad overdragen
En de muiters lagen in hun nauwe verblijf mei
ledematen, die opgezet waren door de honger, de
druk van de boeien en het gebrek aan lichaams
beweging. Als de meedogenloze zon eens niet op
Je „doos van Pandora" brandde stroomde de re
gen onophoudelijk door de kieren binnen. Bij
slecht weer was de toestand rampzalig. Als de
golven over de dekken sloegen was de vloer van
de gevangenis een zee op zichzelf en de mannen
moesten blijven staan om niet voortdurend in
het water te liggen. Als het schip op de hoge zee
gang slingerde en stampte konden zij niet op hun
benen blijven staan, omdat de enkelboeien aan
een ijzeren ring midden in het verblijf waren
vastgemaakt. Zij probeerden elkaar te steunen
cn liepen slagen en stoten op. Het was een won
der dat zij geen botten braken. Tenslotte liet do
tweede officier latten zetten, waaraan zij zich
bij storm konden vasthouden.
Tom Ellison was niet klein te krijgen. Hij
hield er de moed voortdurend in met zijn grap
pen. Ook de jopge Heywood hield zich kranig;
als zijn gezond verstand en zijn wilskracht het
begaven zocht hij steun in het gebed. De meesten
hadden de hoop al opgegeven en verlangden naar
het einde: de dood leek een verlossing uit een
ondraaglijk lijden.
Ook Stewards krachten lehen ten einde. Naast
de onzekerheid van zijn toekomst kwelde hem
het verdriet om zijn vrouw en kind, die hij wel
niet terug zou zien. En terwijl de gedachten en
gesprekken voortdurend om de komende berech
ting door de krijgsraad draaiden, terwijl ieder
zijn eigen verdediging voorbereidde, al leken
sommigen nauwelijks een kans te hebben, sprak
Stewart steeds maar over zijn schuld
„Dat weet jij niet. Peter", zei hij, toen Hey
wood hem eens krachtig tegensprak. „Het was
de avond voor de muiterij, toen wij aan dek naar
de vulkaan van Tofoea hadden staan kijken. Ik
zag Christian op de bak staan en ik ging naar
hem toe, omdat hij wel een hartelijk woord kon
gebruiken. Hij had het erover, dat hij die nacht
op een armzalig vlot van boord wilde gaan. En
foen heb ik nee, Peter, spreek me niet tegen,
jij bent er niet bij geweest toen heb ik de ge
dachte aan de muiterij gewekt. „Als jij van boord
gaat, Christian", heb ik gezegd, „zijn wij rijp
voor iets anders"
Hij kreunde en hield de geboeide handen voor
hel gezicht. „Ik kreeg medelijden met hem. Hij
had al die scheldwoorden cn vernederingen van
Bligh tenslotte niet verdiend. Maar zo staat het
dus: als iemand schuld heeft aan deze ramp ben
ik het wel
Op 28 augustus kwam de kust van Australië in
zicht. Edwards stuurde luitenant Corner er met
de jol op uit om een opening in het grote Rif te
zoeken. Tegen de avond seinde de officier een
doortocht te hebben gevonden. Maar de kapitein
wilde eerst beter op de hoogte gesteld worden en
er verstreek kostbare tijd. De wind en de krach
tige westelijke stroming stuwden het fregat naar
het rif. De nacht viel in en daarmee verdween
het 2icht.
Niet veel later werden de gevangenen na een
hevig schok dooreengesmeten. Het schip leek in
zijn voegen te kraken. Er versplinterde hout en
de kiel schuurde over rots het meest naargees
tige geluid dat een zeeman zich kan voorstellen.
vanavond
Toespraak 19.51
en zangsolist 20.15 De herberg
zesde geluk, hoorspel 21.40 Gewijde
- (gr) 22.00 Pari comm 22.15 Pianc
Hilversum II, 298 m. 19.00 Pari overz
19.15 Regeringsultz: Van sparen en va
ren: Een zilvervlootprogr van Mlep Diek-
mann, gepresenteerd door Herman Stok
19.30 Maliënkolder, hoorspel (deel 3) 20.00
rjws 20.05 Lichte muz en zang 20.30 Je
neemt er wat van meequiz 21.20 Lich
te muz 21.50 Marimba 22.30 Nws 22.40
Raddio-Filharm ork en solist: moderne
23.55—24.00 Nws
anavond
VARA: -.9 30 Wells Fargo - Ruilobjest.
TV-film NTS: 20.00 Journaal en weer-
overzicht 20.20 Zendtijd pol partijen: WD
VARA: 20.30 Achter het nieuws 20.45
Antwerpen licht program-
Sierhui*
21 0522.50 Telcvisierechtbank - De
Programma voor morgen
gebed en overwegine 8.00 Nws 8.15 Lich
te gram 8 50 V d vrouw 9 35 Waterstan
den 9.40 Ned kamerkoor (gr) 10.00 Vd
kleuters 10.15 Lichtbaken. lezing 10.24
Klass gram 10.50 Klavecimbclrecital: klass
muz 11.00 V d vrouw 11.30 Lichte gram
11.50 Vol aanvooruit, praatje 12.00
Middagklok-noodklok 12.04 Instrumentaal
kwartel en zangsolisten 12.30 Meded ten
behoeve van land- en tuinbouw 12.33
PTan'orgelmuz (gr) 12.50 Actualiteiten
13.00 Nws 13.30 Operette melodieën (gr)
14.10 Pianorecital: moderne muz 14 35 V d
plattelandsvrouwen 14.45 Tierelantijnen:
gevar progr (herh) 15.45 Lichte gram 56.00
V d zieken 0.30 Zlekeniof 17 00 V d jeugd
17.40 Beursbcrf 17 15 Regeringsultz: Cul
turele samenwerking Suriname—Neder
land—Nederlandse Antillen, door drs M D
Thijs 18.00 Dansork en zangsoliBten 18.30
Gram v cl jeugd 18.50 Vragcnbeantw.
Hilversum II, 298 m. AVRO: 7.00 Nws
Z- 2 Ochlendgym 7.20 Lichte gram. VPRO
7.o0 Dagopening. AVRO: 8 00 Nws 8.15
Progr overz 8 20 Lichte gram 9.00 Gvm
v d vrouw 9.10 Dc groenteman 9.15 Klass
kamermuz 9.40 Morgenwijding 9.55 Boek-
bespr 10.00 Arbeidsvitaminen (gr) 10 50 V
d kleuters 1100 V d zieken 12 00 Lichte
ork muz 12.20 Regeringsultz: V d land
bouw -.2.30 Meded ten behoeve van land
en tuinbouw 12.33 Dansork cn zangso-
listen 13.00 Nws 13:5 Meded. actualitei
ten of gram 13.25 Beursber 13.30 Metro-
pole-ork 14.00 Lleh'e gram 14 40 School-
7 7 M'cn schaar 15 30
Zangrec1t.1l .6.00 Voordracht 16.20 Gram
i-~ y..d i.cu?d 1H6 Gram v d jeugd
O 930 Midden in zijn tijd een
progr over de middenstand. NTS:' 20 00
,iaal KRO: 20 20 Vulicanum II. rond