r
TWEE UITSLOVERS
componeert en dirigeert om de
jeugd vreugde te geven
VOOR U GELEZEN
J
KEES VAN lERSEL kreeg zijn toneel-zin
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 OKTOBER 1962
Broeder Lactantius is
hoofd van de St. Aloysius-
school in Vught en over
ste van het congregatie
huis, bewoond door de
broeders van O.L.V. van
Lourdes. Hij staat voor
de klas, administreert, di
rigeert, componeert, is
met zijn jongenskoor vast
medewerker aan de radio
en in kerkdiensten.
We zijn dat alles te weten gekomen tijdens een
allerprettigst gesprek. Broeder Leatantius is een gul
en joviaal gastheer, die zijn vragende, luisterende en
schrijvende bezoeker niet laat verdrogen
Ik ben blij dat u komt, begroette hij ons; ik voel
oecumenisch, heb altijd tegen de hokjesgeest gestre
den. Het geeft niet, hoè je God dient, als je hem
maar dient!
Hij maakt er zélf ernst mee; al zijn aktiviteiten
hebben hetzelfde doel: de jeugd te richten op het
goede en schone, dat uit God is. Dat blijft de jongens
bij; het kan hun tot steun zijn, als ze het later eens
moeilijk mochten krijgen. Hij ziet dit werk als een
vorm van apostolaat. Daarom componeert deze mu
zikaal begaafde paedagoog ook. De liederen, die hij
maakt, zijn voor z'n jongenskoor en verder voor de
jeugd-van-alle-leeftijden bestemd.
Broeder Laetantius leeft in de schijnt, is er ook niet
muziek, maar hij wil die schone zo veel om enthou-
kunst ook laten dienen zoals hij slast over zijn
zelf dient. Het gaat hem aller- w_+ V
eerst om de zanger, de toehoor- schlJnt wel als°f
der en dan pas om het lied. Het hetgros vande
kunt-om-de-kunst-ideaal is hem S9e"e componisten
vreemd, dit genre beneden
hun waardigheid
Als componist jSktLb™ S
juist ophield met
We kenden hem eigenlijk al- vloeien,
leen maar als componist. Maar Is het wonder, dat
dit was al voldoende, om er een de dirigenten slechts
uitstapje naar het vriendelijke met vry veel moeite
groene Vught voor te beramen, een verantwoord
Een plaats, die helemaal niets programma voor hun
heeft van een verwaand foren- uitvoeringen kunnen
sendorp. opbouwen en som
migen daarom zelf
Men zal allicht vragen of het componeren slaan,
componeerwerk van deze volijve- zon avond slaagt
rige broeder dan zo iets bijzonders als de kinderen fris
is. Wie vaak uitvoeringen van kaal zingen. De vertederde mot
kinderkoren bijwoont en tevens ders en tantes nemen dan de
een goed luisteraar is, iemand, kwaliteit van de liedjes wel voor
die niet alleen kijkt naar snoepe- lief. Onze ervaring is echter, dat
rige jurkjes en méér hoort dan lie- in de meeste gevallen het muzi-
ve stemmetjes, behoeven we niet kaal nietszeggende maakwerk
te vertellen, dat ons kinderliede- overweegt en dus het moois van
renrepertoire ten dele verouderd vroeger en nu zoveel te sterker h„,
is. En van het nieuwe, dat in opvalt en verheugt. Hiervan
lang niet overstelpende mate ver- broeder Laetantius één van
jongens in mee. Nu, in 1982, zijn gens vaste regels en
het er al honderdveertig... schema's. Soms loop ik
Broeder Laetantius weet z'n met een tekst (dikwijls
knapen, wel vast en bezig te hou- van m'n collega br
den. Wanneer ze de baard in de Hildebrand) dagen en
keel krijgen, stuurt hij ze niet weken rond, probeer 's
als waardeloos materiaal weg. aan de piano, maar
Een enkele blijft zelfs gewoon zóek niet. Op een ogen-
meezingen, maar verreweg de blik valt me alles in-
meesten moeten eerst de o\er- eens in, de melodie en
gang doorkomen. Die zijn d?n wat erbij hoort. In een
geen aktief lid, mogen wel als half uur staat er dan
belangstellend toehoorder, de re- een nieuw liedje op
petities (drie in de week. op papier. Zo'n inspiratie-
woensdag, zaterdag, en zondag) moment moet je dade-
bijwonen. En ze blijven! Eroe- lijk gebruiken. Aan die
der Laetantius heeft namelijk, be- plotselinge emoties her-
halve jongens-sopranen en -al- ken ik m'n romantische
ten, ook tenoren en bassen nodig, inslag
Die mannenstemmen haalt hij Maar br. Laetantius is een
niet van buitenaf, maar recru- veel te praktisch man, om dwe<
teert ze uit de vroegere knapen, perig te zijn. Het is niet toeval-
Ze vinden het fijn, daarvoor te lig, dat iedereen altijd weer om
worden uitgekozen. z'n wals- en marsliederen vraagt
Die klinken ópen en melodieus, ze
KUfriiiirliilr zijn gekruid met een tikkeltje pi-
namuriIJK kante ritmische saus en een snuf-
j,Qr j. je gevoeligheid, die een gelukkige
Verder hecht de broeder-diri- ■,oli£inph ri* trezir
gent grote waarde aan de natuur
i de 140 jongens, die tezamen het Jeugdcentrale-konr van Broeder
gefotografeerd tijdens een concert.
"i
glimlach op de gezichten toveren,
alsof de zon ineens door de wol
ken dringt
Hij liet ons enkele van z'n laat
ste composities, via de band, ho-
zeemansliedje,
Bart, een franse chanson
lijke zang. De jongens
beschaafd zingen, met goede uit
spraak en articulatie en vooral
muzikaal, maar niet overdreven
gecultiveerd. Het perfectionis DUll cciHHPÜ
.?.e„6Li^.n5?» a musèttewals als tussenstuk. Klaas
- - Beecks dansorkest spee'de
wel
de ruige of pikante begeleidingen
bij.
Of Ik van modern houd? Ja,
maar het moet orenstrelend zijn:
het schrille en felle ligt me niet.
Toch kan deze componist van jo
lige oubollige liedjes ook
voot Salve Rcgin
i schrijven.. -
koor ongewenst. De
jongens zingen geanimeerd on
der zijn frisse, vertrouwenwekken
de, ongeforceerde leiding; ze kun
nen zich hier uitleven binnen de
grenzen van het werkelijk mooie
en muzikale. Het zijn geen heilige
boontjes, erkent hun aanvoerder.
Zijn maar ze zingen graag en zijn blij.
dat ze hier terecht kunnen.
Op de dag van zijn patroons-
Pnttorrlam feest (een broeder heeft twéé
Korre raam verjaardagen!), dat is in de zo-
In het huls aan de Oudedijk in mer (op zeven juli), kwamen ze
Rotterdam-Kralingen, waar hij k9m et
eertien februari negentien- leiding
werdVbore". groeide iongens. Na e^ paar nummers ^deurd' ijftlgduizend verkocht. En
trdfenl bï,k belaogstell.ng vermindert'niet.
>id zie ie nas eoed Door al die muziek zouden we
dankbaar dit l°«k J"?' dï* ft*™
tantius ook nog hoofd
honderdelf
Henk van
:iek in hoge
stond. Het bleef alles liefhebbe
rij, maar die was dan toch zó
groot, dat geei
Veel werk van hem, maar lang
nog niet alles, is uitgegeven: vijf
en twintig liederen als biadmu-
ziek en veertig op de p'aat. De
mt-inr* eerste grammofoonplaat kwaï
0Uaer€ 1954 uit;
Twee uitslovers is
de titel van een roman, uitge
geven bij A. W. Bruna Zoon
te Utrecht, en tevens een iro
nische zelfkenschetsing van de
beide auteurs: C. J. Kelk en
Wim Alings Jr. De roman pre
tendeert een briefwisseling te
zijn tussen een ongeveer zes
tienjarige man in Holland
(Kelk is van 1901) en een kt> terwijl dit bovendien, ui-- - - -•
zoon van zijn jeugdvriend, een matisch gesproken, alles is en dat vurtje samen
Nederlander die in Italië leeft de tweede helit van het boek bed. Lelijke oude vrouwen^ge-
en werkt. Eerst gaat het over weinig meer doet dan nakaar- havende mannen, soms,
een jonge Italiaan die i: B
land wil gaan werken.
Roman van
C.J. Kelk en
W. Alings Jr.
ken. Dat kan allemaal
waar zijn, maar mij is juist de
laatste maanden opgevallen
hoe gehecht man en vrouw zijn
aan elkaar. Ik lag eerst zelf
in het ziekenhuis en kom er
nu dagelijks mi n vrouw bezoe
ken, ik zie al die andere echt
genoten op haar kamer van
drie: ik zie hoe trouw ze da-
dra- komen, hoe ze leven
het
hier kwalijk van ik zie zc nu toch in hun beste
boeiende lectuur spreken. Zoals ogenblikken, als ze samenzijn,
het boek voor ons ligt, sugge- Qjs ,g hun kleine belangetjes
zusters zonder
Vader
damsch Nieuwsblad werkzaam, jaar op voor de KRO-microfoon.
bij de afdeling „informatie". Hij In deze maand begint hij met een
leeft-nog, is al eenennegentig en vast programma, dat ingebouwd
woont tegenwoordig in een Ber-
kels rusthuis. Ieder jaar gaat de lantijnen,
zoon met zijn koor hem daar een
muzikale felicitatie brengen,
Henk kwam, op de St. Jans-
school in de Sionstraat, al vroeg
met zijn latere congregatie in
school is. Hij zélf vindt dat zijn
voornaamste werk; al het andere
is liefhebberij.
In school is hij niet de enige
en algemene zangleraar; ieder
moet in zijn klas maar les geven
programma, aai ïiigeuuuwu naar figen iuzicfrt Hij wil voor-
de zaterdagavondse Tiara-
Met het „Jeugdcentralekoor"
werkt broeder Laetantius regel
matie mee aan godsdienstoefenin-
Vught, treedt hij al elf
ook André Car- !>ens
de school voor eigen
reil, "het Cascade-, en Metropole- koor klaar te stomen,
orkest en Klaas van Beecks Dans-
orkest meewerken. Geen tijd OVer
aanraking. Toen hij," op
tiende jaar, naar Dongen ging,
om voor onderwijzer te stude
ren, waren alweer broeders uit
die gemeenschap zijn kweek
school-leraren.
geestelijk gestoorden, landlopers.
Componist
Deze gedreven kunstenaar
pedagoog houdt bijna geen tijd
Vroeger zong ik met het koor over, zelfs in de vakanties niet.
alleen maar ..klassiek", vertelt Dan zijn er nóg massa's dingen
broeder Laetantius verder. Maar te doen, te bespreken, te schrij-
de KRO wilde graag een wat po- ven. Hij wóónt in zijn werk. Van
pulaire stijl iets dat de jeugd de twee en vijftig weken neemt
aanspreekt en toch beter is dan hij er één voor retraite (beurte-
desStoeS<1Deze"broeders hebben"als de snel verblekende schlager var. lings in België en Nederland)
ideaa? zoveel mogebfkoD aller! het ogenblik. Toen ben ,k zelf „één voor familiebezoek.
;f eebiïï wélT dom L Si begonnen met liedjes te Zijn reputatie is haast wereld-
langstelling gaat uit naar de componeren. Ik schrijf die dingen wijd. Uit Canada. West-Indië,
luid naar arbeiders beierden pretentieloos. Van platvloerse Brazilië. Congo. India en vele
jeuga.naar arDeiaers, oejaaraen, amusGmentsmuziek houd ik niet Europese landen komen brieven
ook niet van sentimen.ele wijsjes en verzoeken. Zo vroeg hem de
en teksten. M'n liedjes zijn be- B B C. een uitvoering van zijn
doeld om de mensen op te kik- platen te willen organiseren. Die
keren4 wordt dan i 1
Die nederigheid is in broeder gezonden.
Laetantius te prijzen. Maar
véél te goed.
de' eigennik'/ hiUï'e^dir op bésohouwtoSn*®^ ftotaènad met elkaar bespre-
blz. 46 als volgt wordt aange- itai,e en Holland, levensgewoon-
kondigd. ten, landschappen, huwelijk
gezin, jong zijn
„Er is een getrouwde vrouw,
even in de dertig, ze heeft drie
kinderen, twaalf, elf en acht
jaar. Ze woont in een grote pro
vinciestad, waar haar man een
leidende positie inneemt. Ze
weet sinds kort, dat die man
een verhouding heeft aangegaan
met een jong ding. Het is niet
sie! abSSfcS fiere5 aard van" 5?' 4 b
haar vader. Ze wd weg. met JK oudere dle genen of be-
haar kinderen.... Zodra ze kans collega heeft overgenomen. Als vroed" (bl. 81).
ziet, wil ze onvindbaar en voor- men n-et w-st dat hier twee „In.boeken is het altijd net
goed vertrokken zijn en onafhan- auteurs aan de lezer worden of de mensen nooit moe wor-
kelijk. De oudere man vraagt voorgesteld. zou men het zeker den. Om maar levendig te blij
ven laten de schrijvers hun fi
guren een onafgebroken reeks
handelingen verrichten waar
maaktde Indruis "V toel .zalle poor zouden
ken. als de mannen brieven
meebrengen om voor te le-
oud worden zen."
niet de hoofdzaak, dan
toch volkomen gelijkwaardig is Tenslotte enkele aardige uit-
aan de dramatische actie, die spraken uit de beschouwelijke
zich in de verte afspeelt en die sfeer,
men als fait accompli verneemt.
„AI je daden gaan door; tot
Verwonderlijk in lengte van tijd: niets wordt
vergeten en wat vergeten
Het verwonderlijke daarbij is, wordt, opereert voort in
tatie, of de
in Italië moeite wil doen
jonge vrouw aan een bestaans
mogelijkheid te helpen.
SS niet merken. Hierdoor
"ïf "io voordeel van de verandering in
toon en stijl, inhaerent aan zulk
een taakverdeling, niet aanwe
zig. De
Wending
Aanleg
Daarbij wordt door de leiding
met de bijzondere aanleg nauw
keurig rekening gehouden. Iedere
het Nederlands uit-
luk schenkt, zodat zijn talent niet len
ongebruikt blijft en hij anderen
van uit z'n eigen bezit, vreugde
kan overdragen.
Zo werd Henk van Wijk, nu
broeder Laetantius. onderwijzer,
later hoofd van dezelfde school
(in Dongen), in 1943 van zijn on
derwijstaak vrijgemaakt, om
muziek te gaan studeren bij Piet
Hörmann, organist van de
beroemde St. Jans-basiliek te
s-Hertogenbosch. Aan die lessen
heb ik eigenlijk nog meer te dan
ken dan aan m'n piano-oplei
ding aan het Tilburgse conser
vatorium, vindt broeder Laetan-
Nee, ik ga niet als
Laetare. vrolijk maken, dat is
het ideaal van Broeder Laetan
tius. Nomen est omen zijn
naam is een vóórteken
ambachtsman te werk. vol- JOHAN VAN WOLFSWINKEL
De man in Italië weet te be
werken, dat zij op Ischia een
pension kan beginnen. Dan komt
de tragische wending: drie da
gen voordat de scheiding zou
zijn uitgesproken, en twee da
gen na het vertrek van de jonge
vrouw Kitty met haar kinderen,
schiet de man zijn secretare
dood en daarna zichzelf. In
werkelijkheid is zoiets natuurlijk
verschrikkelijk, maar door de Een ding dat mjj opvalt is
iSI.CttJE't,S'IS dï war ook dit: mén hoort altijd zo-
vfoed van algemene beschouwin- veel over slechte, over onvol-
gen, waarin dit gebeuren
door één hand te zijn geschre- oppassen" (bl. 144).
ven. De stukken van Alings zijn .Wees tevreden over jezelf,
zeker geen modern proza en ook want je bent waarschijnlijk de
zijn denkbeelden conformeren enige die dat is' (bl. 144).
zich sterk aan die van de oudere
rna"-. - Inderdaad hebben de beide
Wat pok opvalt >5 hét relatiteurs zlctl hun b es p i e-
degelijk' karakter van dit gejingen tc VM ui,ge5l„cfd.
boek. De lerer, ingesteld op ver- ,cn van acti
halen die huwelijk en gezin met He, slcch,
weinig cons._deratléJ)ehar.deJen. maEr ,e vlo, en t(_ gema|[
kelijk geschreven. De auteurs
leest hier (en zeker niet met
:r- komen, over moeilijke huwelij-
hebben er „zalig voor opgepast
moe te worden" wat de hande
ling betreft. En ondanks de
merkwaardige degelijkheid vind
ik er weinig aan.
C. RIJNSDORP
Pellura - Konovalec - Bandera - werkelijk wel tot iets ander in
von Moskau ermordet: Uitgave staat, getuige zijn oudere werk.
Ukrainiseher Verlag, Muenchen, Het boek handelt over het le-
Zeppelinstrasse 67. ven van Moeder. Dochter en
Kleindochter, waarbij de
Het is van belang, dat kort voor ^ee
het begin van het proces tegen de
moordenaar AÉ*
Piet Hörmann deed alles breed
en grondig 'contrapunt, theo
rie. compositie, geschiedenis
kwamen uitvoerig ter sprake.
..er WHHT-IUI m- iius-h Ondertussen bekwaamden de
kennelijk zijn ingehaald
jam-
overstelpende daarom is het alleen
hoeveelheid informatie-materiaal me'" dat de schrijver er mei in j|jer u
is verwerkt: over de persoon van js geslaagd deze woelige jaren twintig
Stephan Bandera en de politieke k00r x
achtergronden van de moord, die Een ding is zeker de damesbla- brocder
nn last van het Kremlin op hem den hebben een prachtige kans
gemist op een zeer lijvig feuille-
hout hem nog in het gregoria
Zijn levenswerk hegon pas
goed, toen broeder Laetantius
kloosteroverste en hoofd van de
St. Aloysiusschoo] in Vught werd.
(in 1948) het, al
bestaande, schooi
en overgeplaatste
(Van een medewerker)
gepleegd werd: en voorts ook over
de moord op Symon Petlura (in
1926 in Parijs) en op Ewhen Kono
valec 'op 23 mei 1938 op de Rot
terdamse Cools ingel, tegenover
het hoofdpostkantoor).
Petlura werd uit de weg ge
ruimd. toen Pilsudski weer in Po
len aan de macht was gekomen.
Petlura en Pilsudski ondernamen
in 1920 een gemeenschappelijke
veldtocht tegen de bolsjewisten.
Een tweede poging, met Polen
als uitvalsbasis, wilde men in
Moskou voorkomen.
Konovalec werd vermoord in
het jaar dat Hitier zich van Oos
tenrijk meester maakte. Om ccn
opstand in de onrustige Oekraïne
te voorkomen, moest een mogelijk
leider worden uitgeschakeld.
En nu is Bandera uit de weg
Seruimd omdat hij en de Russen,
ie zich met hem tegen het com
munistische regiem blijven ver
zetten, de wereld steeds maar
weer trachtten te herinneren aan
de voortdurende onderdrukking
van de bevolking van de Oekraïne
(welke naam „grensland" bete
kent).
Hoe geraffineerd de moord in
elkaar werd gezet, de moorde
naarshand werd aan het licht ge
bracht. Het proces in Karlsruhe
maken,
Ilona, door Hans Habe. Uit
gave Ad. IH. C. Stok (Z-H.U.
M.), Den Haag.
Dat Hans Habe niets anders het
licht kon doen zien dan deze trilo
gie met als ondertitel „Drie fas
cinerende vrouwenlevens van gis
teren en vandaag" moet wel
#nigszins teleurstellend genoemd
worden. Deze schrijver is toch
Nu 140
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiiiiiiiiiii
Er zongen toen
rammofoonplaat, één
i langzamerhand tal-
In een oud feestgebouw in Amsterdams openbaar gezelligheidscen
trum liggen in een kamer waar toneelspelers repeteren, stapels kranten.
Het zijn een paar duizend exemplaren van de eigen toneelkrant van het
Amsterdamse toneelgezelschap Studio. Weg met de schouwburgen - staat
erin. En: Gooi ze omver, een heftig imperatief van de bedaagde toneel
schrijver Thornton Wilder. Nog meer hevige taal, van Arhur Miller:
Schoenendozen zijn de tegenwoordige schouwburgen.
Allemaal overkokende emoties, ingege
ven door de onpraktische eigenschappen
van de traditionele schouwburgen. Het is
een onverteerbare affaire voor vele he
dendaagse toneelschrijvers, acteurs en
regisseurs. Schouwburgen waarin de toe
schouwers door de toneellijst. ..het doek"
en het voetlicht van de spelers zijn ge
scheiden. hebben afgedaan.
Het is een oude veroordeling: Sin is de
oorlog leven vele acteurs in onmin met
de toneelaccommodatie. De spelers kor
den daaraan zelf weinig veranderm. Ce
schouwburgen waren er en ze bleven. Er
waren regisseurs die zich inzetten voor
theatervernieuwing en hier, naar het voor
beeld van Frankrijks Jcan Vilar, het thé-
atre en rond (spelers temidden van het
rondom gegroepte publiek) op poten zet
ten, maar die theatervorm ..haalde" het
niet. voornamelijk om financiële redenen.
Voor vele grote toneelspelers is het
„ronde theater" het ideale toneel. Zij
willen ..verkeren onder de mensen, met
het toneel dicht bij de mensen zijn"
(Hans Tiemeyer).
Zijn toneelzin
KEES VAN IERSEL, sinds zijn regis
seursdebuut, ruim tien jaar geleden, vol
hardend prediker van de toneelopvatting,
het toneel en „de mensen" dichter bij el
kaar te brengen en de erfelijk kwaad be
laste schouwburgvorm te verlaten, heeft
nu de ruimte gevonden om zijn ideeën te
concretiseren. Hij vond die in Amster
dam. waar hü sinds kort de artistieke
leider van de toneelgroep Studio is. Door
zich los te maken van de televisie hij
is onlangs bekroond met de TV-prijs van
het Prins Bernardfonds voor zijn tv-
werk, dat hij tien jaar heeft gedaan -
kon hij, bij een vast gezelschap, zijn to
neelzin krijgen.
Van Iersel heeft zijn toneelelysium ge
vonden in De Brakke Grond, een hoog
bejaard gebouw voor volksvermaak in de
binnenstad van Amsterdam een vroe
ger hoofdkwartier van tabaksveilingen cn
nog verder terug een ihé-dansant. In dat
gebouw brengt Van Iersels toneelgroep
hedendaagse stukken, van de Engelsman
Arnold Wesker, van de Duitser Heinrich
Boll, van de Nederlandse schrijvers Ma
nuel van Loggem en Paul Rodenko, van
de Amerikaan Jack Gerber. van de Fran
sen Jean Genet en Jean-Paul Sartre an
van de trits Beckett Ionesco Mor
timer. Speciaal in dat oude gebouw wil
Het heeft een driehoekvorm.
de tophoek de zaal in steekt. De
voorste rijen stoelen zijn. om de gedach
ten te bepalen, langs de beide diagonalen
geplaatst. Hier dus geen afstand meer
tussen publiek en het toneel; de mensen
„zitten er bovenop". Consequentie, vol
gens toneelleider Van Iersel: „De mensen
worden zo meer betrokken in het toneel-
gebeuren". Om het anders te zeggen: ze
kijken niet meer ertegen aan, maar ze
Belevenis
KEES VAN lERSEL
dui-
taxichauffeurs, fabrieksmeisjes en
venhouders feestavonden bezoeken,
voor de feestvierders wil Van Iersel 'o-
neel brengen, overeenkomstig zijn begin
sel dat „toneel voor alle mensen is" Dit
gebouw, centraal punt in het Amsterdam
se uitgaansleven van de gewone lui, no
digt uit er binnen te lopen. Als schouw
burgen in de ogen van de mensen die tot
nu toe nooit naar het toneel toe gingen,
..heilige hallen" zijn, kan niemand voor
De Brakke Grond tcmpeldrempelvrees
hebben. Kees van Iersel heeft zich ccn
gedachte van een buitenlands toneelleider
eigen gemaakt. ,.Als de mensen niet naar
toneel gaan, moet het toneel naar de
mensen". Vandaar Dë Brakke Grond, in
de Nes. tussen het Amsterdamse stadhuis
en het Rokin.
Juweel
Studio's theatertje is een Juweel voor
theatre lntime. Het is wat bre
der en dieper dan een klaslokaal. Het
heeft, boven, twee gaanderijen, die knap
zijn benut door de „binnenhuisarchitect",
«Ie decorontwerper Wim Vesseur. Het
overwegend donkerrood gekleurde thea
ter. heel intiem ingericht met gewone,
bruine houten keukenstoelen, is, volgens
Amsterdammers, een aanwinst voor de
hoofdstad, waar de laatste tijd zoveel
theaters in onbruik zijn geraakt.
Een toneelvoorstelling in De Brakke
Grond is ook om een andere reden eer
hele belevenis voor mensen die theater
vreemd waren: alles gaat er huiselijk toe
De mensen kunnen hier komen in hun
gewone kleren, zei Kees van Iersel. Maai
er zijn hier meer mogelijkheden voor „ge
woon, oprecht comfort" geschapen: mer.
mag roken tijdens de voorstelling. En ei
staan tafeltjes tussen de stoelen. Toneel
is niet langer een zaak voor deftige ha
bituele abonnementhouders (hier alleen
vrije voorstellingen) wanneer geboeid kij
kende taxichauffeurs met twee ellebogen
op zo'n tafeltje leunend het stuk volgen.
Als Van Iersel dat ziet. weet hij een
stuk van zijn sociale toneelsprei-
dingsidee verwezenlijkt. En als er pauze
is. drinken de toeschouwers in hetzelfde
theaterzaaltje koffie. Niemand hoeft tr
een stap voor te lopen. Men heeft r~
Amsterdam graag een foyer
De toneelgroep Studio begon het seizoen
met een fortuin waarover Van Terstl ja
renlang alleen heeft kunnen dagdromen:
met een reispodium, een kopie van h«l
podium in de zaal van De Brakke Grond
Studio kon het laten maken dankzij eer
gift van het Prins Bernhard Fonds. Dit
reispodium kan overal in het land -vorder
opgesteld, op alle plaatsen waar zelfs
elke toneelaccommodatie ontbreekt. Voor
beelden: in veilinggebouwen, in circus
tenten, in fabriekshallen. Een van de eei-
ste proeven nam Studio ermee in Sch.e-
dam, zaterdag 8 oktober. Studio gaf hier
de première van een modern sluk in een
machinehal van Wilton Fijenoord. Het
publiek was massaal opgekomen een
paar honderd werknemers van de reus
achtige scheepswerf.
Nog een plaats waar nooit onder nor
male omstandigheden een beroepsgezel
schap kon spelen: Dodewaard, een paar
kilometer van Eist in de Over-Bctuwe
Studio trok erheen met het reispodium en
speelde in het dorpshuis Roots van Arnold
Wesker. Het toneel is niet langer een ex
clusieve zaak voor de grote steden. „We
moeten wel bedenken dat toneel, mei
name de stukken die de dingen van van
daag behandelen, voor iedereen Is", zegt
Kees van Iersel. Want dit is zijn groot
ste ideaal: ..dat alle mensen deel hebben
aan toneel".
