Ds. Norman Vincent Peale
een groeiende
gemeenschap
LÉVEN.
ziet geen heil in fusie
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 20 OKTOBER 1962
Bidden
Ml II KWH:
„Ho« kunnen wij bidden voor het rooms-katholieke
concilie?", zo ongeveer vroeg een lezer van het bap
tistenweekblad De Christen, „wij kunnen toch alleen
maar bidden voor mensen die werkelijk buigen voor
het evangelie en het Woord van God?"
En hij is niet de enige in on* land. Ook ons bereikten
brieven naar aanleiding van de oproep van de Oecu
menische Raad om voor het rooms-katholieke conci
lie te bidden. „Hoe kunnen we bidden dat daar de
Heilige Geest werkt?", zei iemand onlangs tegen ons.
De moeilijkheid is dat sommige mensen denken dat
we alleen maar kunnen bidden voor mensen die het
met ons eens zijn. De bijbel daarentegen roept
steeds weer op tot gebed ook voor andersdenkenden.
Deze oproep van gebed voor het rooms-katholiek con
cilie is op zichzelf niets bijzonders. Reeds in 1869
riepen de twee christ. gereformeerde predikanten
van 's Hertogenbosch in het blad „De Bazuin" op
om begin december een biduur voor het concilie te
houden. Dat was dus voor het vorige Vaticaanse
concilie. De oproep luidde „om Koning Jezus te
smeeken. dat Hij het concilie belette iets te doen
tot schade Zijner Kerk; te smeeken tevens, dat Hij
den Heiligen Geest, den Geest der Waarheid over
het concilie uitstort, opdat de daar vergaderde
voorgangers het volk mogen voorgaan in den terug
keer tot het zuivere Woord van God en den God
des Woord."
En deze predikanten volgden in de voetsporen van
een man als de bekende predikant uit de afschei
ding, ds. Budding van Goes. Toen de gereformeerde
kansel vacant kwam. begon de gemeente van ds.
Budding te bidden dat een godzalig man op die kan
sel zou komen. Toen de hervormde gemeente va
cant kwam, begon de gemeente van Budding te bid
den dat een gelovig predikant op die kansel zou ko
men. Hij zelf heeft het altijd gezien als een verho
ring van dat gebed toen de later zo bekende ds.
Gunning daar beroepen werd. En toen er een nieu
we pastoor benoemd moest worden begon de ge
meente van Budding opnieuw te bidden. En weer
werd naar het gevoelen van ds. Budding zijn gebed
op wonderbaarlijke wijze verhoord. Hij had echt
geestelijk contact met de nieuwe pastoor.
Als dus de Oecumenische Raad oproept tot gebed
voor het concilie doet zij niet iets nieuws en onge
hoords.
(Door Tymen Knecht)
Ilia Orlov is baptisten-predikant in Moskou. Maar h(j is meer. H(j
is een van de weinige Russische predikanten die na de oorlog voor
hun opleiding naar het buitenland mochten. De Russische baptisten
hebben geen opleidingsinstituut voor hun predikanten. Het baptisten
seminarium te Moskou, na de revolutie opgericht, werd in 1929 door
de overheid gesloten, om nooit meer heropend te worden. De predi
kanten, die meestal het predikambt als nevenberoep uitoefenen, vor
men zichzelf onder leiding van oudere collega's. Men kan zich inden
ken dat zulks btf gebrek aan hulpmiddelen, vooral b(j gebrek aan
boeken, niet zo makkelijk gaat. Daarom is Ilia Orlov, die in het bui
tenland is geschoold en die vlot Engels spreekt, een belangrijk man.
Een soort buitenlands vertegen
woordiger van zijn kerk op een
toenemend aantal buitenlandse
conferenties van de Wereldraad
van Kerken (commissie voor in
ternationale zaken) van de Praag
se vredesconferentie en van ande
re contakt-organisaties. Pastor Or
lov is een druk bezet man, vele
zijn z'n plichten. Drie dagen in de
week fungeert hij als tandarts; de
rest van zijn tijd wijdt hij aan
zijn kerkelijk ambt. Pastor Orlov
is niet als zijn collega's, niet als
andere Russen die van alles en
nog wat vragen over die wereld
aan de andere kant van het gor
dijn, die zij zo graag zouden ken
nen. maar waarvan zij zo droef
weinig weten. Hij kent die wereld;
Hij sprak al met veel van zijn
vertegenwoordigers, dus hoeft hij
niet te vragen; hij wacht zelfs
nauwelijks vragen af. Hij weet,
of meent te weten hoe men
in het Westen denkt, hij ziet
mij als een exponent van be
paalde opinies over zijn land en
kerk, dus weet hij ook wat hij aan
me kwijt moet. Hij spreekt voort
durend, zenuwachtig en zelfbe
wust tegelijk. Schrijft u maar op:
„Wij hebben op 't ogenblik 540.000
gedoopte leden in Sowjetunie. Ge-
doopten; kinderen onder 18 horen
daar dus niet bij". De kerk is
IS HET PROTESTANTISME NOG TE REDDEN?
„Is het protestantisme nog
te redden?" vraagt de bekende
Amerikaanse predikant van
New York, Norman Vincent
Peale in het blad Reader's
Digest en hij antwoordt; „Niet
door concilies en synodes, niet
door hiërarchieën, maar door
wakker geworden, geïnspi
reerde, toegewijde individuele
christenen, die weten wat zij
geloven en zich niet schamen
om voor hun geloof uit te ko
men. Dit is de opdracht van
zowel predikanten als lidmaten.
Wij' predikanten moeten meer
van de lidmaten verlangen,
we moeten de aandacht van de
individuele gelovigen opnieuw
bepalen, niet bij utopische ab
stracties, maar weer bij de
prediking en het onderwijs van
het door de bijbel geopenbaar
de Woord van God."
Ds. Peale is het allesbehalve
eens met een heleboel oplossin
gen die door de kerk worden
gepredikt. In ieder geval vindt
hij geen heil in de bewering dat
het versplinterde protestantis
me tot eenheid moet komen
om te kunnen „concurreren"
met de machtige Rooms Ka
tholieke Kerk: „Wat hindert
het dat er verschillende kerken
zijn", vraagt hij, „zolang ze
nog een bepaalde overtuiging
bezitten? Van af het begin was
het protestantisme gebaseerd
Mensen worden te gemakkelijk
lid van de kerk
maten aanspraken over hun le
venshouding. Er was zorg voor
het leven van de individuele
gelovige, maar „de aandacht
van de kerk wendde zich af
van het individu om zich te
richten op een abstractie als
sociale gerechtigheid."
Bijbel
op het recht er een afwijkende
mening op na te mogen hou
den.... Als kerken samensmelten
moeten ze altijd compromissen
sluiten en hun traditionele in
zichten laten verwateren. Het is
dan onvermijdelijk dat zij op
andere punten ook hun kracht
verliezen. Fusies van kerken
leiden er ook toe dat het ge
zag in steeds minder en min
der handen komt, een situatie
die uiteindelijk de individuele
vrijheid kan inperken."
Te gemakkelijk
Een tweede moeilijkheid ziet
ds. Peale in het feit dat men
tegenwoordig veel te gemakke
lijk lid kan worden van een
kerk: „Negentien eeuwen ge
leden was de prijs maar al te
vaak marteling, lijden en dood.
Dit donkere vooruitzicht voor
kwam dat zich ook de zwakke
lingen, ontmoedigden, aarze
lenden aansloten.... In duizen
den protestantse kerken behoef
je tegenwoordig alleen maar
een formulier in te vullen. Het
lidmaatschap is kosteloos en
het is menselijk om te denken
dat alles wat kosteloos is maar
weinig waarde heeft. Natuurlijk
moeten we de mensen opwek
ken om naar onze kerkdiens
ten te komen en het evange
lie te horen. Maar als ze lid
willen worden van onze kerk
moeten we hen zeggen: Wat
gelooft u? Wilt u werkelijk uw
leven aan God wijden? Hem
uw tijd geven, uw geld, uzelf?
Dit onderzoek moet eerbiedig
zijn én indringend, en als zij
niet aan de norm voldoen, moe
ten we van hen eisen dat zij
zullen denken en bidden, stude
ren en strijden tot zij inder
daad aan de eisen voldoen. Bo
vendien moet het voorrecht om
lid te mogen zijn van de kerk
afhankelijk zijn van ons chris
telijk gedrag."
Peale heeft ook iets te zeg
gen over de theologische op
leiding van de predikanten.
„We zijn afgeweken van fun
damentele leerstellingen van het
protestantisme en zijn daar
door innerlijk verzwakt. Het is
gewoonte geworden om het
belang van de preek te verklei
nen ten gunste van een pries
terlijk ritueel.... Dit is zeker
een drastische afwijking van
de oorspronkelijke hervor
ming.... Het is tegenwoordig
ook gewoon geworden om in
twijfel te trekken of de bijbel
wel werkelijk de openbaring is
van het authentieke Woord
van God. Hij wordt misbruikt
als een liturgisch element, in
plaats van als de klinkende
uitspraak: „Zo spreekt de He-
re". Kenmerkend voor het
protestantisme is het centraal
stellen van de preek en de Hei
lige Schrift. Nemen we die
hoeksteen weg, dan zakt het
gehele gebouw in elkaar."
snel gegroeid. Vóór de revolutie,
in 1912, telde ze 100.000 leden; in
1947 had ze er 350.000. De bevol
king van de Sowjetunie
cent; de baptistengemeenschap
groeide in dezelfde tijd met 540
pet. Het is geen wonder dat
Honderden jaren
vervolging
Voor de revolutie hadden de
niet-orthodoxen het altijd zwaar te
verduren gehad. Driehonderd jaar
lang, tot het overigens twijfelach
tige tolerantie-edikt van 1905, was
de vervolging van anders-gelovi
gen een onlosmakelijk bestanddeel
van de Russische godsdienstpo-
litiek. Wurgend gelijkvormigheids-
streven-onder-staatscontrole, minu
tieuze staatsvoorschriften voor
de erkende orthodoxe dienst, af
keer van het westen en de gods
dienstige vormen die als westers
werden beschouwd. domhouden
van het volk „waar men niet
leert, zijn er ook geen ketters"
het leidde alles tot een gees
telijke bloedarmoede die de heer
sende kerk van velen deed ver
vreemden. Reeds in het schisma
van de Oudgelovigen (1667) met
als direkte aanleiding o.m dwang
tot vasten, zien wij elementen
van het verlangen naar gods
dienstvrijheid naar voren komen.
Met martelwerktuigen, galg en
brandstapel ging men hen te lijf-
In vlugschriften noemde men de
Tsaar een anti-christ. De politiek
die gedurende de 18e eeuw tegen
over de rooms-katholieken in de
westelijke gebieden van het rijk
werd gevoerd, was niet veel mil
der. Onder Katharina de Grote
kregen de anders-gelovigen voor
't eerst een adempauze. Nikolaas
I (18251855) vertegenwoordigde
echter in alle opzichten de reaktie.
De anders-gelovigen werd opnieuw
verboden kerken, scholen en zie
kenhuizen te stichten. Hun huwe
lijken niet door de staatskerk
gesloten werden ongeldig ver
klaard: ouders werden gedwongen
hun kinderen orthodox te laten do
pen, kerken werden in beslag ge
nomen. geestelijken gearresteerd;
men maakte het de ketters onmo
gelijk het koopmanschap uit te
oefenen. Kan het verwondering
wekken dat onder de vervolg
den in die jaren hartstochtelijk
geprofiteerd werd dat het einde
der wereld daar was? In de per
soon van de Tsaar had de anti
christ zich geopenbaardOn
der Alexander II treedt tegen het
eind van de 19e eeuw weer enige
matiging in. De anders-gelovigen
herkregen de vrijheid van be
roepskeuze en de verenigingsvrij
heid; ook werden zij weer in de
lagere regionen van het ambte
naren-apparaat toegelaten. De ket
ters mochten weer bijeen komen.
Een ieder echter die boeken druk
te. lezingen hield of geschriften
uitdeelde die propaganda voor een
niet-orthodoxe en de staat niet
welgevallige overtuiging inhiel
den ging als voorheen achter slot
en grendel. Zelfs incidentele kri
tiek op de kerk of aanmerkingen
op de geestelijkheid waren vol
doend» om gevangenisstraf te
krijgen. In 1879 werden de baptis
ten als kerkgenootschap erkend.
Deze erkenning werd anno
1900 echter zo geïnterpreteerd
door de autoriteiten dat ze
slechts op baptisten van Duitse
afstamming toepasselijk was „Er
zijn geen Russische baptisten en
ze mogen er ook niet zijn", aldus
luidde het in een staatsstuk van
dat jaar. 1905 bracht o.m. de mo
gelijkheid voor de Russen om zich
van de orthodoxe kerk af te
scheiden, zonder gediscrimineerd
te worden. Toch werden nog in
1914 kerken gesloten en verschil
lende leiders van baptisten en
evangelische christenen naar Si
berië verbannen.
Na de revolutie verbeterde het
lot van de minderheden. Gelijkge
steld in rechten met de orthodoxie
hadden zij weliswaar evenals deze
de nieuwe atheïstische staat in
menig opzicht als tegenstander,
na 1917 begint toch onmiskenbaar
voor hen een periode van aan
zienlijke uitbreiding, die wel door
arrestaties van voorgangers
(m.n. in *29) werd vertraagd,
maar volstrekt niet gestuit. Spre
kend met mensen als pastor Or
lov, doen wij goed de geschiede
nis, waarvan ik hier maar enkele
flitsen gaf. goed voor de geest te
houden. Zo niet dan komen we
licht tot een onbillijke beoorde
ling van mensen als hij, die de
Sowjet-staat en al de vooruitgang
die hij, huns inziens, ook op gees
telijk gebied bracht, veel waar
dering toedragen. Pastor Orlov
zegt ook niet dat hij het normaal
vindt dat de baptisten na 1917
dertig jaar lang niets konden la
ten drukken, dat de mogelijkhe
den tot evangelisatie zeer zijn be
perkt, dat men jongeren beneden
18 jaar geen godsdienstonderricht
mag geven. Tegen de achtergrond
van de Russische geschiedenis
waardeert hij die feiten echter
anders dan de buitenstaander, die
geneigd is ziende op de onvrijheid
van vandaag met een felle phi-
lippica aan te vangen.
„Nu kunnen we tenminste
een maandblad uitgeven. De op
lage 5000 exemplaren te ge
ring? Wij vinden het wel voldoen
de, voor elke gemeente is er in elk
geval één exemplaar! We hebben
15.000 gezangboeken kunnen druk
ken. In '57 werden voor 't eerst
na 1917 bijbels gedrukt. 50.000
exemplaren kregen we in 't ge
heel toegewezen. De waarheid
verbreidt zich toch, ook zonder
allerlei op zichzelf mooie hulp
middelen. Wij vertrouwen op God.
Het voorbeeld van de christen in
de dagelijkse levenspraktijk is de
beste evangelisatie. Dat trekt de
mensen tot ons. Atheïsten schrij
ven ingezonden stukken aan de
kranten, waarin zij dankbaar ge
tuigen van christenen die hen in
ziekte en nood niet in de steek
lieten. Door persoonlijke kontak
ten worden vele buitenstaanders
naar de gemeenten geleid.
Ieder jaar neemt het aantal le
den van onze gemeenten met on
geveer 15.000 zielen toe. Kerk
bouw? Is soms mogelijk, de laat
ste jaren zijn er enkele kerken
bijgekomen; verleden jaar (1961)
werd in Novosibirsk een nieuwe
kerk geopend. De baptisten hech
ten echter geen grote waarde aan
gebouwen en de mogelijkheden
van allerlei georganiseerde aktivi-
teiten. En geven de resultaten
hen geen gelijk? Waar ter wereld
vertoont een kerk ln onze tijd zulk
een groei als deze ln de atheïs
tische Sowjetunie? De atheïsten
maken soms ook nog propagan
da voor ons, zonder dat te willen
uiteraard. Zo nu en dan verschij
nen er in de kranten artikelen
waarin we worden aangevallen.
daar achterlijke
vreemde mythi-
Men noemt
mensen die
sche gebruiken op nahouden, die
door hun gepraat over Christus
en Zijn komst de werklust en het
socialistische elan in gevaar bren
gen. Als resultaat van die stuk
ken komen niet zelden mensen
naar onze diensten die zichzelf
eens willen overtuigen... soms
worden zij trouwe kerkleden."
Vertrouwt u uw
broeders niet
De goede verhouding tot ande
re christenen ligt mijn zegsman
nauw aan het hart. „De relaties
met de orthodoxen zijn beter
dan ze ooit waren. In toenemen
de mate nemen de kerken deel
aan het werk van internationale
organisaties; plaatselijk gaat
men over tot het vormen van
oecumenische raden. Het inter
nationale werk opent ongekende
uitzichten. Meer dan ooit moge
lijk was treden Russische chris
tenen in contakt met hun broe
ders in andere landen. Vrijer dan
ooit kan men die broeders ook in
de Sowjetunie ontvangen. In die
contakten en op die conferenties
spreekt men vrij als christenen
met elkaar". Maar in hoever
re is men werkelijk vrij, in hoe
verre laat de atheïstische staat
de kerken opdraven voor zover
dat gelegen komt in het kader
van de moraalcode die zegt dat
goed is wat de toekomst van het
communisme dient? Pastor Orlov
moet deze vraagstelling niet on
bekend zijn. Hijzelf is lid van de
commissie voor internationale
zaken die zich o.m. met ontwape-
nings-problemen bezighoudt. Hei
lig is hij overtuigd van de vre
deswil van zijn volk en regering.
De bedreiging met de atoombom
stamt uit AmerikaOf beide
partijen niet dreigen en of de
dreiging niet het grootst geacht
moet worden door een macht die
geen recht van oppositie erkent?
Fel is de reaktie van mijn ge
sprekspartner. „Gelooft u dat
God u zal leiden en behouden?
Ja? Waarom gelooft u dan niet
dat Hij ook uw broeders hier zal
bewaren? Als Hij u leidt, ons
dan niet? Vertrouwt u uw broe
ders hier niet?" „We moeten- de
mensen vertrouwen", veralge
meent hij dan. Ik antwoord, dat
ik juist als christen niet vee!
vertrouwen in de mensen kan
hebben, in christelijke noch in
onchristelijke, in een ander noch
in mijzelf. Dat ik daarom een
systeem van „georganiseerd
wantrouwen" voorlopig het best
geschikt acht om iets te handha
ven dat op een rechtsorde ge
lijkt
We vinden elkaar dan door te
beamen dat Johannes 14 waar
Christus spreekt van de Trooster,
de Geest der waarheid, voor ons
beiden van gelijke betekenis is.
Hoe hij het opgegeven bijbelge
deelte precies in ons gesprek wil
toepassen, wordt mij echter niet
recht duidelijk.
Pastor Orlov is alweer aan 't
betogen. Hij meent blijkbaar be
grepen te hebben dat ik als chris
ten de westerse mens, zijn mo
raal en het systeem waarin hij
leeft vrijwel met „de christen",
„het christendom" vereenzelvig.
Blijkbaar ook een stelling op de
bestrijding waarvan hij zo lang
zamerhand in zijn vele kontak
ten met mensen uit het Westen
getraind is. Het is tenminste op
merkelijk dat de gedachte die ik
uit over de zonden die onze beste
daden aankleven, over het be
trekkelijke wantrouwen waar
mee elke christen elke maat
schappij zou moeten bezien,
over de zonde van de vereenzel
viging met enig systeem niet
„overeenkomt". Er is niet
veel tijd meer, dus Iaat ik het
erbij.
Falende apologie
Orlov gaat verder: Het Tsaris
tische tijdvak toonde een groot
zedelijk verval. De zeden van* ons
volk zijn nu vernieuwd. De more
le standaard is hoog en zij stijgt
steeds. Gaat u dc straat maar
op: ons volk is eerlijk het be
taalt in de bussen zonder gekon-
troleerd te worden ons volk is
ijverig, leergierig; een ie.der kan
xich veelzijdig ontwikkelen. Ik
kan mijn kinderen met een gerust
gewejen zelf boeken laten uitzoe
ken. Decadente, onzedelijke lite-
patuur en tijdschriften zoals bij u
in het Westen, vindt men hier
niet. Films die speculeren op de
sexualiteit zijn hier onbekend; de
kleding die men hier draagt is
veel decenter dan in het Westen.
Ziet u hier soms vrouwen en
meisjes in shorts? Het laatste
moest ik toegeven; ik zwijg er
maar over dat de smaak waar
mee en de stijl waarin vooral de
Moskovieten zich kleden, mij er-
oarmelijk voorkomt. Ons gesprek
moest eindigen. Even later zat ik
weer in een bus en keek met ex
tra veel interesse naar mijn me
dereizigers: ze betaalden alle
maal correct aan het daarvoor
opgestelde apparaat, maar de le
ge plaatsen zo aanwezig
werden bestormd als gold het een
produktieslag. Die avond verze
kerde ik mij van de laatste exem
plaren van een drietal Sowjet-
modebladen. Vlotte, charmante,
in westerse stijl geklede vrouwen
Jachten mij toe, van bladzij tot
bladzij, soms zelfs een beetje se
xy, en, wel spijtig voor mijn bap-
Usten-dominee, de dames-shorts
ontbraken niet, evenmin als een
Op dit punt althans had de apo
logie van mijn broederlijke oppo
nent gefaald. Afgaand op de bios-
coop-reklames en dito foto's die
Ik zag, kreeg hij wat de film
betreft echter goeddeels gelijk.
Stoere redders, heldhaftige vrou
wen, vaderlijke krachtfiguren,
een enkel meisje met een decent
glimlachje... Maar had dit echt
zoveel met de moraal van de
nieuwe mens te maken? Zou dit
volk met zijn natuurlijke boerse
afkeer van steedse lichtzinnighe
den iets anders nemen? Slaat de
communistische leer van tucht,
discipline, arbeidzaamheid in dit
opzicht niet goed aan bij wat er
in het bewustzijn van het volk
aan normbesef leeft? Ook in dit
opzicht is er echter in de Sowjet
unie iets aan het verschuiven. Ik
laat nu de vraag naar het ten
goede of ten kwade hier gaarne
open. Vast staat m.i. wel dat
over tien, twintig jaar dominee
Orlov c.s. een andere apologie
zullen moeten houden.
Moraal: wie zich een geschiede
nis van onvrijheid en godsdienst
vervolging, van verval bij hen
die In hoogheid gezeten waren en
van het lijden van een dom ge
houden voik als achtergrond ge
denkt, kan er iets van begrijpen
dat een baptist in Rusland, on
danks alles, spreekt zoals ds. lila
Orlov. Wie bereid is zich kritisch
ai te vragen in hoever of hoe wei
nig ver men in eigen land kan,
durft gaan met werkelijk insnij
dende openbare kritiek, en wat
men daarvan nog aan een vreem
deling „van de pers" zou
willen, kunnen, durven doorgeven,
zal begrip hebben voor een apolo-
gle als die wij hier lazen.
Tm slotte: wie de noodzaak
voelt door te stoten tot hetgeen
werkelijk scheidt en tot wat wer
kelijk vereent met christenen en
nict-christenen, zal het gesprek
moeten voeren met heel veel ge
duld en kennis, kritisch maar ook
zelfkritisch.
Wensdromen en werkelijkheid en het ontwapenings
probleem Een Russische concessie die het tegen
deel blijkt te zijn Onderhandelingstaktiek van
Moskou dezelfde gebleven
ENGELAND meent, dat een op
lossing van het zgn kern
stop-probleem binnen het be
reik ligt. Het acht de kloof tus
sen Amerika en de Sovjetunie
nt?t zo groot, omdat beide lan
den het compromis-voorstel van
de acht „nlet-gebonden" landen
in principe hebben aanvaard als
de oplossing voor de moeilijk
heden. De Guardian ziet zelfs
een uitweg uit de ontwape
nt n g s - impasse. We hebben
hier dan ook te doen met een
typisch Brits verschijnsel, dat
even de werkelijkheid wil laten
rusten en zich wil overgeven
aan bespiegelingen en wensdro
men. Er komt telkens weer een
eind aan: de harde werkelijk
heid kan nu eenmaal niet ge
negeerd worden. Niettemin is
het van tijd tot tijd Interessant,
van dergelijke bespiegelingen
kennis te nemen, met name.
wanneer zij het probleem, waar
het over gaat, nog eens in zijn
geheel samenvatten.
Onlangs hebben de Russen
een belangrijke „concessie" ge
daan op het gebied van de ont
wapening die (als naar de me
ning van de Guardain gewoon
lijk bij Russische concessies) in
de westelijke pers vrijwel onop
gemerkt is gebleven. Om de be
tekenis van deze concessie aan
te geven is het noodzakelijk, de
situatie te schetsen, waarin dc
onderhandelingen in Genève
zich bevonden, toen ze vorige
maand werden onderbroken.
Het gaat bij de onderhandelin
gen nl. om twee factoren: hoe
kan er worden ontwapend? en
vervolgens: hoe kan de vrede
worden gehandhaafd in een ont
wapende wereld? De eerste ca
tegorie is de belangrijkste en
voorlopig zijn er vooral drie
kwesties, die Russen en Ame
rikanen gescheiden houden.
De problemen
In de eerste plaats willen de
Russen alle Installaties voor het
lanceren van kernwapens ver
nietigd zien aan het eind van
het eerste stadium van ontwa
pening. De Amerikanen daaren
tegen willen telkens een derde in
elk van de drie stadia uitscha
kelen. Voorts eisen de Russen
het elimineren van alle buiten
landse bases aan het eind»? van
het eerste stadium. Maar de
Amerikanen willen ze door alle
stadia heen gelijkmatig ophef
fen. Ten slotte gaan dc Russen
akkoord met inspectie op ver
nietiging van wapens, op nale
ving van het verbod om die wa-
Eens te produceren en op ver-
eersknooppunten. Zij weiger
den echter controle op het niveau
van de nog overgebleven bewa
pening iéts dat door de Ame
rikanen wel wordt verlangd.
Oorzaak
Het eerste geschilpunt vindt
zijn oorzaak in dc Russische
vrees voor dc drievoudige over
macht van de Amerikanen op
het gebied van de intercontinen
tale ballistiche projectielen en
lange-afstands-bommenwerpers
De Russen willen deze over
macht zo snel mogelijk ongedaan
maken. De Amerikanen zijn dan
ook bang, in een Russische val
te lopen. Ze hebben blijkbaar
niet het vertrouwen, dat de in
spectie zo waterdicht zal worden,
dat aan het eind van het eer
ste stadium alle lanceerinrich-
tingen inderdaad vernietigd zul
len zijn. Bovendien zijn ze be
vreesd voor de Russische supc-
rioritiet op het gebied van de
conventionele bewapening. Daar
om hebben zij verlangd, dat
ook aan het eind van het eer
ste stadium intercontinentale
ballistische projectielen worden
gehandhaafd om een onverhoed
se aanval met achtergehouden
raketten te kunnen afslaan.
Gromiko
Het huidige Amerikaanse plan
wil tweederde van de huidige
sterkte aan dergelijke projectie
len (gemakshalve verder aange
duid als ICBM's) aan het eind
van het eerste stadium handha
ven. Een toenemend gedeelte
van de Amerikanen denkt, dat
het nok met minder kan en zou
de voorkeur geven aan een mi
nimum. Uit de rede, die Gromi
ko op 21 septemh»?r in de VN-
Assemblée heeft gehouden
blijkt, dat de Russen met dit
laatste akkoord kunnen gaan.
Dat is volgens de Guardian een
uitermate belangrijke concessie.
Een van de drie belangrijke
struikelblokken op weg naar ont
wapening wordt daarmee uit de
weg geruimd.
„Deterrent"
Het Amerikaanse voorstel
(vermindering met een derde in
elk van de drie etappes) was
in elk geval onuitvoerbaar: het
zou de Russen beroofd hebben
van een minimale ..deterrent"
(afschrikwekkend middel), ter
wijl de Amerikanen in de prak
tijk over hun oude mogelijkhe
den zouden blijven beschikken.
Naarmate de plannen voor de
Amerikaanse „deterrent" tot
uitvoering kwamen, werd het
Amerikaanse plan (nog steeds
volgens de Guardian) absurder.
Amerika zou er dan ook goed
aan doen. het Russische com
promis in beginsel te aanvaar
den en zo spoedig mogelijk over
de uitwerking er van te gaan
beraadslagen.
Inspectie
De Russische stap zou ook
ten aanzien van de inspectie
hoop geven op verbetering. Voor
het eerst hebben nu de Russen
belang bjj toezicht op het niveau
van de nog overgebleven bewa
pening. Dit zou hen misschien
meer begrip bijbreugen voor
b?t standpunt van dc Amerika
nen. Ook de herhaling van het
oude thema: „Wij zullen jullie
inspectieplan aanvaarden, als
jullie ons etappen-plan aanvaar
den", terwijl de Russen in hun
nieuwe etappenplan eveneens
dc Amerikanen halverwege te-
ccmopt komen, wettigt de hoop,
dat zij een of andere vorm van
inspectie per zone zullen accep
teren, aldus het blad.
De bases
Resteert het derde geschil
punt: het elimineren van de bui
tenlandse bases. De toegeeflijk
heid aan Russische kant is vol
gens het Engelse blad zo groot,
dat het Westen op dit punt zo
veel mogelijk tegemoet dient te
komen aan de Russische wen
sen. Een vroegtijdig opheffen
van de Amerikaanse legerbases
in Europa zou de Russische su
perioriteit in conventionele be
wapening relatief doen toene
men. ook als de bewapening op
elk gebied verminderd zou wor-
Gromiko, de Russische minister
van buitenlandse zaken, die de
laatste tjjd weer in het nieuws is.
den. Maar de bereidheid van
de Russen, een minimum „de
terrent" voor de overgangsperio
de te accepteren, verkleint het
gevaar van een achterop gera
ken op het terrein der conven
tionele bewapening.
Gedragslijn
Volgens de Guardian biedt
waarschijnlijk de volgende ge
dragslijn de meeste kans op
succes: Het Westen zou akkoord
moeten gaan met de eliminatie
van overzeese bases, niet aan
het eind van dc eerste etappe,
maar voor het einde van de der
de. Het Westen zou ook tot een
compromis dienen te komen
over de definitie van het woord
„basis". Wanneer Amerikaanse
troep» en kernwapens te zijner
tijd uit Europa zouden worden
teruggetrokken en de basis-in
stallaties compleet overgedra
gen zouden worden aan de lan
den, waarin ze gevestigd zijn,
zouden de Amerikanen tijdens
een crisis weer snel op hun
oude posten kunnen terugkeren.
En er zijn volgens de Guardian
aanwijzingen, dat dc Russen dit
zullen aanvaarden.
Conclusie
Het blad meent, dat de on
derhandelingen m Genève na de
rede van Gromiko met betere
vooruitzichten hervat kunnen
worden. Wanneer de stukken in
de Zwitserse conferentiestad
zouden liggen, zoals het Engelse
blad veronderstelt dat thans het
geval is, zou deze conclusie in
derdaad juist zijn. De Guardian
baseert zich slechts op de rede
van Gromiko, waarvan de inhoud
niet nader aangeduid wordt.
We hebben die toespraak van
de Russische minister van bui
tenlandse zaken er nog eens op
nagelezen, maar we hebben er
niets in kunnen ontdekken, dat
ons aanleiding geeft, tot eenzelf
de conclusie te komen als de
Guardian. En we vermoeden,
dat de door het blad gebezigde
woorden „uit de rede.... blijkt,
dat de Russen met dit laatste
akkoord kunnen gaan", slechts
betrekking hebben op het to
taalbeeld van Gromlko's toe
spraak, die niets nieuws bevat
te.
Oude liedje
De rede van Gromiko was een
typische Russische poging om
de verantwoordelijkheid voor de
spanningen in de wereld op de
westelijke mogendheden af te
schuiven. De Sovjetunie is vol
gens de Rus bereid alles te
doen wat de wereldvrede zou
kunnen bevorderen. Gromiko
waarschuwde zelfs tegen het ge
vaar van de snel groeiende arse
nalen met kernwapens. In werke
lijkheid is het streven van de
Sovjets er op gericht, in etappes
te verkrijgen, wat zij in één
slag nu eenmaal niet kunnen
binnenhalen. Met andere woor
den, als de Amerikanen zich bij
eventuele nieuwe onderhandelin
gen bereid verklaren genoegen
„deterrent"; hun „buitenlandse
bases" voor het einde van de
derde fase geheel op te heffen;
en het met de controle op de na
leving van een akkoord het min
der nauw te nemen dan zul
len de Russen steeds nieuwe we
gen zoeken (en waarschijnlijk
ook vinden) om de westelijke
mogendheden tot nog meer con
cessies te bewegen.
Ta kliek
Zo Is het in het verleden
steeds geweest en in .de toe
komst zal het niet anders zijn.
Het is sedert 1918 de taktick
van de Sovjets geweest, t>? on
derhandelen zonder dat een ak
koord wordt gesloten. En zien
zij zich genoodzaakt, een ak
koord te sluiten, dan doen zij
dat slechts om hun tegenstan
ders te binden. Zelf voelen zij
zich niet gebonden. We leven nu
eenmaal niet in een wereld,
waarin we ons aan wensdro
men kunnen overgeven. Daar
om moeten we een redevoering
van iemand als Gromiko niet
aangrijpen om het Westen tot
nog meer concessies aan te zet
ten. Als de Russen toeschietelij
ker zijn geworden, moeten ze
dat aan de conferentietafel laten
blijken. En dat moet nog steeds
gebeuren