DE DOKTER aan 'f woord
Kerk moet de sexualiteit
niet onderschatten
S.S.K. voert een nieuwe
financieringsmethode in
MODIEUS
HAAR
THUIS ZELF
DOEN
Een woord voor vandaag
Dr. J. W. Schoorl aanvaardt
hoogleraarsambt aan V.U.
Prof. Hamming inaugureerde
over „criticocratie"
Hondsdolheid
Pagina 2
VRODAG 19 OKTOBER 1962
ANDERZIJDS
NIEUWE PSALMBERIJMING
Ds. M. Groenenberg geeft :n
„Woord en Dienst" zijn visie
over de wijze waarop de nieuwe
psalmberijming in de vergade
ring van kerkeraad en classis
besproken kan worden. Hij be
gint met te zeggen hoe het naar
zijn mening niet moet:
HET moet niet onvoorbereid ge
beuren. Men kan er van uit
gaan. dat alle kerkeraadsleden die
nieuwe berijming bezitten en deze
zonder meer op de agenda zetten:
bespreking nieuwe psalmberijming.
Soms zal men dan al uitgaan van
een verkeerd uitgangspunt: de
kerkeraadsleden bezitten vaak niet
allen deze nieuwe berijming. Hoe
kunnen ze dan een oordeel uitspre-
Veryolgens: als het agendapunt
de orde is, kan men de fout
die-en-die blijkt er helemaal
te zijn. Hij steekt een vurig plei
dooi af over deze nieuwe berijming.
Misschien citeert hij er uit, maar
er is alle kans dat hij het niet doet.
Daarna staat broeder zus-of-zo op
en zegt dat hij er tegen is. Hij
houdt een bedachtzaam betoog, dat
de oude berijming zo vertrouwd is,
en dat de weerstand bij velen
groot is. Hij zegt beslist ook: ik
heb een heleboel mensen gespro
ken die er niets van moeten heb
ben. Ook hij citeert niet. Het groe
ne boekje ligt op tafel en blijft ge
sloten. Het kan zijn eigen geluid
niet laten horen. En dat is de be
doeling toch van de toezending:
geef een oordeel over de inhoud
van dit boekje, dat we u aanbie
den. Natuurlijk hoeven enthousias
me en bedachtzame uitingen niet
achterwege te blijven. Maar die
moeten toch pas in de tweede
plaats komen.
Een kerkeraad. een classicale
vergadering die zich daartoe be
paalt, blijft beneden peil.
Hierna volgt ds. Groenenberg's
opvatting hoe het wel moet:
geef. Maar alleen die mogelijk
heden zijn juist, waarbij het
boekje zelf open moet gaan.
Daarom geef ik in enkele punten
een bepaalde gang van zaken
aan. die het moderamen van een
kerkeraad of classicale vergade
ring kan volgen.
1. Het moderamen nodigt via de
agenda alle leden uit die avond
drie boeken mee te brengen: a.
een bijbel, b. de oude berijming,
c. de nieuwe berijming.
2. Het nodigt iemand uit. die ver
stand van gemeentezang heeft.
Het is een geweldige kans om or
ganisten in de bespreking te be
trekken. Er zijn ontzaglijk veel
predikanten en kerkeraden. die
geen enkel contact met de orga
nist van hun kerk hebben. Hier
is nu een gelegenheid deze func
tionaris in de vergadering van
de kerkeraad uit te nodigen, en
een of meer van hen op de clas
sicale vergadering. Ik weet wel:
niet iedere organist is cantor. Er
zijn organisten die uiterst be
kwame musici zijn, maar van
het zingen der gemeente hebben
ze niet veel verstand. Toch is
het ook dan goed hen uit te nodi
gen. Op dorpen heeft men soms
een goedwillend iemand, die het
orgel bespeelt, maar die moeilijk
organist kan worden genoemd.
Maar ook hen moet men uitnodi
gen. Want het is bijzonder
vruchtbaar samen met deze be
rijming bezig te zijn.
S. De theoloog is aanwezig ln de
persoon van de predikant. Op de
classicale vergadering nodige
men één der predikanten uit de
classis uit om die avond de zaak
van de bijbels-theologische kant
te bekijken. Men kan er natuur
lijk ook buiten de classis om
iemand vragen, maar het is veel
leuker iemand uit de eigen clas
sis te hebben.
4. Een instrument is helemaal niet
nodig. Men ga dus niet sjouwen
met een orgeltje. Zonder begelei
ding zingen is in dit geval veel
beter. Als er maar een goede
cantor is.
5. De theoloog en de cantor kie
zen van te voren een aantal psal
men uit. Op de vergadering zelf
gaan op een gegeven ogenblik
alle meegebrachte boeken open.
deze lezing nauwkeurig in zijn
eigen bijbel. Daarna wordt de
oude berijming vergeleken met
de onberijmde psalm, vervolgens
de n.euwe. Daarna zingt men de
nieuwe berijming. Dan volgt de
bespreking over deze ene psalm.
Hetzelfde kan men daarna doen
met meerdere psalmen. Het zal
goed zijn dat men aan de ver
gadering vraagt (dat kan zelfs
schriftelijk van te voren) welke
psalmen men graag behandeld
wil zien. Zo vermijdt men het be
zwaar dat iemand die „voor" is,
alleen psalmen zal behandelen
die bijzonder goed zijn, of iemand
die „tegen" is, juist de zwakke
*- *- de nieuwe berijming
zal brengen.
Het oordeel dat we al lezend en
zingend verkrijgen zal ten de
le" blijven, aldus ds. Groenen
berg, daar het niet mogelijk is
al de psalmen op deze wijze
door te nemen; maar de psal
men die men beoordeelt, zal
men op de volgende twee ma
nieren moeten behandelen. Ds.
Groenenberg vervolgt:
Er zal detail-beoordeling moeten
zijn: elk woord, elke zin komt
ter sprake.
Maar aan het eind moet ook
een totaal-oordeel over zo'n psalm
gegeven worden. Men kan nl. al
lerlei kritiek hebben op onderde
len en toch van het geheel zeggen
winst, misschien zelfs grote winst
vergeleken met de oude berijming.
Een beoordeling die alleen maar in
detailkritiek blijft steken, is, hoe
goed ook. volslagen onvoldoende
en onbillijk.
Het is duidelijk, dat op deze wijze
de behandeling van dit agenda
punt een hele avor.d zal vragen.
Maar dat is het ook wel waard.
Hoe men ook de berijming be
oordeelt. stellig zal men diep res
pect moeten hebben voor deze
enorme prestatie. En het werk
van deze dichters heeft er recht
op, dat we er tijd aan geven.
En de kerk, wier lied in het
geding is, heeft er vanzelfspre-
sprekend recht op.
PROF. DR. J. VAN DEN BERG:
(Van een onzer verslaggevers)
„In onze tijd zal de kerk slechts
dan verweer kunnen bieden tegen de
overschatting van de sexualiteit, in
dien zij haar niet onderschat, doch
op bijbelse wijze kan waarderen en
relativeren tevens." Dat zei prof. dr.
J. van den Berg, hoogleraar aan de
Vrije Universiteit aan het eind van
zijn betoog over „Kerk en sexualiteit
in de middeleeuwen en vandaag", dat
hij hield op de ledenvergadering van
de Centrale Bond voor Inwendige
Zending en Maatschappelijk werk,
donderdag in Utrecht.
Terwijl de bijbel de sexualiteit ziet
als een gave van God. heeft het heiden
dom haar enerzijds vergoddelijkt en,
misschien wel als gevolg daarvan,
haar anderzijds als een het leven ;n
zijn zuiverheid bedreigende macht be
schouwd.
In de Middeleeuwen zien we een fel
le strijd tussen een naturalistisch le
vensgevoel bij de brede massa en eon
spiritualistische visie aan de kant van de
kerk. De kerk ziet het huwelijk als een
sacrament, maar laat zich toch ook lei
den door wantrouwen en pessimisme je
gens de sexualiteit. Er zijn ook wel an-
i re stemmen, b.v. van Albertus
Magnus, bisschop van Keulen in de 13e
eeuw, maar zijn geluid vond te weinig
Vandaag ontwaart men een geestes
houding waarbij het lichamelijk zijn tot
norm in zichzelf wordt. Er dreigt iets
van een versexualisering van het le
ven. En omdat de zonde van het sexu-
ele een angstwekkend gebruik kan ma
ken. zal de kerk op grond van het evan
gelie de juiste waardering van de sexu
aliteit moeten leren.
De kerk moet de boodschap van loute
ring en reiniging door Jezus Christus
verkondigen. Vanuit het evangelie vindt
ten. die het leven bedreigen onttroond.
In het openingswoord ter ledenverga
dering had de voorzitter, prof. dr. I. A.
MAX TAILLEUR
in LEXI-TIME
elke zaterdagavond 18.30
op Radio Veronica
Diepenhorst, de aanwezigen deelgenoot
gemaakt van zijn zorg over het feit dat
men zo moeilijk geschikte bestuursle
den ken krijgen voor verenigingen en
stichtingen op het gebied van het maat
schappelijk werk.
Het bedrijfsleven, de vakorganisaties,
het onderwijs kunnen heel moeilijk
krachten afstaan voor dit tijdrovende
werk. Vaak doet men een beroep op
predikanten, maar dat is lang niet al
tijd de ideale oplossing.
Een grote verantwoordelijkheid rust
derhalve op de full-time werkers in
deze sector. Prof. Diepenhorst hoopte
dat zij steeds ten volle hart voor de
zaak zouden hebben, d.w.z. dat zij hun
hart Ln het werk zouden leggen. Voor
de pupillen en verpleegden komt dat
vaak aan op kleinigheden. Neem b.v.
het gestichtseten. De gesmade menu's
van voorheen zijn er wel uit. maar men
kan ook bij een nauwgezette dosering
van calorieën, eiwitten van de maaltijd
toch nog „kost" maken. Hier past geen
slordigheid. De weg naar het hart van
de mensen gaat nog altijd door de maag.
En vooral zal men op dit punt nooit
moeten bezuinigen. De „kost" gaat in
dit geval letterlijk voor de baat uit!
Nieuwe vertaling
Pentateuch:
Mazes is nooit door
Rode Zee getrokken
Volgens een nieuwe Joodse bij
bel, de eerste die rechtstreeks uit
de oude Hebreeuwse tekst in
modern Engels is vertaald, is
Mozes nooit door de Rode Zeel worpen voor de financiering van
getrokken, en moet de tekst van de bouw van gereformeerde ker-
het derde gebod zo luiden, dat I ken. Uiteindelijk hoopt men het
R. Krol in Vlaardingen:
(Van een onzer verslaggevers) i
J^E Stichting Steun Kerkbouw
heeft een nieuwe methode ont-
daar meineed wordt verboden en
niet het lasterlijk gebruik van
Gods naam.
Mozes de kinderen Israels uit Egypte
leidde via de vaneengeweken wateren
van de ..Rietzee", een moerassig gebied
in de nabijheid van de Rode Zee en niet
ver van het tegenwoordige Suez-kanaal.
Deze bijbel, beter bekend als de
..Torah. de vijf boeken van Mozes",
vertoont vele andere diepgaande veran
deringen. Hij zal worden uitgegeven door
de ..Jewish Publication Society of Ame
rica" een wetenschappelijke instelling
die geen winst beoogt.
heilige schriften, het Oude Testament.
In drie delen. De beide andere delen
zullen tegen 1975 gereed zijn.
In de nieuwe Engelse vertaling is het
woord „ziel" zo goed als geheel ver
meden en een geheel nieuwe betekenis
is gegeven aan de uitdrukking ..met ge
heel mijn hart", waarvan wordt gezegd
dat deze niet moet worden opgevat als
als vroeger,
betekent.
Kosten
I. M. Orlinski. hoofdredacteur
i commissie van bijbelgeleerden,
acht jaar aan het project (kosten
zover te krijgen dat de hele fi
nanciële kant van de kerkenbouw
in Nederland helemaal door S.S.K.
geregeld wordt, maar de nieuwe
methode zal het in ieder geval
mogelijk maken dat de rentelasten
van de schouders van de plaatse
lijke kerken afgewenteld zullen
worden.
Dit
de heer R. Krol. secretaris
formccrd predikant en voorzitter
de commissie ..Aktie Kerkbouwfonds
Vlaardingen". het eerste exemplaar
van Kerkbouwplaat II aan de stich
tingssecretaris heeft overhandigd.
In de komende acht jaar zijn ten
minste nog honderd gereformeerde ker
ken nodig waarmee waarschijnlijk een
bedrag van 50 miljoen gulden gemoeid
zal zijn. De financieringsmethode die
men nu gevonden heeft, moet wat de
uitwerking betreft nog wat nader be
studeerd worden. „Wij zullen niet i
ten
a de hele kerkbouw onder één
brengen", aldus de heer Krol, die
vergezeld was van de heer H. H. Spoel-
stra uit Den Haag. algemeen-adviseur
•an de S.S.K.
Deze tweede grammofoonplaat die de
Vlaardingse commissie in de landelij-
ke verkoop brengt heeft een speeltijd
JVSfSft.'VoorSul'lét?" ÏSl
volgtrekkmg elimineert, dat de eeuwig- Vlaardings meisjeskoor. Het geheeljberg,
heid is begonnen toen God dï aarde on(aer leidine van de heer
schiep. Dr. Orlinski. professor in de bij-*,^r5nder le,aing %an ae
Kollrimstn -1 -i Kof HoKrokl' TTninri Collo.
In Vlaardingen is men thans hard
aan het werk om de platen, waa
de helft van de eerste oplaag (5.000
exemplaren) reeds op voorbestellingen
verkocht is. gereed te maken voor ver
zending naar 125 verschillende plaatsen
in Nederland en België. De commis
sie verzorgt overal in den lande pro-
paganda-avonden. Het adres van de
commissie is „Aktie Kerkbouwfonds".
Spoorsingel 5, Vlaardingen.
Paus maakt Cubanen
ongerust met rede
Jose Mlro Cardona, voorzitter van de
Cubaanse „revolutionaire raad" in Mia-
n organisatie van tegenstan
ders van Castro, die in de V.S. in bal
lingschap leven heeft gisteren de
Vaticaanse staatssecretaris kardinaal
Cicognani een boodschap gezonden,
waarin hij zijn verwondering uitspreekt
over bepaalde woorden die paus Johan
nes zou hebben gebruikt op een ont
vangst ten Vaticane van een vertegen
woordiger van de Cubaanse regering.
De paus zou het Cubaanse volk in zijn
toespraak hebben aangespoord om blijk
te geven van „hoop. vertrouwen en
moed". Cardona zegt in zijn boodschap
ervan overtuigd te zijn dat de paus der
gelijke woorden niet heeft gebezigd te-
genover een vertegenwoordiger van eer
communistische regering, die de kerk
vervolgt, haar priesters verjaagt en c
leiders en leden van de rooms-katholii
ke organisaties gevangen houdt. Niette
min verzoekt Cardona kardinaal Cicog
nani om nadere opheldering, want de
woorden die de paus worden toege
schreven. hadden de Cubaanse roo~
katholieken in verwarring gebracht.
Gouden jubileum
voor P.B.N.A.
In tegenwoordigheid van honderden
belangstellenden is donderdag in „Mu
sis Sacrum" te Arnhem het gouden ju
bileum gevierd van PJ3.N.A., het konink
lijk technicum voor schriftelijk onder
wijs. dat op het ogenblik aan 28.000
cursisten les geeft.
Er werd onder meer gesproken door
de staatssecretaris van onderwijs, kun
sten en wetenschappen mr. dr. H. H.
Jansen, die wees op de grote zelfstan
digheid van de P.B.N.A doordat het nl.
niet staat onder ministerieel besluit of
koninklijk besluit, al is er natuurlijk
toezicht op het onderwijs. Hij wees op
het feit dat in Nederland thans reeds
ruim 500.000 mensen schriftelijk onder
wijs volgen, zoals de cijfers van
centraal bureau voor de statistiek
geven
Ir. H. E. P. van Dijk sprak als voor
zitter van het curatorium. Dr A. N.
Balk. verbonden aan de onderwijsafde
ling bij Philips, voerde het woord namens
het bedrijfsleven. Hij bood een klein
beeld aan.
Onder leiding van prof. ir. E. F. Boon
..as een uit acht personen bestaande
groep gevormd die een discussie hield
over verschillende stellingen over de
verhouding bedrijfsleven-onderwij
Ds. G. Groenenberg
overleden
In de leeftijd van 73 jaar is overleden
5. G. Groeneboer. emeritus-predikant
der Nederlandse Hervormde Kerk, te
Doetinchem.
Hij diende achtereenvolgens de ge
meenten in Garrelsweer, Blankenham,
en Doetinchem. In Doetinchem was ds.
Groeneboer godsdienstleraar aan de
Groen van Prinstererschool en het rijks
opvoedingsgesticht „De Kruisberg".
De begrafenis zal plaats vinden op
maandag 22 oktober om 3 uur op het
kerkhof aan de Loolaan te Doetinchem.
Daarvoor is er een rouwdienst in de
hervormde kerk te Doetinchem. die om
zee uur aanvangt.
Bronbeek bestaat
in 1963 een eeuw
(Van onze correspondente)
Bronbeek in Arnhem, al sinds gene
raties een tehuis voor de militaire oud-
f;edienden (er wonen momenteel negen-
ig veteranen uit de Oost), is op het
ogenblik volledig onder handen van res
taurateurs, die het vervallen gebouw
moeten oplappen. Zij werken extra hard
omdat het werk in februari klaar moet
zijn. Bronbeek bestaat dan 100 jaar. Het
was de bedoeling groot feest te vieren,
maar dat kan niet doorgaan: de minister
van oorlog heeft dit laten weten aan de
feestcommissie, die in Arnhem een actie
onder de burgerij op touw zou zetten.
De reden zou verband houden met de
kwestie Nieuw-Guinea. Op Bronbeek
zelf wordt toch wel feest gevierd, maar
daarvan zal men buiten de hekken aan
de Velperweg weinig merken. De bewo
ners zullen er door de restauratie veel
op vooruitgaan: de grote kazerneachtige
slaapzalen worden door kamers vervan-
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor 't Zand en Hoorn: M.
Strikwerda. te Oenkerk; voor Brugge
(prot. evang. kerk): J. E. L. Brummel-
kamp. te Kethel.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Oldeboorn, Den Burg
(Texel) en Edam: F. B. Fennema, kand.
te Marrum.
GEREF. GEMEENTEN
Promotie E. D. Roels
aan V.U.
Vanmiddag is aan de Vrije Univer
siteit te Amsterdam gepromoveerd tot
doctor in de godgeleerdheid de heer
~i. Roels op een proefschrift geti-
„God's Mission", the epistle to
the Ephesians in Mission Perspective.
Promotor was prof. dr. J. H. Bavinck.
Dr. Roels is werkzaam als leraar aan
Trinity Christian. In zijn dissertatie
poogt dr. Roels de betekenis van de
brief van Paulus aan de Epheziërs te
bepalen voor de theologie der christe
lijke zending en in het bijzonder voor
de plaats van de kerk in de zending.
(Advertentie)
Ds. R. Schellenberg
overleden
In de ouderdom van 65 jaar is te Em-
ien plotseling overleden ds. R. Schellen-
emeritus-predikant van de Ned.
Hervormde Kerk. De overledene werd 29
I oenara 1897 'e Amsterdam geboren
belkunde aan het ..Hebrew Union Colle- Den-ru- april 1923 Overdinkel in zijn ambt be-
ge Jewish Institute of Religion" te New De helf( van je opbrengst is bestemd vestigd. Hij diende de gemeente van Lut-
York. is de eerste Jood die ooit s u.:- voor de S.S.K.. de andere helft komt ten en de hervormde evangelisati
genodigd om mee te werken aan de|dc kerkenbouw ln Vlaardingen ten goe-l Emmen.
voorbere.ding van een Christel::** bi'-jde. waar ln tien Jaar tijd reeds drie In 1946 werd hij geestelijk verzorger
belvertaling. Hij zei „In zijn getrouw-1-ereformeerde kerken werden gebouwd I van politieke delinquenten te Ommen
„,.cto Katokonic van c]e oud- Lj, de bouw van een vierde In voor be-
bijbel rcldlng Is. Op de hoes van de pli
heid aan de juiste betekenis
hebreeuwse tekst is deze n
de nauwkeurigste vertaling in het En- een Mnbevellng van de heer Krol
-- __i_» bgjgn opgenomen.
gels. die ooit gemaakt is. in helder,
dern en door de lezer van onze tijd ge
makkelijk te begrijpen Engels."
Over de taak van zijn medewerkers
zei dr. Orlmdki: „er staan letterlijk
honderden passages in de heilige schrif
ten, die de vertalers eeuwen lang heb
ben verbiisterd en waarvan de betekenis
pas nu duidelijk begint te worden in
het licht van onze vermeerderde kennis
van de wetten, de talen en de geest
van de bijbelse tijd."
De vertalers hebben verklaard, dat
zij zich do nieuwe oudheidkundige ont
dekkingen in Israel en de omringende
Arabische landen ten nutte hebben ge
maakt om het oorspronkelijke He
breeuws te interpreteren. Het verouder
de Engels in Shakespeareaanse stijl, dat
van meer dan 300 jaar terug dateert,
heeft men losgelaten. De voorzitter van
de standaard-bijbel commissie van de
Nationale Raad van Kerken van Chris
tus zei dat de op de voorgrond tredende
kenmerken van de nieuwe Torah haar
duidelijkheid en haar enge aansluiting
•an het traditionele Hebreeuws zijn.
Griekse geestelijken
boeken succes met
tractementsactie
De campagne die de geestelijken van
Griekenlands orthodoxe staatskerk voor
een betere hogere beloning voeren, heeft
succes gehad de regering heeft een
verbetering van de tractementen toege
tal
lag na
ontevredenheid in
1 Griekenlands 8.000 geeste
naar Athene op te marcheren
soutanes neer te leggen aan de voet van
het graf van de onbekende soldaten. An
dere hadden plan om als ongeschoolde
arbeiders in Duitsland te gaan werken.
17 augustus 1947 verbond hij zich
de gemeente van Hantum. Jongstleden
zondag preekte hij afscheid om zich te
Emmen te gaan vestigen. Bezig met
huizingswerkzaamheden in zijn nieuwe
woning overviel hem een hartverlam
ming die plotseling een einde maakte
zijn leven. Vrijdag wordt zijn stoffelijk
overschot na een rouwdienst in de kapel
te Emmen aldaar begraven.
Bisschoppen vormen
Afrikaans blok
Wat te verwachten was bij een der
gelijke enorme vergadering als
concilie ln Rome: de blokvorming
neemt toe. Om hun werkzaamheden te
coördineren hebben de bisschoppen
van Afrika een algemegn 44
opgericht onder voorzitte
kardinaal Roegambwa. aartsbisschop
van Boekoba in Tanganjika. Er zijr
twee secretarissen aangesteld, een vooi
het Engels-sprekend, en een voor het
Frans-sprekend deel van Afrika. Bi.
deze groep hebben zowel de bisschop-
Zuid-
KLEURSPOEUNG
POLY-COLOR
TUBE
1.95
Spijt hebben van iets overkomt ons allemaal meestal omdat
we zelf met de brokken zijn komen te zitten. Maar als het zó
is dan heeft dit gevoel met schuld belijden niets te maken!
Toen de verloren zoon uit de gelijkenis zichzelf zag zitten in
al zijn ellende, toen had hij spijt. En zoals ieder mens dat doet,
ging hij nadenken, vooral over wat hij allemaal zou gaan
zeggen. Dit was zijn conclusie: „Ik zal opstaan en tot mijn
vader gaan en ik zal tot hem zeggen: Vaderik heb gezondigd
tegen de hemel en voor u!"
Dat is het. Spijtgevoel moet teruggaan tot de oorzaak: dé
verhouding tussen de mens en God en tussen de mens en zijn
medemens is verstoord. Als dat gevoel een mens dwars zit,
dan is hij aan het schuld belijden toe. Dan komt inderdaad
het ogenblik dat het gesprek met God begint, dat zo simpel
lijkende gesprek dat begint als een monoloog, als een ver
twijfelde alleenspraak en dat David in psalm 32 laat eindigen
in een jubelkreet.
Omdat God de schuld vergeeft. Omdat God en God alleen!
in staat is dat gevoel van spijt weg te nemen. Niets en
niemand anders kan dat, geen troostende woorden van wie
ook en geen vlucht waarheen ook.
Als ge in de knoei zit, waarop wacht ge dan nog
Niet-west er se sociologie
Een nieuw vak werd vandaag
voor het eerst onderwezen aan de
Vrije Universiteit. De nieuwe hoog
leraar in de niet-westerse socio
logie, dr. J. W. Schooi4? aanvaard
de zijn ambt met een rede geti
teld: „Niet-westerse sociologie, een
terrein-verkenning." In deze eer
ste les zette hij uiteen wat het be
lang is van zijn nieuwe vak.
De sociologie van de niet-westerse
volken is vooral gericht op het sociolo
gisch aspect van de ontwikkelings-pro-
blematiek der niet-westerse landen, die
met uitzondering van Japan tot de zg.
onderontwikkelde gebieden behoren.
Door de westerse technische-economi-
sche ontwikkeling en de daarmee ver
bonden expansie van het westen, zijn
alle menselijke samenlevingen in een
wereldwijd verband geplaatst, de oecu
mene. De niet-westerse volken trachten
zich de westerse technisch-economische
ontwikkeling eigen te maken, om zich
enerzijds van elke vorm van overheer
sing van het westen te ontdoen en an
derzijds een gelijkwaardige plaats in de
wereldsamenleving in te nemen.
De niet-westerse sociologie zal vanuit
dit perspectief de ontwikkelingsvraag-
Bij de aanvaarding van het ambt van
bijzonder hoogleraar aan de Landbouw
hogeschool te Wageningen (bijzondere
leerstoel voor christelijke maatschappij
leer) heeft professor dr. ir. G. Hamming
gisteren een rede gehouden getiteld: De
geroepen groep als drager van maat
schappelijke verantwoordelijkheid:
In deze rede zette prof. Hamming uit
een hoe zich tegenover de absolute staat
„de geroepen groep" plaatst die uit inner
lijke zekerheid een eigen formulering
van de normen naar voren schuift. Ze
wil niet de staatsmacht overnemen, doch
ze wil het handelen van de overheid en
van andere machthebbers kritisch bege
leiden. Zij wil het normbesef versterken
bij degenen die de macht hebben.
Prof. Hamming wil spreken van een
criticocratie wanneer de overheid en de
samenleving ruimte geven aan alle moge
lijke ..geroepen groepen". Deze term geeft
aan dat de machthebbers aanvaarden dat
hun speelruimte wordt ingeperkt, doordat
iedereen op ieder moment over ieder 'on
derwerp zijn kritiek mag formuleren en
uitdragen.
Wanneer in het westen wordt gespro
ken van de democratische vrijheden dan
wordt daarmee ongeveer hetzelfde be
doeld. Hij geeft echter aan het woord
criticocratie de voorkeur. Het woord de
mocratie heeft te veel betekenissen ge
kregen. In de communistische landen
duidt de term democratie aan dat men
het arbeidersbelang in de economische
politiek centraal wil stellen.
In het westen betekent de term demo
cratie meestal dat men meningsverschil
len institutionaliseert in politieke partijen
om via de stembus richting te kunnen
geven aan het regeringsbeleid. Deze vorm
van democratie zou dus aan eensgezind
heid te gronde kunnen gaan.
In een criticocratische samenleving ligt
de verantwoordelijkheid voor het maat-
by de onderdanen
en zelfs bij buitenlanders. Ieder heeft
immers het recht en de morele plicht
over de door deze overheid gestelde nor
men kritisoh na te denken en allen heb
ben de mogelijkheid door middel van
propaganda en groepsvorming eigen nor
men naar voren te schuiven.
Wanneer erweinig groepen zijn die
zich .geroepen weten tot het kritisch door
denken van de normen van de overheid
dan werkt de criticocratie niet. Dan is
het gevaar groot dat de regeringsvorm
tot een dictatuur ontaardt. Wanneer even
wel de criticocratie goed werkt dan be
staat er geen overwegend bezwaar tegen
een diepgaande invloed van de overheid
cp het economisch gebeuren.
Congres van c.h.u.-
en a.r.-jongeren
Christelijk-historische en anti-revolu
tionaire jongeren uit Zuid-Holland zullen
elkaar zaterdag 20 oktober aanstaande
ontmoeten in het jeugdcentrum „De Ha
ven" te Wassenaar.
Tijdens de bijeenkomst die 's middags
om drie uur begint, zullen de federatie
voorzitter van de christelijk-historische
jongeren, mr. B. van Haersma Buma,.
burgemeester te Workum, en dr. A. Veer
man. a.r. Tweede Kamerlid en
voorzitter van de arjos, een antwoord
geven op de vraag „Waarom naast el-
Aansluitend op deze gecombineerde
samenkomst volgt een weekend vai
christelijk-historische jongeren. Voor
dagmiddag vier uur staat op het pro
gramma een referaat van de heer D. van
der Kwaak, te Leiden, gedeputeerde ,van
Zuid-Holland, over „De randstad Hol
land".
stukken moeten beschouwen. Zij zal
daarbij moeten meewerken aan de be
studering van de vraagstukken van
vormgeving der groeiende oecumene in
materiële en geestelijke zin. Hierbij
dienen vragen in beschouwing te wor
den genomen zoals: zal het westen imet
zijn grotere en steeds toenemende wel
vaart bereid zijn de niet-westerse lan
den dusdanig te helpen dat de verschil
len in welvaart niet vergroot maar
verkleind worden of zal het westen zijn
toenemende welvaart gebruiken voor
het bereiken van een steeds hoger peil
van consumptie en een steeds geringer
aantal werkdagen.
Vanuit deze algemene oriëntatie zal
de niet-westerse sociologie de vraag
stukken van urbanisatie en ontwikke
ling van het platteland in de niet-wes
terse gebieden en de daarmee samen
hangende problemen moeten bestuderen.
De niet-westerse sociologie kan hier
door inzichten in de processen van ver
andering en ontwikkeling geven, die on
ontbeerlijk zijn voor een ieder die bij
deze ontwikkeling is betrokken in welke
hoedanigheid ook, wil hij zijn rol op
•verantwoorde wijze kunnen vervullen.
Engelse Kerk
wordt duurder
De kosten van Engelse kerke
lijke plechtigheden gaan omhoog
en naar het zich laat aanzien,
flink omhoog. Sommige prijzen
zullen zelfs verdubbelen. Een
doop zal voortaan niet meer twee
shilling en 6 pence kosten, maar
5 shilling, dus ongeveer een rijks
daalder. De huwelijksinzegening
komt de jonge bruidegom voor-
taan op een pond te staan en
niet meer op tien shilling en een
begrafenis is het duurste want die
prijs is verhoogd van een tot twee
pond, dus twintig gulden. Het
kerkelijk voorlichtingsbureau mo
tiveert de prijsverhoging met de
opmerking dat sinds 1947, toen
de huidige tarieven werden vast
gesteld, de kosten voor het
levensonderhoud gestegen zijn
met 75 procent. De kerkelijke lei
ders hebben de synoie en het
Engelse parlement om toestem/'
mivg gevraagd voor deze prijs
verhoging.
Broek of jas
naar de maan!
Aan de „kledingbescherming" van de
fietsen van veel kinderen hapert nog al
eens wat. Hoe vaak ziet men geen fietsea
zonder kettingkast of jasbeschermer.
Om van de andere gevaarlijke haperingen
nog maar te zwijgen. De jongelui laat
het onverschillig. De fiets in de gaten
houden is echt wel een taak van Je oüders.
De vakman de fietsenhandelaar
heeft er de beste kijk op. Stuur ze daar
om morgen nog met hun fiets naar hem
toe al is het maar voor controle.
zijn
gen op mediacb gebied zenden aan de redactie van on«
met linksboven op de envelops „Medische rubriek",
oord op vragen van algemeen belang wordt wekelijks
>ze rubriek gegeven, vragen die hiervoor minder geschikt
worden per brief beantwoord."
Het geval van hondsdolheid in Amsterdam,
vestigt plotseling de aandacht op een ziekte,
die al enkele decennia lang niet meer in ons
land is gesignaleerd. Men weet het: de ziekte
kan ontstaan, wanneer men door een zg. „dolle
hond" wordt gebeten. Maar daarmee eindigt bij
velen dc kennis over deze ziekte. Dat men de
hondsdolheid nu aardig onder controle heeft, is
te danken aan de bekende Franse scheikundige
Pasteur, wiens naam we ons steeds herinneren
in verband met de pasteurisatie van voedings
middelen, maar waarschijnlijk minder vanwege
zijn ontdekking van een vaccin, waarmee men
sen, die door een „dolle hond" zijn gebeten be
schermd kunnen worden tegen de hondsdolheid.
Mensen en ook zoogdieren kunnen dus ziek worden
door een beet van een dier. dat aan de ziekte lijdt.
Er heeft dus een besmetting plaats, in eerste in
stantie van zoogdieren onderling. De ziekte ontstaat
door een virus, die zich voornamelijk in het speek
sel van het zieke dier bevindt. Wanneer een hond
door een andere hond op deze manier ziek gemaakt
is, duurt het nog een tijdje voor de ziekte zich
ook bij deze hond openbaart. Soms is dat enige we
ken, afhankelijk van de hoeveelheid entstof, die hij
in het lichaam heeft gekregen, en van de plaats
waar het dier gebeten is. Als de dolheid uitbreekt,
wordt de hond eerst onrustig, heeft neiging om weg
te lopen en kauwt op allerlei vreemde voorwerpen,
zoals steentjes, touw enz., terwijl hij zijn gewone
voedsel laat staan. Na een paar dagen wordt de
hond echt „dol". Hij blaft links en rechts om zich
heen. Weer enige dagen later gaan verlammings
verschijnselen optreden, waarna de hond over het
algemeen vrij spoedig sterft.
In de meeste landen, ook in Nederland, zijn stren
ge wetten Ingevoerd om de hondsdolheid tegen te
gaan. Zodra een hond of kat tekenen vertoont van
hondsdolheid, Is de eigenaar verplicht het dier in
te sluiten en aangifte te doen bij de politie. Sinds
1959 ls het bovendien niet meer toegestaan honden
en katten in- of door te voeren, wanneer niet een
verklaring van de dierenarts aanwezig is, dat het
dier een volledige enting tegen hondsdolheid heeft
ondergaan. Het zal echter duidelijk zijn, dat deze
maatregelen nooit geheel „waterdicht" kunnen zijn,
in verband met dc nogal eens voorkomende smok
kel van nict-gevacclneerde honden, die bovendien
op het eerste gezicht aanvankelijk een gezonde in
druk kunnen maken.
Dat niet alleen honden, wolven, vossen en katten
de overbrengers kunnen zijn van het ziekteverwek
kende virus, is de laatste jaren ontdekt. Andere
dieren zijn o.a.: ratten, runderen, ezels, bunzings,
schapen, paarden, terwijl momenteel vooral de
vleermuizen in het middelpunt van de belangstelling
noemde dieren korte tijd i
ven. Zij vormen zodoende e
De oorzaak van de ziekte is dus een virus, nen
buitengewoon klein, levend organisme, veel kleiner
dan bacteriën. Wanneer het virus eenmaal het li
chaam via de bijtplaats is binnengedrongen, blijkt
het een bepaalde voorliefde te koesteren voor ze
nuwweefsels, nestelt zich daarin en veroorzaakt na
enige tijd uitval van zenuwen, wat gelijk staat met
verlammingen. Dat het virus niet alleen in zenuw
weefsel leeft, maar ook bijvoorbeeld in de speeksel
klieren, zal duidelijk zijn, omdat dit tenslotte de uit
eindelijke besmettingsbron is. Wanneer het dier ver
dacht wordt van „hondsdolheid" of. zoals men de
ziekte ook wel noemt: rabies of lyssa, wordt het
gedood en kan men microscopisch in de hersenen
een voor deze ziekte typische bevinding doen: men
ziet in bepaalde hersencellen afwijkingen, die de
ziekte bevestigen.
De verschijnselen bij de mens kenmerken ilch
door bewustzljnstoornisscn, verhoogde zenuwprikkel-
baarheid en volgende verlammingen. De periode
tussen de beet van de zieke hond en het uitbreken
van dc eerste verschijnselen varieert van twee tol
acht weken, waarna de patiënt algemeen onwel
wordt en gedeprimeerd. In' de buurt van de wond
ontstaan klierzwellingen. De eerste verschijnselen
van verlammingen openbaren zich meestal door de
stoornissen bij de ademhaling en slikbezwaren. N»
het uitbreken van deze typische verschijnselen volgt
de dood na 2 of 5 dagen.
Wat de behandeling betreft zal het duidelijk zijn,
dat aan de wond grote aandacht besteed moet wor
den, zoals direct uitzuigen, etsen met ammoniak,
of eventueel uitbranden.
Belangrijk is echter, dat de patiënt zo snel moge
lijk tegen de ziekte wordt gevaccineerd. Indien
zich reeds verschijnselen van hondsdolheid voor
doen, is de behandeling inmiddels nutteloos gewor
den. De vaccinatie is afkomstig van Louis Pasteur,
die haar het eerst toepaste in 1885. Pasteur slaagde
erin door herhaalde overentingen van konijn op ko
nijn het aanvankelijk zeer kwaadaardige virus
steeds minder kwaadaardig te maken. Uit het rugge-
merg van konijnen, die met het minder kwaadaar
dige virus werden besmet, bereidde Pasteur uitein
delijk het vaccin. Door vaccinatie met dit vaccin
werd de sterfte aan hondsdolheid van 40 pet. op
\Vi pet teruggebracht! Op deze manier worden nog
jaarlijks tienduizenden mensen behandeld over de
gehele wereld.
Dankzij Pasteur blijft de wereld van deze ernstige
ziekte bevrijd, hoewel af en toe de ziekte in Neder
land zijn kop tracht op te steken. Dankzij de ac
tiviteiten van de G.G.D. kunnen onmiddellijk tegen
maatregelen genomen worden en opsporingen ver
richt worden.
