Pastoor en dominee
GEESTELIJK
LEVEN.
in
woningnood
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 13 OKTOBER 1962
Publieke opinie
Het gevaar ls groot dat de geweldige publiciteit die
het rooms-katholiek bisschoppelijk concilie heeft
gekregen de aandacht in de pers eigenlijk een beet
je heeft afgeleid van het nieuwe herderlijk schrij
ven van de Hervormde Kerk over de kernwapenen,
waarin een radicaal ..neen'" wordt uitgesproken te
gen de zogenaamde strategische kernwapenen, en
waarin met nadruk wordt gesteld dat het gebruik
van de tactische kernwapenen zo onmetelijk gevaar
lijk is dat het beter is te besluiten ook die onder
geen voorwaarde te gebruiken.
In het rapport wordt met nadruk gesproken over de
„publieke opinie"". In het laatste hoofdstuk wordt ge
zegd: „Wij zouden voorop willen stellen dat het een
grote winst zou zijn als op den duur een verande
ring zou kunnen plaats vinden in de publieke opinie.
Een soortgelijk geluid hoorden we vorige week toen
wij een lang gesprek hadden met een kerkelijke lei
der van achter het ijzeren gordijn. Wij vroegen hem
waarom de oostelijke kerken toch zo veel spreken
over de vrede. Wij zouden denken dat vrijheid van
godsdienst onder hun omstandigheden bijvoorbeeld
een veel belangrijker onderwerp was. „Toch achten
wij de vrede nog veel belangrijker", antwoordde hij.
„Het gaat ons erom in de harten van onze gewone
mensen zo'n intens verlangen naar de vrede wakker
te roepen, dat geen regering het meer waagt een
oorlog te beginnen". Weer ging het dus om de pu
blieke opinie.
De kerk probeert daarmede niet iets nieuws. Goebbels
heeft dit in de jaren dertig ook al gedaan. Ook hem
ging het om de publieke opinie. En hij heeft de pu
blieke opinie in die jaren in zijn land stelselmatig
vergiftigd met oorlogsdreigingen en haat. Hij heeft
een volk zingerró het ongeluk ingedreven.
De publieke opinie kan ge- en misvormd worden. Er
is geen enkel bijbels bezwaar aan te brengen tegen
dit plan van de kerk om de publieke opinie voor de
vrede te winnen en tegen het gebruik van kernwape
nen te organiseren. Maar toch mag de kerk in dit
alles niet vergeten dat de publieke opinie door de
macht van de zonde in de wereld gemakkelijker ge
mobiliseerd wordt voor ongeloof dan voor geloof, voor
haat dan voor liefde, voor oorlog en machtswellust
dan voor de vrede. Mensen zyn nu eenmaal gemak
kelijker op te wekken tot vaderlandsliefde dan tot
naastenliefde, laat staan tot liefde voor de vijanden,
die God van ons vraagt.
Daarm wil de bijbel meer dan een beïnvloeding van.
de publieke opinie. De bijbel roept steeds weer
„Bidt voor de vrede". Het is belangrijker dat de
kerk zich richt tot God dan tot de publieke opinie.
Maar het een sluit het ander niet uit.
Twee hulzen voor één Heer
le Sint Oedenrode lossen ze die samen op
In deze merkwaardige, ja „raadselachtige" tijd, waarin er al maar sprake is
van een leven vóór en achter een ijzeren gordijn, met alle rumoer van dien,
blijkt dit rumoer toch niet bij machte, het leven-boven-dat-gordijn-uit te
verstommen. Integendeel, veel meer lijkt het erop, dat ook d i t leven zich
steeds feller begint te demonstreren.
Of is het zo gewoon, dat op de dag dat te Rome het Oecumenisch Concilie
begint op zich zelf al een zeer bijzonder gebeuren in de rooms-katholieke
kerk te Son, bij Eindhoven, een samenkomst wordt gehouden voor hervormden
en katholieken samen, waarin de katholieken van St. Oedenrode, Son en Breu
gel de eerste steen zullen aanbieden voor de bouw van een hervormde kerk
in Son.
De St. Martinuskerk van
de katholieken, die in
1Q13 errees op de
plaats i an de vorige
nadat deze uas gesloopt
omdat ze veel te klein
De hervormde Jcnop-
kerk", een klein gebouw
dat duteert uit 1808,
doch door zijn vele
40 meter hoogte toch
ieders aandacht trekt.
schreden
Oedenrode, waar twee jonge en
energieke zieleherders, pastoor
A. Klessens (41) en dominee J.
G. de Pater (40), ten huize van
laatstgenoemde ons een en ander
hebben verteld.
Broederlijk zaten ze daar naast
elkaar, op de bank in de salon:
de pastoor in zijn lange, zwarte
soutane, de dominee in eèn licht
groen sportjasje en grijze panta
lon. En dat verschil in kleding
typeerde in dit geval wonderwel
het verschil in karakter. Ds. De
Pater een vlotte, praatgrage Am
sterdammer en pastoor Klessens
een wat meer bedachtzame, in
Bladel geboren plattelander
doch overigens niet minder open
hartig en oprecht
Historie
Van ds. De Pater kregen we
eerst een klein stukje historie te
horen, toen we begonnen met de
vraag, hoe hij zo in dat 12.000
«haast allemaal roomse) zielen
tellende St. Oedenrode verzeild
was geraakt.
„Vandaag precies 13 jaar gele
den 'k was net afgestudeerd
kreeg ik een telefoontje, of ik be
reid was de Hervormde gemeen
te hier te dienen. St. Oedenrode.
waar de laatste predikant in 1948
vertrok, stond nl. als urgen
tie- geval genoteerd. Ik zei met
een ja en ik heb er nog geen
ogenblik spijt van gehad. De men
taliteit van de bevolking is erg
plezierig, want ze is zeer gast
vrij en ook de samenwerking met
de leden van m'n gemeente is
heel goed. Bovendien is de na
tuur in deze streek buitengewoon
Nu zou ds. De Pater nog veel
méér van die mooie natuur kun
nen genieten, als hij alleen maar
met St. Oedenrode te maken had.
Doch zo is het niet. Want hij is
tevens voorganger in Son. En dat
is tegenwoordig mede door de
Philipsfabrieken héél wat.
Woonden er 13 jaar geleden nog
maar weinig mensen, onder wie
slechts enkele hervormde gezin
nen. thans telt die plaats al 7000
inwoners. Hiervan zijn er 1400
niet-katholiek en tot deze groep
behoren 750 hervormden. Dat is
beduidend meer dan in St. Oeden
rode, waar het aantal niet-katho-
lieken maar ca. 200 bedraagt,
van wie er 150 als hervormd te
boek staan. In St. Oedenrode
heeft ds. De Pater echter wel de
beschikking over een kerk, in
Son niet. Daar preekt hij in een
café Café De Zwaan en dat
is natuurlijk niet bepaald ideaal,
zodat hij hard werkt voor een
tweede kerk.
En nu de andere pater, pastoor
Klessens, die tegen ons zei: „Ik
ben in St, Oedenrode bouwpas
toor, d.w.z. een pastoor zon
der kerk. Er werd hier enige tijd
geleden een nieuwe parochie ge
sticht, door afsplitsing van de be
staande parochie. Thans rust op
mij de taak ervoor te zorgen dat
er ook in mijn parochie een kerk
verrijst; een parochie van -2000
zielen."
Zelfde schuitje
Waaruit valt te concluderen,
dat beide paters in hetzelfde
schuitje zitten. Pastoor Klessens
moet zich voorlopig nog behelpen
met een gymnastieklokaal. Bin
nenkort wordt achter een waren
huis van de bloemenkweker J.
van Dam een ander warenhuis
gebouwd dat dan als noodkerk
voor de pastoor zal dienen. En zo
hoopt hij op den duur tot een
echte kerk te komen.
„Hoe kom je echter aan het
geld?", was een vraag, die èn de
pastoor èn de dominee voortdu
rend bezig hield. Totdat een ge
meenschappelijke vriend, pa
ter Edgar, na ruggespraak met
de bisschop van Den Bosch, mgr.
W. M. Bekkers die toeval-
vallig in de parochie van pastoor
Klessens woont met een ver
rassend voorstel kwam: Gaan jul
lie een gemeenschappe
lijke actie voeren onder de be
volking van St. Oedenrode, Son
en Breugel. Dèt zal stimulerend
werken!
En die oude pater, een goede
vriend van de pastoor zowel als
van de dominee, ontmoette geen
tegenspraak. Men nam contact
op met de heer L. Soeterboek, de
zelfde, die rulke nuttige adviezen
gaf voor de grote kerkbouwactie
voor de Hervormde Kerk en het
gevolg was, dat alom in de drie
genoemde plaatsen raambiljetten
verschenen met als opschrift:
„Twee huizen voor één Heer".
En daaronder:
„Doe mee met de actie van pas
toor Klessens en dominee De Pa
ter voor de bouw van de „Katho
lieke Kerk van de Goede Herder"
te Rooij en de bouw van de Her
vormde Kerk van de Eenheid in
Christus te Son. Een gezamenlijke
Samengaan
de pastoor hier in St. Oedenro
de aldus een kerk willen bouwen,
dan wil géén van beiden natuurlijk
zijn principe verdoezelen. Maar
we willed ook niet als Samaritaan
en Joden naast elkaar leven. Waar
we samen kunnen gaan moeten
we samen gaan. We gooien ons
geloof echt niet op één hoop, maar
we gunnen elkaar heus onze ker
ken wel. En daar 11 oktober het
Concilie der hereniging gaat be
ginnen, zeiden we: Dat concilie be
treft niet in de eerste plaats de
bisschoppen. Dat raakt ons allen.
We beschouwen elkaar als zuster
kerken in plaats van nog langer
met de ruggen naar elkaar toe te
gaan staan.
Zo viel om de groeiende eenheid
te benadrukken het besluit, dat op
11 okober in de katholieke kerk te
Son de eerste steen voor de her-
vormde kerk in Son zal worden
aangeboden. Alsook dat op 31 ok
tober op de Hervormingsdag een
grote samenkomst in de katholieke
kerk te St. Oedenrode wordt be
legd, waar zowel de pastoor als de
domijiee de betekenis van de Her
vorming in positieve zin zullen be
lichten. Men had die steenaanbie
ding liever in de Hervormde kerk
te St. Oedenrode georganiseerd,
maar deze is te klein voor het
grote aantal bezoekers dat wordt
verwacht
Er is voorts door pastoor en
dominee een „Groep van Veer
tig" benoemd, twintig katholieke
en twintig hervormde, meest jon
ge, leken, die verantwoordelijk
worden voor het bevorderen van
de samenwerking en het weder
zijds begrip. In de toekomst zullen
regelmatig gezamenlijke activi
teiten plaats vinden. De twee ker
ken blijven zusterkerken, die voor
elkanders léden bidden en offe
ren, zo vernamen we.
Instemming
Met name onder de jongeren
in belde kerken werd deze actie
met veel Instemming ontvangen.
Onder de ouderen waren er van
zelfsprekend, die zich bezorgd af
vroegen waar hun pastoor of hun
dominee eigenlijk heen wilde.
Daarom werd door pastoor en
dominee gezamenlijk één kansel-
boodschap opgesteld die op zon
dag 23 september jl. in de katho
lieke kerk van pastoor Klessens
te St. Oedenrode werd voorgele
zen door dc dominee, terwijl de
pastoor de boodschap voorlas
vanaf de kansel van de hervorm
de kerk te St. Oedenrode en daar
na tijdens de hervormde kerk
dienst te Son. In deze gemeen
schappelijke boodschap werd o.a.
„Wij hebben gemeend dit stuk
te moeten opstellen om hier en
daar een misverstand weg te
nemen. Pastoor en dominee zijn
niet bij elkaar gekomen om the
ologische geschillen te bespreken,
maar omdat zij elkander wen
sen te zien als broeders in de
zielszorg en omdat zij hun paro
chie en kerkelijke gemeente zo
graag zouden laten getuigen van
de drang naar eenheid. Veel be
langrijker dan wat ons scheidt, is
datgene wat ons bindt. En veel
belangrijker dan het nagaan van
fouten van anderen is het nagaan
van de fouten van onszelf. Wan
neer wij ons geweten onderzoe
ken, ook het geweten van vooraf
gaande geslachten, dan voelen we
toch beslist, dat we een grote
schuld op ons laden indien we
zouden voortgaan met wantrou-
trouwen en afkeer tegenover el
kaar. Miljoenen katholieken,
maar ook talloos vele hervorm
den, schenken aandacht aan het
Zulke raambiljetten hangen in
St. Oedenrode, in Son en in
Breugel. Soms uerden ze ook op
CUeen"busjeraeCrbij. j
Oecumenisch Concilie te Rome.
Allen beseffen, dat de christenen
niet kunnen hopen op een van bo
ven opgelegde eenheid. Door zelf
mede te werken aan eenheid in
liefde tot elkander, zullen theolo
gische geschillen minstens hun
scherpte verliezen".
De boodschap besloot als volgt:
„Uw pastoor en dominee bou
wen tezamen twee huizen
één Heer. Bouw daaraan
door uw milde gaven tijdens deze
actie; maar bouw vooral mee
aan de geest van eenheid en lief
de. Een oud spreekwoord zegt:
vele wegen leiden naar Rome.We
zouden dat moeten veranderen in
een nieuw spreekwoord: vele we
gen leiden naar Christus, maar
elk van die wegen is geplaveid
met liefde."
„Hoe gaat het nu met de inzen
ding in de verdeling van de gel
den?" vroegen we ds. De Pater.
„Er kan", zo zei hij, „onder
ons motto „Twee huizen voor één
Heer" gestort worden op de Boe
renleenbanken te St. Oedenrode
of te Son, op de A.B. te St Oe
denrode of bij het Bankiershuis
van Lanschot in Den Bosch. Voor
de kerk van de pastoor is acht ton
nodig, voor de mijne 2% ton. En
wat de verdeling der gelden be
treft. daarvoor hebben we een al
leszins bevredigende regeling ge
troffen, die beter niet kan worden
gepubliceerd."
Tijdsverschijnsel
Pastoor Klessens deelde dit
standpunt, waarop ds. De Pater
opmerkte: „wat wij hier doen is
een verschijnsel van deze tijd.
Wij onderstrepen hier nu eens
wat hier al lang leefde, "t Was
bijvoorbeeld in St. Oedenrode
steeds de gewoonte dat wanneer
er een protestantse boer stierf ook
vele katholieken hem uitgeleide
deden.
Zo is het nog. Bij een begrafe
nis is mijn kerkgebouw daardoor
altijd te klein. By een huwelijk
net zo. En toen ik 12jaar do
minee was wist ik niet wat ik'
zag: zulk een medeleven ook van
de katholieken."
de nek te worden aangekeken.
Dit kwam misschien ook wel
doordat ik, toen ik hier pas stond
acht maanden gewoond heb in een
café, annex slijterij. De bouwval
lige pastorie was nl. kort te vo
ren verkocht. Met dit al leer
de ik in korte tijd vele mensen
kennen, van wie verreweg de
meesten katholiek waren. Van
daar ook dat de bloemkweker Van
Dam, als hij voor zijn kerk bloe
men snijdt, tevens zorgt dat ik
"s zondags een bouquet m mijn
kerk heb. Dat doet hij al jaren.
En helemaal gratis. Zo zijn de
mensen in St. Oedenrode nu een-
Een ander staaltje van katho
lieke Verdraagzaamheid in deze
gemeente betreft de openbare
C d. ht» «R JtAIMOHEKI KESK
vm ér COftJE HSÜOER" u R«y R. w ém
HERVORMDE KERK .ér IN CMRISWS te S«n
F— gé artte h* éér «te» rtteaw» -R-R wR
,J)e bouwpastoor en de bouw-
dominee kunnen het opperbest
met elkaar vinden en dat heeft
zijn gunstige invloed op de gan
se burgerij", zo luidt de open
bare mening van welhaast heel
St. Oedenrode.
school een eenmansschooltje
met circa 20 leerlingen.
Aan het hoofd stond een katho
liek. Toen deze overleed zag ik
gaarne een hervormd hoofd zijn
plaats innemen. Ik stapte dus
naar de katholieke burgemeester
en naar de pastoor. En 't was zó
voor elkaar".
„Maar men hoort toch nog wel
eens hier en daar spreken over
„zieltjeswinnerij"?" „Daar doen
we hier niet aan", zei ds. De Pa
ter resoluut. En ook pastoor
Klessens schudde hevig van
;;-t Gebeurt een enkele keer, dat
je moeilijkheden hebt met
protestant J
„Dan ga je maar"
Mijn antwoord luidt in zo'n ge
val: „Dan ga je maar". Want
zulke mensen moet ik niet. En
als pastoor Klessens iets derge
lijks meemaakt, geeft hij een
zelfde antwoord. Met zulk een
houding kom je op den duur ver
der dan met de mentaliteit, die
vele christelijke schoolboekjes
kenmerkte. Van die mentaliteit
moeten we af. Er waren niet
slechts aan een kant martelaren.
Die waren aan beide kanten.
Het is wél juist, dat na de
Tachtigjarige Oorlog, in 1648, bij
de vrede van Munster, van over
heidswege alom in den lande pre
dikantsplaatsen werden opgericht.
Na de protestantse schuilkerken
deden toen de roomse schuilker
ken haar intrede. Pas in 1807, on
der Lodewijk Napoleon, kregen
de katholieken, waar ze daar
krachtens hun sterkte aanspraak
op konden maken, hun kerken ten
dele terug de zg. Lodewijk-
of Waterstaatskerken. Van de bei
de „protestants gemaakte" ker
ken in St. Oedenrode die door
het kleine groepje hervormden on
mogelijk goed konden worden on
derhouden en daarom in groot
verval waren geraakt zodat ten
slotte maar op de zolder van de
pastorie bijeen gekomen werd
mochten de hervormden er één
behouden. Die hébben we nu nog
en ik preek er elke zondagochtend
in ont halftien. Het aantal kerk
gangers bedraagt doorgaans 30
35. Om kwart voor 11 preek ik
in Son voor een een paar honderd
mensen! En er zit nog altijd
groei in. Wél merkwaardig, als
ge weet dat in 1807 om financi
ële redenen de hervormde ge
meenten van St. Oedenrode en
Son moesten worden gecombi
neerd. Daarmee raakten we ons
kerkgebouw in Son kwijt. Maar
misschien kunnen we nu wel
gauw weer aan de bouw van een
hervormde kerk daar begin-
Welwillend
Als we na afloop van onze ont
moeting met pastoor Klessens en
ds. De Pater nog wat in St. Oe
denrode ronddwalen en b(j di
verse burgers eens informeren
naar die kerkbouw-actle, blijken
ze zonder uitzondering goed op
de hoogte te zijn en er uiterst
welwillend tegenover te staan.
„Zo moet het toch ook meneer,
vooral in deze tijd". Met de
nadruk op deze.
Die „knopkerk" van de Her
vormde gemeente, waar we even
later voor staan, is inderdaad uit
een andere tijd. De technisch
ambtenaar van de gemeente, de
heer A. v.d. Breugel, weet er zo
uit het hoofd heel wat over te
verhalen. Hij was dan ook niet
voor niets vijf jaar geleden met
de restauratie van de 40 meter
hoge toren belast. Van die toren
van rode baksteen vliegen zwar-
te kraaien voortdurend af en aan.
Onderaan zijn voet ligt een klein
kerkhof van slechts enkele tien-
tallen vierkante meters. En een
al even klein kerkgebouwtje leunt
tegen die toren aan. Dat alles is
omringd door een dikke muur van
een paar meter hoogte, waar
over zwaartakkige heesters ge
deeltelijk neerhangen.
Tussen de spijlen van het ijze
ren toegangshek door zien we
links en rechts van het korte pad,
dat naar de groene kerkdeuren
voert, grafstenen staan en -zer
ken liggen. Eén ervan vermeldt
de naam van een held uit het
verzet. Een tweede schijnt nog
van veel recenter datum. En
voor het overige zijn ze grijs eri
grauw van ouderdom. Hoge,
schrale, populieren, die hun bla
deren al laten vallen, dekken nog
voor een groot deel het geheel af.
Dat was dus eenmaal een grote
katholieke parochiekerk de St.
Maartenskerk, stammend uit de j
Middeleeuwen.
„Ge kimt het nog zien", zegt I
Van den Breugel. „Die muur er
omheen is het overblijfsel van
die katholieke kerk. Later is ze
wegens bouwvalligheid onbruik
baar geworden en bouwden de
hervormden binnen die muren dit
kleine kerkgebouw."
Boven de deuren leest men dan
ook: „Gebouwd onder directie
van R. van Nouhuys en L. H. I
van Noort. Anno 1808". Het is
hierin dus, dat die kleine groep
hervormden nog steeds ter kerke
gaat.
Vlak achter de „knopkerk"
stroomt een goor riviertje, be
kend als de Dommel, dat een on
frisse geur verspreidt, dank zij
de in Eindhoven c.a. gevestigde
industrieën. We blijven er daar
om maar niet te lang hangen en
wandelen via het langgerekte
marktplein terug naar de huidige
katholieke kerk.
„Diè kregen wij katholieken
omstreeks 1810 terug", zegt onze
gids. „Het was oorspronkelijk een
kapittelkerk, waarin dus jonge
priesters werden opgeleid. Ze
werd in 1173 gebouwd, brandde
in 1583 af, werd weer opgebouwd
als kapittelkerk, werd later pa
rochiekerk en ging als zodanig
mee tot 1913, waarna ze, met uit
zondering van het achterste deel,
gesloopt werd daar ze veel te
klein was geworden. Thans heet
ze St. Martinuskerk, doch vroe
ger droeg ze de naam van St.
Odakerk, zo genoemd naar een
Schotse gravin, die vele jaren in
Brabant woonde".
Tussen die hervormde en ka
tholieke kerk in sleept zich dage
lijks het leven van St. Oedenro
de voort. Een gemoedelijk leven,
waarop zich de laatste jaren
toch ook al het stempel van de
moderne tijd is gaan drukken..
Naast eerbiedwaardige kasteel
tjes en patriciërswoningen verre
zen er woningwetwoningen,
middenstandshuizen en bunga
lows. De oude landbouw is er nog,
de klompenindustrie werd er
machinaal, er kwamen nog enke
le andere fabrieken en voor het
overige wordt er gependeld raar
Den Bosch, Eindhoven, Tilburg
en Oss.
Niettemin hangt er nog op ve
le plekjes een sfeer van weldadi
ge vrede en rust. Dat word je
als vreemdeling gewaar, als die
katholieke en hervormde kerkto
ren kort na elkaar het verstrij
ken van een nieuw uur verkondi
gen. En aan het ruisen van htt
water door die goede oude Dom
mel, die helaas in opspraak is.
Gezagsvacuüm in middeleeuws Jemen - „De imam is
dood, leve de revolutie" - Betekenis voor Arabische
koninkrijken
Het sou geen wonder zijn. als
de opstand in Jemen dit keer
wel succes zou hebben. De oude
Imam Achmed is dood (niemand
weet of hij werkelijk een na
tuurlijke dood is gestorven) en
kroonprins Mohammed, de man
die voorbestemd was, de plaats
van zijn vader in tc nemen, zou
door dc opstandelingen zijn ver
moord. Er is als het ware een
gezagsvacuüm ontstaan en dat
is in de samenleving van Jemen
van heel groot belang. Niet voor
het eerst grijpen militairen, die
de Jemenltische koninklijke fa
milie niet bijster goed gezind
waren, naar de macht. Maar
telkens wist de oude Imam met
bewonderenswaardige moed,
met grote sluwheid en met mid
deleeuws aandoende methoden
het verzet de kop in te drukken.
In Jemen was tot voor kort nie
mand zeker van z'n leven. Het
geringste vergrijp kon iemand
een hand, een arm, een voet of
zelfs het hoofd kosten. Met een
ijzeren greep hield de bejaarde
vorst zijn volkje gevangen. En
het was duidelijk, dat geen en
kele opstand succes zou kunnen
hebben, zolang hij nog leefde.
Nu of nooit
Hierin kwam verandering,
toen het overijlden van imam
Achmed werelakundig werd ge
maakt. De samenzweerders be
grepen, dat het voor hen een
kwestie van nu of nooit was.
Zij grepen met succes naar de
macht, brachten naar hun zeg
gen kroonprins Mohammed (die
inmiddels zijn vader als imam
was opgevolgd) om het leven
en riepen een republiek uit.
Achmed en Mohammed waren
verdwenen en de mysterieuze
macht van het Jemenitische
vorstenhuis was voorgoed ver
een voldongen feit van beslissen
de betekenis. Aangenomen
mocht worden, dat de grote
meerderheid van de Jemeniti
sche bevolking de val van het
koningshuis als een bevrijding
zou begroeten.
En het moet dan ook als vrij
wel zeker worden aangenomen,
dat de revolutionairen aan dc
macht zullen blijven, als... de
stammen die het vorstenhuis
trouw zijn gebleven geen hulp
van buitenaf krijgen...
De kneep
En daar lijkt nu juist op het
ogenblik de kneep te zitten. De
revolutionairen in Jemen hebben
zich van het begin af bedreigd
gevoeld door het grote Arabische
buurland Saoedi-Arabië, door
het Britse protectoraat Aden en
ook door Jordanië, dat via ra
dio Amman een psychologische
De man met de baard is kolonel
Abdoellah al Sallal, wiens troe
pen in bloedige gevechten met
loyale royalistische strijdkrach
ten zijn gewikkeld.
oorlog tegen de opstandige ele
menten in Jemen voert en dage
lijks berichten verspreidt, die
het ene succes na het andere
melden voor de koningsgezinden
en in Jemen wel voor de nodige
verwarring heeft gezorgd. De
hulp uit Saoedi-Arabië en Aden
en van Jordaanse zijde zal niet
openlijk worden verleend. Die
zal geschieden door middel van
het verstrekken van wapens en
munitie en infiltratiepogingen.
Van een werkelijke oorlogstoe
stand tussen Jemen en die an
dere gebieden hoeft dus nog
geen sprake te zijn, ook al heeft
het revolutionaire bewind in dat
land verklaard, zich met Saoedi-
Arabië in oorlog te beschouwen.
Dc revolutionairen hebben ook
geschermd met militaire hulp
van Egypte, maar de rol, wel
ke dit land speelt, is thans nog
bijzonder onduidelijk.
Gevaren
Mocht de clandestiene hulp
verlening van Saoedi-Arabië en
Aden uit het succes van de re
volutionairen niet ongedaan kun
nen maken, dan bestaat het ge
vaar. dat met name Saoedi-Ara
bië zich openlijk tegen dit be
wind gaat keren om de eenvou
dige reden, dat bedoeld land een
situatie als dan in Jemen zou
bestaan niet in het zuidwestelijk
deel van het Arabische schier
eiland kan dulden, zonder dat
koning Ibn Saoed het bestaan
van zijn eigen dynastie in de
waagschaal zou stellen. Aan de
andere kant moet worden ge
vreesd dat zo de koningsge
zinde krachten er met hulp van
anderen in mochten slagen, het
revolutionaire bewind te ver
drijven president Nasser van
Egypte niet de verleiding zal
kunnen weerstaan, de revolu
tionairen gewapenderhand bij te
staan. In beide gevallen komt
het gevaar van een Arabische
oorlog in het Middenoosten met
een om de hoek kijken.
Als het eenmaal zo ver is,
zou het wel eens zo kunnen zijn,
dat Jemen dan van weinig be
tekenis meer is, doch dat er
sprake zal zijn van een volko
men verschuiving van de
machtsverhouding, waarin be
halve Egypte en Saoedi-Arabië
ook Jordanië, Irak, Syrië, Liba-
Al jaren
Zonder ook maar enigszins te
sympathiseren met de revolutio
nairen en zonder de methoden,
die zij gebruikt hebben goed te
keuren, gebiedt de eerlijkheid
ons toch te zeggen, dat de be
volking van Jemen nu niet be
paald behoeft te treuren om de
val van de dvnast>e. We zeiden
ld kon zijn leven
Hier zien we vader en zoon
by elkaar: rechts de oude in
Achmed en naast hem zyn z
Mohammed.
zeker zijn, ook de vooraanstaan
de figuren in het land konden
dat niet. Al jaren leefde de ver
wachting, dat alles zou verande
ren, als de oude imam er een
maal niet meer zou zijn. Want
kroonprins Mohammed stond be
kend als een veel gematigder
man. Niettemin waren er de
laatste tijd al velen, die vader
en zoon over een kam scheer-
Om het zekere voor het onze
kere te nemen, schakelden de
revolutionairen eerst dc kroon
prins uit. voordat zij dc repu
bliek uitriepen en definitief een
einde aan de dynastie trachtten
te maken. Intussen is het nog
de vraag, of de Jemenieten er
zoveel beter aan toe zullen zijn,
als de revolutionairen er inder
daad in slagen, de macht te
behouden. De mogelijkheid, dat
zij van de ene onderdrukking in
Betekenis
Wat de internationale beteke
nis van een geslaagde staats
greep in Jemen betreft is het
nog heel niet duidelijk, of de
wijzigingen in dat land (zo er
een Arabische oorlog mocht uit
blijven) in het voordeel van de
Sowjetunie en in het nadeel van
het Westen zal zijn om dit
scheve beeld maar eens te ge
bruiken. De (volgens de revolu
tionairen vermo««rde) kroonprins
Mohammed onderhield als mi
nister van buitenlandse zaken
nauwe relaties met de Sowjet
unie, welke staat in Jemen een
soortgelijke positie inneemt als
op Cuba (met dit verschil, dat
Jemen naar Amerikaanse be
grippen heel ver weg ligt en Cu
ba zo ontstellend dicht bij
huis...). En prins Hassan, wiens
koningsgezinde troepen trachten
de revolutionairen te verdrijven,
is de man geweest, die er veel
toe heeft bijgedragen, dat Jemen
zich aansloot bij de inmiddels
ter ziele zijnde Verenigde Ara
bische republiek van Nasser.
Zoals men weet leidde deze aan
sluiting er toe. dat Jemen in
navolging van Nasser heel
zwaar op de Sowjetunie en com
munistisch China ging leunen.
Te laaf?
Heel veel zal er dus voor de
rest van de wereld niet verande
ren. als de revolutie in Jemen
definitief slaagt. Wel zullen be
paalde Arabische landen in gro
te moeilijkheden komen, tenzij
zij er tijdig in slagen een situa
tie tc scheppen, die onvermijde
lijk moet uitiopen op een op
standige beweging als in Jemen.
Het is wellicht nog niet te laat.
