De Rijn een der vuilste
rivieren van de wereld
CAL
Studiereis van
hydrologen
78-jarige Marcel Dupré
in Haarlems St. Bavo
Papoea-zelfbeschikking
komt in orde
WILT U
MEER
WETEN
OVER
BOCAL
BON
Televisie, dorado
voor uitvinders
DE GROTE
MUITERIJ
BOUNTY
WOENSDAG 10 OKTOBER 1962
Er in zwemmen levensgevaarlijk
DE RIJN is de smerigste rivier van
Europa en een der vuilste van
de gehele wereld. Er in zwemmen
levert grote gevaren op voor de ge
zondheid, er is niet dan met de
grootste moeite en via zeer kostbare
installaties drinkbaar en dan nog
niet eens smakelijk water uit te
krijgen. De Rijn kan in de toestand
waarin de rivier thans verkeert,
slechts dienen voor de scheepvaart
en voor de afvoer van vuil.
Dat Is niet d® conclusie, waartoe 45
hydrologen (watenkundigen) van twintig
verschillende landen, die tien dagen lang
die vuile Rijn hebben bevaren en die
dinsdagmiddag te Rotterdam arriveer
den, zijn gekomen. Maar dat is wel de
reden, waarom die deskundigen de Rijn
reis maakten. Want zij beschouwden de
Rijn als een schoolvoorbeeld van een
door en door vervuilde rivier. Zou men
Dam-vraag 301
In het eeptember-nummer 1960 van
.Da Problémist* stond ®en 8x8-pro«
bleem van D» KI een t» Heemstede.
H Is een «ulver stukje problematiek
met een venijnig slot Wit is aan zet
en wint
Schaak-vraag 301
Het eindspel van A. Herberg had
ais opgavet wit «peelt en wint. De
stand was, witt Ke3, pi a2 en b5;
zwartt Kd8, pi M en dT. Op de schijn
baar goede zet 1. Ke3—-d4 pareert
zwart met 1b4b3, waarop er
voor wit niet meer dan remise inzit
Juist is 1. Ke3d3, met als tegen-
dreiging 2. Kd3c2. Zwart heeft niet
beter dan 1d7d5 om na 2.
Kc2 te vervolgen met 2d4; S.
Kd3, Kc7; 4. Kd4t, Kb6; 5. Kc4, Ka5;
6. Kc5, b3!j 7. ab3i pat Wit verandert
nu echter van gedachten: 2. Kd3d4!,
Kd8c7; 3. Kd4—c5, b4—b3; 4.
a2xb3, d5d4; 5. Kc5xd4. Kc7—b6;
6. Kd4ci, Kbfla5; 7. b5—b6! (En
niet in de patval lopen....); 7
Ka5xb6; 8. Kc4—b4 en wint.
Bridge
Het Juiste bod in het u voorgelegde
biedprobleem, is: 2 ruiten.
Hiermee geeft u een juiste om-
schrijving van uw epel; een fraaie,
aaneengesloten ruitenkleur.
Foutief is, om in deze situatie te
volstaan met 1 ruiten; u is immers
verplicht te bieden na Zuid's infor
matie-doublet?
In de praktijk bood Zuid hierop
enigszins verrassend 3 Sans-Atout en
maakte dit contract zonder moeite.
Ziehier de gehele kaartverdeling:
4 872
O 8752
10 6 43
B 4
West kwam uit met klaverboer
welke Zuid liet houden en ver
volgde met klaveren, genomen met
het aas.
Hierna ging Zuid met ruiten naar
tafel, sneed op schoppenheer en speel
de de ruitenkaart af. Oost kwam in
moeilijkheden, gooide een schoppen
ïf en Zuid maakte 11 slagen!
JACK DIAMOND
Invul-puzzel
Vul horizontaal in:
1. xx oorsprong.
2. x loofboom uit N.-Ame-
rika en het Middel
landse Zee-gebied.
3. x plaats in de schouw
burg.
4. x kwelling.
5. xx zinnebeeld.
3. x negerrepubliek in
W.-Afrika.
7. xx schedelboor.
Bij juiste oplossing leest men op üe
kruisjes, beide van boven naar be
oeden gelezen, een zegswijze.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Hor.: 1. veste, 4. taart, 7. enter, 9.
legeren, 11. toen, 13. niet, 15. ant, 16.
■Cee, 17. pal, 18. kei, 20. ode, 22. Orel,
'4. voet, 25. pienter, 28. aster, 29.
•oest, 30. negen.
Vert.: 1. Vesta, 2. teen, 3. eng, 4.
:er, 5. aren, 6. tante, 8. testament, 9.
iet, 10. nik. 12. onder, 14. Eelde, 18.
soper, 19. iep, 20. oor, 21. Etten, 23.
das, T4. Vere, 26. Est, 27. ten.
een resultaat kunnen toe
kennen dan is het, dat de leden van het
geleerde gezelschap, die landen met uit
gebreide industrialisatieplannen verte
genwoordigen, hun regeringen en land
genoten kunnen duidelijk maken, hoe zij
het niet moeten doen!
niet de bedoeling, dat uit deze
aantal rapporten en aanbevelin
gen voortkomt. Zij was zuiver bedoeld
wetenschappelijk seminarium.
Bovendien ging het niet om de Rijn maar
n de waterzuivering in het algemeen.
Natuurlijk kan de reeds tien jaar be
staande commissie ter bescherming van
de Rijn tegen vervuiling veel hebben
in de resultaten van het seminarium.
Maar de Rijn is een hopeloos geval.
Sedert de instelling van deze internatio
nale commissie heeft Duitsland al 150
miljoen DM uitgegeven en om de Rijn
„redelijk schoon" te krijgen zou een veel
voud van dit 'bedrag nodig zijn. Hoeveel
zelfs bij benadering niet te schatten.
Fenol-probleem
Zo heeft men het fenol-probleem nog
lang niet onder de knie. De zo nieuw»
zich steeds meer ontwikkelende plas
tic-industrie levert telkens nieuwe fenol-
afvalprodukten en men weet vaak nog
niet welke uitwerking deze stoffen heb
ben op de waterzuiveringsinstallaties.
Dat zulks teohnisoh mogelijk zou zijn,
heeft de commissie reeds geconstateerd,
maar als alle geld daarvoor beschikbaar
zijn en ledereen technisch meewerkt,
het nog een jaar of tien duren, eer
Nederland tevreden kon zijn over het
water, dat bij Lobith binnen zou komen.
Alleen al het tot stilstand komen van de
steeds toenemende hoeveelheid vuil, dus
stabilisering van de bestaande toe
stand, zou reeds een aanmerkelijke ver
betering zijn.
In ieder geval hebben de hydrologische
deskundigen tijdens hun Rijnreis overal,
zonder een enkele uitzondering, bereid
heid gevonden tot medewerking. Men is
overtuigd, dat de vervuiling van
de Rijn een ernstig vraagstuk is, dat te-
imen moet worden aangepakt.
West-Duitsland is het verst gegaan:
geen nieuwe industrie mag er worden
gevestigd, als die geen waarborgen in
houdt tot tegengaan van iedere vorm
vervuiling door afvalwater. In de'
andere aan de Rijn grenzende landen en
Luxemburg dat er via de Moe-
heeft te maken zijn wettelijke
bepalingen in voorbereiding Nederland
gaat het vestigen van industrieën die veel
afvalstoffen geven dn het oosten tegen.
Die moeten beperkt 'blijven tot het wes-
kunnen dan in of zo dicht mo
gelijk bij zee lozen.
In het algemeen kan men stellen, dat
de industrie voor 65 pet. verantwoorde
lijk is voor de vervuiling van de Rün.
De scheepvaart moet vijf procent voor
haar rekening nemen. Voor de overige
30 procent Is de langs de Rijn wonende
bevolking verantwoordelijk. Op de Rijn
lozen niet minder dan 25 miljoen
In een aantal Duitse Rijnhavens wordt
de scheepvaart streng gecontroleerd op
lozing, vooral van olie-afvalprodukten.
Maar ook de stadsrioleringen leveren af
valolie, vooral door regenval na een pe
riode van droogte. De olie is afkomstig
van het wegverkeer
Voorlopig stemmen de resultaten
van de hydrologen die de
Rijnmond maakten nog
droevig. Er is echter te constateren, dat
het vraagstuk der vervuiling van de Rijn
steeds grotere belangstelling heeft.
En dat is al heel wat.
De hydrologen zouden vandaag de
Delta-werken bekijken en een rondvaart
maken door Rotterdam. Daarna gaat
ieder zijns weegs.
Maar wat men tijdens de reis heeft
gezien, wordt neergelegd in een aantal,
radio-documentaires, verhandelingen,
referaten. Opdat zoveel mogelijk aan de
gehele wereld wordt medegedeeld, hoe
vuil die Rijn wel is. En opdat met an
dere rivieren niet zal geschieden wat er
met onze Rijn is gebeurd.
9 Bij werkzaamheden op de terreinen
van de Shell aan de Vondelingenweg bij
Pernis is gistermiddag de 61-jarige bouw
vakarbeider W. A. Schadewijk uit Rot
terdam van een stelling van tien i
hoogte gevallen. De man was op slag
"\7"AN de 78-jarige Franse organist Marcel Dupré gaat een legendarische
naam en faam uit. Zijn orgelistische virtuositeit is spreekwoordelijk
geworden en in zijn school hebben vele Franse en buitenlandse organisten
hun opleiding ontvangen. En deze school stamt uit het grote verleden van
César Franck, Widor, de leermeester van Marcel Dupré zelf, die hij als
organist van de St. Sulpice in Parijs opgevolgd is.
En nu maakt deze grote Franse orgel
meester een tournee door ons land. Geen
wonder dat de St. Bavokerk in Haarlem
stampvol zat bij het eerste concert van
Marcel Dupré, en de verwachtingen wa
rn hoog gespannen.
Daar zette Marcel Dupré in met Bach's
G-moll Fantasie en Fuga. Rustig, naden
kend klonk de Fantasie, geen schyn van
virtuositeit was er. en van de fuga werd
het tempo wel wat vlugger genomen.
van een duidelijke articulatie in
de bouw was eigenlijk geen sprake. De
tussenstemmen, de inzetten van het fuga
thema verdwenen in een vaag klank
geheel, dat wel wat scherp gekleurd was
heus niet typisch barokke kenmer-
Wij voelden ons diep teleurgesteld, tot
dat wij ons de hoge leeftijd van Marcel
Dupré realiseerden. Ja dan wil het
meer zo best met de beheersing van
handen en voeten. En wij kregen ook
de indruk, dat hij zioh niet te voren op
de hoogte had gesteld van het karakter
het pas gerestaureerde St. Ba vo
orgel, dat in zijn helderheid zulk een ge
vaarlijk instrument voor menig bespeler
geworden. Wat te zeggen van Bach's
koraal „Waohet auf, ruft uns die Stim-
Het werd in een sohalmei-klank-
kleur gehouden en de pedaalbehandeling
slaagde niet al te best. Handel's Tiende
Orgelconcert werd pompeus geregis
treerd, maar in de snelle delen brak de
Franse esprit door. Men hoorde geestige
accentjes en een pittige vaart. César
Franck's Fantasie in C viel in Dupré's
opvatting niet uiteen en in zijn mooi ge
kozen tempi,, die onderling bij elkaar
pasten, herkende men de hand van de
meester. Overigens klaarde het klank
beeld weinig op.
Virtuositeit terug
Maar eindelijk kwam waarop men ge
wacht had. Toen Dupré zijn eigen werk,
de „Symphonie-Passion, waarvan elk der
vier delen op een Gregoriaans motief ge
baseerd is, inzette, voelde men, dat de
oude virtuositeit, de fameuze orgelteoh-
nische beheersing teruggekomen was. De
compositie zelf, geboren uit een improvi
satie, stamt uit de Franckschool en loopt
uit in het Franse taalidioom uit de le
helft van onze eeuw. Neo-romantiseh zot
men het misschien het best kunnen noe
men. Dupré schildert in deze Passie-Sym
fonie met felle kleuren, heel plastisch er
heel beeldend de Geboorte, de Kruisi
ging en de Opstanding van Christus,
deze fresco-aohtige tafrelen werden wel
met grote levendigheid vertolkt,
ze duurden toch ook wel lang. De orgel-
kenner kon in deze compositie overigens
de lijn naar een figuur als Messiaer
doortrekken! Dupré als vertegenwoordi
ger van de Franse orgeltraditie was hier
het woord een sterk retorisch
woord, waarvan de Fransen houden.
Volgens de vaste Dupré-traditie eindig
de de meester met een improvisatie. Piet
Kee had hem zijn thema opgegeven vóór
anvang van het concert en dit ge
geven bleek op het Veni creator spiritus
te berusten. Dat deze improvisatie zich
in het idioom van de Franse orgel-
school bewoog, valt te begrijpen. Dupré
behandelde het thema in verschillende
stemmen, contrapuntisch als coloristisch
werkte naar een grote climax toe. En
dit ging met een bewonderenswaardige
rust en gemakkelijkheid. Een groot mees
ter Marcel Dupré.
Dra. H. E. Kokee-van den Berge
De befaamde Franse organist
Marcel Dupré speelde gister
avond op het niet minder be
roemde orgel van de St. Bavo
kerk in Haarlem. Er was zeer
veel belangstelling voor dit
concert.
K.V.P. komt in 1963
met vier lijsten
De Katholieke Volkspartij zal bij de
Tweede-Kamerverkiezingen van volgend
jaar met vier lijsten uitkomen. Elk van
de lijsten zal door een afzonderlijke lijst
trekker worden geopend. Dit is beslo
ten in de vergadering van het K.V.P.-
bestuur in uitgebreide samenstelling.
Van 20 oktober tot 17 november zul
len de afdelingen van de K.V.P. kandi
daten stellen. Wie als lijsttrekkers zul
len fungeren wordt in laatste instantie
geadviseerd door de verkiezingsraad van
de partij en ten slotte definitief vast
gesteld door de uitslag van de groslijst-
stemming.
Indonesië belooft voor V.N.
Rikhye is best
tevreden
TN DE Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties 'te New York
heeft de voorzitter van de Indonesische
delegia'tie, Soekandjo Wirjopranoto, gis
teren toegezegd: het Indonesische be
wind over Nieuw-Guinea zal bewijzen
dat de vrees voor de zelfbeschikking
van de Papoea's ongegrond is. De
Indonesische regering is volgens hem
teleurgesteld omdat de Vergadering
zich niet met algemene stemmen ach
ter de Nederlands-Indonesische over
eenkomst heeft geschaard. Hij doelde
op de Frans-Afrikaanse landen, die
zelfbeschikking voor de Papoea's had
den verlangd voordat de V.N. het be
stuur overnamen.
De militaire adviseur van Oe Thant.
generaal Rikhye, verklaarde in New
York dat de V.N.-operatie in N.-Guinea
vlot verloopt zonder incidenten. Het eni
ge probleem de eis van de Papoea'
een nationale vlag te mogen voeren -
was op vreedzame wijze opgelost. V.N.-
ambtenaren hadden voor Papoea-leidei
uiteengezet, dat de Nederlands-Indonesi
sche overeenkomst niet melding maakte
van een Papoea-vlag, zodat deze vlag niet
zou worden erkend. De Papoea-leiders
begrepen dit en besloten dat de vlag
alleen op woningen zou worden gehesen.
De generaal bracht „verdiende hul
de" aan de Nederlandse autoriteiten
voor hun samenwerking en was vol
strekt overtuigd dat beide landen de
overeenkomst ten volle zouden nako
men. Hij verklaarde nadrukkelijk dat
het zelfbeschikkingsrecht een deel was
van de overeenkomst.
Op een vraag of hij bezorgd was over
het grote aantal Indonesiërs dat in Nw-
Guinea was aangekomen, zeide hij dat
dit er maar 60 waren. Zij waren geko
men met toestemming van de Nederlan
ders en Nederland is ervoor dat er meer
en meer komen.
Ambtenaren genoeg
Van 2800 Nederlandse ambtenaren
zijn er 500 overgebleven hoewel hij er
maar 350 nodig had. Hij gaf toe dat de
spanningen onder de Papoea's met de
aftocht van de Nederlanders toenamen,
omdat de meesten geen begrip van de
gebeurtenissen hadden. De- openbare
diensten waren op peil gebleven bij een
geringe daling van de efficiency. Hij was
optimistisch over de rol van de vrijwilli
ge Papoeapolitie. De V.N. hadden inlich
tingen ontvangen over de besprekingen
tussen dï Indonesiërs en twintig Papoea's
over de overneming door Indonesië en
déze hadden een vlot verloop.
over prijzen, capaciteiten, typen en uit
voeringen? Vraag dan door middel var»
onderstaande bon onze gratis kleuren-
folder aan.
AAN BECKING B0NGERS N.V. TE ULFT
Zend mij geheel vrijblijvend uw kleuran-
folder over Bocal haarden. 2b
Verzenden in open enveloppe, gefrankeerd met
Wie weet er nog iets nieuws?
De amusante bijkomstigheid van deelden is de Mexicaan Camarena be
televisie, ons modernste medium, is zig aan het uitwerken van een vinding
wel het rijke arbeidsterrein voor die het mogelijk zou maken kleuren-
uitvinders. Vooral in Amerika, waar televisie op een gewoon toestel voor
tv allang geen nieuwtje meer is. zwart-wit-ontvangst te zien. De rege-
wordt haar actualiteit duchtig on- ring van Mexico heeft de uitvinder
dersteund door allerlei met groot dadelijk ruime financiële steun gege-
spektakel gepropageerde uitvindin- ven.
gen en men kan het zo gek niet be- Maar nu heeft zich een andere uit
denken. of iemand gaat aan de slag vinder bij de overheid gemeld, die
om er iets „aan te doen". een middel heeft gevonden om de hoge
We hebben weer wat tv-nieuwtjes kosten, verbonden aan de bouw
voor u verzameld en er is ook
Japanse radio-vondst bij.
Televisiemaaltijden, die men kant en
klaar, op een in vakjes verdeeld pa
pieren bord kan kopen en die voor
het vervoer in plastic worden warm
gehouden, zijn al gemeengoed gewor
den in het land van Uncle Sam. Ze
zijn te koop in de vele drugstores, die
altijd wel vlak in de buurt zijn ge
vestigd. De maaltijden sparen de huis
vrouw een reeks boodschappen, het
schoonmaken en het bereiden van het
eten uit en zelfs nog de afwas. Alleen
het bestek dat gebruikt wordt dient
nog te worden afgewassen, maar de
Amerikaan ziet er geen been in, zijn
ganse maaltijd met alleen een vork
naar binnen te spelen.
Op het gebied van televisiekleding
komt elk ogenblik iets nieuws aan de
markt. Speciale slofjes, die zo zacht
ziin dat men geen voetstappen hoort,
tv-pyjama's waarin men zich in alle
bochten kan kronkelen bij het gemak
kelijk zitten, heel wijde televisiebroe
ken voor hetzelfde doel, voorts op
blaasbare televisiekussens om het
lichaam nog eens extra te steunen, ja
wat niet al, het is er te kust en te
keur en de kleding draait zelfs al in
de modecirkel me®.
steunzenders. drastisch te verminderen.
HU zou daartoe relaiszcnders aan
een ballon willen bevestigen en deze
aan een kabel oplaten. Een geheim
procédé zou de duurzaamheid van de
ballons kunnen verzekeren. De Mexi
caanse regering heeft de man met be
langstelling aangehoord, maar hem
vooralsnog geen steun gegeven om zUn
geheime procedc verder uit te werken.
Polsradio
Uit Japan is weer eens „het kleinste
radiotoestel ter wereld" gekomen. Nu
niet in de vorm van een lucifersdoosje,
maar in de gedaante van een polshor
loge. Dit transistor-toestelletje werkt
zo. dat men luisteren kan wanneer
men de hand onder het hoofd zet
Een plezierige afleiding bij verve
lende gesprekken
NRU en NTS gaan
bedieningstechnici
opleiden
Ieder het zijne
NRU en NTS gaan nog dit jaar ge
zamenlijk de opleiding van klank-,
beeld- en filmtechnici kort samen
gevat: bedieningstechnici ter hand
nemen in de vorm van een interne
dagcursus. Deze staat open voor jon-
Om een einde te maken aan onenig- ge mensen, die met succes middel
heden in de familierking over het baar B-onderwijs hebben gevolgd en
programma dat men zal kiezen geen technische vooropleiding gehad
waarbij iedereen dikwijls wat anders behoeven te hebben. Vooral dit laatste
wil. want keus is er genoeg! heeft opent interessante perspectieven voor
schrandere fabrikant nu een ont- hen, die wel belangstelling voor radio
televisie koesteren, maar in de
genoemde
vangtoestel aan de markt gebracht met
vier beeldbuizen, die allemaal op een
ander station kunnen worden alge-
Het geluld gaat dan niet via een
luidspreker, maar vla koptelefoons,
waarvan er enige tegelijk naar het toe
mening verkeren, dat
technische functies bij voorkeur i
sen worden aangetrokken, die bij aan
stelling een gedegen technische scho
ling achter de rug hebben.
Alle cursisten zullen eerst een ba
sisopleiding genieten. Daarna wordt de
«tel kunnen worden geleid. Dit maakt gespecialiseerde opleiding ter hand ge-
het mogelijk, dat men, wanneer het nomen. Deze specialisatie betreft dus
toestel dan maar midden ln de kamer de klanktechniek (bij de televisie ge-
staat. vier programma's tegelijk kan luidstechniek), de beeld- en de film-
aanzetten.
Natuurlijk kost
veeld geld, maar vier toestellen
verschillende vertrekken is altijd nog
een kostbaarder grapje.
Op tafel kijken
Een restaurateur in Boston is geluk
kig met een uitvinding voor een intern
tv-systeem, waarbij in de eetzaal
techniek. De totale opleiding, tijdens
welke de cursisten een aantrekkelijk
n apparaat heel salaris genieten. zal ongeveer zeven
maanden in beslag r
Opening concilie
voor televisie
De Eurovisie-reportage
de
borgen camera's zijn opgesteld die hem plechtige opening van het tweede Va-
via beeldschermen in de keuken var- ticaanse Concilie op donderdag 11 ok-
raden of alles goed verloopt en wi® tober zal, van 8.30 tot plm. 12.00 door
er aan een volgend gerecht toe Ia. de N.T.S. worden overgenomen. Van
Een der gasten, die van het systeem 8.30 tot pl.m. 10.00 uur wordt een repor-
wist, stelde de trotse eigenaar voor do tage gegeven van de intocht van Z.H.
installatie ook in omgekeerde richting Paus Joannes XXIII en de Concilie-
te laten werken, zodat de gasten kun- vaders in de Sint Pieter te Rome,
nen zien. wanneer zij „eindelijk het waarna tot plm. 12.00 uur de uitzen-
volgende gerecht op tafel krijgen"din2 volgt van de Pontificale Hoog
mis, op te dragen door Zijne Eminen-
Tn Mexico tie Eugène Kardinaal Tisserant.
Commentatoren zijn Jan Dijkgraaf
Dit mogen nu allemaal huiseliike Ed Lautenslager.
aardigheidjes zijn, maar er zijn ook
uitvinders die aan technische objecten
AVRO 40 jaar
In het toornende voorjaar zal de
AVRO met veel luister haar 40-jarig
bestaan vieren. Er zijn vele radio- en
televisienet! viterben in voorbereiding
en de viering zal verscheidene weken
ploeteren. Zoals we onlangs al mede-
vanavond
HAARDEN
BECKING i
BONDERS N.V.
ULFT
Drie jaar geëist
voor steekpartij
De procureur-generaal bij het ge
rechtshof te Amsterdam, mr. W. B.
Aberson, heeft gisteren een gevangenis
straf van drie jaar met aftrek geëist
tegen de 24-jarige Italiaanse in Am
sterdam werkende metaalbewerker
D. C„ wegens het toebrengen van
zwaar lichamelijk letsel de dood ten
gevolge hebbende aan de 27-jarige Am
sterdamse chauffeur R. de Cocq van
Delwijnen in de nacht van 20 op 21 april
jl. in de Leidsestraat in Amsterdam.
Jaar voor veehandelaar
wegens verduistering
van zeventig mille
De Alkmaarse rechtbank heeft de 45-
jarige veehandelaar C. S. uit Alkmaar
veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf,
waarvan twee maanden voorwaardelijk.
De man was ten laste gelegd, dat hij over
de periode van 1 september 1961 tot 1
mei 1962 een bedrag van 70.000 had
verduisterd ten nadele van een Amster
damse groothandel in vlees en een
tal veehouders uit de omgeving van Alk
maar. S. verklaarde, door onverstandig
zaken doen te duur inkopen en met
verlies verkopen waardoor hij grote
verliezen leed, tot zijn handelwijze te
zijn gekomen.
Uit het voorlichtingsrapport bleek, dat
hij sober geleefd had en het geld niet
ihad verbrast.
52
Bligh haalde diep adem en keek zijn schipper
met grondige minachting aan. „Om alle verdere
misverstand te voorkomen: Als u nog eenmaal
meent, mij in de vervulling van mijn plicht te moe
ten hinderen of als u in de toekomst de geringste
opstandigheid toelaat bent u als eerste en zon
der uitstel een man des doods."
„Maar, Sir, wat denkt u", riep Fryer gedienstig.
„Integendeel ik zal uw bevelen altijd steunen".
Ditmaal was Bligh de toestand zonder veel in
spanning meester geworden, omdat hij op zijn hoe
de was en dadelijk had kunnen ingrijpen. Wel nam
hij zich voor, de schipper en de timmerman scherp
in het oog te houden en bij de geringste aanleiding
toe te slaan. Beide raddraaiers hadden hun aan
hang onder de bemanning gehad, maar hun gezag
meer en meer verspeeld. Het was niet de eerste
maal dat de kapitein moeilijkheden met Fryer had.
Inmiddels kenden de matrozen de aard van de
schipper min of meer en wisten zij, dat hij snel in
opstand kon komen, maar even snel in zijn schulp
kroop. Het vastberaden optreden van de kapitein
had gunstige gevolgen: de discipline was hersteld
en bleef goed. Toen enkele dagen later matroos
Lamb, die op de „Bounty" slager was geweest, op
zettelijk een troep vogels opjoeg en de bemanning
daarmee de fel begeerde buit ontroofde, gaf Bligh'
hem eigenhandig een flink pak slaag met de platte
kant van de sabel. Naderhand bleek dat Lamb, die
zich van de andere jagers afgezonderd had, alleen
negen vogels had gevangen en verslonden. Bligh
raakte overtuigd, dat hij ook degene was geweest,
die op het vorige eiland het pekelvlees had gesto-
Zes dagen gunde Bligh zich om tussen de Austra
lische kust en het Grote Barrière Rif van het ene
eiland naar het andere in noordwestelijke richting
te varen. Op 4 juni bereikten zij Straat Torres en
zetten koers naar Timor in het westen.
Opnieuw zeilde de barkas in volle zee: een nietig
stipje in de eindeloze grijsgroene oceaan. Al had-
den de kalmere dagen en nachten binnen het rif-
OP DE
GUNTER SACHSE
en enkele steviger maaltijden met oesters en vogels
de bemanning nieuwe moed gegeven aan de al
gehele uitpuntting van die verkommerde lijven had
dat weinig veranderd. De bekende gevaren in open
zee en de minimale rantsoenen, die inmiddels nog
slechts uit brood en water bestonden, deden het
overige. Honger en regen, koude en de enge ruimte
maakten het de opvarenden opnieuw moeilijk en
dreigden de aangewakkerde wil tot leven weer te
blussen. Op 7 juni verhoogde kapitein Bligh de
rantsoenen en gaf hy 's avonds weer een kwart ons
brood. Hij hoopte Timor binnen een week te kun
nen bereiken, 's Nachts stak er een zware storm
op en de golven stortten zich steels weer over de
boot uit, terwijl er nog maar weinigen waren di«
krachten over hadden om haar door voortdurend
hozen boven water te houden. De meesten lagen
ineengedoken en waren van uitputting in slaap ge
vallen. Zij kreunden van pijn, trilden van koude en
moesten voor de maaltijden wakker worden ge
maakt en tot eten gedwongen.
En het waren niet de nietige porties brood en
water die het vonkje leven in stand hielden. Dat
deed de hoop op het doel, dat in zicht kwam: het
eiland Timor.
Lebogue en Ledward waren er het slechtst aan
toe. Bligh gaf hun dagelijks een theelepel wijn in
en meer kon hij niet voor hen doen. Ook Nelson
ging zichtbaar achteruit, ofschoon hij zijn best deed
een opgewekt gezicht te blijven tonen. De schaarse
verbandmiddelen, die Ledward van het schip had
meegenomen, waren allang verbruikt. De kleren
waren door het zeewater aangetast en hingen in
flarden om de leden en zo was er niets meer dat de
met hongeroedeem bedekte huid kon beschermen.
De boot lag niet meer zo diep in het water: de
lading was lichter geworden.
Bligh was niet klein te krijgen. Koude noch hon
ger schenen vat op zijn stalen wil te hebben. Maar
hij nam de toenemende uitputting van zijn beman
ning met bezorgdheid waar. „Het wordt hardzei
len tegen de dood", zei hij verbitterd tegen Cole, die
naast hem zat. „Kijk de vogelverschrikkers nu eens
aan! Het einde is nabij!"
„Ja, Sir," antwoordde de bootsman, „het is maar
goed dat we geen spiegel aan boord hebben. U zou
schrikken van uw eigen gezicht. U ziet er aller
slechtst uit."
„Bedankt voor het compliment, mister Cole", zei
Bligh met een lach. „Ik geef het u graag terug: u
ziet eruit als uw eigen geest. Over Nelson maak
ik me bezorgd," ging hij zacht verder. „Kijk me dat
lijkbleke gezicht nu eens. Hij kon wel bewusteloos
„Toch' halen wij het, Sir" antwoordde Cole. En
wat had hij anders moeten zeggen? Als iemand de
moed niet mocht verliezen was het de kapitein wel.
Zijn kracht moest allen op de been houden. Anders
waren zij verloren.
„Ik twijfel er niet aan, mister Cole. Maar het
gaat niet alleen om de lichaamskrachten, die niet
geheel uitgeput mogen worden. Koude rillingen,
pijlijke ledematen en opgezette benen ach, die
genezen. Maar de geest, het verstand daarvoor
ben ik bang. Ik heb bij heel wat mannen tekenen
van beginnende krankzinnigheid opgemerkt."
(Wordt vervolgd).
5.20 Concertgeboi
ichte gram 21.50 Kanttekeningen 22.05
eestelijke liederen 22.30 Nws 22.40
vondoverdenklng 22.55 Concertgebouw-
ichtc gram 23.55
i-ersum II, 298 m. 19.00 V d kim
19 10 VARA-Varia en lichte gram. V
19.30 V d Jeugd. VARA: 20.00 Nws
vanavond
18.05 Logboek, progr
de Jeugd KRO 19
NTS: 20 00 Joi
—22.40 Epiloog.
Programma voor morgen
gebed en overweging 8.00 Nws 8.15 Ern
stige gram 8.30 Plechtige opening van het
2e Vaticaanse Concilie 13 00 Nws 13.15 Licht
ensemble met koren 13.40 Wissewassen
licht progr NCRV: 14 00 Promenade ork
en solist: Moderne muz 14.30 Gram 14.35
15.30 Operette
zang 17.40 Beursber 17.45 Mctropole ork
18.15 Sportrubriek 18.30 Country-, Western-
en hillbillymuz (gr) 18.50 Sociaal perspek-
icning. AVRO: 8.0<
wijding 1000 Arbeldsvltar
kleuters 11.00 Kookkunst
c muz (gr) 12.00 Licht enS'
ÉT" lai
Modern
12.30 W
tuinbouw 12.33 Uit het bedrijfsleven, lezing
12.43 Hammondorgel en zang: lichte muz
13.00 Nws 13.15 Mcded. eventueel actualitei
ten of gram 13.25 Beursber 13.30 Dansork
en zangsolisten 14.00 Pianorecital: klass muz
14 30 V d vrouw 15.05 Zing met ons mee
15 30 Voordracht 15.45 Licht ensemble 16 00
Van vier tot vijf. radioprogr In een note-
dop 17.00 V d Jeugd 18 00 Nws 18.15 Even
tueel actueel 18.20 Pianospel 18.30 Sport-
praatje 18.35 Gesproken brief 18.40 Franse
viaüss «SSiSNSS#
«lm NTS: 20 00 Journaal. AVRO:
20 20 Televizfer 20 30 De actuele camera
vooruitblik ln het komend bioscoopseizoen
21.00—22.40 Arme Bitos, toneelstuk.