BATIK-
KUNST
mSL
mW
MENSELIJKE ELLENDE
CONTRASTEN
OUDE EN MODERNE
I
Dooplied
NIEUWE BOEKEN
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 6 OKTOBER Pxft
Rotterdam toont
boeiende voorbeelden
Als zij een bezoek brengen aan het Museum van Land- en Volkenkunde
aan de Willemskade te Rotterdam, zullen duizenden Nederlandera met
gevoelens van helmwee een deel van hun leven ln Indonesië herbeleven.
Maar ook degenen die nimmer ln de tropen waren, kunnen bekoord raken door
een kunstnijverheid, waarvan zij eerder zeker iets hebben gezien, maar die zij
nu voor het eerst in zo rijke verscheidenheid onder ogen krijgen. Immers, in
onze eeuw werd nimmer op een wijze als thans in het Rotterdamse museum
een overzicht geboden van de batikkunst.
menselijke onmacht
Na L'Ezpérience, het eerste boek van Albert Palle,
waaraan de Prix Renaudot 1960 ten deel viel, is nu
een tweede verschenen, getiteld Les Marches. Speelt
het eerste in een havenstad aan de Atlantische Oceaan,
vermoedelijk Le Havre, de stad van zijn jeugd, het
tweede verplaatst de lezer naar de Parijse voorstad
Levallois en berust goeddeels op de ervaringen van
Palle als bewoner van de metropool. Het geestelijk
klimaat is hetzelfde gebleven. Ook hier heeft de
schrijver getracht het beeld te tekenen van een
dolend mens die tast naar zekerheid, naar een vast
levensdoel. De titel van de eerste roman had ook voor
de tweede kunnen dienen.
.J»:
Het woord „batik" heeft voor vrijwel
iedereen een vertrouwde klank. Wie
kent niet de sarong, het kleurig doek
waarmee de Indonesische vrouw zich
zo sierlijk weet te „draperen"? Mis
schien hebt u ook wel eens gehoord
van de slendang, waarin de moeder
haar baby met zich draagt. Weet u
echter hoe het batikken in zijn werk
gaat? Is het bekend dat uitsluitend
vrouwen met een simpel instrumentje
de motieven op het textiel aanbrengen
en dat alleen mannen de vluggere me
thode van het bedrukken met „tjappen"
(stempels) toepassen?
Er is veel over de batikkunst te ver
tellen. Wij moeten met enkele hoofdza
ken volstaan. De Javanen hebben eeu
wen geleden de techniek geleerd van
de Hindoes, die er lang voor onze jaar
telling reeds vertrouwd mee waren. Ba
tikken is een vorm van „twinken", met
dit verschil dat de batikster hier en
daar waslagen opbrengt (was stoot verf
aft. waardoor zij uitsparingen verkrijgt
voor andere kleuren. Dit procédé her
haalt zij tot het gewenste aantal tinten
is bereikt.
Niet te betalen
Het handwerk Is bijzonder tijdro
vend ongeveer veertien dagen voor
één doek en dus kostbaar. Door de
waardevermindering van de Indonesi
sche munt kost handbeschilderde batik
op het ogenblik ten minste vijftiendui
zend roepiah. De mooiste exemplaren
doen zelfs het tienvoudige van de vijf
duizend roepiah die men thans neertelt
voor een getjapte sarong. Indien men
weet dat de Indonesiër nu circa twee
tot driehonderd roepiah betaalt voor
een litertje rijst, dan is het duidelijk
hoezeer deze grootste handwerkindus-
trie door de heersende economische
crisis in haar bestaan wordt bedreigd.
Veel schade ondervindt de batik
kunst eveneens van de toenemende
belangstelling voor de Europese mo
de. Slechts op het platteland is het
niet alleen de vrouw maar ook de
man die nog vasthoudt aan sarong
dracht. In de steden daarentegen
gaan steeds meer vrouwen, en voor
al de meisjes, de jurk of rok en
blouse dragen. Als gevolg hiervan
vertoont het moderne batiktextiel
vele motieven die westerse invloed
verraden.
Op hoogtijdagen echter weet de
sarong zich te handhaven. Dan wil
de vrouw zich desnoods in de schuld
steken om een nieuwe „kain" te be
machtigen. Daarom ook was de kain
in de Nederlandse tijd het traditio
nele, en meest begeerde, geschenk
aan het personeel als men zich op
maakte voor de feestelijkheden van
„lebaran", het Nieuwjaar voor de
Mohammedaan.
Echt Javaans
Behalve sarongs kent de batikindus
trie tal van andere gebruiksgoede
ren. Er is de reeds genoemde slen
dang en voorts de kemben, een borst-
kleed voor vrouwen, de als hoofd
doek gebruikte iket en o.a. de katju
aanvankelijk een zakdoek, doch
nu vaker een gebedsdoek met geba
tikte spreuken uit de Koran.
Er bestaan ongeveer duizend tra
ditionele batikpatronen. De echt-ja-
vaanse versieringen zijn te verdelen
in zes hoofdgroepen. De oudste (van
vóór de dertiende eeuw) is het
„gringsing" of schubbenpatroon, ont
staan doordat de Islam het afbeel
den van levende wezens verbood..
De „kawung" heeft het vierbladig
lotusmotief van de Hindoes. Het
„tumpal"-patroon lijkt in zijn
contour op een guirlande van
driehoekige vlaggetjes en is een
gewijd motief geworden.
„Semen" of „sawat" noemt men
de bloem- en bladmotieven die
tijdens het rijk van Mataram, na
1600, zijn opgekomen. De ,,lar'
kledingstukken met dit motief is alleen
toegestaan aan mannelijke personen
van adel.
Interessant
De tentoonstelling in het volken
kundig museum van Rotterdam
geeft een smaakvolle selectie te zien
van de verschillende toepassingsmo
gelijkheden en van de rijke verschei
denheid aan motieven en kleurencom
binaties. Er is hier veel dat verrast
en boeit. We zeiden het al: men be
hoeft niet in de tropen te zijn ge
weest om bewondering te hebben
voor de fijnzinnige creativiteit van
de Indonesiër.
Foto's, batikgereedschappen, dia's,
een filmpje en op band vastgelegde
klanken van een gamelanorkest dra
gen bij aan een interessant beeld
van zowel oude als moderne batik
kunst, die tegenwoordig hoofdzake
lijk het werk is van eenvoudige men
sen. Tot beter begrip dient voorts
een geïllustreerd boekje, „Batikkunst
van Java", vlot en informatief ge
schreven door conservator J. Hur-
witz.
TON HYDRA
if
vKTr-y
O God, die naar uw strenge wet
Het onboetvaardige geslacht
Eens door de zondvloed hebt gestraft.
Maar Noach in de ark gered,
Die Farao verdrinken deed,
Toen hij verstokt was van gemoed,
Maar Israël met droge voet
Deed uitgaan door de Rode Zee,
Die, in uw Zoon aan ons gelijk,
Het water van de doodsjordaan
Over zijn hoofd hebt laten gaan,
Zalige zondvloed tot ons heil,
Laat nu dit water van de doop
De kinderen die Gij ons geeft,
Bij Jezus Christus ingelijfd.
Met Hem begraven in zijn dood,
Dat zij, tot leven opgestaan
Met die hen voorging in de dood,
Kruisdragend, in geloof en hoop
En liefde, vrolijk verder gaan,
En in hun laatste ogenblik,
Het oog alleen op U gericht,
Voor Jezus Christus in 't gericht
Getroost verschijnen zonder schrik,
Door Jezus Christus onze Heer,
Die, met de Vader en de Geest
Eén enig God, voor eeuwig leeft
En tot in eeuwigheid regeert.
Een i an de mooiste en oudste
voorbeelden van Batikkunst op
Je tentoonstelling in het Museum
i oor Land. en Volkenkunde te
Rotterdam draagt op een fond
van diepblauw drie vermaarde
figuren uit de Indonesische we-
Ghatotkatja, Ardjuna en Kresna.
Behalve het kunstzinnig aspect is
hier interessant, dat dit ongetwij
feld door Mohammedaanse vrou
wen gemaakte batikwerk zondigt
tegen de Islam, die het afbeelden
van levende wezens verbiedt.
i Mensennood
De centrale figuur, Guillau-
Ime. een man van middelbare
leeftijd, verlaten door zijn vrouw
en vader van twee kinderen,
Idie zijn toevertrouwd aan een
in Normandië wonend familie
lid, heeft gastvrijheid gevonden
I bij zijn nicht Madeleine, die een
I huurkazerne bewoont in Leval
lois. Aan de éne kant ligt een
I kleine, in onbruik geraakte be
graafplaats. aan de andere, ach
ter een muur. strekken zich
I spoorwegemplacementen uit,
I waar de treinen overheen ra
zen en ook 's nachts ogen en
Ioren niet met rust worden ge
laten. Zo staat het huis tussen
Ihet leven, in verhevigde vorm,
en de dood.
De bewoners behoren tot de
kleine middenstand of rijzen in
I ieder geval iets boven de ar
beidersklasse uit en de apparte
menten zijn klein, maar mo-
Idern. Sociaal gezien, zijn er in
Parijs veel goorder buurten.
De ruggegraat van het huis, of
17.0 men wil de bloedbaan, wordt
gevormd door het trappehuis
(les marches), waar iedere be-
Iwoner door komt en waarin al
le geluiden resoneren. Zo ma
ken we kennis met een brok
menselijk leven, wat hier wil
I zeggen menselijke ellende. Ma
deleine heeft een man getrouwd,
I eveneens door zijn vrouw verla
ten. Van de twee kinderen is de
oudste, Adèle, meisje van zes-
Itien jaar, moeilijk van karakter
en onrustwekkend vroeg-rijp.
Naast hen woont Grete, een
I Poolse, met haar dochtertje,
door haar man, kunstschilder,
nerveuze natuur, alleen gelaten.
al zorgt hij financieel voor haar.
I Ze draagt dit leed zo zwaar en
haar levenswil is zo sterk aan-
I getast, dat ze maandenlang voor
een behandeling in een psychia
trische inrichting moet worden
I opgenomen.
Mannen zowel als vrouwen
Igaan zich te buiten aan drank
misbruik en moeten soms de
trappen worden opgedragen. Er
ger. op e
vond vindt
de kelderver
dieping een bewoner
die zich heeft opgehan
gen: een ander is in
benevelde toestand het
spoorwegterrein opge
gaan en maakt een do
delijke val.
Zo slaat een golf van
mensenleed tegen Guil-
laume op. die trouwens
in zün werk als ambte
naar bij de Assistance
Publique (Sociale Zaken) met
hetzelfde te doen krijgt.
Zijn er dan geen evenwichti
ge mensen in dit boek. wier
leven zonder stroomversnellin-
ALBERT PALLE
gen
schonden en hoe misdadig, ook
ïaer sirooraversncuin- in wettelijke zin, hij handelt.
dijkbreuken verloopt? zijn betrekking, zijn levensze- I
als Madeleine en haar kerheid brengt hij in gevaar.
»r*t» Geen ware liefde drijft hem;
woorden,
deze woelige zee.
Guillaume zelf
wankele figuur. Hij heeft
zijn huwelijksmoeilijkheden ontrouw
Honfleur verlaten en in Pari4- ,,tS4"
het voor zijn doel vereiste amL --
tcnarendiploma behaald. In zijn woede op los en zwerft daarna
dienst maakt hij snel carrière,
zodat hij zelfs de directeur mag dachten al
kelijke man. Hier werkt alleen
uiterst brute sexualiteit Weldra ge-
voelt Guillaume dat Adèle hem I
ontrouw is. Als hij meent be-
wijs te hebben voor zijn ver-
moeden. slaat hij er in blinde I
op los en zwerft daarna I
trance door Parijs, i
vervangen. We horen
trouwe arbeid om verlaten kin
deren op te vangen
brengen.
Onmacht
Maar wat is zijn innerlijke
onrust en onzekerheid groot!
Heeft hij Adriane, zijn vrouw,
door zijn grillig karakter en on
begrip van zich gestoten? Wat
i verdedigingsrede 1
uitsprekend voor de rechter. I
Abrupt breekt het verhaal 1
onder te hier af. De auteur heeft geen
kans gezien een verzoenend slot I
te vinden: een man die los- I
breekt uit de strik der zonde
nieuw begin maakt
Povere rest
wil hij van Grete, de vreemde
linge, die geen levensmoed
meer heeft? Kan hij. zelf een
rietstaf, haar steunen? En
bezwijkt hij
leidende macht van de perver
se Adèle, terwijl hij het dub
bele van haar leeftijd heeft
Voor Palle, die niet afweet
van een goddelijk gebod en de
mens alleen zet in de woestijn
des levens, blijft slechts over „la I
fraternité humaine", de mense- I
het ergste lijke broederschap.
t vnnr Hp ver. Inderdaad voelt de lezer wel I
zijn deernis met door driften I
voortgejaagden of door sterke-
weggetrapten. Er is ook een
door haar vader gul in het ge- zwakke
deze broeder-
Madeleine en Pierre I
n het dienstbetoon dat
menselijke bewoners van het huls elkan-
zin is opgenomen?
Zo is het boek geworden
getuigenis van
onmacht Guillaume
moeite Maar geeste- werk verricht bij de Assistance I
lijke hulp vraagt meer dan wat Publique. Maar in het gehele
der bewijzen zoals bij de hard-
kin- nekkige speurtocht i
I goede wil. Het eerst nodige
1 zelf een levensbasis te bezittel
Ieen richtsnoer in handen te hou
den, een ideëel doel
tl
lelpen.
De aanleiding tot dit stukje
vormen Muus Jacobse's Bijbelse
Gezangen, een uitgave van G. F.
Callenbaoh N.V. te Nijkerk, en
het jongste nummer van Ontmoe
ting, t.w. no. 11 van de vijftien
de jaargang, welke periodiek, zo
als men weet, bij Bosch Keu- de tijd zijn achterhaald,
nlng N.V. te Baarn verschijnt.
Wat Ontmoeting betreft (opsom-
Bijbelse gezangen van Jacobse
en „beat" van Gelderblom
H,- heen wezenlijk kan helpen,
zich Hoogstens leunen zwakken te-
te zien. Grete vindt dat. Ze gen zwakken voor steun die een
wordt helpster in een inrichting ogenblik duurt.
i dit
Vraag
iemand die in doodsnood
erkeert geen subtiele onder-
debiele kinderen: wat
I te brengen in hun leven, een worden,
1 straaltje licht in hun geest, dat vleugje humor door de grauwe
maakt haar gelukkig en ze nevels heenbreekt. Het laat zien
I dringt de onrustige Guillaume hoe ontredderd en uitzichtloos
weg. omdat ze gevoelt dat van een mensenleven kan zijn, ook
zijn kant gevaar dreigt
I haar niet al te stabiele
I wicht.
geve
heeft
inhoud en cijfertjes scheidingen. Hij moet léven, op laten wij platen van jezus in de
weinig zin) bc- zijn eigen
het vierdelig gedicht „Beat"
de jonge dichter Arie Gelder-
blom. Want het is dit gedicht, ter is°hij
dat bij vergelijking met Muus tra gevoelig,
Jacobse's Bijbelse Gezangen --- --
sterk als contrast werkt.
jukebox zetten
laten wij opstaan
cor stmon jack allen corso
martin mieke vicki wies
Guillaume raakt steeds meer
I verstrikt in het net van zijn
liaison met de minderjarige
Adèle, die nu zijn hotelkamer
I deelt. Hij gevoelt hoe laaghartig
hij de gastvrijheid, door de ou
ders hem betoond, heeft ge-
al zijn de materiële omstandig-
heden redelijk. Wie het be
schouwt als een ongewild plei- I
dooi voor evangelisatie-arbeid,
heeft het goed gelezen.
Dr. M. C. v. d. PANNE I
vormkwesties
als zich vormend cees leo ank en hans
intellectueel staat hij op beang
stigende wijze open voor de in- laten wij de zon zien
vloeden die uit de eigentijdse li- als gele papierloze pepermunt
Gelderblom xs nog heel jong. bertijnse en amorele literatuur
kerk dood is, en de in die jaren
lijke, eindeloze gesprekken. Ook
weet alleen God; wij kunnen
verkijken, ook op de meest anti- vraagt de dichter
patieke vormen. Maar wanneer de afronding
individualiteit zich vormt, periode,
als op een orgel
dini
voor u besproken
zich baanbreken moét
n. het
wij de belijdenis
gewonnen inz
zoals het zich
doorstane
tussentijdse balans, Men
voorlopig ste
Credo
midden in de puberale stormen gewonnen inzicht. Dit laatste is, gedicht, dat velen godslasterlijk
1_. Ik geloof dat
agnostisch vitalisme, Arie Gelderblom dit gedicht, dat boek te schrijven. Hoe
geworpen zijn, hebben wij
zulke kleinigheden als de verbor
gen mens des harten, zoals de dan
term luidt, geen oog. Wij voe- met
len ons profetisch aangeblazen en ook
willen ons met één slag en vol- van een
ledig bevrijden van de verstik- vergis ik
king onzer opvoeding, waarvan dan toch
de vormen door de dynamiek van overgave,
noties van de mogelijkheid,
nu nog, ook voor hem nog,
een overgave aan God. Of gien verwant is, heeft moeten elkaar afhankelijk: wat is een
me en spreekt het slot schrijven en daarom Is het iets schrijver zonder uitgever en een
van een fundamentele en zal het iets blijven, al zal de uitgever zonder schrijver? Maar
waarin de bij hun voor- dichter over enige jaren zelf ver- ook binnen de situatie van we-
moedelijk harder over deze gees- derkerige afhankelijkheid zijn er
tesuiting oordelen, dan wie ook legio mogelijkheden,
nu. Vroeger, toen er nog niet zo- De bekende uitgeverij Nijgh
veel publicatleanogelijkheden wa- Van Ditmar, zeer gevarieerd in
hield men dergelijke jeugd- haar fonds, waarin ook tal van
Vijf auteurs over hun ultge- gestorven firmant Doek Zijlstra.
sr. Uitgave Nijgh A Van Dit- wekt geen verwondering,
lar, 's-Gravenhage. Interessante gegevens vindt
men in deze publicatie over het
Over de betrekkingen tussen belangrijke literaire tijdschrift uit
de jaren dertig „Forum".
Zeker een waardevolle wijze
van een jubileum te vieren.
schrijvers
0ij ven. Hoe
welk niveau weet elkaar? Het moet, dunkt ons, kos-
RANDSTAD
EN
MAATSTAF
de dat het goed kan lijn dat 'iëts buiten- lis binnïnland. heeft ter Marijtie-meidj.
geschreven is. zonder dat het gelegenheid van haar 125-jarig hoek Bant z
het bos) en met het
geschreven is, zonder dat
goed behoeft te
drukt wordt.
haar 125-jarig J?en°ema. in
dat het ge- bestaan dit boekje het licht doen boelt .ga?~5?
ljf
Misschien doet uw recensent ten^Bordewijk, 'cooien,"' Roelants, <ze
overbodig werk. nu Oubotor M Vestdijk en Walsch.p, vooral uit de Andere Men
vijf auteurs, te
wordt
In het begin
ze naar de eerste klas
de HBS. Ze is nog een echt
vertoont de gestileerde vleugels
van de Garuda, de heilige vogel,
drager van de god Wisjnu, die i
het Indonesische wapenschild i
opgenomen.
Het nieuwe nummer van Rand- literaire bijmenging te slikken,
stad (3). een driemaandelijks tijd- Of ontwikkelt wat tot nu toe lite-
schrift onder redactie van Hugo ratuur heette zich via dit perio-
Claus, Ivo Michiels. Harry Mu- diek tot iets anders, de neerslag
lisch en Simon Vinkenoog, dat als van een volstrekt a-religieuze en
Het „parang rusak"-patroon Literaire Reuzenpocket 29 ver- amorele samenleving in de sa-
(letterlyk: kapot hakmes) is het schenen Is bij De Bezige Bij te menleving een cel? Arrabals to
meest exclusieve. Het dragen van Amsterdam. is na het vorige neelstuk De driewieler is dwaas
nummer een grote teleurstelling, heid en nog «el met weirug „me-
In no 2 waren imponerende blad- thód in the madness de in dit
zijden de toon was kras maar nummer voorkomende verzen van
krachtig en het literaire clement Hans Sleutelaar zijn waardeloos,
overwoog, hoewel ook daar de evenals het^ gedkih^ „Iedereen
volkomen libertijnse benadering twist" *T j
van het sexuele eei
woord meesprak.
ieder geval is het weer zeer
leesbaar proza. dat literaire
kwaliteiten verkrijgt door de i
de lezer noopt hem voortaan
een klasse hoger aan
der hoogspanning"~gezette intelli- eerlijk, zuiver en menselijk dïch- Y®?
genüe. Ellen Warmonds novelle ter. Laat ik dit korte commen- „irhfevTn k^dertlom ziït de
im'-de kerkpepermunt als
gereformeerde hostie.
Inspiratie
De grote vier omnibus
De grote vier omnibus. Uitga
ve N.V. De Arbeiderspers, Am
sterdam.
Na het succes dat de reeks
omnibussen ten deel is gevallen,
mag men voor een verzamelwerk roiTlcl4_„(
dat romans van zo bekende het 5tran<_
auteurs als Antoon Coolen, Wil- te legaliseren,
ly Corsari, Johan Fabrlclus en
Jan Mens bevat geen minder
prettige ontvangst verwachten. T
Waarin de schrijvers overeenko
men is de bekendheid van hur
naam; het niveau van hun ro
mans lijkt ons eigenlijk te
schillend voor bundeling, a.
geen koper zich aan dergelijke
overwegingen storen. Met
het fijn-gestyleerde verhaa
werkers van Coolen hoort
reeks eigenlijk niet thuis. Niette
min wakkert het wellicht de be
langstelling voor de onlangs over
leden schrijver aan. De andere
bijdragen zijn Voetstappen op de
trap van Willy Corsari. Venet
ians avontuur van Fabricius en
liefdes lichte voeten van Jan
Op liefi
felaars interview met een vulgai
re. keiharde Amerikaanse uitge-
Bij dit nieuwe nummer echter ver, die over zijn uitgaven zegt:
vraagt men zich af of het literaire „Misschien is het waar dat ze de
element alleen maar goed genoeg misdaad in de hand werken. So
is om de bordeelpraat van Ann what? Dat is dan het probleem
Mornssett's „Dialoog met Arra- van iemand anders."
bal" en de lamlendigheid van het En wat voor troost en lering
romanfragment ,,Een dagje naar kan men putten uit W. L. Brug-
van Heere Heeresma sma'j politieke kroniek over Alge
rije? De wereld is een zwijne-
boel en de politiek is rot Dat
wist men al. Maar is er niets
anders? Of is de bedoeling van
het geheel alleen maar de lezer
Verbaasd vraagt men zich af of onder de neus te wrijven dat
»n literair tijdschrift de plaats men „hard boiled" is. zoals de
om brieven, die ongelukkige tijd nu eenmaal vereist?
al zal masochisten op raamadvertenties
schrijven, te publiceren, zoals
jic.j Noud van Eerenbeemt onder het dpailJG
■de 'verhaal Peèï hoofd „Journaal" doet. Zoiets
de vernaai Het dubbele nummer van
diek, waar het als materiaal kan Maatstaf (5/6 van de 10e jaar-
dlenen, hoewel de inhoud van de- ganguitgeefster is Daamen
ze correspondentie voor een arts N.V., Den Haag) opent met een
of psychiater niets nieuws bevat, nieuwe aflevering in de serie
Literatuur is het ook niet. Wat is „Van het Weine koude front
dan de zin? De verkoopbaarheid van J. B. Charles en wel over
van het nummer, waarin men het huidige Spanje. Men kent
voor zijn ƒ4.50 genoeg pikanterie- zijn opvattingen en de agressivi-
en voorgeschoteld krijgt om de teit van zijn rechtsgevoel. In
„Primitieve kunst" is aardig
een beetje interessant als psy
chologisch document, maar meer
ook niet Piet Calis schrijft
zwaar en deskundig-zwaarwich
tig over de poëzie van A. Ro
land Holst. Jacques den Haan
vertelt over een verblijf in
Florence op weinig meer dan
journalistiek niveau. A. Marja's
opstel over „Twee socialisten",
».L Chart., .n ïfc.un d. Vri«, me,
geheel opstel ter vetklaring heeft de jaren dertig herinneringen op- Vfj
laten drukken, welk artikel zich halen. £a'
Ze heeft het als oudste
van drie kinderen niet gemakke-
ae te vroeg lijk; haar Quderg jQng g€_
trouwd en bezitten nog niet de
wijze mildheid, die vee] ruzies
kan voorkomen.
Marlj en Jan, een buurjongen,
worden verliefd op elkaar (een
aanstellerig vinden.
te^sïaan P}aatst tussen de bijdrage van Dat daarbij vele weemoedige a'!
Gelderblom en het prozastukje gedachten van dri* klnHpr'ln n
a.a.t e.Vn.1' van T^vie RUsrhon T-=r TCpi-Vp"
«epnjU n.«« - ma.t en
staat uiterst links, maar uiterst w
De stilte is de stip waarop ik sta, rechts staat de zon boven de ri- stijve kerkgangers tussen de ban-
het smalle punt, zoals op smalle vier als een gele, papierloze pe- ken door, zoekend
valk staat in de lucht, en
dan daarna
vlot
Sympathiek is zijn pleidooi voor
de rode auteur die idealist is ge
bleven en geen gemakkelijk le
ven heeft gehad.
Toneelstuk
Een toneelstuk van Theun de
Vries, Signalen uit het Donker.
goede honderd bladzij-
ziek
fluitende om mijn donzen oren
heen,
waar alles in, als in een flits
van licht,
aanwezig is, een wereld van ge
en lachen van
permunt. Het skandalon wordt derig plaatsje. Want
tot eschaton. deze Bijbelse gezangen
men niet er doorheen en
ter kijkt.
Muus Jacobse
Hoewel de dichter deze
zaak van de negers tegenover de t
blanke onderdrukkers en uitbui- p
ters. De eigenlijke waarde van H<1_
dit nieuwe nummer van Maatstaf
ligt voor uw recensent in de bij
gedragen gedichten van J. W.
Schulte Nordholt, waarin een ele
ment van grootheid en hoogheid
is doorgebroken, dat zich tot nu
versjes met de gang van
Ircrlrffnncrorc tii«e»n Hp ban. ^er d® naïviteit -
en ze maakt het uit.
Vader vertrekt na een ruzie
naar Argentinië, grootmoeder
sterft en het kleine zusje wordt
ernstig ziek. Marij hr sft weinig
tijd om aan zichzelf te denken,
haar gedachten worden meer be
paald bij de moeilijkheden van
anderen. Ze wordt niet alleen
ouder, maar groeit ook geestelijk.
Vader komt weer thuis, ze gaat
weiK een contrast: ueiaerDiom tg- «is vakantiehulp in een kinderhui»
vervloekt de traditie. Heeroma ifn IpVp^p ^ïni' werken en ontmoet de eveneens
,.a ML oftewel Jacobse stelt zich nede* u?rlJper gewordcn Jan. Dan volgt
irht rig, bijna als een kind. in haar "n nflterlijke erkenning: Jan,
gezicht, dienst Jacobse is dan ook geen ®an de laatste strofe dikwijls de Marij, vader en moeder besef-
miiif vijftiger in funcüe van toepassing of moraal fen ieder op hun eigen manier
des woords. wordt toebedeeld. Is dit niet wat ho€ onvolwassen zij zich hebben
Waar blijft Muus Jacobse, zai "t T^ken aeett hÜ
p__ ien vragen. Ja lezer, ook voor laat «ffi* Ü1J
de criticus is er ™iet* als ppti w,t ze waard zijn
„ndl refrAAm
waarop^s^rUft vaaer *oml w
Welk een contrast! Gelderblom als vakantiehui?
voel sstroom. waarop hij
d^oebLK"b.piSf"ï; ik - "'-js drr.tSu™
tok Sin wüd. «jdS: eenzijdig pxcmplarlaeh? PorttM ^regen".
die de glana 1S ^an had '^en hij diTffang" vïi" za- herkent men op elke bladzijde Me~t° grote gevoeligheid heeft
aan het avondmaal onesthe- Annet van.Battum het groeiproces
Stilte wordt vuur. duisternis stra-
tisch en "^ies""noemdr "althans sóepèle, aan vele tlenUllen psal-
in de kwatrijnen van het desbe- ^en.
treffende sonnet. tisch--
In de terzinen kregen we het kwetsbaar lijkt: de kinderlijke, en eenvoudige taal
schoolkind tot zestienjarige.
-xn ne terzinen Kregen we net -*j—-jcu eeuvuuuige w»«u iuch,j" d€ 6®*
andere, het innerlijke aspect, dat overgegeven, gelovige toon zal dachtensfeer op van de ernstige
waar ik met wijde vleugels neer- by Gelderblom ontbreekt Jacob- d>® later misschien met duidelijk Marij. De schrijftser heeft zich
toe niet* duideiiik had oemanifes- S,.^a®1" de ge heeft een tijd gekend, dat hij de waarde van deze functionele geen gemakkei441—
wild« muziek uitvloeit tot even- J brandende kerk iii Leiden poëzie blijken uit te maken? Want steld. doch zij
teerd. De verzen heten Inspira
tie, Winter, Als Goden, Onder-
-ronds, Schaatsenrijden en Ge-
uk en schijnen te zijn ontstaan
in een begenadigde periode van
geïnspireerd dichterschap, dat
geen gemakkelijke opgave ge-
-„vi dij een oranaenae Kern in ijciaen steld, doch zij is erin geslaagd
wicnt de verzuchting slaakte, dat nog richtingen gaan voorbij, ook de haar personen levend en mense»
Tc Hit r,ipt ®ens de vlammen des Geestes uit simons. de miezen en de viclri's. lijk te maken. „Marij" werd een
Is dit niet prachtig. de?e oude en saaje gebouwen zou- de hansen en de anken, maar het g0ed meisjesboek, waaruit een
den mogen slaan. Welk een moed Woord Gods blijft in der eeuwig- simpele, hartverwarmende wer-
C. RIJNSDORP. om al» dichter nu in deze tijd, heid. C. RIJNSDORP kelijkheidszin spreekt.
