Jubileumouverture van het
Concertgebouworkest
Koningin was onder de
feestvierenden
Nederland kan slagveld
van circussen worden
DF GROTE
MUITERIJ
BOUNTY
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
DINSDAG 2 OKTOBER 1962
Mahlers eerste werd klankenfestijn
T^EN groots jubileumfeest is gisteravond in het Concertgebouw te Ara-
sterdam de 75ste verjaardag van het Concertgebouworkest gewor
den. Het jarige orkest gaf een concert voor genodigden, er werden toe
spraken gehouden en na afloop was er een ontvangst in de foyers van het
Concertgebouw. En de Koningin, beschermvrouwe van het jubilerend'
Concertgebouworkest, woonde de gehele avond bij.
Toen de Koningin, gekleed in een
zachtblauw avondtoilet, binnen
kwam, rees het publiek op en zong
haar het Wilhelmus toe. Zij was
vergezeld door mr. J. C. Baron
Baud en jkvr. C. E. E. Roëll en het
waren mr. G. van Hall, burgemees
ter van Amsterdam, dr. G. M
Greup, voorzitter van het Concert
gebouworkest, mr. J. W. de Jong
Schouwenburg, voorzitter van de
Raad van Bestuur van het Concert
gebouw, mr. ,Y. Scholten, staatsse
cretaris van o. k. en w., alsook de
commissaris van de Koningin mr.
M. J. Prinsen en mevrouw M. Hai-
tink-Snijder, die haar ontvingen.
O n derscheidingen
Dr G. M. Greup sprak het welkomst
woord uit, begroette de vele aanwezigen,
onder wie talrijke ministers, staatssecre
tarissen, ambassadeurs, hoge functiona
rissen en genodigden uit kunst en weten-
Dam-vraag 298
(Eerste publicatie)
Doordat zwart een stuk tracht t«
herwinnen lijkt deze stand veel op
een partijfragment. Het probleem is
echter pure fantasie waarvan alle
zetten economisch zijn. Met een on
misbaar resterende zwarte schijf kan
wit nog een paar zetten kat en muis
spelen dus scherp uit" is het niet.
schap. En daarna hield de staatssecretaris
mr. Y. Schol ten de grote feestrede. Hij
bracht ook geschenken mee in de vorm
van drie onderscheidingen: het oudste
orkestlid, mejuffrouw Louise M. C. Wijn.
gaarden, werd benoemd tot ridder in d«
Orde van Oranje Nassau, de directeur
van het orkest, de heer P. C. Heuweke-
meyer tot officier in dezelfde orde en
mr. J. W. de Jong Schouwenburg even
eens tot officier in dezelfde orde. Mr.
Scholten wenste het orkest toe, dat het
de grote traditie zou voortzetten ter be
vordering van de orkestcultuur in heel
ons land.
Ook burgemeester Van Hall kwam
gelukwensen en sprak in zijn felicitatie
over de bijdrage van het orkest aan
de volkscultuur. En mr. J. W. de Jong
Sohouwenburg bood namens de N.V.
Het Concertgebouw aan het orkest,
waarmee het onverbrekelijk verbon
den is, een kostbare 18e eeuwse
Guadagnini-viool aan. te bespelen door
een der concertmeesters.
Schitterend
Hoe kon het Concertgebouworkest op
alle loftuitingen en felicitaties beter dan
ken dan met een schitterend concert.
Want toen dirigent Bernard Haitink de
Ouverture Carnaval Romain van Berlioz
inzette, hoorde men het orkest in zUn
schoonste pracht en praal. Stralend klon
ken de blazers, jubelend de violen
geen mooier dankwoord had men kun-
En zo briljant en virtuoos musiceerde
het orkest de gehele avond. Vooral in
Mahler's Eerste Symfonie kreeg het alle
gelegenheid tot ontplooiing van zijn ty
pische kleurenrijkdom, en men hoorde de
warme volle klank van de strijkers, de
verfijnde houtblazers, het penetrante
koper in al hun glorie. Dat het een
Mahler-symfonie gekozen had als hoofd
bestanddeel van zijn jubileumconcert
was alleszins begrijpelijk. Mahler's mu
ziek is door dit orkest onder zijn groot
ste dirigent Willem Mengelberg, gepro
pageerd en de Mahlerfeesten in Amster
dam zijn wereldberoemd geworden. Dat
wij dn onze tijd over Mahler andere zijn
gaan denken, hem nu in zijn ware pro
portie gaan zien, doet aan deze Mahler-
band niets af. En het moet gezegd wor
den Haitink gaf een uitstekende ver
tolking van deze Eerste Symfonie, al kon
hij de herhalingen van de Finale niet
helemaal aanvaardbaar maken. Hier
zakte de spanning, die in de voorafgaande
delen zo prachtig gehandhaafd bleef, iets
weg. Maar de hyper-romantische geest,
de exuberantie in Mahlers uitingen had
Haitink zeer wel begrepen en doorvoeld
Zo werd deze vertolking een ware Jubi
leum-uitgave".
Minder gelukkig konden w(j zijn met
het werk, dat Hendrik Andriessen ln
opdracht van het Concertgebouworkest
voor dit feest geschreven had en dat nu
zijn doop ontving. Hendrik Andriessen
noemde het Mascherata, met als onder
titel „Symfonische fantasie voor orkest,
in vier delen". Natuurlijk is het een
bekwaam werkstuk van Andriessen
kan men niet anders verwachten en
het is helder geschreven, maar de muziek
vloeit moeilijker, alsof het componeren
veel transpiratie en minder inspiratie ge
kost heeft.
Tijdens de pauze bood Bernard Hai
tink in de Spiegelzaal de Koningin de
eerste grammofoonplaat aan. die het
Concertgebouworkest onder zijn leiding
van Mahlers Eerste Symfonie gemaakt
heeft. Hierna werden aan de Koningin
voorgesteld de concertmeester Herman
Krebbers, de heer P. C Heuwekemeyer,
het orkestlid, de heer S. Tromp, mejuf
frouw Louise Wijngaarden, de componist
Hendrik Andriessen en mr. J. W. de
Jong Schouwenburg.
Enorme bloemenmanden werden na af
loop van het concert aangedragen en de
trappen naar het podium werden bedekt
met de mooiste kleuren. En toen bega
ven de vele genodigden zich naar de
foyers, waar een hapje en een koele
dronk wachtten.
Het jubileumseizoen van het Concert
gebouworkest is begonnen!
Dra. H. E. Kokee-van den Berge
Rectificatie „De Grot"
Een storende zetfout maakte gisteren
belaas de kern van het betoog van Ev.
Grolle inzake Anouilh's toneelstuk „De
Grot" onleesbaar. Het luidt correct als
En dan zit men met zo'n stuk en me
nigeen vraagt zich verbijsterd af hoe
(zoals Anouiilh doet) zo pessimis
tisch over de mens kan denken: hoe
de wereld zo kan bekijken als één
grote vuile was. Wie evenwel de moeite
neemt even de Bijbel op te slaan hoeft
niet zo verbijsterd te zijn, want in Gods
Woord wordt ons ge-openbaard dat men
niet pessimistisch genoeg dan denken
de mens maar niet optimistisch
genoeg over Gods genade. Dan verwacht
len het niet meer van de mens. ook
iet van de vrome mens.
Velen zullen door dit stuk geschokt
worden. Ik niet. Ik word alleen maar
geschokt door het feit, dat Anouüh, spre
kende over „Het Christendom" vergat
de Bijbel er op na te slaan. Zeker, dit is
wei de grote mode, maar ik wen daar
nooit aan.
Reclame op de koop toe
Lichte muziek lokvogel
Luxemburg en Veronica
De Koningin heeft gisteravond in
het Concertgebouw in Amsterdam
het galaconcert bijgewoond ter
opening van het 75ste seizoen van
het Concertgebouworkest. Diri
gent Bernard Haitink overhandigt
Hare Majesteit de eerste grammo
foonplaat van de Eerste symfonie
van Mahler, gespeeld door het
Concertgebouworkest.
jaar een ware circusoorlog ver
wacht. Nu het ministerie van sociale
zaken in het kader van de integratie
der Europese landen de grenzen
voor alle buitenlandse circussen
heeft opengezet, is er vooral door de
buitenlandse circussen getracht, zo
veel mogelijk Nederlandse gemeen
ten in hun tournee op te nemen.
De berichten over de nieuwe moge
lijkheden die Nederland biedt, bereik
ten enkele buitenlandse circussen echter
te laat. zodat zij achter het net visten,
De gemeentebesturen in Nederland wil
len namelijk wel een circusvoorstelling
gedurende enkele dagen, maar toch niet
maanden achtereen. Dat zou namelijk
het geval zijn wanneer alle aanvragen
met een speelvergunning zouden wor
den gehonoreerd.
Niettemin dreigen er toch moeilijk
heden. nu aan vier circussen, de Duitse
ondernemingen Krone en Sarrasani en
de Nederlandse circussen Boltini en Bel
li door verschillende gemeentebesturen
vergunningen zijn afgegeven. Een lo
nende tournee is niet meer mogelijk
door deze invasiè van circussen en het
staat nu al vast, dat er een enorme
concurrentieoorlog op komst is. aldus
mr. A. Spruyt, voorzitter van de Neder
landse club van circusvrienden.
Het moet niet onmogelijk worden ge-
te kunnen opnemen, zelfs vaste gebou
wen gaan huren wanneer het gemeen
tebestuur een vergunning weigert om in
de stad de tenten op te slaan, om welke
reden dan ook. Volgens mr. Spruyt zal
de sterkste, dus de kapitaalkrachtigste
onderneming deze strijd gaan winnen.
Hij voorziet evenwel ook, dat verschil
lende gemeen>3besturen nog wel eens
het gelag van deze strijd zouden kunnen
Het komende jaar kan, aldus de heer
Spruyt, bepalend zijn voor het voort
bestaan van enige circussen. In Duits
land heeft de concurrentiestrijd het af
gelopen jaar weer twee slachtoffers ge
maakt. Twee circussen met een rijk ver
leden moesten hun bedrijf opheffen.
Aannemer niet schuldig
De rechtbank te Amsterdam heeft de
directeur van een aannemingsmaatsdhap-
pij, W. C. M. R., en zijn hoofduitvoerder
W. J. C. v. d. B., vrijgesproken van de
hen ten laste gelegde schuld aan de in
storting van een deel van het dak van
het in aanbouw zijnde Hilton hotel te
Amsterdam. Bij dit ongeval in mei 1961
werden twee arbeiders licht gewond. De
kantonrechter legde de directeur en
hoofduitvoerder voor overtreding van de
veiligheidswet, door hun personeelsleden,
boeten van respectievelijk f 75 en f 37.50
op.
Zwart: 7, 8. 18, 20. 22. 23. 24, 26. 30, 40.
Wit: 29. 31, 33, 37, 38, 39, 41, 43, 46,
43, 50.
Schaak-vraag 298
In de partij Halldor JonssonO.
Kristiansson was de stand, wit: Kbl,
Dd2, Tdl en hl, Le3 en fl, Pel en
c3, pi a2, b2, d5, e4, f3, g2 en h2;
zwart: Kg8, Dd8, Ta8 en f8, Lc8 en
g7, Pb6 en f6, pi a6, b4, d6, e5, f7,
g6 en h7. Wit speelde om uit de druk
te ontsnappen: 1 Le3xb6, b4xc3 2.
Dd2-e3. Zwart bezorgde hem echter
een onprettige verrassing door 2.
Ta8-b8! 3. Lb6xd8, Tb8xb2-f 4.
Kbl-al, c3-c2! Dat is de grap; er
dreigt mat in één. 5. Pcl-b3, (Op
Kb2: volgt cdl:P+) c2xdlD+ 6.
Kalxb2, Tf8xd8 en wit kon opgeven.
Kruiswoord-puzzel
1
2
3
Z
5
r
7
8
9
10
II
12
13
U
15
16
17
18
19
20
21
22
23
2«
25
26
Hor. 2. dunne, buigzame houtreep,
7. eiland tussen Sicilië en Tunis, 8.
Spaans rijpaard, 9. vogel, 10. onder
richt, 12. dorpje onder de Drentse ge
meente Vries, 13. puntig voorwerp,
15 de gezamenlijke hoeveelheid, 17.
zuil met grafschrift, 19. water in
Friesland, 20. voegwoord (Fr.), 21.
muggenlarve, 24. tegenstelling van
oorlog, 26. gemalin van de zeegod
Aegir, 27. buitenhaven, 29. kippen
loop, 13. gemeente in Limburg, 32.
ineengedrilde vezels, 33. edel, 34.
sein.
Vert. 1. scheepstros, 2. gebod, 3.
schaker van Helena, 4. meisjesnaam,
5. land in Europa (afk.), 6. zilt
vocht. 10. tegenstelling van vroeger,
11. gemeente in Drente, 13. jongens
naam, 14. telwoord, 16. biersoort,
18. voorzetsel, 22. maand van het
jaar. 23. stap, 24. bekend Frans
schrijver, 25. schermwapen, 28. be
houdens vergissingen (afk. Lat.), 30.
vragend voornaamwoord, 31. houten
vat.
Oplossing vorige puzzel: verMO-
gend, veRGelden, kENtering, kom-
KOmmer. rooMTaart, legERtros,
verWEring, pERmanent, onderdEEl,
haNDeling, donderdAG. De zegswijze
luidt: „Morgen komt er weer een
fe f".
De volgende morgen lieten de eerste inheemsen
zich op het strand zien. Bligh zag kans enige le
vensmiddelen te ruilen, die hij met knopen en
glazen kralen betaalde. „Het is dus toch mogelijk,"
zei hij. „We zullen hier een paar dagen blijven en
zoveel mogelijk ruilen voor we zee kiezen."
„Die wilden staan mij anders lang niet aan",
zei de oude scheepstimmerman wantrouwend.
„Zij fluisteren steeds maar met elkaar, brengen
ons haast niets en willen voor dat kleine beetje
dan alleen maar spijkers aannemen...." „Daar
komt niets van in!" zei Bligh driftig. „Er wordt
geen enkele spijker uit handen gegeven. Wie weet,
hoe hard wij die nog nodig zullen hebben."
De moeizame handel leverde evenwel toch een
kleine voorraad bananen, broodvruchten en ko
kosnoten op. En de stevige grond onder de voeten,
de warmte van het vuur dat 's nachts in de grot
brandde dat alles gaf de zeelui nieuwe moed. De
angst verdween uit hun ogen, hier en daar werd al
eens gelachen en de wil tot leven was weer ont
waakt.
De volgende dag kwamen er steeds meer inheem
sen opzetten, sommigen over de rotsen, anderen
met bootjes overzee. Naarmate hun aantal groeide,
werden zij brutaler en namen een dreigender hou
ding aan. Bligh besloot dan ook, de volgende dag
weg te varen. Inmiddels waren er ook een paar
stamhoofden aanwezig, onder wie een jonge man.
die Nagiti heette en die de kapitein op het eiland
Namoeka al had leren kennen. Bligh' bood de hoof
den een paar kleine geschenken aan, met het doel
hen vriendelijk te stemmen. Zij gedroegen zich
evenwel hoogst opdringerig, wilden weten waar
het schip gebleven was en hoe de zeelui op hun
eiland waren gekomen.
Bligh gaf ontwijkende antwoorden, onderhan
delde alleen voor de ingang van zijn grot met de
stamhoofden, waar hij door zijn mannen in de rug
werd gedekt, en liet niemand binnen. Hij kocht
wat hij aan vruchten nog bemachtigen kon en ook
een paar speren; de hele bewapening van zijn be
manning bestond immers uit niet meer dan vier
korte sabels, waarvan er twee in de boot aanwezig
waren.
Geleidelijk was het strand door inheemsen over
stroomd. Het waren er inmiddels omstreeks twee
honderd. Zij raapten stenen .op die in overvloed
verspreid lagen, en sloegen die tegen elkaar
een onmiskenbaar teken van vijandige bedoelin
gen. De toestand begon meer en meer het karakter
van een belegering te krijgen.
„Dat ziet er dreigend uit. Hoe lang zou ,,dit nog
goed gaan?" zei bootsman Cole 's middags tegen
Nelson. Zij stonden voor de ingang van de grot en
hielden de kapitein in het oog, die halverwege
het strand druk gebarend met de stamhoofden on
derhandelde.
„Wie zal het zeggen?" antwoordde de gryze bo
tanicus bezorgd. „Moeten we niet een paar man
naar meneer Bligh sturen, zodat hij hulp heeft als
die kerels hem aanvallen?"
„De inheemsen zijn ongewapend," gromde oude
Purcell, „als zij die stenen maar niet in handen
hadden. Ik zal zelf maar eens gaan kijken". Hij nam
een van de korte sabels, de andere had de kapitein
in de hand en slenterde langzaam het strand op.
Op dat ogenblik keek kapitein Bligh om en riep
naar boven: „Meneer Cole, laat u de voorraden ge
leidelijk in de boot brengen. Zorg, dat het niet om
valt. Geen haast tonen. Vervolgens greep hij de
jonge Nagiti bij de arm en nam hem, in druk ge
sprek gewikkeld, mee naar de grot.
Toen Purcell, die hem tegemoet kwam, hem had
bereikt, fluisterde hij, „loop maar door naar me
neer Fryer en zeg, dat hü met de barkas vlak bij
het strand moet komen. Zodra het donker wordt,
breken wij uit en varen weg. Het wordt hier ge-
gevaarlijk
Afzonderlijk of in kleine groepjes brachten de
matrozen geleidelijk het grootste deel van de voor
raden aan boord. De inheemsen begrepen overi
gens uitstekend, wat er gebeurde; zij sloegen hun
stenen tegen elkaar en stelden zich in dichte gele
deren op het strand op. Toen Samuel met het
journaal van de kapitein onder de arm in het water
stapte, ontrukte een brutale eilander hem het boek.
Constabel Peckover, die achter Samuel liep, was
OP DE
GUNTER SACHSE
evenwel op zijn hoede. „Geef hier, jij schurk!",
snauwde hij, kreeg het boek te pakken en gaf de
inboorling een stoot, zodat hij achterover viel. Lui
der ratelden de stenen en het geluid klonk drei
gend langs de inham en kaatste tegen de hoge rot
sen terug.
De andere stamhoofden drongen op naar de ka
pitein, die voor de ingang van de grot stond en het
geschikte ogenblik afwachtte om met de laatsten
van de bemanning en de overige voorraden uit te
breken naar de boot. Wat hij van plan was, vroe
gen zij. Wilde de kapitein de nacht niet aan land
doorbrengen?"
„Nee", antwoordde Bligh. „Ik slaap altijd in de
boot. Maar morgen zullen wij verder onderhande
len en wij varen pas af als het weer gunstiger
geworden is."
De oudste van de stamhoofden, een forse man
met een dreigend gezicht, liet het masker vallen:
„Jij niet aan boord slapen? (Dan dood)."
Hij keerde Bligh de rug toe en ging terug naar
het strand, waar hij iets tegen de verzamelde in
heemsen riep. Het slaan met de stenen nam een
oorverdovend karakter aan. De inheemsen sloten
zich nog dichter aaneen.
„Lopen," schreeuwde Bligh' tegen zijn mannen.
„Volg mij. Dicht bijeen blijven." Hij sloeg zijn arm
om de schouders van het jonge stamhoofd Nagiti en
liep, hem als dekking haast gewelddadig naast
zich houdend, met grote stappen het strand op.
De andere zeelui bleven achter hem.
46
Dwars door de hagen dreigende wilden, die mei
de stenen een hels kabaal maakten, bereikten zij
de oever. Hadden we maar een paar geweren, dacht
Bligh in machteloze woede. Dan was het nooit zover
gekomen. Als een van die schurken begint stenigen
zij ons binnen een paar minuten!
Aan de waterkant bleef hij staan, maar hij liet
het jonge stamhoofd niet los. Fryer had de barkas
tot op enkele meters van het strand verhaald.
„Lopen, vlug de boot in", schreeuwde Bligh de
matrozen achter zich toe. Allen waren al aan boord
en Bligh wilde juist Nagiti dwingen met hem mee
te gaan als gijzelaar, dacht hij, dan moesten zij
maar opkomen met hun stenen!, toen het stam
hoofd zich losrukte en het strand oprende. Bligh
had de boot in een paar sprongen bereikt. Maar de
dikke kwartiermeester Norton riep „Het touw. We
moeten de vanglijn inhalen!" Hij stond al weer in
het water en ploeterde naar het strand om het touw
los te maken, waarmee de boot aan een rots was
vastgelegd.
„Hier"blijven! Kom terug!" brulde Bligh, te laat
De grove gezette man stond al ver op het strand
toen de aanval werd geopend. Van alle kanten
kwamen de stenen op hem neer en hij viel ogen
blikkelijk. Een troep wilden stortte zich op hem,
sloeg hem de hersens in en wel vijf tegelijk «be
gonnen aan zijn broek te rukken, die blijkbaar het
kostbaarste deel van de buit was. Een gruwelijke
angstschreeuw galmde over het water. Bligh staar
de verstard naar het strand. Kon hij nog helpen
mocht hij het doen? Op hetzelfde ogenblik zag hij
een paar inheemsen de vanglijn grijpen met het
doel, de boot aan land te trekken.
„Aan de riemen! schreeuwde de kapitein en
kapte met zijn sabel het touw door. „Anker op!"
Dadelijk schoot de barkas de inham uit. Tot
overmaat van ramp zat het anker vast, maar ge
lukkig brak een van de bladen af en de boot was
los. Het was geen seconde te vroeg, want nu be
gonnen de stenen op de bemanning neer te dalen.
Een kort ogenblik had de rampzalige Norton de
woede van de inheemsen op zich gericht. Nu dach
ten zij aan de vluchtende boot. smeten haastig ste
nen in hun kano's, achtervolgden de barkas en om
singelden haar.
Met verbluffende kracht en bedrevenheid slin
gerden zij de zware stenen weg en de noodlottige
projectielen ratelde op de boot neer, zodat al gauw
geen bemanningslid fneer vrij van verwondingen
was.
Het ging erop of eronder. Wel probeerden de
matrozen de in de boot neergekomen stenen terug
te gooien een ander verdedigingsmiddel hadden
zij niet maar zij misten de bekwaamheid van de
inheemsen. Onvermijdelijk zouden zij allen door
het lot van Norton worden getroffen.
„De kleren!" schreeuwde Bligh, die al bloedende
wonden aan hoofd en armen had, „gooi de over
tollige kleren in het water!" Hij hoopte dat de
hebzucht van de wilden hun aandacht van hem
en zijn bemanning zou afleiden. En terecht: toen de
kledingstukken buiten boord vlogen werd er dade
lijk fel om de buit gevochten. De barkas kon open
water bereiken en werd onder bescherming van
de invallende duisternis gelukkig onzichtbaar
De boot voer in zuidelijke koers langs de kust
van Tofoea verder. Toen de kano's van de inheem
sen uit zicht waren geraakt had kapitein Bligh
bevel gegeven de mast op te zetten. Nu blies de
krachtige oostelijke bries in het zeil en stuwde de
barkas in snelle vaart door de duisternis. Het
doffe ruisen van de branding stierf geleidelijk weg
en aan de donkere lucht kwamen de sterren tevoor-
Aan boord was het stil. Ieder was verdiept in
zijn eigen gedachten. Alleen scheeparts Ledward
had het druk met het verbinden van de talrijke
wonden. Gelukkig bleek er niemand levensgevaar
lijk getroffen te zjjn.
„Dat Norton nu moest verongelukken", verbrak
Nelson de stilte. „Zo'n tros was geen mensenleven
waard. Maar als de eerste woede van die schurken
zich op de boot had gericht waren wij allemaal
verloren geweest. Hij heeft zich voor ons opge
offerd".
„In twee opzichten", gromde de oude PurcelL
„We hebben een kleine tweehonderd pond minder
aan boord".' Hij bracht onder woorden, wat allen
dachten. Norton was de zwaarste man aan boord
van de „Bounty" geweest. Zij hadden werkelijk de
indruk dat de barkas, van zijn gewicht en de over
tollige kleren ontdaan, minder diep in het watei
lag.
Tongataboe was een van de zuidelijkste Vriend
schapseilanden. Bligh kende het. doordat hij het
met kapitein Cook had bezocht en was aanvan
kelijk van plan geweest daar proviand voor de
lange zeereis in te slaan.
„Wij kunnen daar precies hetzelfde beleven als
hier op Tofoea", antwoordde Bligh en zo luid dat
allen het konden horen voegde hij eraan toe: „Het
enige dat mij aanlokt is, jullie allemaal gezond in
Engeland te brengen en dan op de vlugste en vei
ligste manier".
„Ja. meneer, brengt u ons naar Engeland", riep
Cole en de hele bemanning viel ogenblikkelijk in.
„Ja, naar Engeland, naar Engeland".
„Weten jullie, wat dat betekent?", antwoordde
Bligh bedachtzaam. „Luister maar: de dichtsbij-
zijnde plaats, waar wij hulp kunnen verwachten,
is het eiland Timor, een van de kleine Soenda-
eilanden. Daar moet een Hollandse nederzetting
zijn, al weet ik niet precies, waar. Maar wij zijn
er zeker drieduizend zeemijlen van verwijderd
Zijn jullie bereid, het met ruim een kwart on?
brood per dag en een achtste liter water te stel
len? Bedenk je goed".
(Wordt vervolgd)
NIET de reclame in de eerste
plaats, maar de aanhoudende
lichte muziek en de mogelijkheid
om aan sprekers te ontkomen is de
aantrekkingskracht van de zender
Luxemburg en Radio Veronica", is
de conclusie van een rapport dat
het NIPO (Ned. Instituut voor de
Publieke Opinie) na een verspreid
onderzoek in dit verband publi
ceert.
Het NIPO stelde in het kader van
een omvangrijk onderzoek aangaan
de de belangstelling van radiotoestel-
bezitters voor Radio Luxemburg,
Radio Veronica en de Hilversumse
zenders bij wijze van steekproef in
2.506 gezinnen met een eigen radio
toestel (dus geen draadomroep) in
juni jl. de volgende vraag: „Luistert
u wel eens naar de programma's van
Luxemburg of Veronica en zo ja,
naar welke?"
De uitkomst was: 33 pet. luisterde
wel eens naar Luxemburg of Veronica,
25 pet uitsluitend naar Veronica en 20
pet uitsluitend naar Luxemburg: slechts
22 pet zette nooit een der reclame
zenders aan.
Neemt men de steekproef die ruim
2500 gezinnen betreft, als representa
tief voor het gemiddelde, dan kan men
dus stellen dat het maximale Veronica-
publiek met 58 pet van alle radioluis
teraars iets groter is dan dat van Radio
Luxemburg met 53 pet.
Bij nadere ondervraging bleek, dat
beide reclamezenders geprefereerd
worden als „muziekbron"
Op de vraag, waarom men naar dez»
zenders luistert antwoordden de mees
ten (39 pet): „Om de vrolijke, vlotte
muziek, de leuke muziek, de gezellige
plaatjes enz.; 24 pet van de onder
vraagden sprak van „goede muziek en
mooie platen". 5 pet ook om de recla
me: „dan blijf je op de hoogte van
nieuwtjes"; 4 pet zei: „de kinderen zet
ten die programma's aan voor teen-
agermu2iek", 9 pet sprak van „de hela
dag muziek" en „gezelligheid onder
het werk thuis", en anderen gaven als
reden op: „geen gezeur van sprekers",
er wordt niet zoveel gesproken" en
„als Hilversum geen mooie muziek
heeft (men bedoelt dan lichte muziek)
zet ik een van die zenders aan".
De reclame
Deze anwoorden bevestigen de al
eerder gebleken feiten: veel radioluis
teraars (onder wie uiteraard een groot
aantal vrouwen) hebben graag lichte
muziek. Ter verstooiing, als achter*
grondmuziek of om mee te zingen. Men
spant zich. vooral overdag, niet graag
in bij het luisteren. Het moet licht ver
teerbare kost zijn, wat er uit het appa
raat Komt.
Een belangrijker les valt te leren
uit de beantwoording van de vastge
stelde NIPO-vragen over het luiste
ren naar de reclame. Er waren vier
meningen opgesteld, waaruit men de
zijn? moest kiezen.
De eerste luidde: „Ik zet de radio
aan voor de leuke muziek, de recla
me neem ik dan op de koop toe". Hzt
bleek, dat 6 van de 10 ondervraag
den het zó zagen
Twee op de tien kozen als antwoord:
„Ik luister graag naar reclame, dan
blijf je op de hoogte wat er te koop is"
nog niet helemaal één op de tien was
het eens met: „Die reclame moest er
eigenlijk niet bij zijn, die is maar hin
derlijk", en even weinig onderschre
ven da mening: „Het kan me niet veel
schelen de reclame dringt niet eens
tot ma doör".
Tellen we dus goed na, dan ls slechts
20 pet van diegenen die regelmatig naar
de beide reclamezenders luisteren, ge
ïnteresseerd in de reclame boodschap
pen, waarom de uitzendingen ten sloite
begonnen zijn en dat zegt toch wel
iets bh de overweging of reelame in de
ether nuttig is of niet.
Er b'eek geen verschil in beoordo-
ling te bestaan tussen luisteraars die
Luxemburg of Veronica prefereren.
Duideiyk is wel, dat de oppervlak
kige muziek die goed in 't gehoor ligt
en afleiding biedt, de doorslag geeft bU
het luisteren naar reclamezenders.
Hilversum I, 402 m. 19 00 Nws 19.10 i
9.30 Lichte gram 20 00 Benedicamus l
nino: Gregoriaanse muz met comm 2(
Hilversum II, 298 m. 19.00 Paris vous
Parle, gesproken brief uit Parijs 19.05
Fragmenten uit Lucia di Lammermoor,
VPRO: 19.30 Op Zicht. NTS: 20.00 Jour
naal en wecroverzicht. VPRO: 20.20 Boek
bespreking 20.40 Muzikaal portret 21.05
Atelierbezoek: bezoek aan een beeldhou
wer 2130 De oude draaidoos 21.55 Voor
dracht 22 05—22 35 Ziek zijn. beter wor-
Het NIPO zelf formuleert het zó:
„Gewaardeerde muziek, sprekers
ontvluchten en zelfs de reclame wil
len horen zijn de luistermotieven".
Weinig nieuws
Wy tekenen hierby aan. dat dit NIPO
onderzopk in feite weinig nieuws heeft
opgeleverd. Dat er in vele gezinnen,
vooral door de huisvrouw tydens haar
huiseiyke arbeid en door opgroeiende
kinderen naar de beide reclamezenders
die in ons land zyn te ontvangen, wordt
geluisterd, was al overbekend.
Dat het moteif daarby moest zyn het
passief luisteren naar gemakkeiyke en
vroiyk* liedjes, eveneens. Daarom heeft
de Deense overheid immers zelf zulk
een pi ogramma van ononderbroken
lichte muziek voorbereid, ter compen
satie van het verbod, dat de piraten
zenders in zee heeft uitgeschakeld.
Alleen de vrij beperkte belang
stelling voor de reclame geeft te
denken en biedt een zekere richt
lijn bij de overwegingen betreffen
de commerciële exploitatie van de
communicatiemiddelen in de ether.
Programma voor morgen
(gr) 7.45 Radiokr£
t 8.00 Nws 3.15 Kna-
)lksliederen (cr) 8.30
- 9.00 V
land- en tuinbouw 12.33
Lichte ork muz 12.53 Gram of actualitei
ten 13 00 Nws 13 15 Lichte muz 13.35 Rus
sische kamermuz (gr) 14.30 Lichte orkest
muz (gr) 15.00 Jeugdconcert met comm
15.50 Bijbelvertelling v d jeugd 16 00 V d
jeugd 17.15 Vrije tijd.. J'—
licht progr 17.20 Jar
berichten 17.45 Amu» mu_
koor: Friese volksliedjes 18.30 Het Spek-
tmm. lezingen 18.45 Volksmuz (g
Hilversum I, 402 m. 19.00 Nws
ber 19.10 Meded of gram 19.15 Leger des
Heilskwartler 19.30 Radiokrant 19.50 La-
tij ns-Amerikaai
ger Festspiele
opera 21.30 Het
Avon overa i
spiele 1962: iphigénie
(verv) 23.55—24.00 Nws.
Hilversum II, 298 m. VARA: 7.00 Nws
7.10 Ochtendgym 7.20 Socialistisch strijd
lied 7.23 Lichte gram (om 7.30 Van de
voorpagina, praatje) 8.00 Nws 8.18 Lichte
gram 9.00 Gym v d vrouw 910 Kook-
pratje 9.15 Moderne muz (gr) 9.40 School
radio. VPRO: 10.00 Inzicht en uitzicht,
klaarstaan voor de medemens, lezing 10.05
Morgenwijding. VARA: 10.20 V d vrouw
11.00 Orgelspel 1130 Theaterork '.200 V h
platteland 12.05 Lichte gram (12.3012.33
Meded ten behoeve van land- en tuin
bouw) 13.00 Nws 13.15 Lichte ork muz 13.45
Gesproken portret 14.00 Kamerork: mo
derne en klass muz 15.00 Van Armenwet
naar bijstandwet. toespraak 15.10 V d
jeugd 17.00 Lichte gevar gram 17.30 Ten
toonstellingsagenda 17.35 Licht trio 17.50
Regeringsuitz: Nieuw-Guinea kroniek,
door G Chr van Eek. hoofd voorlichting
ministerie van Binnenlandse Zaken 1800
Nws en comm 13.20 Actualiteiten 18.30
VARA: 20.00 Nws 20.05 1
Kaf en koren, wekelijki
Raven in het dorp. hoor
uz 20.40
;s 20.50
Lichte
Nws.
GRAMMOFOONPLATEN-PROGRAMMA
DRAADOMROEP
...meliese Rothenberger. Lisa Otto. Jos
Traxel. Manfred Schmidt. Hanns Pi(
Orkest olv.
- Béart: Louisville Lou (Agcr). Orkest
r« Wee Hunt; Night and day (Porter).
Orkest Ray Connitf; Golden earrrings
(Young). Peggy Lee: Little girl blue
(Rodgers). André Prévin, David Rose;
Cha cha no. 4 (Agueso). Orkest Ramon
Argueso: Sambesi (Carstens). Orkest Er-
rin Halletz; Tetai
Trios Los Paraguayos: El tecolote i
Los Cuatro de Ruff: Beautiful Ohio (Bal
lard). Orkest Werner MUller
fremder Mann (Hosey). Connie
Love is a many Splendoured thii
Orkest Frank Chackstield: Kiss
(Cai
walk through the valley Ork<
Chris Barber: Te auierin v vol
Ork»st Edmundo Ros: Chemki
Clifford Brown. Max Ro
Richii
IBP i). ide
>oie>. Phill;
ile (Lax
tee (Noble)
i. Hcrold Land.
vanavond
Bounty, progr over het schip en y\
historie. NTS: 20.00 Journaal VARA: 20
20.35 Beroepenlüs
Programma voor iiondifdag
Haiprecital (gr) 7.30 V
gengebed en overwegir
Lichte gram 8.50 V d vrouw 9.35 Watei
■jggf' mm lo.oo
Mor-
ilt Elyah,
Gram 10.03 Klass
gendienst 10.45 Fragm
oratorium (gr) KRO: 11.00 V d
11.43 Geestelijke liederen Igr) 12.00 Mid
dagklok-noodklok 12 04 Meisjeskoor <gr>
12 23 V d boeren 12 35 Meded ten behoeve
van land- en tuinbouw 12.38 Pianospel
ritmische begeleiding (gr) 12.45 Act
13.15 Aqui Jamaica; impressies
raibisch gebied 13.20 Opcrette-
NCRV; 14.00 Mctropole-orkest:
14.30 Klass kamermuz 15.30
isemble 16.00 Verkenningen in
irmuz (gr) 18.45
(gr) 17.00 V d
izang iv 40 Beursberich-
i: Instrumentale bewcr-
ren en dansen uit he-
I De Nederlanden 18 05
'8.15 Sportrubriek '3 30 Lich-
iaal perspektief. lezing.
t m. AVRO: 7.00 Nws
gO Lichte gram VPRO
13.00 Nv
Sprookjes
de bijbel
Aria's uit de oper:
Jeugd 17.30 Schools
ten 17 45 Carminn-
kingen
Lichte l
te gram 18.50 Soc
8.00
8.15
De groenteman 9 15 Deutsche Messe (gr)
9.40 Morgenwijding 10.00 Arbeidsvitaminen
'"r1 1"sö v cl kleuters 11 0(1 Kookpraaijc
15.05 Lichte
5 50 Pianorecital^ kl.ass^ n
Gram v d 1 ,ov
18 15 Actualiteiten 18 20 Pianospel:
mii- ia an c .i- ""35 Gesproken
18 30
brief 18.40 Lichte
TELEVISIE
30 VJI
NTS: *20 Óo'
KRO: WSf
ties, film 19.50 Tweede
il KRO:
y-Guini
ld dot
