Mussolini in Duitsland
<zDe ^uótkol
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 15 SEPTEMBER
1
DE WERELD
25 JAAR
GELEDEN
door
G. PUCHINGER
fflïat Mussolini onder de groten dezer aarde zal rangschikken, is de beslist
heid om Italië niet met het marxisme te delenen terwijl hij het internationa
lisme aan de vernietiging prijs gaf, redde hij het Vaderland!".
Adolf Hitler
„Mein Kampf'
„Pruisendom, is geen geografisch, maar een zedelijk begrip. Mussolini is Pruis*'.
Adolf Hitler
„Mein Kampf
Studie omtrent het verleden
leert ons onze opvattingen her
zien, leert ons ontdekken dat
voor ons vaststaande gebeurte
nissen hun moeizaam ontstaan
te danken hebben aan feiten,
die wij inmiddels vergeten wa
ren. Geschiedenisstudie doet
ons vooral, tot lering van het
heden, inzien, dat veel, dat vol
gens óns natuurlijk zó gebeurd
is, tóch anders had kunnen
verlopen.
Mussolini en Hitier zijn voor
ons besef de geschiedenis inge
gaan als bondgenoten, die te
zamen de wereld hebben uitge
daagd, maar wij dienen wel te
beseffen, dat er een tijd is ge
weest, dat hun belangen tegen
over elkaar stonden.
Het is tot een bondgenootschap
gekómen, tegen veler verwachting
in, en achteraf moeten wij het
moment in de geschiedenis terug
zoeken, dat dit bondgenootschap
een vaste gestalte kreeg.
Dat geschiedde vooral in sep
tember 1937, toen Mussolini een
officieel bezoek bracht aan Duits
land, waarbij hij in opdracht van
Hitler met de eer van een vorste
lijk staatshoofd ontvangen werd.
Sindsdien hebben beide landen
steeds meer een gemeenschappe
lijke politiek gevoerd, en deze po
litiek ontwikkelde zich al heel
snel tot agressie, die uiteindelijk
het ongeluk bracht over beide
landen en over geheel Oost-Euro
pa, dat na de Tweede Wereldoor
log binnen de invloedssfeer zou
komen van Rusland, de door bei
de dictators meest gehate mogend-
Hitier in Venetië
Het persoonlijk contact tussen
Mussolini en Hitler is aanvanke
lijk niet gelukkig geweest.
In juni 1934 hadden beide dic
tators elkaar in Venetië ontmoet.
De afloop was voor beide kanten
een teleurstelling geworden. Beide
volksleiders hadden met elkaar
gemeen de wil om tot herziening
der vredesverdragen te komen;
beiden leefden ook op zeer ge
spannen voet met de democrati
sche instellingen van West-Euro-
1 pa, maar geografisch en politiek
werden ze gescheiden door Oos-
Itenrijk.
Hitier koesterde ook blijkens
zijn boek „Mein Kampf" in
zijn hart bewondering voor de
reeds tien jaar aan het bewind
zijnde Mussolini. Maar Mussolini
had in Venetië weinig op met de
vreemde, magere, in een slordi
ge regenjas geklede, Duitse dic
tator, die steeds aan het woord
was. Mussolini liet niet na blijk
te geven van zijn antipathie, en
Hitier vertrok sneller dan was
vastgesteld. Algemeen werd be
kend, dat het bezoek van Hitier
aan Italië mislukt was.
Twee weken later vond de
Röhmputsch plaats; weer een
maand later werd Dollfusz door
Duitse Hitlerslaven vermoord,
terwijl de echtgenote van de Oos
tenrijkse kanselier bij het gezin
van Mussolini te gast was. Even
scheen het alsof Duitse en Ita
liaanse troepen elkaar in Oosten
rijk zouden bestrijden, maar Hit-
Ier trok zich spijtig terug; Mus
solini handhaafde door troepen
zendingen de onafhankelijkheid
van Oostenrijk, en deed Hitier
voor het aangezicht van de we
reld een zwaar moreel verlies lij-
Naar een bond
genootschap
Maar hoeveel was er sinds 1934
veranderd!
De halfslachtige Pierre Laval
werd opvolger van Louis Barthou
als Frans minister van buiten-
.andse zaken, en deze stond Mus-
tolini toe in Afrika zijn gang te
gaan: Mussolini ging zijn gang
tegenover Abessinië,. en de Vol
kenbond greep niét in; Abessinië
werd veroverd, en in die zelfde
periode bezette Hitier het Rijn
land; het verdrag van Locarno
werd door Hitier opgezegd, en in
mei 1937 leefde Mussolini in open
lijk conflict met Groot-Britannië:
toen koning George VI in de
Westminster gekroond werd
mochten de Italiaanse journalis
ten niet eens een verslag van de
kroningsplechtigheid in de Itali
aanse kranten plaatsen.
Hitler won aan moreel gezag:
Mussolini had een nieuw koloni
aal imperium gesticht; Rusland
was lid van de Volkenbond ge
worden; Frankrijk en Engeland
hadden de handen vol om een
nieuwe wereldoorlog tc voorko
men. als gevolg van dc legers
die elkaar in Spanje bevochten.
In één zijner luidruchtige rede
voeringen in Milaan, op 1 novem
ber 1936 gebruikte Mussolini op
de Piazza del Duome voor het
woord a s, toen hij sprak:
..In dc laatste tijd is een groot
land ik bedoel daarmee Duits
land erg populair geworden bij
het Italiaanse volk. In de be
sprekingen tc Berlijn zijn de
twee landen het eens geworden
over verschillende belangrijke
kwesties. De getekende overeen
komsten vormen geen barrière,
maar eerder een as. waarom
heem alle Europese staten, die
de vrede wensen, zich kunnen
groeperen".
Het is merkwaardig hoe de
Duitse pers deze uitspraak aan
greep, om aan de wereld, en ook
aan Italië zelf. te suggereren, dat
er sprake was van een bondge
nootschap tussen Duitsland en
Italië. Zelden is een politicus zó
zichtbaar door een vreemde
staat een weg opgedreven die
aanvankelijk de zijne niet was. als
Mussolini door Hitier. W[
krachtsbetoon scheen bij de pr
werkelijkheid
zijn innerlijke on-
Mussolini door Hitler. Wat
krachtsbetoon scl
lende Duce was
zekerheid te verbergen.
Mussolini werd al spoedig naar
Duitsland genodigd voor een be
was, dan waarop men gehoopt
had.
Göbbels sprak het openings
woord: „Duce van het Fascis
tisch Italië, mein Führer! Ik
meld: op het Maifeld in het
Olympiadestadion te Berlijn zijn
een millioen mensen bijeenge
komen voor de historische massa
betoging van de nationaal-so-
cialistische beweging, en in de
omgeving zijn nog 2.000.000 men
sen, terwijl in Duitsland en Ita
lië nog 100.000.000 mensen naar
de radio luisteren."
Hitier begroette zijn gast met
de merkwaardige woorden: „Wat
ons ailpn op dit ogenblik het
meest ontroert, is de grote
vreugde, in ons midden als gast
één
die
die zelf geschiedenis
zoek, maar het zou bijna een jaar
duren, aleer hij er toe besluiten
kon.
Eindelijk, begin september 1937
vond de bevestiging plaats van de
reeds lang voorziene gebeurtenis:
Mussolini zou Duitsland bezoe
ken, hij zou de Duitse manoeu
vres meemaken, en zijn intocht
houden in München en Berlijn.
Zijn ontvangst zou gelijk staan
met die van een staatshoofd. De
Italiaanse „Messaggero" wees
bij voorbaat op het gewicht van
deze ontmoeting, want „deze ont
moeting zal immers beslissend
zijn voor de vrede en het even
wicht in Europa".
De meeste West-Europese poli
tici zagen dit bezoek als een
voorbijgaande gebeurtenis. Men
was ondanks een zeker gevoel
van onbehagen tamelijk gerust:
de positie van Oostenrijk meen
de men geregeld; er zou geen ver
drag tussen beide mogendheden
worden getekend, en het geheel
maakte de indruk van een on
voorbereide ontmoeting tussen
Hitler en Mussolini.
Op 25 september 1937 publiceer
de de „Frankische Tageszeitung"
een interview met Mussolini,
waarin deze vlak voor zijn ver
trek naar Duitsland verklaarde:
„Mijn bezoek is een noodzake
lijke demonstratie voor de ge
meenschappelijke politiek van
een sterke vrede. Wij wensen, dat
dit bezoek zal worden gewaar
deerd als een symbool van het
feit, dat Duitsland en Italië één
opvatting over de organisatie van
een duurzame vrede hebben, wel
ke geen compromissen kent; van
een vrede, welke het grote fat
soenlijke deel der mensheid ver
oorlooft in veilige rust te werken
en te produceren, zonder dat zij
vrees behoeven te koesteren, dat
niet alleen het resultaat van de
arbeid, doch ook de grondslagen
van ieder bestaan onverwacht
door onverantwoordelijke en mis
dadige elementen kunnen worden
vernietigd.
Duitsland en Italië zullen nim
mer de speelbal worden van een
georganiseerd piratendom. Mijn
bezoek aan "Duitsland is een zicht
baar teken van de hartelijke
vriendschap tussen twee grote
cultuurvolken, die elkander on
voorwaardelijk vertrouwen".
Naar München
Bij zijn bezoek aan Duitsland in
september 1937 bracht Mussolini I
i (met Ciano) ook enige tijd doorl
op het landhuis t an Göring „Ka-1
rinlial", 35 km van Berlijn.
Naar Berlijn
Maandagavond vroeg, 27 sep
tember 1937, vond de intocht van
de Duce in Berlijn plaats. De
ontvangst te München
de intocht
opmerkte: „Ondanks alle
dat zullen wij nooit vergeten!
En dit is het punt, waarbij het
bestaan van een noodzakelijk sa
mengaan tussen het nationaal-so-
cialistisch Duitsland en het fas
cistisch Italië voor het eerst dui
delijk aan het licht trad."
Hoewel zijn woonden in het al
gemeen van veel vrede gewaag
den, merkten de journalisten op
dat Mussolini ook déze zin uit
sprak: „Als men niet horen wil,
dan moet de dolk ten slotte het
werk overnemen."
Afscheid
Woensdagmiddag om 4 uur
vertrok Mussolini weer uit Ber
lijn, na nog een krans te hebben
gelegd op Unter den Linden. Er
waren nog slotparades, maar tot
gerustheid van Oostenrijk, Enge
land en Frankrijk werd er geen
verdrag gesloten. Er waren
slechts betogingen en grote
rensturmbannführer derv
ke waardigheid hem onlangs saai_
^r^=VT4rlrend' tr3d fnaarn VOrtn Uni 'te Berlijn sloeg alle verwach-
om de Italiaanse gast welkom te tingen. De intocht over een af
lieten. De Gestapo had slechts stand van 15 kilometer was een
een beperkt aantal journalisten zegetocht zoals zelden iemand in
i°£uh?] perron Ult vei" Berlijn heeft gehad. Het Alge-
ligheidsoverwegingen. meen Handelsblad schreef dins-
Direct begon de zegetocht door dagmorgen 28 september over de- Führer een diepe indruk cu «u
de stad, op weg naar het Prinz ze intocht: „En die ontzaglijke onuitwisbare herinnering meege-
Karl Palais, waar Mussolini als menigte nu heeft Mussolini een nomen. De Italiaans-Duitse
een vorst, zou vertoeven. Naast honderdvoudig „Duce!" niet toe- vriendschap, welke in de poli-
Hitler gezeten, aanschouwde Mus- gejubeld, maar toegebruld met tiek der as Rome-Berlijn is beze-
solini een enthousiast München, een zó met alle beschrijving spot- geld, is dezer dagen doorgedron-
dat zich verheugde over zijn tende geestdrift, dat men nu wer- m J
komst. In de volgauto's hadden kelijk eens de impressie had, dat
vooraanstaande Nazi-leiders alle helsche geesten waren los-
naast de Italiaanse gasten plaats gebroken,
genomen: Ciano, Göbbels naast Wij kunnen
Alfieri, Himmler naast Starace. herinneren in onze verslag'gevers-
München was als ontvangststad loopbaan ooit tevoren iets derge-
gekozen, omdat men in Mussolini lijks op het gebied van volksuit-
allereerst de Italiaanse nationaal- barstingen te hebben beleefd,
socialistische partijleider begroet- Men kon ditmaal ook niet zeg-
te, en München was voor de Na- gen, dat het goede regie was,
zi's „de stad van de beweging", zooiets laat zich niet comman-
Mussolini wachtte inmiddels deeren."
een vermoeiende dag: om half Het meest opvallende eerbe-
elf was hij in zijn paleis gearri- wijs was dat Mussolini mocht lo-
veerd, maar reeds om 11.15 uur geren in het oude paleis van pre-
die morgen kwam Hess de Ita- s'dent Von Hindenburg, en dat
liaanse gast halen om een bezoek die avond vanaf 6.30 uur de stan-
te brengen aan Hitler, die aan de daard van Mussolini van Von
Prinz-Regentplatz resideerde. Om Hindenburgs paleis wapperde.
12.45 's middags volgde een geza- Het was duidelijk dat Mussolini hier slechts sprake
menlijke kranslegging
Musso- den tegen het Communisme,
jg ~v Donderdagavond 6.30 uur werd
Mussolini weer te Rome inge
haald. Op het balcon van het Pa
lazzo Venezia sprak hij die
avond: „Ik heb van Duitsland en
mijn gesprekken met de
gen tot in de harten der beide
naties, én zij zal daarin blijven.
De doeleinden dezer vriendschap
zijn nieuwe solidariteit tussen de
waarlijk niet beide revoluties, de wedergeboor
te van Europa en de vrede tus
sen de volken, die deze namen
waardig zijn."
Ciano memoreerde in zijn dag
boek de grootse begroeting die
Mussolini ook in Rome ten deel
viel, nog wel met lauwerkransen
en erebogen. Nuchter tekende
Ciano aan: ..Deze symbolen die
nen te worden bewaard voor
overwinnaar» in een oorlog
niet voor iemand die terug komt
van een visite per trein."
Nóg was Wenen gerust, nóg
hoopten Londen en Parijs dat
-n de ere- a,ls k°n'nB was ingehaald
tempels der nazi's aan de Kön:g- slechts enkelen vroegen zich af ]aas hadden de eenvoudige mid-
platz. Daarna vond een lunch ^oe de 3!?U1S vertoevende koning delen die Hitler had toegepast
plaats in het Führerhaus, Vervol- van Italië onder deze ontvangst doel getroffen* Mussolini was
gens was er een receptie, waarna zoy zUn-
om 3 uur een parade werd aan- Opmerkelijk was tevens dat
geboden het Corps Diplomatique geen uit-
Later in de middag bezochten nodi8'"8 had ontvangen de ont-
r, „ii„ gastheer het vangst van Mussolmi mee te ma-
Kunst" ken' uitgezonderd de Oostenrijk-
.ondgang en
grote thee plaats voor
Die dn o 'wend hitler rfon m„c Bie avond vond een galadiner
soSS bèn'oem? VjSSjSZ J»"*;
Mussolini t .JH
„Haus der Deutschen
Aan het einde van de rondgang %e en tae nonSaarse
vond een grote thee I™? de vertegenwoordiger
Duitse kunstenaars.
Hongaarse gezant.
1 kanselier
incidentele ontmoeting,
laas hadden di
delen die Hitl
doel getroffen: Mussolini"
diep onder de indruk gekomen
van de Duitse militaire macht
en glorie
Het is beslist geen aangename
taak om thans, vijf en twintig
Fran- jaren later, ons de praal en snoe
verij in woorden te herinneren
van de beide dictators, en het
moment te gedenken waarop zij
vreugde
Uduie ucweging Kenae m de oor- j ,-.,de4 ho?fdstad zouden tegemoet gaan. Maar
konde stond over HiUer gesch?e- deS Vs haïï?llJkr, kUwn»e.n het verl««" werkelijk wil tra
ven: ..dat Hitw verwelkomen. De Duitse Natie ten te zien zoals het is geweest.
- - heeft geen keuze: hij zal ook
den gemalen schepper de minder verheven hoofdstukken
hebben te bezien, aangezien deze
schap van zijn minister
tenlandse zaken Ciano. zijn mi
nister van propaganda Alfieri,
zijn partijsecretaris Starace, zijn
particulier secretaris Sebastian!
en bovendien nog een gevolg van
vijftig personen, om klokslag 12.20
per trein uit Rome.
De volledige Duitse legatie te
Rome was r.an het station aan
wezig. benevens de Oostenrijkse
gezant Berger-Waldenegg, de
Hongaarse gezant Villanl en de
ambassadeur van Franco: Gar
cia Conde. Maarschalk Badoglio
was reeds vooruit gereisd, en
vertoefde bij de Duitse legerma-
noeuvres.
Te Florence en Bologna stopte
de trein: Mussolini liet zich daar
toejuichen door zijn Zwarthem
's Nachts reed de trein verder.
Om 7.05, de volgende morgen,
werd gestopt tc Innsbruck in Oos
tenrijk, waar Mussolini namens
het Oostenrijkse kabinet werd be
groet door itaatssecretaris Skutl.
Om 8.45 stopte de trein op
nieuw te Kiefersfelden, aan de
Duits-Oostenrijkse grens. Hier
werd de Duce plechtig in Duits
land verwelkomd door een dele
gatie van de Führer, bestaande uit
Rudolf Hess, minister Frank, ge
neraal List, en gezant Von Bü
low-Schwante. Vanaf dit grenssta
tion tot aan München stonden
14.000 Nazi's langs de spoorweg
™£r.Ji'd«iv''ïkh3 SS?T„' ?"lelUk
geloof in nieuwe grootheid heeft "SS h"t Fascist?!™ Italië
IS® bShMder SdeïertE5??Sï^rdie8uir Muss'lini «ntwoordde onder minstens" nvtêP mtk>Vd"Tebbe*n
Europese cul- meer met de woorden: „Sedert gehad op het lot der wereld als
- S fcM*T.3S?rSl^?*3ï: ik de Duitse grond betrad heb ik laden en gebeurtenissen waaruit
overal de geestelijke atmosfeer de betere eigenschappen der
van een groot, met ons bevriend mensen blijken.
ging heeft hij Italië in de
van strijd zijn volledige steun
vriendschap geschonken." Volk. van" het Duitsland in net Het was in september 1937 te-
t ïa\»°p« T'aS a generaal bruine hemd. van het Duitsland vens honderdvijftig jaar geleden
Ludendorff niet aanwezig was in van Adolf Hitler, rondom mij ge- dat de Verenigde Staten van Ame-
Munchen. en dat terwijl de doden voeldrika hun grondwet kregen. Ter
van de eerste Nazi-putsch werden De volgende dag bracht het gelegenheid van deze herdenking
geeerd aan welke Putsch ook Lu- gezelschap een bezoek aan Go- sprak President Roosevelt een re-
dendorff had deelgenomen. rings landhuis „Karinhal", 35
km van Berlijn. Het was vrij-
Naar Krupp wel de enige keer dat gastheren
r en gasten elkaar ongedwongen
De volgende dag reden beide konden spreken,
dictators, een ieder in eigtm trein. Die dinsdagavond vond een
naar de manoeuvres in Mecklen- grootse betoging r'
burg. De organisatie van het le- Maifeld te Berlijn,
verzorgd. Zondag- ni in de Duitse taal zou spreken.
dc bekende grootse
de uit, waarin hij ernstig waar
schuwde tegen de „toenemende
bedreiging der dictatuur." Hij
deed dat onder meer met de
■voorden: „Het bekende en zicht-
bare gevaar in een oorlog te wor-
plaats op het den verwikkeld, zien wij vol ver-
Mussoli- trouwen onder de ogen; wat dat
morgen kwamen beide treii BSflR
gelijkertijd aan op het stationne- volksparade,zoals dé" Nazi'
tje van Lalendorf in Mecklen- vaak organiseerden, maar waar-
burg. Van Duitse zijde werden dc voor Mussolini bijzonder gevoe-
manoeuvres bijgewoond door Gö- lig was. De enige tegenslag was
ring, Von Blomberg. Von Fritsch dat het die avond ontzettend re
en admiraal Von Rader; van Ita- gende. waardoor er minder op-
liaanse zijde waren er maar- gewektheid bij de tienduizenden
schalk Badoglio, generaal Paria-
ni, admiraal Cavagnari en vlie-
gergeneraal Valle. De maandag
morgen daarop werd plots een
bezoek gebracht aan de Kruppfa-
brieken te Essen. Mussolini,
Hitier, Ciano. Alfieri. Starace,
Göbbels. Von Neurath, Hess, At-
betreft kent uw regering
nirig, en gij kent de hare, maar
er is vooruitziendheid, verstand
en geduld nodig om de geraffi
neerde aanval af te slaan, die de
toenemende dictatuur doet op het
moreel ener democratie!"
Déze woorden hebben gelukkig
géén snoeverij bevat!
'^Vakantie op do
lijk dat de Duitsers aan hun gas- ^"gebracht over een vakantie-
ten wilden tonen dat zij een mi- reisje per schip, langs de Rijn
itaire mogendhei van belang tot Rudesheim. Wij poogden
geworden waren. Ciano schreef toen de lezer een beeld te géven
dc mogelijkheden, die
zijn dagboek dat hij de
Zaterdagmorgen 25 septembei
om precies 10 uur kondigde ge
schutvuur de aankomst van Mus
solini te München aan: de mu
ziek speelde Mussolini's lieve
lingsmars: de Hymne van Rome:
Hitier begroeHe zijn gast met
een stevige handdruk, en ook de
Duitse minister van buitenland
se zaken Von Neurath, ditmaal
gekleed in de uniform van Eh-
Dlik indrukwekkend vond,
is bekend dat Mussolini eveneens
geïmponeerd was door deze fa
brieken. De Essener National
Zeitung, de krant van Göring, Het was zeker onze bedoeling
schreef die dag: ...*et leger is niet één ondernemer te bevoor-
er voor de oorlog, en, men moet delen boven de andere, die deze
daaraan toevoegen, de oorlog, Rijnreizen per schip, evenals hij,
aangezien die onvermijdelijk is. al vele jaren -- en met succes
de politiek." organiseren.
spijt toch een bevoordeling in
is gezien en om die schijn weg
le nemen, noemen wij hier de na
men van enkele organisaties, die,
evenals de Rederij Ketel N.V. te
Zutphen, met ervaring en vak-
-nschap de vakantiegangers van
reis over de Rijn laten genie
ten. Dat zijn dan onder meer:
N.V. Rijland, Molenstraat 61, Den
Haag; Watertransport, Een-
drachtsweg 54. Rotterdam: The
Rhine Cruises Company, Straat
weg 34, Rotterdam; Passagiers-
dienst Michiel. Woudrichem;
om niet de indruk te wekken,
dat w\j alleen aan ons zelf hebben
gedacht, worden deze veertiendaagse
kanttekeningen gewijzigd in een halve
open pagina, die geheel gevuld zal
zijn met jouw werk annonceerde
Hans Kreuzen verleden week na
mens de ruimteredaktie in de ge
bruiksaanwijzing voor 52 ruimtes.
Vandaag laten we de eerste proefbal
lon op in een ruimte, di» dus de onze
niet meer is, al zullen we wel het
touwtje ervan in handen houden, nog
al soepel overigens. We hopen er
velen in te kunnen en weinigen uit te hoeven lichten, zodat de postwissels de
deur Y.ï* 9aan vliegen. Begrijp (en waardeer!) dat wijzelf van dit laatste de
financiële dupe zijn, maar dat hebben wij er voor over. Want „centen voor
talenten" (zoals Cees van Dop op de redaktievergadering met de stem van een
socialistische vakbondsleider uitriep). Vurig wensend, dat er weinig naar de
p-ruimte-bak (zijnde een onbegrijpelijke vondste van Arie Gelderblom, die er
prullebak mee schijnt te bedoelenhoeft te verhuizen, laten we proefballon num-
mer een los met een verhaal van Tjit Reinsma uit Den Haag. We weten alleen
dat hij een Fries is. En dat hij de primeur van deze rubriek krijgt met:
Ontevreden dwaalde hij door de stad, grijsblauwe huizenzee rondom. HU werd aan
getrokken door de onmetelyk grote stad. maar was hy er eenmaal, dan stiet zU hem af.
Gruwelyk vond hy de mensenmassa. Hier kregen destUds zyn denkbeelden over de
enkeling gestalte. De stad fascineerde hem op een afstand en bracht hem ideeën; zU
had de kiem van zijn denken ontwikkeld. Als blyk van waardering daarvoor bracht hij
haar by tyd en wyle een bezoek. Ook deze dag liep hy zonder doel. In elke stad zUn
er van die straten, pleinen, waarvan men zich afvraagt: waarom? Hy naderde langzaam
een halfcirkelvormig plein, dat slechts een onderdeel van de hele straatlengte vormde.
Er kwam aan geen enkele kant enige andere straat op uit. Natuurlijk was er nooit
enig voertuig geweest; daarvoor was het te zinloos en te halfcirkelvormig. Het trottoir
boog braaf mee met de huizenry. Had er wel eens ooit iemand daarover gelopen? Zelf
was hy er nooit geweest. Nu evenwel beving hem het dwaze verlangen, de huizenrU te
volgen. Peinzend liep hij daar, denkend aan het vreemde, toen hU tot zijn grote verwonde
ring een smalle sleuf tussen twee huizen zag. Tussen het grUs van de gebouwen was
het hem nooit opgevallen. Zonder een ogenblik te aarzelen betrad hy het paadje. Aan-
vankelyk voerde hy tussen burgerschuttingen en bloem- en grastuinen door. Dan echter
bleef hy plotseling staan. Hier, in deze stad, trof hem iets geheel nieuws, hoewel hU er
reeds decennia woonde. Daar was, geheel door de huizen omsloten, een groen woud:
dikke romantische schilderijenbomen verhieven zich moeiteloos ondanks hun zwaarte.
Er was geen pad meer, er was ook geen geluid meer. Toch lag het leven slechts honderd
meter achter hem. Hier tussen de steenheid van de huizen vond hU zichzelf. Ofschoon
het bosje geheel verwilderd, vol brandnetels en zeer klein was en hoewel de schut
tingen naby waren, vond hy lüex de lusthof, waar hH onbewust alüjd naar
verlangd had. En in deze hof gevoelde hy zich een god. Door de groen-
heid om zich heen begreep hy. Eeuwigheid. geloof, er waren geen
2 k0sn ^stelsels weerleggen, hU was alles overtreffend.
Mijmerend stond hU daar, terwyl de hemel donkerde. Deze hof kon niet bestaan over
woog hü opeens. Er was in het geheel geen plaats voor. Bovendien, zou niemand ander»
hem ontdekt hebben? Hy raakte, verlegen om zijn twyfel, een biad aan. Het was er.
Vergeetachtig stak hy het in zyn zak. Nog toefde hij; toen werd hem het verlangen, te
w was,i s- er ,was' te machtig. Met tegenzin, toch, liep hU even later op
het fileintje en kwam niet zo lang daarna thuis. Hoewel hij het blad zorgvuldig bewaard
had, kon hy de lusthof later nimmermeer terugvinden.
TJIT REINSMA
je groet niet meer
met je ogen
dit is zo triest
dit is niet meer te zeggen
ik zal niet denken
DIDEGRO
de avond ruikt naar
het geluid van je glimlach
do avond glimlacht
volgens jouw recept
kom binnen avond
en doe je wolken uit
neen, do dag is voorbij
je hoef. niet bang te zijn
ERICH ROMEIN
ER UIT GELICHT
den, maar HR
niet. Zou Toon Her
mans misschien iets
voor gedachtenkringel
voelen?
E. K. (Rotterdam).
Losse kreten, zonder
enig verband. In een
bui moeizaam neerge-
Wll. S. (Schevenin-
gen). Met de inhoud
zijn we het (helemaal)
eens, minder met de
vorm. Die is namelijk
aan de belegen kant.
J. P. B. (Apeldoorn).
Jouw eerlijke roman
tiek is de onze niet
Wat de rest betreft:
wat zou je zeggen van
.gezocht?" Houd het
allemaal eens wat ge-
R. de V. (Vlaardin-
gen). Als jouw moe
der dit wist
G. van 't H. (Rotter
dam). Laat het eens
op muziek zetten.
L. B. (Den Haag).
Het neusje van de
walm
nu staat de wereld
op ijsdunne poten
wortel te schieten
bronzen hijgogen
vangen aan
de horizon
van i'ren en eeuwen
zij laten zich niet
in met ogen
nit over de horizon
daarom tuimelen
de morgenruiters
en staat de wereld
weerbarstig
wortel te schieten.
Proefballon verschijnt elke veertien dagen In het zondagsblad,
■oor Iedere geaccepteerde Inzending Is ar een postwissel.
Een oneindige mensenmassa We gingen op de invitatie van
jubelde de beide dictators op hun één hunner om zo'n reis mee te
tocht door Essen toe, al werd de- maken in, om onze voorlichtende
tekeningen, gedichtenverhalen, commentaren
er hebt naar de redaktle ftnlmte voor onsvan
deze krant.
