Toch een Duitse kliniek in het Gooi ZONDAGSBLAD Hel waterwereldwonder van de NIAGARA ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1962 Niemwe Lei else Cbraramt ^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ Velen wachten I met spanning I op beslissing I van Gedep. Staten Nu de vakanties voor de meesten achter de rug zgn en ook in Huizen het normale leven zjjn rechten herneemt, begint men zich daar met meer klem af te vragen, hoe lang het nog duren zal alvorens de brandende kwestie van het fraaie, 22 h.a. grote landgoed ,,De Limiten", gelegen op de grens van Naarden, is opgelost. Wordt er straks inderdaad een Duitse kliniek voor Duitse zakenlieden, die lijden aan de z.g.n. managerziekte, op gevestigd, zoals 18 januari jl. de gemeenteraad met 10 tegen 7 stem men goed vond? Of zullen binnenkort Gedep. Staten van Noord-Holland met een krachtig „neen" dat toch verhinderen? ingediend. En die. zo zegt men in- Huizen, ongetwijfeld de schaal in de andere richting zouden heb ben doen doorslaan, als de burge meester. mr. P. van Driel, maar niet zo'n groot overwicht op di verse raadsleden had gehad. Door zijn overwicht werden al die be zwaren, zoals aantasting van het natuurschoon, het ontstaan van lintbebouwing. '<t negeren van ser vituten, verontreiniging van het water, venstoring van een rustige beweiding en het feit dat juist een Duitse combinatie in het geding is, onder de tafel geveegd en het algemene uitbreidingsplan der ge meente van 1953 bij de Duitse plannen aangepast. Hierdoor werd het mogelijk, naast het kapitale landhuis enkele dienstgebouwen te laten verrijzen, alsmede een vier tal villa's voor personeel aan de oprijlaan, die de verbinding vormt tussen de openbare weg, in casu de Naarderstraat, en het landhuis. ONRUST TE HUIZEN HERLEEFT der". Gelet evenwel op de erva ringen. die men in 1940-1945 heeft opgedaan, nemen velen dat alles slechts met een korreltje zout. Het heet, dat die Duitse combi natie reeds in een der Westduitse steden een inrichting met enkele honderden bedden exploiteert en dat die al dermate bezet zijn, dat één of meer dependances in Nederland als uiterst welkom worden beschouwd. Bezwa ren Waarom? Wanneer men nu de vraag stelt, waaróm burgemeester Van Driel zoveel heftige discussies trotseerde, die de 7 tegenstem mende raadsleden (3 V.V.D., 3 C.H.U. en 1 A.R.P.) uitlokten, verneemt men alom, dat hij zijn gemeente een groter aanzien met zulk een kliniek denkt te geven. Maar, zo redeneert men, als het enige landgoed in onze gemeente dat wel tot de mooiste van Nederland behoort dan toch moet worden aangetast, was er dan geen Nederlandse combina tie te vinden, die er belang stelling voor had? En men klaagt er verder over. dat in deze zaak zoveel geheimzinnigheid werd be tracht. Nog niet lang geleden was de heer W. B. van Doorninck, die te Amsterdam de belangen van een grote Franse automobielfa briek vertegenwoordigde, eigenaar van „De Limiten". Reeds enke le jaren geleden wilde hij eraf. Naar verluidt vroeg hij er circa een half miljoen voor. en was er een vakvereniging, die er interes se voor toonde, teneinde aan haar aangrenzende vakantie-oord uit breiding te kunnen geven. Doch de koop kon niet doorgaan, daar, zo zegt men. krachtens het gemeen telijke uitbreidingsplan Het toegangshek van de oprijlaan, dat de naam van het landgoed niet meer vermeldt. Langs deze 'aan zullen volgens de plannen een viertal villa's verrijzen voor Duit se artsen en ander personeel. schap voor ogen was het dus nog al logisch, dat zich niet zo gauw een nieuwe Nederlandse gegadig de meldde. Toen echter die Duitse combi natie opdook, was de zaak zó in kannen en kruiken. Dat nu vindt men nogal vreemd, om niet te zeggen ergerlijk. Men weet wel, dat wanneer een Belg, of een Fransman, of welke buitenlander ook in Nederland van een parti culier een stuk grond of een land goed wil kopen, niemand dat ver hinderen kan. In het Noordlim burgse Bergen, waar tientallen welgestelde Duitsers uit het Roer gebied een lapje bouwterrein kochten, om er een prachtige bungalow op te laten zetten waar in men nu zijn vakantie en week ends komt doorbrengen, kan men ervan meepraten. Maar dat het gemeentebestuur van Huizen voor een Duitse combinatie het be staande uitbreidingsplan zo maar herziet zit velen zo hoog, dat men er thans opnieuw onrustig van wordt. men er veertig en dan komen er ook wel bordjes met als opschrift „Ruhe, u nadert het Gooi" Merkwaardig is ook. dat men over die Duitse combinatie zoveel tegenstrijdigs vernemen kan. Vol gens mededelingen van de burge meester in de raad is de Duit se arts, die als koper optrad, iemand van uitstekende reputa tie. Als anti-nazi bewees hij ons land destijds goede diensten, hij is erg op ons land gesteld en wil zich graag hier vestigen. Daar om juist kocht hij het landgoed. Hadden wij ons uitbreidingsplan niet gewijzigd, dan zou de nieu we eigenaar het hele terrein hebben kunnen volbouwen. Thans werd de bebouwing aan banden gelegd, daar ze tot een kleine strook beperkt moet blijven... Het was op grond van deze ar gumenten. dat de burgemeester er in slaagde, de meerderheid van de raad achter zich te krijgen, ofschoon aanvankelijk niemapd buiten b. en w. iets voelde voor wijziging van het uitbreidingsplan van 1953. Daar kwam nog bij. dat volgens een der raadsleden die Duitse arts tegen hem had verklaard, dat hij echt niet al leen voor Duitse patiënten zijn „Kurort" in Huizen zou openstel len doch evengoed voor „Hollan- het Gooi gebonden zijn, te wc De woonruimteverordening en ae industrieverordening, die in de z.g. Gooicommissic werden opge steld, dienen om in die richting te werken. Maar wat het ge meentebestuur in januari besloot, gaat precies daar tegenin Als er iets niet economisch aan het Gooi Ïebonden is, is het toch wel zo'n luitse kliniek'! Waarom, zo vragen weer an deren. wordt zo'n Duitse dokter, als hij werkelijk zo op Nederland gesteld is, geen Nederlander? Hij kan toch pogingen aanwenden om- zich te laten naturaliseren? Te meer, daar hij zijn zeven kinde ren graag een Nederlandse opvoe ding schijnt te willen geven. Met dat al wensen dc tegen standers van het gcmeentebesluit te blijven doorvechten. Men moet cr niet aan denken dat er straks jaarlijks zo'n 700 door de mana gerziekte geplaagde Duitse zaken lieden verpleegd zullen worden in „Het Gooi, wo es so herrlich ru- hig ist", gelijk al in de regiona le pers verkondigd werd. Men herinnert aan het gemar chandeer met het Limburgse land goed „De Hamert", aan Zana- voort en andere badplaatsen, waar het „Zimmer zu vermieten" schering en inslag is en voor Ne derlandse gezinnen die kamers onbetaalbaar zijn geworden. In het Gooi bleef men tot dusver voor die vloedgolf gespaard. Doch om dan van overheidswege nog medewerking te verlenen aan een Duitse penetratie van blijvende aard acht men in hoge mate misplaatst. Wat heeft de heer Van Door ninck er zelf van te zeggen? Weinig of niets! Toen hij de zaak verkocht, zo zei hij, wist hij allerminst dat „De Limiten" in Duitse handen overging. „Er zat immers een makelaar tussen..." Bordje Vandaar, dat op de geen effect sorterende bezwaarschriften van de raad nieuwe zijn gevolgd aan Gedeputeerden van Noord-Hol land. Daartoe wendden zich on geveer dertig vooraanstaande in gezetenen tot de Amsterdamse ad vocaat mr. F. Ie Coultre des tijds zelf raadslid van Naarden om onder de aandacht van genoemd college te brengen, dat hier geen zelfstandige Duitse arts in het geding is, maar een vertegenwoordiger van een Duitse combinatie. En voorts, dat men er vast van overtuigd is, dat zo niet alle, dan toch veruit de mees te patiënten op „De Limiten" van Duitse nationaliteit zullen zijn. Voorts oppert dit bezwaar schrift de mogelijkheid, dat de nu voorgenomen bestemming van „De Limiten" in directe strijd is met de wet. „Het kan immers", zo lezen we, „nimmer de bedoe ling van de Nederlandse wetge ver zijn geweest, om door mid del van de V/oningwet de gele heid te scheppen, de gezondheid van een ander volk dan het Ne derlandse te dienen. Of met an dere woorden: in het woord volks gezondheid is „volk" d e aandui ding van het Nederlandse en niet van bijvoorbeeld het Duitse volk." Intussen blijft burgemeester Van Driel van zijn gelijk vast overtuigd. Hij staat al 15 jaar aan het hoofd van de gemeen te Huizen en ijverde er voortdu rend voor, industrieën aan te trekken. Dat lukte hem vrij goed, zodat het inwonertal met ruim zesduizend toenam. Maar behal ve voor industriële vestigingen mogen er hier, aldus merkte hij op, bouwvergunningen worden ver strekt voor buitenplaatsen. ge bouwen voor culturele doeleinden en voor gezondheidszorg. Waar om zou dan éen Duitse arts hier geen gezondheidsinstituut mogen vestigen? En al die anti-Duitse sentimenten noemde hij onzin. Zoals hij het ook onzin vond dat het natuurschoon zo onder dc nieuwe kliniek te lijden zou krij- In de toekomst zal een deel van het landgoed voor het publiek toegankelijk zijn, wat hij zelfs #ls een winstpunt zag, daar dat tot dusver niet het geval was. En voor het overige is een nieuwe kliniek in Huizen niets bijzonders, zo vond hij, daar er al meer ge vestigd zijn. Bijvoorbeeld de bui tenkliniek van het Wilhelmina Gasthuis te Amsterdam, die op het landgoed „Oud-Bussum" staat Dit landgoed was vroeger eigen dom van de familie Van Leeuwen Boomkamp, doch kwam na de oorlog aan de Staat, die hervoor die kliniek disponibel stelde. Waar om werd daartegen niet gepro testeerd? Eén ding Van andere zijde is echter weer opgemerkt, dat het gemeentebe stuur van Huizen één ding volko men uit het oog verloren heeft, nl. „dat we in het Gooi al jaren lang bezig zijn van het natuur schoon te redden wat er van te redden valt". Vaak is er daarbij al op gewezen, dat men meer oog zou moeten hebben voor de noden van het Gooi zelf en dat men die noden ten dele zou kun nen oplossen door bedrijv Overigens kon hij niet begrij pen, waarover men zich eigenlijk zo druk maakt. Op de pers bleek hij helemaal niet gesteld. „Dat komt mijn terrein maar op, dat vraagt maar en fotografeert maar en wat gaat het ze eigenlijk aan? Ik heb totaal geen behoef te aan al die belangstelling". Het werd ons dan ook niet toe gestaan, eens wat rond te wande len op „De Limiten", zodat we ons maar voor een zeer klein deel van de bijzondere pracht van dit buiten konden overtuigen. Het houten bordje aan het toegangs hek, dat de naam van de lust hof vermeldde, is verdwenen. De heer Van Doorninck heeft het er namelijk afgehaald. En hij heeft een ander bordje op een nabij- staande boom aangebracht: „Ver boden toegang - art. 461 Straf- wetlvek". Insiders verzekerden ons echter, dat de huurder van de enige boerderij die op „De Limiten" staat, het weiland zo wel als het bouwland steeds in onberispelijke staat heeft gehou den. Voor hem is dc pil daarom wel het bitterst. allen sprookjesachtig verlicht. Links hel nd zijn dc Niagara Amerikaanse, rechts het Canadese Wie bij de Niagara-water- vallen is geweest hoort nog lang het daverend geraas na klinken in zijn oren. Op de grens van Amerika en Cana da stort de rivier met onvoor stelbare kracht meer dan veertig meter naar beneden. Jaarlijks komen ruim zeven miljoen mensen naar dit wa terwereldwonder. Een schouw spel waar men uren zwijgend naar kan kijken, overweldigd door de schoonheid van de Schepping. De zuidpunt van de provincie Ontario is boeiend en rijk aan natuurschoon. Een landschap vol afwisseling. Vanaf de weg door de Blue Mountains heeft men een groots panorama over de stad Hamilton, gelegen aan een baai van het Lake Ontario. Een prachtige highway slingert zich door fruitland, waar perzi ken, druiven, appels, tomaten en tal van andere vruchten worden gekweekt, naar de stad Niagara Falls. Al van ver is de mistwolk te zien. die altijd boven de water vallen hangt. Wegwijzers zijn nu eigenlijk verder overbodig. Te: - wijl men er heen rijdt wordt Historisch gebied, toeristische trekpleister, doel van huwelijksreizen langzaam bet geruis tot geraas. De eerste aanblik van de Falls is onvergetelijk en onbeschrijfe lijk. Om stil van te worden. Maar lang niet iedereen kan zijn bewondering bedwingen. Langs de balustraden staan honderden mensen die in talloze talen hun gevoelens uiten. Kin deren brengen onder woorden wat iedereen ondergaat: „Dit is het grootste wonder dat ik ooit gezien heb!" De Falls zijn heel anders dan men zich voorstelt. Dat komt omdat foto's nooit een goed beeld kunnen geven. De rivier wordt door een eiland in twee vertakkingen verdeeld, die op honderden meters afstand van elkaar, boven hetzelfde ravijn uitkomen. Alleen vanaf de Cana dese zijde zijn beide goed te Spionage contra-spionage Mooiste punt Het mooiste punt is de rand van de Horseshoe Falls, die, zo als dc naam zegt, hoefijzervor mig zijn. en maar liefst 700 me ter breed zijn! Daar krijgt men een kleine indruk van dc grote hoeveelheid water die naar be neden raast: 100 miljoen liter per minuut! Alle grote Canadese nieren lopen hier op uit! Over de American Falls gaat slechts een tiende deel. Aan beide kanten staat men ter hoogte van de bovenrivier. Het water komt met grote snel heid aangestormd over verschei dene stroomversnellingen, ver woed bruisend en briesend, met witte schuimkoppen, en davert over de rand van het ravijn. Dit is zo'n meeslepend gezicht, vooral van dichtbij, dat men er maar moeilijk van loskomt. Misschien is er geen plekje op de wereld waar zoveel gefotogra feerd en gefilmd wordt als hier. Onafgebroken poseren trotse be zoekers bij 'het evenement van hun leven. Een tunnellift gaat naar de voet van de Horseshoe. Van bo ven af gezien zijn het maar klei ne mensjes die beneden op het platform staan, in speciale re genjassen beschermd tegen de altijddurende motregen. Maar zelf voelen ze zich nog veel kleiner, als het ware staande te midden van het oorverdovend watergeweld. „Maid in the mist" Twee boten varen dappere be zoekers regelmatig stroomop waarts. tot dichtbij de rotsblok- Ken waar het neerstortende wa ter metershoog opspat en op schuimt. In het kolkende, koken de water draait „The maid in the mist" weer om. en keert te- °aar aanlegsteiger waar altijd weer nieuwe liefhebbers zich verdringen. De boten hebben hun naam te w3n ®en.le*ende. De In dianen die honderden jaren ge leden hun nederzettingen hadden aan de oevers van rfo vi- Spionage Contra-spionage. door Oresto Pinto. Uitgave Scheltens Giltay, Amsterdam. Vertaling uit het Engels J. F. Kliphuis. Een aaneenrijging van span nende verhalen met de schrijver als stralend middelpunt. Men kan de in 1961. in Londen overleden. Nederlandse ex-overste Pinto be slist niet verwijten dat hij een niemendalletje geschreven heeft. Wel dat hij zichzelf altijd als een fenomeen op het gebied van het ontmaskeren van spionnen heeft gezien, wat door een ijde- le schrijftrant en een arrogante wijze van stellen zelfs voor een leek waarneembaar is. De heer Pinto heeft in de oor log bij de Nederlandse Inlichtin gendienst gewerkt. Op het om slag van zijn boek wordt hij be schreven als de grote tegenspeler van figuren als Schreieder, Gis- kes en Kiesewetter. Maar als nen wel eens in de geschiedenis van het zogenaamde Engeland- Spiel heeft gewroet, komt men al gauw tot de eonclusie dat de ze zwarte bladzijden in de anna len van de Britse en Nederland se Inlichtingendienst beter ge sloten kunnen blijven. Er is nog iets dat bij de be oordeling van dit boek één van dc uitgangspunten moet zijn.. „Spycatcher" Pinto heeft zijn be levenissen in de eerste plaats voor een Engels boulevardblad op schrift gesteld, en wel omdat men in Groot-Britannic bijzonder veel belangstelling had voor zijn theo rie dat het mislukken van de Britse luchtlandingen bij Arnhem (1944i op rekening van een Ne derlandse verrader moet worden geschreven. Deze man, de veel besproken Lindemans alias King Kong, pleegde in 1946 zelfmoord, nadat hij volgens Pinto tot een volledige bekentenis was geko- De schim van Lindemans heeft de auteur zijn hele verdere leven achtervolgd. Als men echter leest wat zijn bewijsvoering voor het verraad van Arnhem is, komt men allerminst onder de indruk. Wat men wel constateert, is een serie aantijgingen, gemaakt door een zich verongelijkt gevoelende man. Zo wordt een verbinding gelegd tussen zijn streven King Kong te ontmaskeren en zijn over plaatsing naar Duitsland. Zo wordt zonder meer gesteld dat hoge. Nederlandse officieren het dossier-Lindemans verdonkere maand hebben. Zo wordt ook ge suggereerd dat de Nederlandse autoriteiten alles in het werk heb ben gesteld de zaak-King Kong onder de tafel te werken, zoals dit ook met de zaak van „de lafhartige spion Verloop" zou zijn geschied. Hoewel het al een jaar of twaalf geleden is dat de auteur met zijn eerste publikatie in Engeland begon, schijnt de tijd pas thans rijp te zijn om de gebundelde se rie als boek in Nederland uit te brengen. Ondanks onzes inziens terecht aangevoerde bezwaren gaat de KRO bovendien nog de beeldbuis inschakelen, zulks in navolging van de BBC. die uit Pinto's pcnnevruchten hoor- en televisiespelen heeft gemaakt. i de oevers van 3 n dan komen bezoekers de Niagara. de getje opgepikt door „The maid in the mist": Maar meestal is er geen redden aan. Een boot met twee werklui raakte jaren geleden op een late avond los van de wal, en raas de naar de rand van het ravijn. Met bewonderenswaardige te genwoordigheid van geest, wis ten ze met het gereedschap dat ze aan boord hadden, de bodem in hun boot door te breken, en daardoor bleven ze steken in een stroomversnelling. Zelf kon den ze dat, door het tumult van het water, helemaal niet zien, en zo hebben ze lang in afschu welijke spanning doorgebracht, op het ergste voorbereid. Dc volgende morgen konden ze pas gered worden. De boot ligt er nog steeds, omdnt het oprui- mingswerk gevaarlijk zou zijn. Stunts Dc Niagara-watcrvallcn heb ben altijd grote aantrekkings kracht uitgeoefend op waaghal zen van allerlei soort. Er zijn dozijnen koorddansers hoven- langs gewandeld. In de vorige eeuw waren cr zelfs op een ge geven moment zóveel die op de ze manier beroemd en rijk tege lijk wilden worden, dat liet de mensen ging vervelen. De bekendste onder hen was de Fransman Blondini, die de wandeling naar de overkant volbracht met iemand op rijn rug! Hij presteerde het boven dien om de eieren voor zijn ont bijt te bakken op een oventje, balancerend op een koord boven de plaats waar dc rivier naar beneden stort. Er werden verscheidene ande re stunts uitgehaald. Een vrouw won een weddenschap door in een houten ton over de Horse shoe te gaan. Een jongeman kroop in een grote rubberen bal en deed hetzelfde. In 1951 gebeurde zoiets voor het laatst. Omdat het lang niet 'altijd goed afliep, is het sinds dien verboden. Droomland Bij avond is de hele omgeving een fantastisch droomland. Over al in de bomen zijn schijnwer pers aangebracht, die de parken zo romantisch verlichten, dat alleen al daarom zoveel huwe lijksreizen naar de Niagara Falls worden gemaakt. Telkens ziet men luid toeterende auto's verschijnen, met kleurige slin gers versierd, en van dwaze op schriften voorzien. Aan de num merborden kan men zien. dat ze uit vrijwel alle Amerikaanse staten en Canadese provincies afkomstig zijn. Vanaf de Canadese zijde wor den de beide watervallen door kolossale lichtbundels verlicht, in steeds langzaam wisselende kleuren: mysterieus en betove rend. Er zijn mensen die dit al les een ongevoelig bederven van het natuurschoon hebben ge noemd. maar het is zonder twij fel een boeiende attraktic die men niet graag zou missen. Bij winter moet alles een weer geheel andere bekoring hebben, een poollandschap. Ook hein- Jddf een jong vrouw, door haar over de Falls te laten meesleuren in de diep te. Een van de Indianen die dp die manier zijn geliefde zag verdwijnen in de diepte, een on- ü^5elijke dood tegemoet peddelde in zijn kano tot dicht bij de plek waar ze moest zijn neergekomen. Een ongelofelijke prestatie! Hij zag het meisje met wijdopen armen staan in de mist, achter de stortvloed, maar voor hij haar kon bereiken werd hij door de sterke stroom terug geworpen en van haar wegge dreven. zodat ze onbereikbaar voor hem bleef. Hij moest alleen terugkeren. Ongelukken Er zijn in de loop van de tijd onnoemlijk veel mensen veron gelukt in de rivier. Elk jaar worden er weer mensen meege sleurd. Natuurlijk kan men in de eerste mijlen boven de Falls absoluut niet veilig zwemmen, en ook varen blijft er altijd ge vaarlijk. Herhaaldelijk gebeurt het dat de motor van plezier- bootjes afslaat, en met niets ont ziende kracht worden ze dan in het ravijn gestort. Ook schieten er wel waterskiërs los van hun boot, en ze ondergaan hetzelfde lot. Vorig jaar nog sloeg er een bootje om van een vader met twee kinderen. Ze werden dicht langs de oever meegezogen. Vlak boven de rand van dc Horseshoe wist iemand, die al les aan zag komen, het kleine meisje uit het water te rukken. De vader kwam om, maar won der boven wonder werd het jon- Krachtbron Een paar mijl voorbij de wa tervallen, stroomafwaarts, staan de reusachtige gebouwen van Ontario's elektriciteitsvoorzie ning. Een belangrijk deel van het rivierwater wordt door tun nels om de Falls heen geleid en gebruikt om de elektriciteit op ie wekken voor de hele provin cie! Aan dc Amerikaanse zijde doet men hetzelfde. Wonderen van techniek! s Werelds grootste elektrische bloemcnklok staat hier vlakbij. Huwelijksreizigers en andere gelukzoekers proberen hun geld stukken op de bladeren van de waterlelies te mikken, in het vijvertje voor de klok. Ook hier wordt onafgebroken gefilmd en gefotografeerd. Zo zijn er overal langs de on geveer 55 km lange rivier be zienswaardigheden. Er is een museum voor de historie van de Indianen in dit gebied; een mo nument met uitkijktoren, voor de roemrijke strijders uit de Amcrikaans-Canadese oorlogen; een historisch fort uit dc tijd van dc pioniers; prachtige par ken. en alles wat men zich maar denken kan In een ideaal oord voor toerisme. Weken zouden zouden nodig zijn om alles rus tig te genieten. Maar dc hoofdzaak waar alles om draait is het waterwereld- wonder van de Niagara, of, om die naam te vertalen uit de taal van de Iroqois-Indianen: De stem van het donderende water. SIPKE VAN DER LAND

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 13