DAM OPWERPEN TEGEN CORRUPTIE De forumleden zijn: VRAGEN AAN FORUM Wanneer steekpenning en wanneer geschenk? Wat kan ertegen worden gedaan? Toenemende omvang Corruptie of omkoping schijnt «on voordelig middel te zijn om de winst in het zakenleven te vergroten. Moreel onverantwoord Ja, ja, maar je moet nu eenmaal mee en bovendien corruptie in het zakenleven is toch niet j eens strafbaar Zo kan het gebeuren dat een firma die op morele gronden weigert aan corruptie mee te doen eenvoudig wordt weggeconcurreerd (historisch). Van dit maatschappelijk kwaad, waarover in het be- i— drijfsleven het diepste stilzwijgen wordt bewaard onder het motto „zaken zijn nu eenmaal zaken", kan op grond van indicaties worden aangenomen dat bet in het huidige welvaartsklimaat hand over hand toeneemthet is een systeem geworden in handel en bedrijf. Al is het laat alle ons omringende landen op één na stellen corruptie over de hele linie strafbaar onze overheid ziet in dat aan deze alarmerende situatie, die een directe bedreiging van onze geestelijke volksgezond heid vormt, iets gedaan moet worden. Daarom stelde de minister van Justitie onlangs de „Commissie niet-ambte- lijke corruptie" in die dezer dagen met haar werk zal beginnen en o.m. zal moeten adviseren inzake strafbaar stelling van dit kwaad bij de wet. Dat spoed betracht dient te worden moge onderstaand gesprek aantonen. titulai 's rijks belastingcr i. wa- vervolgens al I in 1950 aangeweze N. J. DELISSLN, ie Arnhem, is hoofdinspe Hij studeerde o.tn. aan de Rijksbelastingacademie te inspecteur werkzaam op een inspectie der belastinge als hoofd van hel bureau fiscale recherche te Arnhe. der rijkspolitie met tot taak de bestrijding van de fiscale fraude in de provincie Lim burg, Gelderland n Overijssel. MR. PAUL CATZ. te Naarden, stude.rde rechten te Leiden, waar hij ook promo- veerde op het proefschrift „Onwaarh-id in wissels**. Hij werkte aanvankelijk in het bankwezen en wel n Londen, Hambure en Kaapstad. Reeds voor de oorlog stapte hij over naar .1. economischfinanciële journalistiek. Sedert 19J6 is hij hoofdredacteur van ..De Zakenwereld". <>„k in hoekxorm heeft mr. Gatz gepubliceerd: „Afrika, straks" en „Dans om het Gouden Kalf" een boekwerk, gedeeltelijk uit het Engels vertaald en gede-ltelijk van zijn eigen hand, dat zich o.m. bezighoudt met oplichtings- praktijken in het l.unkwezon DR. G. DUISTERWINKEL. li. studeerde rechten aan de V.Ü., waar hij rGchrift „Enige aspecten van het misdrijf oplichting", im als inspecteur van politie te Amsterdam, werd ver- van liet latere departement van Openbare werken en i achtereenvolgens wetenschappelijk medewerker van de ie 1940-1945 chef nfd. Rechterlijke Organisatie van het ■■■slotte rechter in de rechtbank te Arnhem. DR. H. V BR \^Z. te De. Haag. w taatsrecht aan de V U DR. E. DIEMEP. onze hoofdreda. veer twintig jaar werkzaam in openbare r ig van Ned. Gemeenten en doorliep nistrateiir. Van 1951 tot 1956 studeerde hij sociale itronioveerde hij in de rechtswetenschappen aldaar, ■kunde, het bestuursrecht en de inleiding tot het j J. Delissen. Arnhem. Paul Catz, Naarden Dr. C. Duisterwinkel, Arnhem. VOORZITTER: Het verschijnsel cor ruptie is de laatste tijd verhevigd on der de aandacht gekomen, mede ook door de onlangs officieel ingestelde commissie die een nader onderzoek naar deze materie moet verrichten en richtlijnen zal gaan aangeven hoe dit kwaad bestreden 'uitgebannen zal wel altijd onmogelijk blijken) dient te wor den. Een wat bredere oriëntatie over dit onderwerp is dus alleszins de moei te waard. De eerste, meest voor de hand liggende vraag is wel: Wat moe ten we onder corruptie verstaan, m a w. wat is wel en wat is geen corruptie? Wellicht wordt dit het dui delijkste als allereerst enige praktijk voorbeelden gegeven worden. DELISSEN: Uit een praktijk van ruim tien jaar kan ik wel enige spre kende voorbeelden construeren. Stelt u zich voor dat voor een grote maat schappij een bepaald werk verricht moet worden. Namens de maatschap bij dit werk aanwezig. Dc man laat zich door of namens de uitvoerder(s) geld ln de hand stoppen opdat hij als tegenprestatie" een oogje dicht zal knijpen bij het controleren van het geleverde werk. De op deze wijze ver kregen ..verdiensten" moet men niet onderschatten: binnen enkele jaren kun nen daar bedragen tot 60 mille en meer mee in de wacht worden ge sleept. Een ander voorbeeld: een inkoopafdeling van een bedrijf moet een grote bestelling doen. Fabrikanten wagen hun kans om dc order uit te mogen voeren door deel te nemen aan de inschrijving. Mensen van de betrokken inkoopafdeling blijken ech ter zulke goede relaties met één be paalde fabriek te hebben (men be grijpt al wel hoe die goede relatie ontstaan is!) dat ze de avond voor de sluiting van de inachrijvingstermijn een telefoontje doen uitgaan naar die bepaalde fabrikant, waarin hem mede deling wordt gedaan voor welke prij zen zijn concurrenten reeds hebben ingeschreven. Op deze fabriek ligt de offert# al klaar de laagste prijzen behoeven er alleen nog maar ingetypt te worden.... DUISTERWINKEL: Er zijn zovéél corruptiemogelijkheden (je zou haast gaan spreken van routinegevallen" dat er pagina's van uw krant mee gevuld zouden kunnen worden, meneer de voorzitter. Wat vindt u van deze va riant: Iemand treedt voor een grote zaak op als vaste architect. Ander zijds is er een bouwer die zich specia liseert op het genre bouwwerken dat dit bedrijf regelmatig laat zetten. Nu zegt bedoelde architect, die tot scha de van zijn bonafide collega's corrupt blijkt te zijn, tegen die aannemer: ..Zeg. ik wil een huis bouwen voor mezelf: het mag 20 mille kosten" en dan noemt hij een serie eisen op die hij aan dat huis wil stellen, welke bij verwezenlijking 80 mille en meer zul len vergen. Maar dat huis kómt er voor 20 mille. Zulke dingen komen voor! Of het geval van een aannemer die een bepaalde verffabrikant wel MOET acceDteren. ook al weet hij dat de man slechte verf levert. Die verf- meneer zit dan bijv zo maar ineens in het kantoor van de bouwdirect bij een bespreking werk en dan wéét de als ik hém niet neem. bouwwerk niet gegund is dat laatste een geval corruptie. VOORZITTER We moeten toch. meen ik. wel onderscheiden in ambte lijke en niet-ambtelijke corruptie, niet- DELISSEN: Inderdaad - omdat ambtelijke corruptie wettelijk straf baar is gesteld en niet-ambtelijke cor ruptie (nog?* niet. Daar zit die com- VOORZITTER Moet bij de ambte lijke corruptie niet met nadruk worden gesteld dat alle ambtenaren ook niet meer ambtenaar zijn in de zin als de wetgever in 1886 voor ogen stond of zelfs maar kon bevroeden? Ik bedoel dit: voor een groot deel der over heidsdienaren is hun status van amb tenaar een loutere formaliteit gewor den. Zie maar om u heen: hoevele ambtenaren doen niets anders dan ko pen. verkopen, huren, verhuren, taxe ren enz. en verschillen in dit opzicht in geen enkel opzicht met een werk nemer ln een commercieel bedrijf? Het enige verschil is dat bedoelde corrupte overheidsdienaren de ge- mééoschapskai schade berokkenen en de corrupte private werknemers scha de toebrengen aan de eigenaar(s) van hun bedrijf. >ren". Ik wil u wel zeggen dat ■■PHi een morele kater thuiskwam; nvriecpv tv* - j _j j vcel met relatiegeschenken worden ge- ik dacht: er is maar één ding dat ik P is inderdaad moge- confronteerd. Herhaaldelijk worden wij kan doen. nl. naar mijn baas gaan lijk. Alleen dan zal in het algemeen door ondernemingen uitgenodigd, Dr. H. A. Brasz, Den Haag. dacht ik. ook gemeengoed worden van de mensen uit het bedrijfsleven. CATZ: Bezie die zaak niet TE opti mistisch t.a.v. het bedrijfsleven! Want het zakenleven, waar het eigenbelang nu eenmaal ..als van nature" op de voorgrond staat is tenslotte een geheel andere grootheid dan het ambtenaren- Wat dient men onder corruptie te verstaan? Waar ligt ongeveer de grens tussen omkoping en het geven ven relatiegeschenken? Zijn er indicaties die enig inzicht kunnen geven in de omvang en de frequentie van niet-ambtelijke cor ruptie in Nederland? Is corruptie doeltreffend te bestrijden en zo ja op wel ke wijze? (Te denken ware o.m. een wettelijke straf baarstelling en/of activiteiten van organisaties, die op het voorkomen van corruptie zijn gericht). iangetoond moeten worden dat wie steekpenningen betaald zijn. En dat is natuurlijk een heel teer punt. Alles geschiedt immers met de nodige £èn discretie? pleit VOORZITTER: U raakt hier de ge- nalisf' heimhouding die altijd met het geven bij en ontvangen van steekpenningen ge paard gaat, want behalve de betrok kenen mag niemand van de corrup tie weten! Dat element komt. meen ik. ook tot uiting in een definitie die de heer Brasz enkele jaren geleden van corruptie heeft gegeven.... het vertellen. Dat deed zei: Maak je er maar niet ongerust over, maar wees voorzichtiger de vol gende keer. Ziet u dèt is het be- ongeoorloofde, reizen e.d. Het langrijke punt: je dient het je supe- goede public relations" rieur te vertellen. groepen, soms alleen. De grote moeilijkheid ligt in het trekken van grens tussen geoorloofde geschen- n bedrijf, dat het tracht de jour een zo goed mogelijke indruk brengen. Maar DELISSEN: Het gaat er in feite om lang dit niet flat je je realiseert: Op welk moment ben je je vrijhied van handelen kwijt? CATZ: Maar als je corruptie bestrij den wilt is dit juridisch toch nooit Ik heb de indruk vast te leggen? latiegeschenken voor de oorlog erger was dan daarna. Voor 1940 maakte ik iaaeru.au ueu loij. h,et m.®« dat bii. de feen referaat over deze materie 8evraaSd W€"?. Mogen BRASZ: Inderdaad heb ik mij, toen ik iddag een ham bij u thuis be zorgen? Of bij het openstellen van eer E «»2S!r^*ssiswe de "!aal steelsgewijs. De definitie luidde ik zal hem langzaam voorlezen „Cor- :m langzaam voorlezen --- is het steelsgewijs uitoefenen aen afgeleide macht op basis het formele bevoegdheid, ten nadele de doeleinden der originaire macht er ten voordele van buitenstaanders on der de schijn van legitieme machts uitoefening". horen of die stof u bevalt.... BRASZ: Het clement steelsgewijs is bij deze gevallen in elk geval niet aan toonbaar. DUISTERWINKEL: Wél, als je het ..steelsgewijs" op de een of andere wijze in de wet tot uitdrukking brengt. Als je dat laat vallen komt er een si tuatie waarin niemand meer weet waar hij begint of eindigt. Want laat ik u uit mijn praktijk vertellen dat het ..steelsgewijs" of „onder alle omstan digheden geheimhouding" tot het bit tere eind gevraagd wordt vol te hou den. Zelfs tot de behandeling van een zaak voor de rechter toe. Men heeft er alles, voor over. ,,als bet maar stil blijft". Er zijn toch gevallen, waarbij getracht wordt een bepaalde zaak als VOORZITTER: Dit steelsgewijs acht u dus DE grensaanduiding tussen het moet zoiets eigenlijk relatiegeschenken CATZ: WSm^ even rustig op je laten inwerken. In elk geval bedoelt u dus met ..afgeleide laatste op de rol te krijgen, omdat de pers dan al weg zou zijn en het pu bliek evenzeer, als de zaak vóór komt? En als er per se iemand wegens corruptie valt. dan zijn het BRASZ: Inderdaad: dat blijkt ook uit meestal ..de kleine jongens". :ht" dat degene die corruptie pleegt de internationale sociologische litera- werknemersverhouding staan t.o.v. het bedrijf waa werkzaam is? moet tuur over de grensomschrijving n hii het onderhands of stiekem houden de buiten, essentiële voorwaarde voor corruptie -an de wordt genoemd. CATZ: Ik had nog een andere opmer- merking. Het valt er misschien wat zou het toch bijzonder nuttig vinden als men een algemene actie ging voeren tegen het overdre ven relatiegeschenk. DUISTERWINKEL: Misschien _it weer met een voorbeeld nader wuumr MJv. wllÜMll»tl|° toto; j* bradMjgJJlJJ. ten; het heelt er inlegendeel heel veel DUISTERWINKEL: Anders gezegd: BRASZ: Dit valt er bepaald niet bui- ÜJ krijgt. dan kun je dat geen corruptie noemen omdat die winkelier een zelfstandige het zou gaan doen. dan corruptie en een kwaad dat bestre den moet worden. BRASZ: Precies. CATZ: Hoe BRASZ: zijn bediende der mijn vleugels i Wederopbouw geweest: het •n vlak na de oorlog. Ik had klein rechercheapparaat on- Ik wens elke maandag jullie te horen met wie jullie kof fie of een borrel hebt gedronken. Niet jullie DELISSEN: U wilt dus behalve de ziekte bestrijden ook dc gezondheid bevorderen? zijr lie als opsporingsambtenaren zaak die kerstverrassingen laties zond er verscheidene kreeg ge retourneerd met reacties als: ..Doe 11#> P- dat niet meer als je ons als klant wilt zwakke plekken kunnen zitten, ue contacten fout ligt. Eerder had ik houden". Wat zei de directeur van afgeleide "tacht acht ik d J co p nu opgedaan: als opaporings- die grote zaak1 Dat komt door dat ntieel. ambtenaar werd me verzocht eens met snertstuk in de krant. meneer X te komen spreken ik ging naar het afgesproken restaurant en (jronic een fc0p koffie met de man. Ver volgens zegt meneer X tegen me: och. itdrukkelijk laten we hier meteen even samen eten. Ik nog in mijn onnozelheid denk: akkoord, want dat betaal ik voor is dat niet mezelf. Het werd een heel diner DELISSEN: Als ik het goed heb. ontbreekt in uw definitie ..het be voordelen van zichzelf"? betalen mijnerzijds kwam niets te recht. want ..daar wilde meneer X niet DELISSEN: In dit opzicht bestaan er voor de ambtenaren van hoog tot laag geen problemen, omdat zij omtrent dit soort zaken dikwijls nogal con creet geïnstrueerd zijn. Trouwens ook zonder dat weet de gemiddelde ambte naar heus wel wat oirbaar is en wat niet. Zo goed als dit dus gemeengoed is van het ambtenarencorps, kan het. het bouw- het al- krijg ik het Overigens in ambtelijke iets heel anders, nl. het bevoordelen van jezèlf. terwij! corrup tie primair ten voordele van een an der is Dat je jezelf ^Uarbij óók be voordeelt is althans in corruptiever- band maar een nevenverschijnsel. Zo kan er corruntie worden gepleegd uit politieke overtuiging. Denk maar aan de kwestie van Amerikaanse atoomge heimen. DELISSEN: Wat de heer Brasz zegt is uiteraard wetenschappelijk meer verantwoord Maar zuiver vanuit de praktijk geredeneerd moet het aller eerst gaan om het bestrijden - iV weet dat ik op de vragen vooi van de inhoudelijke procedure dii eorniptie heet VOORZITTER: We komen zo als vanzelf bij vraag 2 terecht: Is er iets te zeggen over de omvang die het ver schijnsel corruptie heeft aangenomen in ons land? DELISSEN: Aangezi vragen vooruitloop geen doeltreffende maatregelen ter be- stnjding genomen zijn kunnen we ook moeilijk statistieken verwachten inzicht in de omvang DUISTERWINKEL' «n .^"StÏÏÏito'cESrtlTV7»"X. "ïro" de.e zich voornamelijk ;n de vermo- J h„'r Hino dan «en.rechtellike .(eer .(«peelt. was die bestrijding, dan sfeer moeten beperken. Hoewel ik t filosofisch gezien zou ik haast zeg gen wel met de definitie van dr Brasz akkoord kan verklaren. VOORZITTER: Doen de andere he ren dat ook? De heren knikken van je. een prettige gedachte voor u, mijn heer Brasz. jding. kreeg u nog geen reëel beeld, omdat we helaas zullen moeten aannemen dat er heel wat onontdekte gevallen corruptie zullen blijven. - f... mijn praktijk als fiscaal opsporings ambtenaar sprekende kan ik u echter zeggen, dat corruptie vrij veel voor komt en naar mijn stellige mening VOORZITTER: Kan in het alge meen gezegd worden, dat deze tijd met zijn hoge welvaartspeil corruptie meer in de hand werkt1 DUISTERWINKEL: Zeer zeker. Ik geloof trouwens dat we nog verder de kunnen gaan door te zeggen dat door de maatschappijstructuur in deze tijd vele dingen worden losgewoeld, waar door we in alle mogelijke sectoren van het bedrijfsleven en met name ook in de technische afdelingen van het amb tenarencorps (wat ik sociologisch be zien eigenlijk ook onder niet-ambtelij ke corruptie zou willen rangschikken) het de'corruptie gemakkelijker maken om voort te woelceren. CATZ: Er is ook niet meer de rus- BRASZ- Meer voorzitter, leen een mij niet gevraagd of ik (nog akkoord gaat met mijn definitie van destijds. Ik doe dat trouwens, maar met deze restrictie: hij is bepaald on geschikt als tekst van een wetsartikel. Het is een definitie in de vaktaal van sociologen. VOORZITTER: Misschien komt het begrip corruptie er nog wat genuan ceerder uit als de kop niet dat de mogelijkheden praktisch tl«e, 'n de verschillende beroepen hebt al- onbeperkt zijn. Een inkoopafdeling nietwaar- komt on. bedrijf ontkomt haast niet aan. zou ik haast zeggen Denk ook aan de vrij ..eenvoudige" gevallen van bijv. kantinebazen. die bijna allemaal ..provisie" genieten op bestellingen die ze plaatsen. En wat vindt u van de buschauffeur die nietwaar? Dat komt de snel verlopende eco nomische expansie, welke men aller wegen constateert. Het is vooral de verscherping van de concurrentie die tot een toeneming van de corruptie leidt. Alle mogelijke middelen moeten •worden aangewend om mee te kunnen vraag 1b halt gehouden zal worden van het restaurant weet het ook. Het waar ligt ongeveer de |igt voor de hand dat de innige rela tie beloond wordt. Werkelijk, indicaties om aan te nemen corruptie ook in ons land n:e grens tussen omkODing en het geven ■-an relatiegeschenken? CATZ: Ik heb hier IZITTER: Waarmee ook deze •ver de toenemende omvang der nn corrumie in ons land toch wel een zo de duidelijk mogelijk antwoord heeft ge- ter kregen. DUISTERWINKEL: Ik zou als eer ste punt een wettelijke strafbaarstel ling willen noemen. Zoals u weet is ambtelijke corruptie strafbaar gesteld; niet-ambtelijke corruptie echter geens zins. U zou dus kunnen veonderstellen, dat de ambtelijke corruptie in elk ge val goed bestreden zal kunnen worden. Maar juist wat die strafbaar gestelde ambtelijke corruptie betreft is mij her haaldelijk het volgende opgevallen. Je hebt een overduidelijk geval van cor ruptie. Zo'n zaak heb je dan op een gegeven ogenblik wat de feiten be treft rond. Maar dan blijken de fei ten bijna nooit te kloppen op de- be staande wettelijke bepalingen: jurir disch kun je er niets .tegen doen. Ik geloof daarom dat we om te beginnen, als we in de wet over de gehele li nie tot strafbepalingen willen komen er een zodanige ruime definitie van corruptie in moeten incorporeren dat ook inderdaad al datgene wat ieder nor maal mens terecht als corruptie qua- lificeert bestreden kan worden. Ana loog daaraan zou ik dan ook de straf bepalingen van de ambtelijke corrup tie willen uitbreiden. Dit moge wel licht uit de mond van een jurist wat ondogmatisch klinken: het is volgens mij de enig juiste manier om tegen de corruptie zo doeltreffend mogelijk dank zij de wet in te kunnen gaan. En ik kom er nog eens op terug het „steelsgewijs" van dr. Brasz zal dan voor zo'n wetsbepaling een essen tieel onderdeel moeten vormen. CATZ: Akkoord, maar terecht zit woordafleidkundig in het begrip cor ruptie het element van „een voldongen feit": het voldongen feit van de reeds gepleegde corruptie. Daarom moet mijns inziens toch ook de poging tot corruptie strafbaar gesteld worden. Ik vraag mij wel af: is dat mogelijk Want op de een of andere wijze zal toch het oorzakelijk verband tussen omkoping en omkopingsdaad moeten worden vastgelegd.... BRASZ: U bedoelt dus: men stelle eerder strafbaar het gebruiken van de techniek teneinde tot corruptie te ko men. dan de corruptie-zèlf. Dat acht ook ik volkomen juist. CATZ: Precies, want juist de straf baarstelling van de poging moet m i. als de sterk afschrikwekkende sanc tie worden beschouwd, temeer daar de poging altijd eerder bewezen zal kunnen worden dan de corruptie zelf. DUISTERWINKEL: Eerder bewezen? Daar geloof ik niets van Technisch-ju- ridisch is het zo. dat het causale ver band er in de wetsbepaling juist zo veel mogelijk uit moet. Want als u wilt gaan bewijzen: „omdat deze in koper die en die gift heeft aangeno men heeft hij bij die (omkopende) fa brikant een grote order geplaatst" dan staat u voor eer onbegonnen taak Dat bewijs krijgt u eenvoudig nooit rond. DELISSEN: Het causale verband is ook in de Engelse wetgeving die mijns inziens in ons land als uitgangspunt zal moeten gaan gelden, niet opgeno men. DUISTERWINKEL: Inderdaad Maar in de Engelse wetgeving dienaangaan de staat wél. prozaïsch gezegd: .Me neer. als u een gift aangenomen hebt in uw positie dan is aan u het bewijs of het aannemelijk maken dat dit niet uit corruotieve overwegingen is ge beurd: Kunt u dat niet, dan hangt u..." Nu kan men mij tegenwerpen, dat doen we nergens in het strafrecht, maar het geldt hier nu eenmaal een modern delict dat ook modern gefor muleerd moet worden. Je moet als ju rist niet vastzitten aan allerlei sacrale formules. Anders kom je er nooit VOORZITTER: Acht u allen zoals u hier zit strafbaarstelling nodig? Ik meen. dat dr. Brasz.... BRASZ: Daar heb ik inderdaad mijn twijfels over, ja... DUISTERWINKEL: maar als u nu weet, dat zelfs ambtelijke corrup tie in de zin van de (onvolkomen) wet meestal onbewijsbaar is. dat in het bedrijfsleven gepleegde corruptie prak tisch nooit tot ontslag leidt, dan is het toch wel duidelijk dat er een effectie ve strafbenaling nodig is? DELISSEN: Op zichzelf acht ik een strafbepaling niet onjuist, alleen moet me.i daarvan niet alles verwachten. Belastingontduiking bijvoorbeeld, even als corruptie een op onrechtmatige eigen bevoordeling ten nadele van an deren gerichte daad, is na de bevrij ding veel zwaarder strafbaar gesteld dan voorheen, namelijk met maximaal vier jaar gevangenisstraf. Toch wordt er ondanks deze zware strafbedreiging nog door velen belasting ontdoken. Men onderschat in zijn hebzucht nu eenmaal het zeer reële gevaar van ont dekking. VOORZITTER: Wat zal naar uw me ning het effect van strafbaarstelling t.o.v. de corruptiebestrijding zijn? DUISTERWINKEL: Uitroeien doet u er de corruptie natuurlijk niet mee. Het zullen altijd toevalstreffers blijven. Maar wel geeft u dé publieke moraal een stootje in de goede richting. Want er zijn meer mensen dan u denkt die zich pas bij strafbaarstellen realiseren dat ze met vuur spelen- Dat zijn dan mensen die overigens voor fatsoenlijk door (willen) gaan, maar zich in het plegen van corruptie niet geremd voe len zolang zij weten dat dit strafrech: telijk geen gevolgen heeft. En daarbij wil ik dan onderstrepen iets wat zo even ook al ter sprake is geweest, nl. de publiciteit. Bij de toekomstige rechtspraak inzake niet-ambtelijke cor ruptie, waarbij dergelijke gevallen nogmaals inderdaad „toevalstreffers" eens breed uitgemeten in de krant kunnen komen, omdat de rechtspraak immers openbaar is bereikt men twee erlei: dat de belangstelling van het pu bliek op deze misstanden gericht wordt èn dat er een preventieve werking op potentieel corrupte personen wordt uit geoefend. Bij corruptiezaken zoals Dij vrijwel alle strafzaken ben ik een groot voorstander van publiciteit. Ondanks de nadelen die daar wellicht ook aan kleven. CATZ: Volkomen eens; ik zou willen zeggen: wettelijke maatregelen zijn minder belangrijk dan juist de voor lichting. de beïnvloeding van de lezers in het algemeen en van werkne mers en werkgevers in het bijzonder. DUISTERWINKEL: Maar daarvoor hebt u dus de strafbepaling nodig om te kunnen zeggen: daar heb je hel VOORZITTER: Zou een te lage ho norering van een bepaalde functionaris in een sleutelpositie ook niet corruptie in de hand kupnen werken? En dus een verbeterde sociale voorziening dit kwaad mee kunnen helpen keren? Ik denk aan enkele gevallen van corruptie in de bankwereld, waarbij de betrok ken employés gezien hun belangrijke functies ondermaats werden betaald. BRASZ: Ik geloof dat we dit verband wat genuanceerder moeten trachten te bezien. Inderdaad is het waar. dat in incidentele gevallen mensen op onver antwoorde wijze in een belangrijke po sitie worden geplaatst. Ik vind altijd een zeer sprekend voorbeeld hiervan df burgemeesters van kleine en middel grote gemeenten, die zó onderbetaald worden, dat m i. dit één van de redè- nen moet worden geacht waarom er veel relletjes om burgervaders zijn, al behoeft dat natuurlijk nog allemaal geen corruptiegevallen te gelden. Maar anderzijds is óók waar, dat naarmate men een hogere status heeft en meer inkomen geniet men gro te bedragen minder zwaar neemt dan „de kleine man", die van kleinigheid jes al geneigd is een gewetenszaak te maken. In elk geval kunt u hieruit niet de conclusie trekken, dat iemand on eerlijker wordt naarmate hij eenvou- fig -zggerr tenminste diger is. De feiten dat het tegendeel moet zijn. het geval DELISSEN: Er komt nog bij, dat vele mensen in sleutelposities onvol doende notabel voor hun functie moe ten worden geacht. Dat werkt deze din gen ook in de hand. want hoe meer notabel iemand is, des te minder cor rupt zal hij blijken te zijn. BRASZ: Als u, heren, zo eendrach tig stelt dat het zo heerlijk en goed is wanneer per jaar een aantal corrupte kerels eens lekker tegen de lamp lopen, dan blijft mij toch de vraag prikkelen of de corruptie op zichzelf daar nu min der omvangrijk door zal gaan worden. DUISTERWINKEL: Als u zegt we moeten ernaar streven dat iedere cor rupte figuur voor de rechter komt dan zal dat nimmer gerealiseerd kunnen worden. Ik zei u al: bij de bestrijding zullen het altijd toevalstreffers blijven. DELISSEN: Het betere is nu een maal altijd de vijand van het goede maar... we moeten reëel zijn en tevre den blijven met het bereikbare. BRASZ: Toch overtuigt dit mrj niet. Goed. het volksgeweten is thans door allerlei publikaties. door de instelling van de commissie niet-ambtelijke cor ruptie. wat wakker geschud, maar het gevaar is daarbij groot, dat men ver der heel zedig gaat zitten praten over de casuïstiek en dat iedereen denkt: Nu zullen we toch eindelijk eens iets doen. hè? De commissie is er. we krijgen prachtige strafbepalingen in de wet. terwiil er eigenlijk in feite niets verandert. En dat kan de bedoeling toch bepaald niet zijn! DUISTERWINKEL Mét u zie ik het effect van strafbepaling als bijzonder betrekkelijk. Ik zie ze alleen als een grondslag waarop je iets kunt gaan doen. Publiciteit is zoeven al genoemd, voorts denk ik aan allerlei activiteiten en organisaties die het eigenlijke werk zullen moeten gaan verrichten. CATZ: Zo zie ik het ook. Organisaties van werkgevers zouden deze materie in hun midden ter sprake kunnen brengen VOORZITTER: Zouden bepaalde ere codes ook niet kunnen meewerken1 Ik denk weer even aan mijn vak het punt „niet aannemen van geschenken" zou in die erecode terecht kunnen ko men. En waarlijk niet alleen in die van journalisten. CATZ: Ik denk vooral aan verenigin gen ter bestrijding van corruptie zoals die reeds in het buitenland bestaan. Ze bewegen zich ook op het terrein van voorlichting en houden levendig wat in dit opzicht verkeerd is. In Duitsland en Engeland kunnen die verenigingen ook aangifte doen. Met name in Duitsland zijn praktisch alle grote bedrijven in VOORZITTER- Tenslotte nog één vraag. Kar; niet-ambtelijke corruptie onder dc huidige omstandigheden ner gens worden aangepakt? DUISTERWINKEL: Praktisch ge sproken niet. Ik heb zulke overduide- I lijke gevallen van corruptie gehad, dat ieder weldenkend mens zou zeggen: natuurlijk, die vent verdient een forse straf. Wat gebeurde? Vrijspraak of se poneren! Waarom? Omdat de wet in die gevallen niet voorziet. En daarom kan ik er niet genoeg op hameren: doorbreek het conservatisme van de jurist en schep een behoorlijk ruime wetsbepaling. Dón krijgen we pas een grondslag DELISSEN- Zó somber wil ik de zaak toch nog niet zien. Vergeet niet dat elke corruptiezaak een fiscaal as pect heeft: degene die steekpenningen ontvangt geniet inkomen. Al is er dan •nogi geen strafbepaling t.a.v. niet- ambtelijke corruptie, dan blijft waar wat nu reeds geldt. nl. dat degene die een corrupt genoten inkomen niet aangeeft dat is dus praktisch al tijd het geval wegens het vermaarde ..steelsgewijze" karakter, dat de cor ruptie heeft opzettelijk een oniuiste aangifte doet. hetgeen dus strafbaar is. Hier is dos. zoals ik eerder op merkte. sprake van een misdrijf, waar vier jaar gevangenisstraf op staat. Dat dit beDaald nog niet genoegzaam bekend is. moge blijken uit het feit dat ik eens bezoek kreeg van een rechter-commissaris en een officier van justtiie. die mij vertelden van hun moeilijkheden bij het rondkrijgen van een corruptie-affaire: de man had nota bene bekend, maar de justitie moest hem toch ongemoeid laten.... Toen kon ik tenminste één goede op merking maKen. nl. dat we deze man wél wat konden doen via ziin belasting aangifte Natuurlijk bleek hij ziin cor rupt verkregen baten niet te hebben opgegeven. Hiermee wil ik dus zeggen, dat ook zonder strafbaarstelling de niet-ambte- liike corruptie, althans indirect, toch wel in de justitiële sfeer en daarmee in de openbaarheid aan de kaak kan worden gesteld Ik acht deze fiscale aangrijpingsmogelijkheid van de cor ruptie een aspect van de zaak dat meer aandacht verdient dan het tot nog toe krijgt Overigens ligt het voor de hand dat men de belastingdienst en zijn mede werking. ook indien de niet-ambtelijke corruptie strafbaar zou worden ge steld, voor een effectieve bestrijding daarvan bezwaarlijk kan missen. Geen andere dienst immers beschikt over een zo gunstige gelegenheid en over zoveel deskundigheid om het be taald zijn van steekoenn'ooen e d te onderkennen Dat ik hier in het bij zonder een taak zie voor dc fiscale re cherche zal niet verwonderen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 6