Derde jaargang nummer één
'Ruimte
voor ons.
PERS-VERS
van 52 ruimtes
KAARTLEZEN IN DE WOESTIJN
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1962
en de blijvers
Zoalt je verleden ueek hebt
kunnen lezen, hebben tuee
ruimle-medeu erkers de redaklie
verlaten en u ueet, niet zonder
reden. Ofschoon ut beiden
tan het begin af aan trouue
redaktieleden graag hadden
willen aanhouden, it witteling
t an plaatsen juist voor een redak-
tie als de onze nu eenmaal nodig.
If e worden elk jaar weer tuaalf
maanden ouder en deze redaklie
moet er een blijven tan jonge
mensen. Vandaar.... Enfin, we
hebben er vorige week ook <d
over die verjonging gesproken en
intussen sul je je waarschijnlijk
al zijn gaan aftragen uie er dan
wel nieuw in de redaklie zullen
komen.
Eerlijk gezegd hebben uij dal
ook gedaan en de zaak scheen
precair. Maar het is ons toch,
dank zij veel speurwerk gelukt,
(zonder advertenties) en wij stel
len je op deze pagina voor Her
man Dienske en Jan Roos.
moest wegens militaire dienst dit
bestaan opgeven en werd door
zijn indelingscommandant bij de-
intendance gevoegd. Hij heeft
veel kopjes gewassen en glazen
gevuld. Dit laatste kan hij op de
redaklievergaderingen voortzetten
en ook zal het in zijn poëzie
nog vaak doorklinken. Op het
ogenblik studeert hy biologie in
Leiden. Zijn litterair verleden
kenmerkt zich door een bloeiend
schoolblad en ook heeft hij veel
naar Minjon geluisterd. Hij is
20 jaar.
Jan Roos uit Scheveningen is
een doorzetter. Herkende je hem
aanvankelijk als .Jan R. uit S."
bij ,J5r uit gelicht", hij uerd
te houden. Dat hij ook nog
rechtshalf speelt in een voetbal
vereniging doet ons slechts ver
moeden dat deze vereniging
betere jaren gekend heeft voor
de oorlog. Graag zouden we zijn
Ugernummer nog aan je door-
ges.en, moor -ijn slud\c voor
onderwijzer behoedde hem tot
nu toe voor de militaire diensL
l'erder is hij ongehuwd en 20 jaar.
Jan Roos en Herman Dienske
dragen beiden een bril, behalve
Jan, die een baard had; beiden
zijn beslist niet langer dan één
meter negentig en van positief
protestantse beginselen. R ij ho
pen. dat je nu genoeg van hen
weet om met belangstelling hun
werk tegemoet te zien. Dat di
Nam
LEO FAASE.
redaklie
En om de zaak nu maar hele
maal rond te makvn kom je van
daag de volledige redaklie tegen,
die borg gaat staan voor de 52
pagina's in het derde ruimte-
Het zijn, naast de tuee nieuwe
lingen
Yolanda de Vries, gym, 18
jaar. Den Haag.
Caro Buurman, studente aka-
demie voor beeldende kunsten,
19 jaar. Leiden.
Cees van Dop, onderwijzer, 22
jaar. Rotterdam-
Leo Faase, student, 19 jaar,
Schiedam.
Leo Kleyn, 22 jaar, uitgeverij,
Arie Gelderblom. boekhandel,
17 jaar, Rotterdam.
Hans Kreuzen, student, 24 jaar,
Amsterdam.
Met als .seservist" Meine
Reilsma, militair, 20 jaar. Den
C-I
Het is een goed Hollandse gewoonte om
zich bij een nieuw begin te bezinnen. Een
degelijke karaktertrek, die iedere vereni
ging handenvol werk bezorgt. Een der on
geschreven wetten van dit bezinnen bestaat
hieruit dat men naarstig nasnuffelt hoe
illustere voorgangers zich bezonnen hebben.
De moeilijkheid bij deze derde ruimte-jaar
gang is echter dat wij geen voorgangers
hebben dan onszelf. Wij zijn nauwelijks illus
ter te noemen, hoogstens illustratief het
geen op treffende wijze door een aantal
baarden wordt bewezen. Echter onder
de vele citaten en zegswijzen die wij zelf
hebben nagelaten is er daar de opmerking
van de heer Faase aan het einde van een
bezonken bezinning bij het begin der tweede
jaargang: ,,en niets zal u beletten het beter
te weten".
U heeft het, waarde lezers, het afgelopen
jaar weer vaak beter denken te weten. Ten
onrechte, wat dacht u wel. U moet daar
om niet denken dat als een oude rubriek
verdwijnt om plaats te maken voor dat
bromfietshoekje dat u altijd al zo graag had
willen hebben, dit te danken is aan de vier
endertig brieven die wij van u mochten ont
vangen. Evenmin hebben wij ons iets aan
getrokken van de grote aantallen hoogle
raren, sociologen en maatschappelijk werk
sters die ons in de loop van het afgelopen
jaar met hun adviezen hebben lastig ge
vallen. Wij blijven eigenwijs (nee, niet die
..eigen wijs"). Als derhalve enkele van de
vernieuwingen die wij hieronder nader in
troduceren toevalligerwijze met uw ideeën
overeenkomen, dan geeft u blijk van een
opmerkelijke eensgezindheid met de re-
daktie. Maar we hebben alles zelf ver
zonnen. Zo is 't ook nog eens een keer.
Om dan maar meteen met de deur te
rammelen: na een harde strijd met onze
abonné's, met de vele teleurgestelde dich
ters, met een aantal kamerleden en met
slechts enige cynici aan onze zijde, hebben
wij toch de overwinning weten te behalen.
„Er uit gelicht" blijft staan en „dwars
fluiteren" ook. Aankomende letterkundigen
en politici zijn dus gewaarschuwd. Wij blij
ven naar doen. Gemotiveerd, maar soms
ook zomaar. Wij zijn er ook niet vanzelf
gekomen en er is geen enkele reden om
J. S. te V., de minister van buitenlandse
zaken van Bessarabië of de burgemeester
van Gorinchem te sparen. U wilde toch in
hét nieuws? Nou dan!
„Duelloog", het toernooiveld van onze
poëten, moet wijken wegens uitbreidings
plannen. Het peil van de binnenkomende
brieven bewijst trouwens dat u er bitter
weinig van heeft geleerd. Nee,, dat lag niet
aan ons, hoe komt u erbij.
Nieuw is een rubriek, waarin iets wordt
geloofd, warm aanbevolen öf wellicht afge
keurd. Wij bespreken hierin o.m. toneel,
film, tuvuh, radioprogramma's en cabaret.
Om niet de indruk te wekken dat wjj
alleen aan ons zelf gedacht hebben, hebben
wjj ook nog een verrassing voor jullie. Jaja,
een aardige surprise, al zeggen we 't zelf.
De veertiendaagse kanttekeningen, die tot
nu toe onder de pretentieuze opschriften
„Ruimte voor u, voor ons en voor jou" het
licht zagen, zgn gewijzigd in een halve
open pagina (d.w.z. niet half open, maar
een halve pagina) die geheel gevuld zal zjjn
met jouw werk. De boosaardige gedachte
die ongetwijfeld by enkelen onder u zal
rijzen, dat wij dit slechts doen om minder
werk te hebben is juist, maar misplaatst.
Blijvertjes zijn verder nog de frequent
uitbarstende „gevraagde gesprekken" en
de jolige schetsjes die wij plaatsen onder de
naam „zo Maar".
Ons verdere programma zal grotendeels
afhangen van de weersomstandigheden en
het lijkt ons derhalve niet juist om hier
reeds nu nader op in te gaan.
Afgezien van enkele mutaties die elders
op deze pagina worden besproken is de
redaktie grotendeels zichzelf gebleven. Uw
moeilijkheden zullen dus weer op de bekende
wijze worden opgelost of besproken. Wij
blijven waken over de geestelijke gezond
heid van de Nederlandse teenager. Onze
eigen gezondheid is hierbij niet van belang,
tot diep in de nacht zullen wij blijven
arbeiden om ons bekende hoge peil te hand
haven. Daarom gaat bij nader inzien dat
bromfietshoekje toch maar niet door.
Tot slot: sterkte lezers!
HANS KREUZEN
(ge)Vraag(d) Gesprek
draaH alles om Haar
Een lange, blonde jongeman
van 21 jaar met beweeglijke han
den en een expressief gezicht
e'est Mario. Eigenaar van een
dameskapsalon aan de Prinsen
gracht ln Amsterdam, die voor
tedere Ingewijde op het gebied
n Coiffures*' en ..halrstyllng"
Dit resultaat is ongetwijfeld te
danken aan het exclusieve, exor
bitante of gewoon unieke karakter
van deze society-kapsalon van on
Nederlandse allure. Dit laatste
houdt geen veroordeling in het
is slechts een aanwijzing dat de
Nederlandse koopmansgeest, die
zelfs in onschuldige hoofden een
middel ziet om snel rijk te wor
den, verdrongen is door aspira
ties die niet louter in het mone
taire. maar ook een beetje in het
artistieke vlak liggen. Te beweren
dat Mario zijn métier uitsluitend
om het l'art pour l'art-princyje
beoefent, zou natuurlijk overdre
ven zijn, maar het feit dat hij de
nadruk legt op het adviseren,
meer dan op het wassen, water
golven. permanenten en wat dies
Foto: Haus Dukkers
meer zij zelf. zegt toch wel ge
noeg. ..Het is een prachtig vak",
vindt hij, „maar de meeste kap
pers hebben er een prutsvak van
gemaakt. Ieder gezicht vraagt om
een eigen kapsel en het beroep
van dameskapper uitoefenen be
tekent dan ook aDefminst een
soort lopende-band-werk verrich
ten. Je kunt een vrouw of een
meisje dolgelukkig maken door
haar een kapsel te geven dat vol
komen bij haar past. Een kapper
kan haar uiterlijk maken of bre
ken." Dat uiterlijk is niet alleen
van het kapsel afhankelijk en Ma
rio beperkt zich daartoe dan ook
niet. Hij geeft ook adviezen inza
ke maquillage, make-up het
Nederlandse woord ..gezichtsbe
handeling" zou wat al te gewoon
klinken uit de mond van een
..coiffeur pour dames" die zich
in zijn „boutique" met „hairstyl-
ing" bezighoudt en zelfs kle
ding. Hieraan ontleent hij het
recht zijn zaak „uniek" te noe
men, want er is in Nederland
geen tweede dameskapper die
zijn beroep zo ruim opvat. Wel in
het buitenland, met name in Pa
rijs, en Mario heeft zich dan ook
door het Franse voorbeeld laten
inspireren. Hij heeft trouwens
zelf als free-lance in Parijs, ge
werkt om met het klappen van de
zweep vertrouwd te raken, alvo
rens de Nederlanders ervan te
overtuigen dat een kapsalon meer
kan zijn dan een inrichting waar
men zich angstvallig tot de
,.hoofd"-zaken beperkt. En zijn
experiment is ingeslagen. Het
feit dat er thans twaalf mensen
in zijn zaak werken, wijst erop
dat hij over gebrek aan belang
stelling niet te klagen heeft. Die
belangstelling is voor een groot
deel afkomstig uit de toneel- en
televisiewereld. Onder zijn cliën
ten zijn er veel met bekende na
men, zoals Ank van der Moer,
Ageeth Scherphuis. Sigrid Koetse
en Heintje Davids, terwijl hij en
passant vertelt dat hij kortgele
den Catharina Valente nog aan
een nieuw kapsel geholpen heeft.
Daarnaast zijn het veelal studen
ten en meisjes van middelbare
scholen die zich door hem laten
adviseren. Overigens beperkt zijn
klantenkring zich wel tot de so
ciety: voor een zaak die zich als
exclusief en exorbitant aandient^
is dit niet zo verwonderlijk, hoe
wel Mario er met nadruk op wijst
dat zijn prijzen beslist niet zo ex
orbitant zijn. Om nog even op zijn
binding met het toneel terug te
komen: hij krijgt van deze zijde
geregeld opdrachten, evenals van
de tv. en wie indertijd de film
„Mensen fietsen naar de maan"
kapsels kunnen bewonderen. De
belangstelling die hij dus geniet,
is hem echter niet zo maar ko
men aanwaaien: welbewust heeft
hij voor de nodige publiciteit ge
zorgd en hij gaat op deze weg
nog steeds voort door de Neder
landse vrouw via televisie en pers
voor te lichten omtrent de nieuw
ste haarmode. Zijn naam dringt
zelfs door tot in het buitenland,
wat hij te danken heeft aan de
tournees die hij regelmatig
maakt, door Duitsland. Frankrijk
en Italië. De talen die hij daar
voor moet spreken, heeft hij zich
zelf geleerd en hij drukt zich be
scheiden uit. wanneer hij zegt dat
hij ze redelijk beheerst. want
even daarvoor voerde hij in rad
Frans een telefoongesprek met
een van zijn cliënten. „Maar
schrijven kan ik het niet", voegt
hij er openhartig aan toe.
Lang. blond, enthousiast c'est
Mario.
Een dameskapper of. als u
wilt. coiffeur in wie de Neder
lander. die van vakwerk houdt en
de Fransman, die artiest wil zijn.
een gelukkige synthese zijn aan-
zegaan. En die in het vuur van
zijn betoog zegt: „Het Is heerlijk
als je je klanten als herboren
weg ziet gaan."
Van de
bovenste
plank
Bij de opening van zijn ten
toonstelling versoheen Martin van
Veen in een karos en gekleed als
landedelman. In café Eijlders
(Amsterdam) presteerde hij het
eens om twee uur lang Spaanse
fado's te zingen waar geen woord
Spaans bij was. Zijn stijl van te
kenen noemt hij bizarrisme. De
eerste indruk (en waarom zou dat
de beste niet zijn) die men van de
tekenaar zowel als van de tekenin
gen krijgt is „lekker gek". Maar
niet alleen omdat de tekeningen
dan zo lekker gek zijn wordt de
uitgave „drie staat tot een"
(Moussault's uitgeverij N.V., Am
sterdam) hier besproken. Dit in
vlammend rood uitgevoerde werk
is namelijk voor zover wij weten
«en vrijwel unieke poging om de
reacties van drie dichters op het
werk van een tekenaar te bunde
len. samen met die tekeningen.
De dichters: Andreus. Verhoe
ven en Vinkenoog. Andreus. onge
twijfeld dc grootste van deze drie.
met mislukt werk. De dichter
van de menselijke liefde heeft zich
niet aan dit werk vertild, maar
het is hem vreemd. De macabere
wereld van Van Veen is de zij
ne niet. Hij kan er wel iets van
zeggen, zelfs poëtisch iets zeggen
maar het wordt geen zelf door
leefde werkelijkheid.
Verhoeven met wat archaïsch
aandoende poëzie. Geen gemakke
lijke gedichten, zelfs niet voor
wie ..experimenteel" gewend is.
maar met een geheel eigen ge
luid en een doordachte problema
tiek.
Vinkenoog heeft de tekeningen
het best benaderd. Is er waar
schijnlijk ook het meest mee ver
want. Met hun kenmerkend par
lando, hun retoriek soms en een
nog steeds wat puberaal aandoen
de poging om te shockeren spre
ken zijn gedichten dezelfde un
heimische taal als Van Veen's te
keningen van een onbewoonbare
wereld. „Heb medelijden. Hier
stierf een kostbaar sprookje ter
plaatse".
Wat de tekeningen betreft. Die
moet je zien. Alleen daarom ol
is dit boek de moeite van het
aanschaffen waard. Ze zijn niet
surreëel zoals een criticus ons
wilde doen geloven. Dat wil zeg
gen ze verwijzen niet naar een
andere werkelijkheid als de onze,
maar naar onze werkelijkheid an
ders. De werkelijkheid van de
Iedere morgen als de zwarte
lakens van de nacht op een ver
re stoel gelegd zijn en liet witte
bed van de dag bloot komt, ie
dere dag een nieuw of het lijkt
in ieder geval nieuw, ga ik naar
de boekhandel, beweeg met
mijn nog slaperige handen de
deurknop naar omlaag, zeg
goedemorgen tegen de mensen,
die er zijn of die er behoren te
zijn.
Sinds enkele weken doe ik het
met meer plezier. Iedere mor
gen tref ik bij mijn binnenko
men een juffrouw, die wat
rondkijkt, haar handen langs de
boeken laat glijden en weer
verder kijkt. Ze is klein, lijkt
een beetje Frans, heeft zwart
haar, lange slanke handen en
een moedervlek op haar lin
kerwang. Soms als de zwarte
lakens nog voor mijn gedachten
hangen (ik ben nog niet goed
wakker, denk ik dan) irriteert
hij me, een vlieg die langzaam
over een strakgespannen huid
loopt, een onuitstaanbare jeuk
veroorzaakt alsof er plotseling
tientallen vliegen gekomen zijn;
soms maakt hij me vrolijk (een
zwart balletje, waar je mee
spelen kan, je kunt hem laten
verdwijnen en weer opzoeken,
misschien een klein zwart paas-
wereld nadat de laatste bom zal
zijn ontploft. Na de eerste teleur
gestelde liefde.
Evenmin als de gedichten spre
ken de tekening ;n direct duidelij
ke taal. Beide moet men zorg
vuldig lezen om te zien wat er
staat. Geen opwekkende bezig
heid. Maar men trekt niet de
woestijn in om bloemetjes te
plukken, maar om er te leven.
Desnoods als kluizenaar.
eitje vroeger); soms ook merk
ik hem niet eens op, die moe
dervlek bedoel ik.
Maar de laatste dagen begon
'ik er steeds meer op te letten,
ik weet niet waarom, maar
waarom open je je mond op een
bepaald moment of zeg je iets
zonder reden? Hij hield me be
zig, volgde mij, of ik volgde
HANS KREUZEN
hem. De juffrouw scheen het
niet te merken, zei niets, heeft
trouwens nooit iets tegen mij
gezegd. Zij bekeek boeken, van
allerlei soort, bestudeerde at
lassen en kunstkaarten, pockets
en encyclopedieën, werd - een
boek tussen de boeken, een
boek om te bekijken, misschien
een boek over kernenergie, over
atomen vanwege die ene slip,
die moedervlek (als ze dit leest
zal ze misschien zeggen: „Ik
heb een goede kritiek gehad, za
terdag).
LEO KLEYN
Automatisering
ouder
worden door de parkwachters in
de leeuwenkooi ondergebracht.
Wij stellen voor om de ouders,
die van huil kinderen zijn weg
gelopen. bij de ezels onder te
Een Engelse dorpsdominee
sprak: Alvorens niet het collec
teren wordt begonnen, wens ik
degene, die de kippen uit broe
der Johsons kippenhok heeft
gestolen, te verzoeken zich van
liet geven van een bijdrage te
onthouden. Onze kerk wenst geen
geld van een dief te ontvangen.
Voor de eerste keer sedert vele
maanden brachten alle kerkgan
gers zonder een enkele uitzonde
ring een behoorlijk geldoffer.
Zoiets zou van de predikant van
een zeer noodlijdende gemeente
bijna een bezoeker van kippen
hokken kunnen maken
Twee mannen stalen in Kiel
bijna honderd tuinkabouters door
deze uit tuinen te halen. De
politie had een grote vrachtwagen
nodig om de buit, die de dieven
in hun woningen hadden opge-
De kaboutertjes deden het niet
Het weekblad Elsevier is in
middels aan zijn driehonderd-
z aveels te ingezonden brief over
Nieuw-Guinea toe. Het is nu wel
duidelijk, dat wij door Amerika
verraden en verkocht zijn. Niet
alleen mijnheer Lunshof zegt dat,
maar driehonderd-zoveel Else-
vicrlezers met hem. Nou, dan is
het toch zeker zo.
Dc genie van het Nederlandse
leger heeft twee zwembaden in
La Courtine aangelegd. De rege
ring kan de militairen beter in
Nederland laten oefenen; mis
schien komen we dan beter in
onze zwembaden te zitten.
De Maastrichtse kinderpolitie
heeft zes jongens van dertien en
veertien jaar aangehouden, die
zich aan dierenmishandeling had
den schuldig gemaakt. De opper
ste verbazing wekte het, dat een
van hen op wrede wijze een eend
had gedood, terwijl hij twee
maanden daarvoor van de Ver.
oorkonde met medaille had ge
kregen wegens een „staaltje van
treffende dierenliefde". Het uit
reiken van medailles blijkt dus
want zij hebben altijd een keer-
De Westduitse minister van
Gezondheid, dr. Elisabeth
Schwartzhaupt. heeft verklaard
dat de verbreiding van het slaap
middel Softenon niet had kunnen
worden voorkomen door andere
bepalingen voor controle op de
geneesmiddelen. Zij kondigde
echter tevens aan, dat deze con
trole zal worden uitgebreid. In
dien het Westduitse volk met een
dergelijke tegenstrijdige verkla
ring genoegen neemt, heeft het
volgens ons geen slaapmiddelen
Soekarno haast heeft ge
maakt
v-Guin
erdracht
t zoals v
het feit, dat hij voor de In.
nesische onafhankelijkheids.!
dit presentje wilde hebben,
president echter wist. dal wij
legen die tijd geen dwarsfluit.
orclt
In Engeland t.
nog steeds getwist over de vraai
wie Shakespeare's werken zoi
hebben geschreven: Shakespear
of Bacon.
Wij denken Shakespeare. Bacoi
was de stichter van een konser
venfabriek.
Kwart over negen verdween
ze weer, net voordat wij koffie
krijgen, deed ze de deur be
hoedzaam dicht, of het regen
de of niet. ze bleef geen minuut
langer, alsof ze bang was - dat
wij haar misschien anders zou
den wegjagen, omdat ze nooit
iets meenam. Ik keek haar
soms na. Ze liep iets gebogen,
alsof er wat of in haar hoofd
zat, dat iets zwaarder was dan
al het andere-op of in haar li
chaam. Ik keek haar de laatste
tijd veel na. Tot vanmorgen.
Vanmorgen was ze er niet
meer. Haar iets gebogen gestal
te bewoog zich niet meer door
de winkel. Geen lange handen
die over de boeken gleden, zo
als de vingers van een bassist
over de snaren (de bassist van
het Modern Jazz Quartet). Ze
was er-niet meer. Op het witte
vel papier als een wit bed, dat
voor mijn bureau hangt voor de
absenten, tekende ik een ronde
grote zwarte stip, als een moe
dervlek.
ARIE GELDERBLOM.
Notre Boutique
Tussen zomer
en najaar
eens aan vilt denken. Dat is bijzon
der leuk materiaal oni er iets aardigs
van te maken en afwerken hoef je
het niet. Voor de nog wat warmere
dagen is dc bloes met korte mouwen
en de rok; wordt het wat kouder,
dan verwissel je de rok voor een
wollen of jersey pantalon. Het
bloesje, heeft (modern!) twee zakjes
en een ceintuur. Het ontwerp it
weer van Magda Stemerdink.
