Debat zonder spanning
8 of 9 Kamerleden tegen het akkoord
H W. Tilanus (c.h.):
Wie t hardst erover zwijgt,
heeft t best ervan gezeid
Prof. mr. P. J. Oud (lib.):
Gelukkig dat Luns
niet aftrad
Burger: verwijten,
De Kort: waardering
Solidariteit
Dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot (a.r.)
Groot respect voor
de regering
Ir. C. N. van Dis 's.g
Smadelijk akkoord
Geen chaos
Ch. J. I. M. Weiter (kath.
Regering raakte
Bunker-valkuil
v.):\
in
Geen huilbui
MEL WE LElDrCHE COURANT
4
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 19*
(Van onze parlementsredactie)
DE REGERING en met name
minister Luns heeft zich
vanmiddag in de Tweede Kamer
moeten verweren tegen de kritiek,
die gisteren zowel door linkse voor
standers als door rechtse tegenstan
ders van de New Yorkse Nieuw Gui-
nea-overeenkomst op het gevoerde
beleid is uitgeoefend. Daar was in
de eerste plaats de scheidende P.v.
d.A.-fractieleider mr. Burger (hij
werd door voorzitter Kortenhorst
met een vriendelijk speechje uitge
luid). die de regering o.m. verweet
dat zij de noodzaak van dit akkoord
niet tijdiger heeft ingezien en de Pa
poea's er op heeft voorbereid. Dit
verwijt klonk ook door, hoewel veel
minder scherp, in het betoog van de
AR.-fractieleider dr. Bruins Slot.
Onthield deze zich van rechtstreekse
kritiek op minister Luns. mr. Burger
ging zich daar op alle mogelijke ma
nieren aan te buiten. De verwijzing
van de bewindsman naar de onver
wachtse Amerikaanse koerswijziging
inzake Nieuw-Guinea noemde hij
een „onwaarachtig voorwendsel".
Zijn conclusie was, dat zoniet het
hele kabinet, dan toch in ieder geval
minister Luns alsnog dient heen te
gaan. De heren Bakker (comm.) en
Lankhorst (pac.) volgden hem ge
trouw ln dit spoor.
De kritiek van rechts kwam van
de heren Van Dis (S.g.), Welter, Van
Rijckevorsel (kath. v.) en Meulink
(a.r.). Beide laatstgenoemden hiel
den overwegend juridische betogen,
waarin zij het verdrag als strijdig
met de Grondwet, de internationale
rechtsorde en met hun geweten zon
der voorbehoud van de hand wezen.
Naar de vaste overtuiging van deze
vier tegenstanders van het akkoord
had de regering de weg van de aban-
donnement moeten bewandelen,
dw.z. van 't zonder meer wegtrekken
uit Nieuw-Guinea, zonder overeen
komst, zij het met uitvoering van de
wapenstilstandsbepalingen.
Dit „alternatief" werd door de
heren Oud (lib.), De Kort (kath. v.)r
Bruins Slot (a.r.) en Tilanus (c.h.)
met grote nadruk afgewezen. Zij
waren het met de regering eens, dat
op die manier de belangen van de
Papoea's niet beter, maar bepaald
slechter zouden zijn gediend. Met de
New Yorkse overeenkomst konden
zij akkoord gaan als zijnde het enig
bereikbare, hoezeer ook zij beseften
dat er de wrange bijsmaak van mi
litaire dwang en agressie aan zit. In
dit verband kritiseerden de heren
Oud en De Kort de wijziging van de
Amerikaanse Nieuw-Guinea-politiek
en veroordeelden zij, met de heren
Bruins Slot en Tilanus, scherp de
wapenleveranties van onze bondge
noten aan Indonesië. Duidelijk dis
tantieerden zij zich ook van de felle
socialistische kritiek op minister
Luns. Door op hun post te blijven
„Wie het hardst erover zwijgt,
heeft het best ervan gezeid Met dit
oud-Nederlandse gezegde begon gis
teravond de C.H.U.-fractieleider dr.
H. W. Tilanus in de Tweede Kamer
zijn beschouwing over de Neder
lands-Indonesische overeenkomst.
Hij achtte dit spreekwoord temeer
toepasselijk, omdat het akkoord nu
praktisch al in uitvoering is. De ge
volgen van een verwerping van de
overeenkomst zouden voor Neder
land zowel als voor de Papoea's niet
te overzien zijn.
Dr Tilanus constateerde, dat hoewel
heft:je persoonlijke reacties n'et zijn uit
gebleven en in het algemeen bij velen een
sterk innerlijk aanwezig is tegen de ge
nomen beslissingen thans een volksbewe
ging als die bij de soevereiniteitsover
dracht in IMS» is uitgebleven. Er blijven
niettemin allerlei vragen. Voorop dient te
orden gesteld, dat het onze regering en
ons volk t a v. Nieuw-Guinea volstrek'
heeft ontbroken aan eigen belang. Wij
hebben slechts het Papoea-volk econo-
mi*h cultureel en (door zending en
mitnei ook geestelijk willen dienen.
D« wereld heeft da( niet begrepen. Ze
l« teruggedeinsd voor de steeds ernstiger
wordende Indonesische dreiging. Het is
een droeve «aak, dat tegen agressie geen
tegenwieh( kon worden gevonden, ook
niet b(j de Vü. en Amerika. ..Een ver
oordeling ligt wel heel vooraan in de
mond als Ik denk aan de wapenleveran
ties van on«e bondgenoten aan Indone
sië", aldna dr. Tilanus.
HU sprak er zijn vreugde over uit.
dit ondanks alles het kabinet bij e'kaar
gebleven en zich geen politieke moei-
kheden hebben voorgedaan. De rege-
r ng heeft ons land én Nieuw-Guinea ge
diend door op haar post te blijven Het
verwijt van heer Burger dat dit kabinet
rerder met de internationalisatie-politiek
i 'd moeten beginnen, treft de vorige
bnetten, waaraan ook de P.v.d.A. heeft
celgenosnen. Het is overigens el zeer
vijfelachtig. dat die in dit opzicht wél
ie;s zouden hebben bereikt.
De heer Tilanus achtte de constructie
n de gedach'en van de gesloten over-
i,komst niet slecht. Aan net goede er-
;«n is zUna inziens te weinig aandacht
hesteed. Zo achtte hij het denkbeeld van
de V-N -overgansfase geen onverstandige
oplossing, ook al is een half jaar dan
misschien wat kort. Ook de bcpal'ngen
betreffende het zelfbeschikkingsrecht zien
er op papier niet slecht uit. Maar helaas:
de garanties dat alles ook zal worden
uitgevoerd als het er staat, ontbreken
Nederland heeft geen enkel recht van
interventie. En we hebben te doen met
een partner, met wie we sinds 1949 op
het punt van het nakomen van verdra
gen geen beste ervaringen hebben. Men
kan alleen hopen, dat Indonesië zich aan
zijn verplichtingen zal houden. Weliswaar
is voorzien in enig V.N.-toezieht, maar het
is duidelijk, dat niet de rechtsorde de
gang van zaken bepaalt, maar geweld.
Toch zullen in de toekomst de houding
van de V N en van de V.S. van door
slaggevende betekenis zyn. Wat de kw
tie van de vlag betref*: de heer Tilanus
had liever gezien, dat de Nederlandse
vlag zou zijn geatreken op het ogenblik
van overdracht van Nieuw-Guinea as
VN. of op het moment dat goever
Platteel Nieuw-Guinea zal verlaten, i
nu schriftelijk ia geregeld dat onze vlag
tot 1 januari
i de V.N. zal
wapperen, wilde spreker zich hierbij wel
neerleggen.
Evenals de meeste andere sprekers had
dr. Tilanus grote waardering voor allen
die zich aan het Nederlandse bescfea-
de voortreffelijke dien
sten
strijdkrachten ter plaatse.
Echter drong hij aan op grote snelheid
bij het terugtrekken van de militairen.
Ook vroeg hij aandacht voor een spoe
dige evacuatie van de anti-Indonesisch
gezinde Ambonezen die zich in Nieuw-
Guinea bevinden. „De c.h. fractie Z3l haar
stem aan het wetsontwerp niet onthou
den", zo besloot dr. Tilanus zijn betoog.
De voorzitter van de V.V.D.-frac
tie, prof. mr. P. J. Oud, begon met
zijn grote waardering uit te spreken
voor de wijze, waarop het kabinet-
De Quay van het begin af aan het
N.-Guinea-probleem heeft aange
pakt .Dit kabinet heeft meer voor de
Papoea's gedaan dan welke van zijn
voorgangers darf ook. Maar tot het
onmogelijke was deze regering niet
gehouden. Het stond van tevoren
vast. dat als Indonesië tot openlijke
agressie zou overgaan en wij geen
steun van bondgenoten zouden krij
gen. niemand van ons kon verlan
gen dat we een oorlog om N.-Guinea
zouden gaan voeren. Van meet af
aan is met een overmachtssituatie
rekening gehouden.
In deze situatie is de regering, volgens
prof. Oud. overduidelijk komen te ver
keren. In dit verband bracht de liberale
leider he< achterwege-blijven van de
Amerikaanse steun ter sprake. H(j on
derschreef van ganser harte de opmer
king van de heer Burger 'soc.l. dat w(j
alle waardering dienen te hebben voor
wat Amerika voor ons en voor beel het
na-oor!og«e Europa heeft gedaan. „Maar",
zo voegde b|j eraan toe. „dit mag ons er
niet van weerhouden te constateren, dat
de houding van de V.S. in het X.-Gulnea-
eonfiict ons niet alleen diep heeft teleur-
geateld, maar ons ook volkomen ln strjjd
voorkomt met wat we van een bondge
noot en trouwens ook oo grond van het
handveat dor V.N. hadden mogen ver-
De waarborgen voor het zelfbeschik
kingsrecht. zoals die in de overeenkomst
zijn vastgelegd, achtte prof. Oud be
paald niet voldoende. Zelfs op papier
zien ze er niet al te best uit. maar
bedenkelijkste 1». dat alles afhangt
de goede trouw van Indonesië. ,.En tot
dusver is niet gebleken, dat ik druk
mij voorzichtig uit bij Indonesië het
verlangen voorop staat om zich aan
sloten overeenkomsten te houden", aldus
de V.V.D.-fractieleider.
Voor de houding van minister Luns
had prof Oud groot respect. Hij achtte
het gelukkig, dat de bewindsman van
buitenlandse zaken niet is afgetreden
Mr. Luns heeft beseft, dat politiek de
kunst van het mogelijke is.
Zijn aftreden zou alleen juist zyn gc
eest. als een betere uitkomst mogelijk
zou zUn geweest en parlement en kabinet
hem niet op die weg hadden willen vol
gen. Hiervan was geen sprake. Het aan
blijven van minister Luns is voor velen
een waarborg, dat inderdaad het uiterst
mogelijke is bereikt. Velen zullen daar
door de bittere pillen nu beter kunnen
slikken. „Door op hun post te blij
hebben minister Luns en het kabinet het
landsbelang gediend", aldus prof. Oud.
Ten slotte deelde hij mee, dat zyn
fractie ip volle overtuiging vóór de
overeenkomst zal stemmen, hoe graag zU
het ook anders had gezien Wie tegen
stemt. moet zich goed rekenschap geven
van de gevolgen van een eventuele ver
werping. In dat geval zal er nationaal en
internationaal een volstrekte politieke
verwarring ontstaan. We staan dan b.v.
voor een kabinetscrisis op een hoogst
ongelegen tijdstip. Als we de gedachte
van enkele Kamerleden volgen en zon
der meer wegtrekken uit Nieuw-Guinea,
komt er van de belangen van de Papoe's
helemaal niets terecht.
hebben h.i. de minister van buiten
landse zaken en het hele kabinet
Nieuw-Guinea en Nederland een
grote dienst bewezen.
Omdat haar eigen vergaderzaal
gerestaureerd wordt vergadert de
Tweede Kamer deze dagen in het ge
bouw van de Eerste Kamer. Deze be
perkte ruimte bleek, ondanks de
bijgezette stoelen, nauweliiks toerei
kend om de honderdveertig Kamer
leden (Gen waren afwezig), de ver
schillende ministers en staatssecre-
sen en de t'entahen belangstel
lenden te omvatten. Vooral in de
avonduren hing er in de zaal een
verstikkende atmosfeer, mede dank
rii d° felle schijnwerpers van de te
levisie. Vaftaf de gereserveerde tri
bune vr,i®de ook dr. Van Ronen een
ocerhlik het debat, zorgvuldig ver
scholen achter een t.v.-installatie, al
dus verstoppertje sDelend Voor foto
grafen en eamera-mensen die hem
niet *-•*-»pn
De K.V.P.-er Van Riickevorsel
sprak in dezelfde geest. Hij had sa
men met zijn fractiegenoten Weiter
?n Moorman aan het voorlopig ver
sla" een nota toegevoegd, waarin de
zelfde overwegende constitutionele
-n politieke bezwaren tegen het ak
koord worden geonnerd als die
•vel'-e de heer Meulink naar vc
De heer Van Rü^kevorsel eiste
zichzelf en zijn medestanders de vrijheid
op om de overeenkomst niet goed ie keu
ren. De gevolgen van zo'n verwerping,
waarvoor o.m. de heren Oud en Tilanus
hadden gewaarschuwd, nam hij niet zo
zwaar Het is mogelirk 'hoewel geens-
z'rts zeken dat het kabinet zal aftreden
M*ir wat zou dat? Er is wel eens om 2500
ku'zen een kabinetae-'sis geweest, waar
in dan nie* om 750.000 mensen?
Mr. Van Rijckevorsel geloofde, dat als
wij zonder meer uit N.-Guinea zouden
wegtrekken, misschien een veel betere
uitkomst in de V.N. zou kunnen worden
bereikt dan wat nu in de vorm van het
akkoord uit de bus is gekomen. Dit ak
koord achtte hij in strijd met de Grond
wet en de internationale rechtsorde en
kondigde dan ook aan tegen te zullen
stemmen .Mijn geweten bindt mij aan
de Grondwet en mijn menselijk gevoel
dwingt me solidair te zijn met de Pa
poea's". zo besloot de K.V.P.-er bewogen.
Niet minder bewogen was de enige so
cialistische tegenstemmer, de heer J. H.
Scheps. Z(jn standpunt was, dat op deze
wUze geen overeenkomsten tot stand
mogen komen. Er Is onderhandeld met
het mes op tafel. Het geweld heeft hier
overwonnen. En w'U staan nu voor de
vraag, of dit hele verloop van zaken
ons niet terugbrengt naar de archaïsti
sche samenleving der volkeren van wel
eer. „Alles wat in me Is", aldus de heer
Scheps-, „verzet zich tegen overheersing
van volkeren en stammen door andere
volkeren en stammen via macht, geweld
en dreiging" Wij hebben de Papoea's be
loften gedaan, of die nu fout of niet fout.
slecht of heel slecht waren. En beloften
moeten w(J houden.
De heer Scheps wilde geen oordeel
vellen over anderen, maar zich slechts
persoonlijk verantwoorden. In geweten
kan hij niet anders doen dan tegen deze
overeenkomst stemmen. Daarbij benauwt
hem de vraag of hij nie» medeschuldig is
fVaoi
De A.R.-fractieleider, dr. J. A. H.
J. S. Bruins Slot, die voor het eerst
na zijn ziekte weer het woord voer
de, achtte het een „pijnlijke zaak",
dat wij onze verantwoordelijkheid
en beloften jegens het volk van N.-
Guinea niet hebben kunnen waar
maken als wij ons beiden Neder
landers én Papoea's hadden voor
gesteld. Verantwoordelijkheid en be
loften „spreken nu eenmaal nauw";
ze raken het meest de gevoelens van
ons volk.
Constaterend, dat het probleem-N.-GuI-
nea van een rechtskwestie door de hou
ding van Indonesië een politieke zaak
was geworden die om een politieke op
lossing vroeg, betreurde dr. Bruins Slot
het. dat Indonesië tot bedreiging met ge
weld en tot daadwerkelijk geweld Is
overgegaan, zelfs tijdens de onderhande
lingen. Toch moet erkend worden, dat
er geen geweld op grote schaal Is ge
weest. De Indonesische Infiltranten ont
hielden zich zoveel mogelUk van ge
vechtshandelingen. Het was hun er meer
om te doen om cr te zyn en te blijven
dan om te vechten. Misschien hebben
dus zij. die meenden dat het Soekanio
alleen om het conflict te doen was. oïi-
gelUk gekregen. Want toen het er op
aankwam, bleek ten slotte ook Soekarno
tot overleg bereid en aanvaardde hy de
resultaten van dit overleg.
Tegenover deze winstpunten staan
liespunten. Van zelfbeschikking .vóór de
overdracht kan geen sprake zijn. De taak,
die Nederland zich stelde, is door het
conflict met Indonesië internationaal
mogelijk gemaakt. We wisten, dat
zonder de hulp van de bondgenote i nooit
een oorlog om Nieuw-Guinea zouden kun
non voeren. ..Die hulp", aldus dr. Bruins
Slot. „is ons nimmer toegezegd". HU be
treurde het, dat het Nieuw-Guinea-pro-
blecm niet als een rechtskwestie kon
worden gesteld. Begrip had hij echter
voor het beleid van landen als Amerika
en Engeland, die voor het Westen het
spit afbijten en die wat Nieuw-Guinea
betreft bepaalde wereldbelangen tegen
over elkaar hebben afgewogen, wat ten
slotte de doorslag heeft gegeven. De
penleveranties van onze bondgenoten
Indonesië keurde hij. echter sterk af.
Grote waardering had dr. Bruins Slot
>or de wyze waarop de regering voor
het recht in het krijt is getreden. Wel
meende hU, dat de hele kwestie in een
vroegtijdiger stadium in de politieke
sfeer had moeten worden behandeld. Dan
hadden de Papoea's tijdiger geweten wat
te wachten stond. Bij de qnderhan-
delingen is volgens de A.R -fractiele'der
bereikt dan we hadden durven ho
pen. Waardering had hU voor het onder-
handelingsbeleid en de zelfverloochening
in de regering.
Onder het verleden moet nu een streep
worden gezet. Men zal hier in Nederland
moeten blijven wrokken. Als de
illusies vervagen doemen de idealen
reer op. Het gaat nu oni een werkelijke
rede tussen de betrokken partijen. In
dit verband sprak dr. Bruins Slot de hoop
uit, dat Indonesië de overeenkomst tot
wredenheid van de Papoea's zal uit-
oeren. Van Nederlandse kant moet alles
orden gedaan om de uitvoering vai
akkoord mogelijk te maken. Wij zullen
de toekomst met gematigdheid, nuchter
heid en zonder verbittering onder ogen
hebben te zien. Ter voorkoming vai
cidenten zullen de Nederlandse strijd
krachten zo snel mogelijk uit Ni
Guinea moeten terugtrekken.
Na de in Nieuw-Guinea gesneuvelde
militairen te hebben gedacht, gaf dr.
Bruins Slot ten slotte uiting aan zyn
dankbaarheid dat nu een einde is geko-
aan een nutteloos en zinsloos bloed
vergieten. De nobelste bedoelingen kun-
in hun tegendeel verkeren als ze
alleen maar tot rampspoed leiden. Een
impel abandonneren zou in strijd zijn
iet onze zedelijke plicht. De A.R,-frac
tieleider besloot met de mededeling, dat
ïeeste van zijn politieke vriendc
hijzelf hun stem aan het wetsontwerp
zullen geven.
Het debat was, aan het begin van
de middag, geopend door de socialis
tische fractieleider mr. J. A. W. Bur
ger. Hoewel de heer Burger waar
dering had voor hetgeen nog voor de
Papoea's is bereikt, en hoewel hij er
geen behoefte aan had, na te kaar
ten en na te gaan of met de Partij
van de Arbeid in de regering een
betere oplossing zou zijn bereikt, liet
hij de regering toch niet zonder kri
tiek. Zijn betoog culmineerde in een
aanval op de minister van buiten
landse zaken, mr. Luns.
Ten «cherp*te nam mr. Burger •telling
tegen de *U», w*»*r©p mlnUter I.una
diem rancune over het tong voorziene
debacle van de Nleuw-Gulneapolitleh ln
anti-Amerikaanse zin heeft a/gereageerd.
Fel hekelde h(J het, dat de bewindsman,
en met hem andere leden van het ka-
btnet, het parlement ten onrechte ln de
waan had gebracht, dat op militaire steun
\an bondgenoten moebt worden gere
kend. Uil hel betoog van mr. Berger
werd dnklelUk. dat er al. voor de heer
Luns nog maar één conoequentle over
blijft: heengaan.
Een heel ander, en voor het kabinet
véél vriendelijker, geluid, had vervol
gens de KVP-fractieleider dr. W. L. P.
M de Kort laten horen. Het kabinet, zo
zei hU. heeft in ieder geval geprobeerd,
het maximaal verwezenlijkbare te be
reiken. De houding can Amerika wen
telde dr. De Kort niet af op een mis
rekening van het kabinet, maar op de
Verenigde Staten zelf. Hy bleek over
deze houding teleurgesteld, hoewel hij
toch aan de Amerikanen zelf het oor
deel over de Amerikaanse politiek wil
de laten.
Waardering en groot respect toonde dr.
De Kort voor de vasthoudendheid van
mlniater Luns. HU noemde het diens
laatste grote succea. dat de bewind*nan
de paragraaf over het zelfbeschikkings
recht in het plan-Bunker had weten tc
brengen. Deze opmerking bracht later de
heer H J Lankhorst 'pac soc.) tot de
uitspraak, dat mr. Luns dit dan ook in
derdaad maar als zijn laatste grote si
moest beschouwen en daarmee zyn
riére maar moest beëindigen.
Bewindslieden volgen het Nw.-
Guinea-debat: p.l.n.r. de excel
lenties Lampe (Ned. AntillenJ.
Toxopeus, Luns, De Quay, Kort
hals, Visser en Zijlstra.
Werkloosheid weer
gedaald deze maand
In augustus daalde de geregistreerde
arbeidsreserve van mannen van 23.721
tot 22.398. De bezetting op aanvullende
werk gc lcgenhe idsob jeeten Hep met
ruLm 200 terug tot 1.255, zodat het aantal
werklize mannen met rond 1000 daalde
tot 21.143. Het voor normale seizoenin
vloeden gecorrigeerde cyfer van de ge
registreerde arbeidsreserve steeg met
1000 tot 32.000.
Dc daling van de geregistreerde ar
beidsreserve van mannen is seizoer
tag van aard. aldus het ministerie
sociale zaken en volksgezondheid.
heel tegen het akkoord zal stenimen,
is de S.G.P. Haar voorzitter, ir. C. N.
van Dis, sprak gisteravond zijn diepe
verontwaardiging uit over de hele
gang van zaken, die tot dit „smade
lijk akkoord", deze „capitulatie",
heeft geleid.
Hij sprak van „totaal ondeugdelijke ga
ranties" voor het zelfbeschikkingsrecht
en voorspelde dat als Indonesië Nieuw-
Guinea eenmaal in handen heeft, er niets
meer van een vrije keuze van de Papoea's
terecht kom'. Nederlandse protesten zul
len dan door Indonesië als een „inmen
ging m binnenlandse aangelegenheden"
kan elk toezicht op de uitoefening van het
zelfbeschikkingsrecht onmogelijk maken
De houding die de V.N. en Amerika
de kwestie-Nieuw-Guinea hebben aange
nomen, noemde ir. Van Dis ergerlUk.
Dank zij die houding worden ni
Papoea's ongewild en ongevraagd
Indonesië uitgeleverd krachtens
overepnkomst, die door geweld is afge
dwongen en dus nietig en onverbindend
is. In plaats van het recht en dc
nationale rechtsorde te handhaven, be
gaan dc V.N. onrecht. Het wordt tijd dat
Nederland zich uit deze organisatie
niet op Gods Woord is gebaseerd,
op hum nisiisc^e bezinse'en» terugtrekt
Een gewapend conflict is een ernstige
Het was propvol in de vergader- p
zaal van de Eerste Kamer, waar
de Tweede Kamer gisteren en
vandaag bijeenkwam ter behan- p
deling van het Ned.-Indonesisch I:
akkoord. Geheel links de rege- b
ring. (i
R. A. Kieft:
„Misschien val ik uit de toon", zei P
heer G. A. Kieft 'a.r.), die vervolgens If
woord kreeg. De heer Kieft wilde nr
zozeer op het akkoord ingaan, als vf
op de maatregelen ten behoeve van
Nederlanders, wier positie door het ap
koord wordt geraakt. Ten aanzien vi
deze Nederlanders bepleitte hij van r"
geringswege een zo groot mogelijke ruit
hartigheid. ZU, die in eerste instantie I
uitvoering van de overeenkomst moet-
opvangen, hebben recht daarop.
Het belang van de Papoeabevolkii
brengt mee. vervolgde de heer Kieft, d
het Nederlandse bestuursapparaat nl
voortUdlg ineenstort, zodat een ch»
ontstaat. Van belang is. dat ook na 1 O;
tober een zo groot mogelUk aantal N
derlandse ambtenaren aanblUft.
Het is zeer te waarderen, dat zendt
en missie met hun werk blUven voo
gaan. De heer Kieft achtte het o
juist, dat de regering de ambtenaren
Nieuw-Guinea heeft aangemoedigd, t
delijk tot na de overdracht aan de VJ
op hun post te blijven. Hij sprak
hoop uit, dat het kabinet ook
1 oktober de veiligheid van de Ncdi
landers blijft waarborgen. „Een der*
lijke verklaring heb ik in de schrift
lyke stukken gemist".
Het moet van groot belang worden
acht, meende de a.r. spreker, dat l
paStlde groepen al voor 1 oktober word'
afgevoerd. Hij dacht hierbij vooral u
de. Ambonezen, die in Nieuw-Guinea ve
blijven. Voor alles achtte hij nodig, d
heel het Nederlandse volk beseft, <j
geholpen moet worden .temeer daar B
kabinet zelf niet alles in zUn hal
heeft of kan hebben.
Een dramatisch moment in het
debat was de rede van de heer Ch.
J. I. M. Welter (Kath. v.). Zoals men
weet verschilt de heer Weltet, met
zijn fractiegenoten Van Rijckevor
sel en Moorman, van mening met de
meerderheid in de KVP-fractie. Met
alle vuur, dat in hem was, verzette
de 82-jarige oud-minister zich tegen
het akkoord, dat op 15 augustus is
ondertekend. „Ik wil de verantwoor
delijkheid ervan niet aanvaarden".
„Ik heb in het algemeen dc Nieuw
Guineapolitiek van deze regering met
instemming begroet". Deze inslemming
gold vooral het energiek en inventief
optreden van de minister van buiten
landse zaken. In april kwam er echter
n inzinking: de regering was geraakt
de Bunker-valkuil, die de Amerikaanse
regering behendig had opgezet.
De heer Weiter uitte veel kritiek op
Amerika en Oe Thant. „Kan het ver
wondering wekken, dat in deze sfeer een
verdrag tot stand kwam. dat tot kern
punt heeft, dat wij over zes weken uit
Nieuw-Guinea worden gezet?" Volgens
de heer Welter was openbaarheid door
behandeling van het geschil voor de Ver
enigde Naties te verkiezen boven het
geheime overleg met Indonesië. „Heeft
de regering zo weinig vertrouwen in de
VN? Waarom blijven wij er dan lid van?"
Volgens de heer Weiter zouden de Pa
poea's er met inschakeling van de VN
niet slechter aan toe zijn.
„Het doet mij diep leed, dat
prachtige beschavingsarbeid plotseling
tot een eind wordt gebracht, zonder
dat er waarborgen zijn, dat het werk
wordt voortgezet. Indonesië is im
geen normaal land met een gevestigde
orde van zaken". Ook zei de heer Wei
ter, ten enen male het vertrouwen
missen, dat Indonesië het verdrag n;
letter en geest zal uitvoeren. Indonesië
heeft tot dusver nog nooit een verdrag,
dat met ons was gesloten, nagekomen
„Ik heb IndertUd geweigerd, mee te
werken aan de overdracht van Indonesië.
Ik zal thans ook niet meewerken aan de
overdracht van het laatste kleinood van
de gordel van smaragd. Moge God de
Papoea's steunen ln de beproevingen, die
zU zonder twfjfel tegemoet gaan", aldus
de heer Welter met bewogen stem.
zaak. maar de handhaving van het recht
U dat niet minder. Als dienaresse Gods
heeft de overheid de plicht het recht te
handhaven, ook tegenover agressie. Ern
stige kritiek had de heer Van Dis ook
op de houding van de A.R. en op
kele bewindslieden, die volgens de ge
ruchten niet ten volle achter minister
Luns zouden hebben gestaan. Ernstig be
zorgd toonde hij zich voorts over d<
voortgang van de Nederlandse zendings-
arbeid in N.-Guinea.
Prof. Oud had de tegenstanders v'
het akkoord gewezen op de gevolgen w
de verwerping. Netionaal zal dit een i'
binetscrisis zijn, reageerde de heer Wi|
ter. „Ons land is wel ergere dingen I
boven gekomen. En wat de internationt,
gevolgen betreft, bij verwerping zal k
kwestie komen waar ze behoort, namelj
in de openbaarheid van de Ver. Natil,
En dan zal blijken, dat agressie geen
sultatcn oplevett, aldus de heer Weltii
M. Bakker:
Overigens niet alleen de heer Lari
horst, maar ook de heer M. Bakk
'comm.) zou het aftreden van minist
Luns en met hem van het hele
binet uitermate welkom zUn. „Er
geen reden voor een nationale huilbu
zei de heer Bakker, doelend op de hc
ding. die met name minister Luns na
ondertekening van het akkoord had aat
genomen. Grote instemming toonde
communist met de overdracht van N(
Guinea aan Indonesië. „Er is geen sprai
van schande of vernedering van Nedt
land. Dit is een overwinning voor
volkeren van Nederland en Indoned
De nederlaag is geleden door de grof
die in 1949 is begonnen aan de kolonif
onderdrukking van Nieuw-Guinea". j
Dank zij de tv-uitzending de co|
munisten profiteren niet van de politi^
zendtijd kreeg de heer Bakker d
unieke gelegenheid, zich tot het Ned»
landse volk te richten. Hy benutte dl
uitstekend, als een gladde spreker, zol
steeds goed van de tongriem gesnedj
Tot de socialisten zei hij. dat door
Nieuw-Guineapolitiek thans een br
voor samengaan was ontstaan en ff
anti-Navo-stemming botvierend, meen
hij, dat Nederland niet langer via Ni
en Nieuw-Guinea mag dienen tot me(
koe voor de wapenhandelaars.
De heer Lankhorst hield vervolga
een betoog, dat in grote lijnen van fl
lijke strekking was. Hij vond het jaf
mer, dat de regering zo duidelijk hl]
onwil tot ondertekening heeft getoof
Dat is niet bevorderlijk voor de toekofl
stige verhouding tot Indonesië VerÜ
vond de heer Lankhorst. dat de ref
ring niet het juiste begrip heeft getoet
voor de ontwikkelingsgang van jod,
landen. Over de inhoud van het th»
gesloten akkoord was hU verheugd.
Prinses Beatrix heeft het voort
men op vrijdag 12 oktober de motl
zeesleepboot „Zwarte Zee" te water
laten, die in aanbouw is bij J. en I
Smits Scheepswerven ie KindenS
voor L. Smit en Cos InlcrnatioM
Sleepdienst te Rotterdam.
