DITIE 13G2
^EPAL
Wanneer de winter valt over
SSE
'1
NAAR ADEM HAPPEN EN BEVRIEZEN....
Zelf meebetalen voor
dit exclusieve genoegen
Miljonair-duiker bleef 8
uur op 18 meter diepte
Meer middelen
zijn schadelijk
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1962
(Van een onzer redacteuren)
Wanneer u over de Himalaya praat, ëpreekt u van een „jong" lioogbergland. Hoe jong is
dat dan wel?"
Prof dr. C. G. Egeler en dr. T. de Booy weten samen van bergen nogal wat af. Ze hebben met
z'n tweeën heel wat rondgeklauterd, in de Alpen en in de Andes. Dat hebben ze gedaan 0111
de sport, maar ook 0111 uit het gesteente op diverse hoogten iets te weten te komen over de wor
dingsgeschiedenis van de aardkorst. Dr. De Booy is wetenschappelijk hoofdambtenaar van de
Amterdamse universiteit en prof. Egeler geeft er college.
„Hoe jong?" Dr. Tom de Booy vindt 't maar een rare vraag. Wat is jong? Een kind van
twaalf jaar is jong en een kat van twaalf jaar is oud. Hij krijgt er zijn tochtgenoot en klim-
baas Egeler eens op aan. Die schudt langzaam zijn hoofd.
„Zie je' als ik 'n leek was. zou ik wél een slag durven slaan. Maar nu, nee, dat zou ik niet
kunnen zeggen, hoe jong de Himalaya is."
„Maar wanneer u de Himalaya „jong" noemt, wat noemt u dan oud?"
„0 ja, dat is veel gemakkelijker. De Schotse Hooglanden zijn oud, de Ardennen en de Vogezen
bijvoorbeeld."
„Mooi. En hoe oud schat U die dan wel?"
het Zuiden kwam dan het land opdrin
gen: de eerste vormen van wat later
de Himalaya zou worden.
LANDVERSCHUIVINGEN
Dan beginnen de grote landver-
schuivingen. Een vast patroon van
dekbladenoverschuivingen wordt af
gewisseld door breuken, persingen en
ploolingen. De zee wordt verdreven
en de bodem ervan raakt in het spel
betrokken. Ze komt hc-t, dat thans op
vijf- en zesduizend meter hoogte ver
steningen van dieren worden aange
troffen. die eens op de bodem van
een diepe zee leefden.
Dat is geen hoog-ontwikkeld dierlijk
leven geweest. De geologen noemt ze
brachiopoden, lamelli-branchioten en
gastropoden. insecten van de diepzee.
..Maar ik doe er niets mee" zegt prof.
Egeler. ,.Ik geef ze aan de specialis
ten en dan hoor ik het later wel."
Of ze 'm dan niet interesseren? Na
tuurlijk wel. maar in enkele jaren is
de wetenschap van de pré- en prohisto-
de Himalaya deel uit moet maken van
een richel, die in Nieuw-Guinea begint
en in Noord. Afrika eindigt, is dit wor
dingsbeeld even interessant voor een
nadere toetsing van de theorieën om
trent het ontstaan van 's werelds jonge
hooggebergten als geheel.
NA AFLOOP: JAREN WERK
„Als je 't goed bekijkt" zegt prof.
Egeler „ben je vier maanden weg en
kom je terug met vier of vijf jaar
„En hebt U daar ook een team
voor, een schare medewerkers, stu
denten misschien?"
„O nee, was 't maar waar. Dat
doen we hier zelf. De Booy, Boden-
hausen en ik. Er is wel eens een
student, die een handje toesteekt,
maar niet daar waar 't op aankomt.
Maar hier, kijk eens in de kasten:
stenen, fossielen, preparaten. Die
zijn van de Andes-expeditie in 2956.
We zijn er net zo'n beetje mee klaar
hè Tom."
ACHTDUIZEND STENEN
Dr. De Booy knikt langzaam. Hij
denkt aan de achtduizend stenen, die
uit de Himalaya mee terug moeten.
Achtduizend
monsters, sommi
ge in de vorm van
in flinke brokken.
Aan de Nieuwe
Prinsengracht
mogen ze wel al
vast beginnen met
wat kasten in el
kaar te timme-
Maar zover is 't
noa niet. Eerst
New Delhi,
daarna naar Kath-
mandu en dan
nog steeds per
vliegtuig naar
Bokhara. „Pok'ra
zeggen ze in het
Geologisch Insti
tuut.
En dan lopen
naar Tukucha. in
de kloof tussen de
bergen.
Vandaaruit:
klauteren en klim
men in de win
ter, die tussen
het hoogland van
Tibet en de ijs
woestijn van het
gebergte bar is
aan verschrik
kingen.
Met bevriezen
de vingers de
steenbijl zwaaien
en het ijshouweel
hanteren.
Bungelen aan
een touw langs
een loodrechte
wand.
Tent opzetten, j
tent afbreken.
Niet slapen. Etenomdat het móet.
Monsters steen afslijpen. Notities
maken, de kaart intekenen.
Stukjes schrijven voor de krante
lezers thuis, bij de kachel: „Moeder,
heb je nog koffie?"
En bek-af terugkomen. Fijn, met
achtduizend stenen.
De man, die al als vijfjarige jon
gen door zijn vader in de Alpen op
de rotsen werd gehesen: prof. dr.
C. G. Egeler, leider van de ex
peditie. Vijfenveertig jaar. ge
trouwd, zes kinderen. En in de
bergen een beginnende piraten-
verder kunnen brengen. Ook de
ten schap leeft bij de gratie
DROF. EGELER heeft een brok
steen in zijn handen genomen,
waarop de versteende lijfjes
diepzeediertjes nog heel best te 2ien Wat zich in het «imalayagebied
zijn. Hoe lang is het geleden, dat heeft afgespeeld, is misschien in de tijd
die beestjes vrolijk over de zeebo- dat het zich afspeelde niet eens zo
dem rondscharrelden? Zijn ze „oud", spectaculair geweest.
of zijn ze „jong"?
te kijken. Zou
hij er wel bij zijn geweest, dan had
hij niets bijzonders gezien: zee en land
onder een hoge hemel en stilte rondom.
Bij het ontstaan van ons eigen land is
het niet anders geweest. Daar werden
OSCH'
onze steenkolenvelden aan
danken!» hele moerasveenwouden
bedolven onder het zand en de klei van
de Maas, tot ze duizenden meters ver
zakt waren, daarover op'n volgende
dag kwamen lagen schelpkalk met
zeedierresten, puin uit het oude berg
land, zand en stof.
Dr. De Booy zucht er eens bij. Hij
kan 't opnieuw niet zeggen. Veel,
veel ouder dan de Himalaya. Dat t ains^lo „ao
is te zeggen: van verschijningsvorm, 'óp'e'ên goêcte'dafTeen"goede!w'
Want de Schotse Hooglanden, de Vo- hebben
gezen en de Ardennen, liggen voor
de helft ergens in de Noordzee tn
de vorm van puin, gruis en slijpsel.
Nederland ligt op zo'n voetstuk van
puindek, in de loop van miljoenen ja
ren aangevoerd door oeverloze en
woeste stromen: Rijn, Maas, Schel
de en Eem. Daarbij zijn de gelijk
matige rivieren van
kabbelende beekjes.
Zo is van de „oude" gebergten
een massa verdwenen en het beeld
van hun wordingsgeschiedenis is er
nog maar amper aan af te lezen.
Jongere gebergten en behalve de
Himalaya behoren daartoe ook de
Alpen zijn veel interessanter. Ze
zijn nog vers.
l'
erkec,
Econo- Een 58-jarige Amerikaanse uit-
inder-miljonair is er gisteravond
geslaagd 8 uur onder water
loor te brengen op een diepte van
meter in de baai van Ville-
anche. Dit is vermoedelijk een
•ereldrecord, want Edwin A.
ank uit New York ging zijn eigen-
jemaakte aluminium huis in en
lit zonder dat de druk kunstma-
g op oppervlakte peil werd ge-
iracht zoals in duikboten en
N.Viathyscaafs het geval is.
ON ^>4641 Presatie van Link betekent
volutie in de bestaande opvattingen
•er het verrichten van nuttig werk
ider water. De duiker was meer dan
ht ur onderhevig geweest aan een
uk van 2,8 atmosfeer. Niemand heeft
voren ooit zo iets meegemaakt en
'erlecfd.
fadat de 1800 kilo wegende cylinder
het water gelaten was. zonk zij ver-
,al naar beneden. Een half uur daarna
fde Link. gekleed in zijn zwarte
ibber duikpak en met zijn
kon Link luiken openen en uit de cy
linder komen, hoewel hij op die diepte
moest blijven.
Om te vermijden dat hij door de stik
stof bewusteloos zou worden werd een
mengsel van helium en zuurstof ge
bruikt. Een lange rubberslang voor adem
haling verbond hem met de cylinder als
hij er buiten was. Gedurende de vol
gende acht uur kon Link zijn huis in de
zee verlaten of binnengaan met alleen
een kikvorsmannenpak aan.
Zijn zoon, een ervaren duiker, bracht
hem zijn post en de ochtendbladen. Link
:ing de cylinder binnen en las ze. Even
IN VIER DIMENSIES
Je kunt er zo, met het blote oog.
drie dimensies in terugvinden. En on
der de microscoop, bij de bioloog en
de paleontoloog straks via het isoto
penonderzoek bij prof. Kistemakers la
boratorium voor massa-spectrografie
te Amsterdam, voeg je de vierde di-
die van de tijd er aan
toe. Zo ontstaat een compleet beeld.
Wat voor beeld? Hetzelfde, dat je zou
krijgen, wanneer je met een sterke
kijker doordrong tot het oppervlak van
een verre planeet, betrekkelijk kort ge
leden gestold, en je duizenden eeuwen
achtereen gelegenheid zou hebben gade
te slaan wat er gebeurt. Hoe er een
dampkring ontstaat, zeeën worden ge
vormd. het allereerste dieren- en plan
tenleven begint. De geoloog staat bij
zijn reconstructie eenzaam
Het klopt precies, maar die „dagen"
duurden lang, miljoenen jaren. Twintig
duizend jaar geleden lag de zee rond
Nederland zestig meter dieper dan nu.
Tienduizend jaar geleden nog maar
twintig meter. Maar wie heeft dat ge
registreerd? Zeker niet de rendierja
gers, die toen de eerste bezoekers van
onze toendra waren. Wij hebben 't ge
noteerd, tweehonderd eeuwen nadien.
Zo is het ook in de Himalaya geaan.
Terwijl het proces aan de gang was,
is er niets bijzonders te zien geweest.
En stellig kon men niet zoiets waarne
men als het op elkaar botsen van twee
continenten, met donderend geraas en
het knallen van steen op steen. Wat
de wetenschap momenteel doet, is het
maken van moment-opnamen in die
wordingseschiedenis. De ene opname
ligt misschien een miljoen jaar na de
vorige. Maar snel achter elkaar afge
draaid. geven al die opnamen een film.
waarin de hele wordingsgeschiedenis
van het gebied op fascinerende wijze
beweging krijgt en leeft.
Voor die momentopnamen gaat de
Nederlandse Himalaya Expeditie 1962
op pad. Juist naar de Himalaya, om
dat dit jonge gebergte er nog precies
- zo bij ligt als toen het ontstond en om-
de tijd dat m de dekbladenstructuur de over-
schuivingcn nog nauwkeurig te her-
zijn kammen en tojjen zijl ontlta.n "urs„Sf._ !1„teiLb0)iïïdl™ aa°,dr'°.P„"
door reusachtige horimntale bewegin- EJSi s. „ÏÏEÏ*J.r SS
gen. Er zijn aardmassa's gaan schui. te worden, een door druk noch
ven, twee schilden, ruw-weg uit noord
oostelijke en zuidwestelijke r;
Tegen en op elkaar ten slotte.
scala van ouderdommen. Die helpen
bij het bepalen van wat er tussen Ti-
Tussen deze beide schilden moet zich ^et en India gebeurd is, maar omdat
fater kwam hij i
zoek cn het maken
uit vt
foto's.
zijn vrouw, de schrijfster Ma-
i Clayton-Link en sprong het water
Een minuut later had hij zich door
e geopende luiken naar binnen gewerkt
li de grote kamer van de cylinder, 1.82
peter lang en met een binnendoorsnee van
centimeter. Dit werd zijn huis en
enkele uren. Zijn stem
jen telefoon naar de opper-
lakte: ..Klaar om te duiken".
Op tie bodem
jDrie minuten later lag hij veilig op
e zeebodem. ..Diepte 18 meter, ik voel
e best", meldde hU.
(Na de druk in de cylinder opgevoerd
f hebben tot die van buiten het vater
Een Duitse dokter heeft verklaard
dat er aanwijzingen zijn dat aanstaande
moeders die geen thalidomide maar an
dere soorten kalmerende middelen heb
ben gebruikt. eveneens misvormde
kinderen hebben gekregen.
Prof. Heinz Weicker, onder-directeur
van de kinderkliniek van de universiteit
van Bonn. verklaarde op een medisch
congres dat aanstaande moeders in het
geheel geen kalmerende middelen zou
den moeten gebruiken.
Weicker zei dat hij heeft bevonden
dat 90 percent van de moeders die tij
dens de eerste twee maanden van de
zwangerschap kalmerende middelen
j igeen thalidomide» hebben gebruikt,
misvormde kinderen hebben gelcregen.
Kankervirus werd
gefotografeerd
tijdens het eerste wordingstijdvak van
de aarde een zee hebben bevonden,
de z.g. Himalaya-zee, ook wel de Azia
tische Middellandse Zee genoemd,
breed water van een langgerekte
vorm. Van die zee is vrij veel bekend,
ook al heeft niemand 'm ooit gezien.
Aanvankelijk was het water er niet erg
diep, maar later veranderde dat. Op
de bodem zette zich kalk af, waarin
zeer veel resten van dieren, die alleen
in diep helder water kunnen leven.
Door aeze afzettingen en mede doordat
van het nabije land gruis wordt toege-
Een blik in de kloof tussen de
twee achtduizend meter hoge top
pen: links de helling van het
Annapurna-massief, rechts die van
de Dhaulagiri. De foto is uit het
Noorden genomen. Via deze kloof
trekt de Nederlandse Himalaya
Expeditie naar het Noorden. Tus
sen het gebergte in ligt het dorpje
Tukucha. waar de expeditie haar
basiskamp zal vestigen.
(Van een onzer redacteuren)
„DE deelnemers zullen een aan-
zienlijk deel der noodzakelij
ke gelden uit eigen middelen
inbrengen." Zo staat 't laconiek
onder het hoofd financieringin
de officiële mededeling, die de
leiding van de Nederlandse Hi
malaya Expeditie 1962 heeft uit
gegeven.
Gisteren is de zesjarige Fred van
pek uit Maarssen in het Amsterdam-
ujnkanaal verdronken. De jongen was
i het spelen met zijn kameraadjes en
i gegeven moment raakte hij te wa.
cn van zijn vriendjea" heeft vlug een
kidingboei gehaald, terwijl een ander
irobeerd heeft hem met de hand uit
r te trekken. Alle pogingen wa-
i tevergeefs De rijkspolitie is het ten-
lotte met behulp van de handdreg ge-
de jongen aan de wal te trekken-
Een Japans researchmedicus heeft
meegedeeld er In geslaagd te zijn
langs foto-microscopische weg een
voortplanting" van een kwaadaardig
type kankervirus te hebben opgespoord.
Dr. Sjigeiasoe Amano van het insti
tuut voor virusondarzoek van de univer
siteit van Kyoto heeft in een vraagge
sprek meegedeeld onlangs het voort-
plantingsproces te hebben vastgelegd na
er vorig jaar in geslaagd te zijn een
kankervirus-cultuur te kweken.
Dr. Amao vertrekt morgen naar Phi-
gres b ïint over elektronenmicroscopen
Het fotograferen van het groeiproces
van het virus op het celoppervlak ver
richtte hij met fluorescerende pigmen-
Deelnemers Nijhuis en Schaar,
beiden geoloog, maar op de foto
bezig met een heel ongeologisch
werkje: het inladen van de bagage
voor het vertrek naar New Delhi.
Die noodzakelijke gelden": nu
al om-en-om de twee ton. Het ziet
er naar uit, dat wie 't exclusieve
genoegen wil smaken half-dood
te vriezen daarvoor flink in het
spaarbankboekje zal moeten laten
strepen.
Want al zijn er subsidies, ze zullen
nooit toereikend zijn om alle kosten
te bestrijden. Dit neemt niet weg, dat
de expeditie toch wel erg dankbaar is
jegens allen, die te haren behoeve in
de buidel hebben getast: het Prina Bern-
hard Fonds, de Ned. Stichting voor
Hooggebergte Exploratie, de Ned. Or
ganisatie voor Zuiver Wetenschappelijk
Onderzoek, de Kon. Ned. Alpen Ver
eniging, het Kon. Ned. Aardrijkskun
dig Genootschap en het Molengraaff
Fonds. En dan zijn er nog bedrijven,
die gebruiksmateriaal ter beschikking
hebben gesteld tegen gereduceerde
prijs, 't Is mooi, maar niet voldoende.
Vandaar: zelf mee-betalen. En om
't laatste restje weg te nemen van
de indruk, dat hier een stel uit de
kluiten gewassen jongens op kotten
van de grote pot een machtig „uitje"
gaat houden: die jongens hebben met
bloedige hand een juridisch-sluitend
contract getekend, waarin staat wat
zij te dc.cn en te laten hebben en
vooral, dat zij zich „onder bevel" heb
ben gesteld. Onder bevel van prof. dr.
Egeler cn van de tweede in 't com
mando. dr. De Booy. Want orde moet
er wezen, ook en vooral bij een
expeditie als deze.
En dat is dan dat.
Nu le dit contract bepaald geen
stuk. waarmee prof. Egeler zich voor
stelt van tijd tot tijd eens te zwaaien
om de discipline te handhaven. Het
team. dat binnen enkele weken naar
Nepal zal zijn vertrokken, kent elkaar
door-en-door. Het kent eikaars zwak
heden, maar heeft al lang geleerd,
dat tegenover die zwakheden enorm
veel positiefs staat.
„Een team van vriendjes dus?"
,,Ja cn wel meer dan dat." Dr. De
Booy zoekt even naar de juiste woor
den. In zijn kamer aan de Nieuwe
Prinsegracht is het stil. Achter de
open deur ritselt prof. Egeler in zijn
papieren. Soms worden die hem te
machtig en dan komt-ie erbij zitten.
En dan zegt hij bijvoorbeeld:
„Van dat happen naar lucht hebben
de bergbewoners in Nepal allemaal
een heel merkwaardige borstkas ge
kregen. Die van ons is plat. Min of
meer breed, maar zo plat als een
dubbeltje. Maar daar in de bergen
hebben ze een ton-vormige borstkas,
van dat hè-hè-hè-hè-hè steeds. Moet je
ziesi: ik krijg 'm zelf ook. Niet zo
erg natuurlijk, maar hij wordt toch al
een beetje rond. Nu moet je niet den
ken. dat die mensen daarmee zo ge
zond zijn. Dat zijn ze niet. Daarom
gaat dr. Tammes met
Die adem je in. Wat je uit-ademt: die
zelfde lucht, maar nu verzadigd van
waterdamp. Je verliest dus vocht,
enorm veel vocht omdat Je zo snel
ademt. Zes liter wel per dag. Dus
moet je drinken. Maar dat is een
werkje hoor, want daarvoor moet je
sneeuw smelten en dat kost brandstof
en tijd. Je droogt dus uit Ze zeggen,
dat ook het bloed dikker wordt. Dr.
Tajnmes zal uitzoeken of dat zo is
en ook, of de bloedcirculatie op grote
hoogte in gevaar komt. Die bergbe
woners zijn allemaal uitgedroogd. En
wat we zelf al gemerkt hebben op gro
tere hoogte: je hebt geen trek in eten
meer. En je kunt niet meer slapen."
Dr. De Booy vat de draad weer
op, die naar het team van vriend
jes >?ldt. „Je moet je voorstellen:
Je hangt rond in het basiskamp
dat zal Tukucha wel worden en
Je wacht tot het ophoudt met rege
nen cn intussm zit je met het he
le stelletje op elkaar. Je «let alles,
jc hoort alles en ja wat dacht
je.... Je ruikt ook nog alles van
elkaar. Hoesten, kuchen, neus-anul-
ten, smakken, snurken, slurpen
En dan geen trek, geen slaap, al
lerlei vervelende corveetjes: wat 'n
humeuren. Mèt die humeuren gaan we
geologisch werk zitten doen. hellingen
op en af. hakken en sjouwen. En we
gaan klimmen, naar de top van de
Nilgiri, zevenduizend meter hoog. In
oktober en november is het er koud,
gewoon koud. Daarna is het èrg koud.
Kun je Je voorstellen, dat we wel een
beetje kieskeurig zijn geweest bf] het
samenstellen van de troep? Zo is het:
er zijn vast nog wel betere alpinisten
in ons land dan het stel dat met ons
meegaat. Maar de vraag was voor
ons: zouden ze ook in ons team pas
sen. Bereid zijn over alle kleine er
gernissen van alledag heen te stappen.
En dat is gelukt."
BRIEF VAN DE REGERING
Aan de wand hangen, meters In het
vierkant, reusachtige lappen van fo
to's. Toppen en kammen, acherp-inge-
sneden kloven, een zwarte helling van
gruis, grillige vlakken sneeuw.
Op tafel kaarten, foto's, negatieven,
stukken steen. Een brief namen* His
Majesty's Government of Nepal met
de toestemming om in de districten
Baglung en Pokhara geologische on
derzoekingen te doen en om de noor
delijke helling van de Nilgiri Himal te
beklimmen. En met de voorwaarden:
twintig mijl van de Tibetaanse grens
af blijven, twee verbindingsofficieren
in het team opnemen, legeskosten be
talen en alle kosten voldoen in Ame
rikaanse dollars. Engelse Ponden of
als het helemaal niet andera kan
in Nederlandse guldens
Nepal ia ook arm en onderontwik
keld. Daarom is het op expedities
toch wel erg gesteld. Vanuit zijn iso
latie Is dit een sterke band naar bui
ten. En bovendien brengen de expedi
ties aan legeskosten geld in het laad-
En tenslotte kan bijvoorbeeld dc ge-
zondheidszorg in het land alleen maar
gebaat zijn rnat de bevindingen van
medische medewerkers in dc expedi
ties. Want wat voor Nederlanders, En
gelsen en Fransen geldt, geldt ook
voor de sherpa. Met dit verschil, dat
de Nederlander, da Fransman an de
Brit na een paar maanden weer weg
trekken om thuis op verhaal te komen.
De bergbewoner van Nepal komt
thuis nooit op verhaal. Zijn weerstand
tegen ziekten wordt in de jaren van
zijn jeugdige groei voorgoed onder-
