Jlieutue feihsrfje GTcuranl
Russen ontmoeten
elkaar in ruimte
Commentaar
Landing verijdeld
op eiland Misool
In Wostok III en en Wostok IV
Ruimteschepen
vanavond 10
uur te zien
Tank met kraakgas
ontploft in Zeist
Uk
>62
MAANDAG 13 AUGUSTUS 1962
KANTOREN: Steenstraat 37.
TELEFOON: aüe aidellngen 31441.
KLACHTENDEENST: bezorging 1819 u.
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter
(BIJ contract belangrijke korting).
POSTREKENING: 58938.
ABONNEMENTEN: 8.25 per kwartaal;
2,80 per maand; 0,65 per week
Drieënveertigste jaargang no. 12553
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
.Staotsiisticli is «hrtlmn
mgn bert in tefjeaspttT
SPORT en SPEL
p«(r. 6 en 7
Vieuws in
één oogopslag
De Russen hebben in de
afgelopen uren nieuwe,
grootse successen geboekt
in de ruimte door de lan
cering van de Wostok III
(zaterdagmorgen) en de
Wostok IV (zondagmor
gen), beide in een onge
veer gelijke baan om de
aarde, zodat de beide as
tronauten elkaar met het
blote oog konden waar
nemen. Hoe de Amerika
nen erover denken? De
titel van het verhaal over
hun reacties luidt: „Cape
Canaveral ds met stomheid
Op twee manieren is
Nieuw-Guinea in 't nieuws
gekomen: militair en po
litiek. Vooral in militair
opzicht was het voor de
Indonesiërs geen succes
volle dag: een met zes
vaartuigen op het eiland
Misool uitgevoerde lan
dingspoging werd door de
Nederlandse marine ver
ijdeld, waarbij een lan
dingsboot tenminste zwaar
beschadigd werd. Daarna
hebben ook de infiltranten
in de kampong Wey (op
Misool) kennis gemaakt
met de Nederlandse vuur
kracht.
Desondanks ziet het er
naar uit dat de formele
onderhandelingen in New
York onder leiding van
secretaris-generaal Oe
Thant doorgang zullen
vinden. Vandaag vinden
nog voorbereidende be
sprekingen plaats men
rekent er echter op dat
men morgen om vijf uur
(Nederlande tijd) formeel
rond de tafel kan gaan
zitten. Het beruchte Oe
Thant-memorandum zal
vermoedelijk een der uit
gangspunten zijn.
Vandaag is het in Rer-
lijn een spannende dag,
want de burgers van
West-Duitsland gedenken
vandaag dat een jaar ge
leden begonnen werd met
de bouw van de beruchte
muur. Gevolg is een ver
hoogde activiteit van het
Oostduitse leger in Ul-
brichts gebied. Ook Rus
sische troepen hebben
trouwens stellingen inge
nomen in de oost-sector.
In West-Berlijn zijn mas
sademonstraties verboden.
Het centraal comité van
de Wereldraad van Ker
ken heeft zich in Parijs
beziggehouden met de
problemen van de zending.
En zulks niet zonder zorg
want een rapport wees
uit dat de zendingsactivi
teiten van de bij de rasd
aangesloten kerken terug
lopen, dit in tegenstelling
tot de activiteiten van niet
aangesloten groepen die
zich met te groter ijver op
de verbreiding van hun
inzichten toeleggen.
En dan is er het „ge
wone" nieuws van 't week
einde: de doden als gevolg
van de verkeersongeval
len. In Raalte werd op
een door knipperlichten
beveiligde overweg een
auto door een trein gegre
pen. In Rotterdam werd
'n scholier door een tram
gegrepen en vloog een
auto uit de bocht. En zo
verdertot in het ein-
m
T~\E Nederlandse vloot heeft een
nieuwe landing va» Indonesiërs
op het eiland Mi§ool in Nederlands
Nieuw-Guinea verijdeld en de Indo
nesische snelle boten na een gevecht
teruggedreven. Tegelijkertijd ver
klaren de Indonesiërs te New York,
die thans besprekingen voeren met
Oe Thant, dat de onderhandelingen
met de Nederlanders waarschijnlijk
dinsdag zullen beginnen. Soebandrio
verklaarde dat er eerst min of i
overeenstemming moet zijn voordat
de besprekingen begonnen kunnen
worden. Oe Thant heeft verklaard
dat de geheimhouding van een me
morandum voor Nederland „een ver
gissing" is geweest.
Een officiële verklaring te Hollan-
dia meldt dat zaterdagavond 21 uur
50 plaatselijke tijd of 14 uur Neder
landse tijd een aantal radarecho'
werden waargenomen, die met ee'
snelheid van 24 mijl in het uur va:
de noordkust van Ceram recht naar
kampong Wey op de zuidkust
Misool koersten. Op dezelfde plaats
was in de nacht van negen op tien
augustus een landing van Indonesi
«che militairen geweest.
Nadat de scheepjes tot op ongeveer
15 mijl de kust van Misool genaderd
waren, werden zij door de Neder
landse zeestrijdkrachten onder vuur
genomen om ongeveer 23 uur 5 plaat
selijke tijd. De scheepjes beantwoord
den het vuur maar kort daarop ver
anderden zij van koers en keerden
naar noord-Ceram terug, aldus hel
gouvernementsvoorlichtingsbureau.
Vermoedelijk waren het motortorpedo
boten. Terwijl de Indonesische scheepjes
al vurend omkeerden, hebben Neder
landse militairen een felle lichtflits aan
boord van een dezer scheepjes waar
genomen.
Het is bekend geworden, dat de infil-
Ruim vijftienhonderd Papoea's
hebben in Hollandia gedemon
streerd voor hun zelfbeschik
kingsrecht.
Op de Stationweg in Rotterdam is
zaterdagmiddag een personenauto, be
stuurd door de 22-jarige messbediende A.
J. de Visser, uit de bocht gevlogen en te
gen een boom gebotst. De bestuurder
werd hierbij zeer ernstig gewond. Hij
kreeg een bekkenfractuur en been- cn
armbreuken, alsmede een zware hoofd
wond. Zijn passagier, de 17-jarige varens
gezel D. J. Boon uit Rotterdam was op
slag dood.
tranten, die bij de vorige landing
Misool waren gekomen, zich in Wev
hadden verschanst. Toen de Nederlan
ders Wey naderden, werden zij ontvan
gen door hevig vuur van automatische
wapens. Desniettemin lukte het de Ne
derlandse mariniers met steun van vuur
•lit zee, aan land te komen, waarna zü
de Indonesische militairen dwongen de
kampong te verlaten. Boven Wey stel
len de Nederlandse strijdkrachten thans
alles in het werk, de Indonesiërs on
schadelijk te maken. Een jager van de
Koninklijke Marine heeft ligplaats ge
nomen bij Wey.
(Voor vervolg zie pag. 7)
TWEE Russsische ruimteschepen, de Wostok III en de Wostok IV,
pectievclijk zaterdagmorgen en zondagmorgen gelanceerd, hadden
vanmiddag om 12 uur Nederlandse tijd 33 (Wostok III) en 17 (Wostok IV)
omwentelingen om de aarde gemaakt. Met deze technische prestatie, die
van alle zijden spontaan is geprezen, hebben de Russen niet alleen het re
cord aantal omwentelingen, dat op naam stond van de astronaut Titof,
overtuigend gebroken, zij hebben ook een nieuw element toegevoegd aan
de ruimtevaart, daar de beide piloten, Nikolajef en Popovitsj,
lancering van de Wostok IV contact met elkaar hebben gehad.
Hun ruimtevaartuigen, die zich in
dezelfde baan bewegen, zijn elkaar
verscheidene uren zo dicht benaderd,
dat de astronauten elkaar zelfs met
het blote oog hebben kunnen waar-i
en. Het is niet bekend hoe lang
dede beide ruimteschepen om de
aarde moeten blijven cirkelen, de
berichten hierover spraken elkaar
tegen.
Er is na iedere ronde van de beide
ruimteschepen slechts bekendge
maakt, dat Nikolajef en Popovitsj
zich in uitstekende conditie bevin
den, maar technische gegevens en de
plaats van de lanceringen worden
geheim gehouden. Slechts werd de
mogelijkheid geopperd, dat vandaag
nog een derde ruimteschip in een
baan om de aarde zou worden ge
bracht. Ook een vierde en een vijfde
vlucht zouden deze week nog
den uitgevoerd.
Algemeen is men van mening, dat de
gelijktijdige vlucht een springplank is
voor een vlucht naar andere planeten.
Het Amerikaanse volgstation bij Jo
hannesburg meldde vanmorgen dat het
de banen van de Wostok III en IV
nauwkeurig had berekend. Volgens dit
sation zijn de beide ruimteschepen ge
lanceerd van een installatie te Kos-
mondor in het Russische gebied Balko-
mut op 47 graden noorderbreedte en
65 graden oosterlengte.
Vreugde in Moskou
In de straten van Moskou drongen
de mensen zaterdagmorgen uitzinnig
van vreugde samen om de openbare
luidsprekers, toen bekend werd ge
maakt dat de Sowjetunie een derde
door een mens bestuurd ruimteschip
had gelanceerd.
De derde Russische astronaut, majoor
Nikolajef, 32 jaar oud, getrouwd
vader van een dochtertje van zes jaar,
heeft 88,5 minuten nodig voor een om
wenteling. Op het hoogste punt be
weegt zijn ruimteschip zich 251 kilo
meter boven de aarde, op het laagste
punt is de hoogte 183 kilometer. Het
doel van de vlucht, zo zei de omroeper
met trillende stem, is aanvullende ge
gevens te verkrijgen over de invloed
van de omstandigheden tijdens een
ruimtevlucht en het vermogen tot han
delen van een mens gedurende een lan
gere periode van gewichtloosheid. Te
vens wil men aan de hand van de ge
gevens die de Wostok Hl regelmatig
naar de aarde zendt, toekomstige ruim
teschepen verbeteren en de communi
catiemiddelen nauwkeuriger bestude-
Een half uur na de lancering verscheen
het beeld van Nikolajef op dé Russische
tv-schermen. De derde ruimtevaarder
lijkt op Titof. maar hij is knapper. Na
zijn portret uitgezonden te hebben,
scheen de astronaut in zijn ruimtekostuum
op de beeldbuis. Er werden toen nog enige
schaarse mededelingen gedaan over de
communicatiemiddelen die Nikolajef ten
dienste staan en in een beknopt bulletin
werd gezegd dat de ruimtevaarder zich
uitstekend voelde en dat alle apparaten
volgens plan functioneerden.
Groeten voor premier
Zes uur na de lancering gaf Tass het
eerste bericht, waaruit duidelijk bleek,
meer dan een baan was afgelegd.
Toen begon ook de gebruikelijke uitwis
seling van groeten. Een speciale bood
schap was bestemd voor premier Chroesj-
tsjef, die met vakantie aan de Zwarte Zee
vertoeft. „Ik voel me uitstekend en het
hele systeem van het ruimteschip functio
neert prima.
Ik groet u en ik ben er trots op,
dat u de moed hebt getoond deze histo
rische vlucht te laten uitvoeren".
Evenals Titof destijds berichtte Ni
kolajef toen de nacht boven Moskou
viel, dat hij had gegeten voedsel
uit tubes en natuurlijk voedsel en
dat hij van plan was een uurtje rust te
nemen. Voor de maaltijd had Nikolajef
zich losgemaakt uit zijn stoel. Hij
kon zich vrij in de cabine bewegen,
zonder dat er een koerswijziging van
de Wostok 3 merkbaar was. Twee
keer heeft de astronaut de handbestu
ring in werking gesteld. Hij kon zo
het ruimteschip een geringe koers
afwijking geven Westelijke waarne
mers leiden uit de mededeling dat
Nikolajef heeft gewandeld af, dat de
Wostok aanzienlijk groter is dan vo
rige Russische ruimteschepen. Radio-
Moskou heeft noch over de afmetin
gen, noch over het gewicht van het
ruimtevaartuig iets meegedeeld.
Experiment
Een etmaal na de lancering van de
Wostok 3 begon luitenant-kolonel
Povovitsj met de Wostok 4 aan
ruimtevlucht. Spoedig na de eerste
omwenteling kwamen westelijke
ruimtevaartdeskundigen tot de
clusic, dat het hier niet gaat om twee
geheel afzonderlijk te beschouw
vluchten, doch om een experiment
dat zowel in de Verenigde Staten als
in Rusland sinds lange tijd werd be
studeerd.
De Britse radiotelescoop ln Jodrell
Bank ving gistermorgen om half elf de
eerste signalen van de Wostok 4 op. De
Britten hoorden dat overste Popovitsj
premier Chroesjtsjef meldde dat alles
uitstekend verliep aan boord.
Het ruimteschip van Popovitsj legde de
afstand om de aarde af in dezelfde tijd
als de Wostok 3. De ruimtevaartuigen
bevonden zich lange tijd vlak bij elkaar
en radio-Moskou heeft verklaard, dat
gisteravond rechtstreeks radio-contact
tussen de beide bestuurders bestond. Toen
de beide Wostoks bij elkaar waren, were
er een radiogesprek georganiseerd waar
aan Nicoiajef. Popovitsj en Gagarin deel.
namen. Vanuit de ruimte werden enthou
siaste verslagen over de kleuren va
hemel gegeven, die Gagarin uit herinne
ring aanvulde.
Kernproeven
Ten slotte heeft de Sowjetunie de Ver
enigde Staten verzocht zich te onthouden
van kernproeven die gevaar kunnen op
leveren voor de beide Russische astronau
ten. In een boodschap van radio-Moskou
werd erop gewezen, dat de vluchten
vreedzame onderzoekingen van de ruimte
ten doel hebben en de belangen van alle
landen dienen. In haar antwoord heeft
de Amerikaanse regering gezegd dat zij
in de eerste plaats de Russen een behou
den terugkeer wenst en dat de enige
proeven in de atmosfeer, waarvan zij
weet, onlangs door Chroesjtsjef gelast
zijn.
B(j de boerenleenbanken is in juli 59
(vorig jaar 53) min. gespaard, in de eer
ste 7 maanden ƒ252 265) min., het
totale spaartegoed is 5962 min. I
ïyfEN KAN er bijna zeker van zijn dat
het zo nog vele jaren zal doorgaan:
telkens cn telkens weer zullen nieuwe
prestaties op het gebied van de ruimte
vaart alle voorgaande in de schaduw stel
len. En men kan er al evenzeer zeker van
zijn dat in dc meeste gevallen de Russen
die steeds grotere prestaties op hun naam
zullen schrijven. Op de voet gevolgd wel
iswaar door het Westen, maar de voor
sprong is en blijft onmiskenbaar
Tot dusverre schuilt daarin niet zo heel
veel verontrustends. Het zal niemand veel
moeite kosten om de Russische astronau
ten, geleerden, technici al die mensen
die, intensief moeten samenwerken om een
dergelijk project tot een succes te maken
hartelijk geluk te wensen. Want men
heeft inderdaad een prestatie geleverd die
een stap vooruit betekent in de verove
ring van de ruimte. Het lijkt nu mogelijk
het „tussenstation" tot stand te brengen
van waar uit nieuwe „reizen" kunnen
worden ondernomen de tijd waarop
ruimtevaart eerste werkelijke ruimtevaart
zal gaan worden in de geest waarin fan
tasierijke schrijvers cn tekenaars het al
sinds lang op papier hebben gezet, schijnt
weer een* stap dichterbij te zijn gekomen.
Een gelukwens waard dus. Zelfs als men
hierbij in aanmerking neemt dat dc Sow-
jets niet zullen nalaten ook dit succes
politiek uit te buiten. Vooral in de Duitse
pers treft men die vrees aan: men her
innerde zich dat de Berlijnse muur werd
gebouwd een week nadat majoor Titof
zijn 17 ronden rond de aarde draaide.
Men acht het niet onmogelijk dat de Rus
sen nieuwe (over)moed uit hun rulmte-
prestatle-roes zullen putten om tot nieuwe
stappen inzake Berlijn over te gaan.
Het is niet uitgesloten, al krijgt men wel
eens het gevoel dat de Duitsers hun muur
zien als de spil waarom heen de gehele
wereld draait en alsof alles wat er op
deze wereld gebeurt de muur als achter
grond heeft. Een begrijpelijke overdrij
ving, maar niet geheel van gevaar ont
bloot. Zoals cn ook dit moet worden
toegegeven de Russische succes-roes
nooit geheel van gevaar is ontbloot!
Dit alles maakt echter de achterstand
van het Westen op ruimtevaartgebied niet
het meest bedenkelijk. Werkelijk gevaar
lijk wordt het pas in een verder stadium
als de experimenten van nu dienstbaar
gemaakt kunnen worden in het militaire
vlak. Als het ruimteschip een wapen gaat
worden zoals nu liet vliegtuig een wapen
is. Hoever is dat ogenblik nog verwijderd?
Maar heel weinig mensen zullen hierop
antwoord kunnen geven. Nu nog zijn de
Amerikanen bereid om de hele wereld
In hun ruimtereizen te laten delen en ook
de Russen maken de wereld van hun
successen deelgenoot, zij het dan meestal
wat spaarzaam. Men kan er echter zeker
van zijn dat beide grootmachten de wer
kelijke geheimen ook inderdaad geheim
houden. Wat ruimetvaart werkelijk waard
is zal de wereld pas weten bij een militair
conflict. Verhoede God dat de wereld het
ooit zal weten!
Het zijn. bij een gelukwens, wrange ge
dachten; we weten het. Maar is er iemand
die deze ontwikkeling van de ruimtevaart,
hoe spectaculair ook. zonder zorgen kan
en wil volgen?
Op het Rode Plein in Moskou
getuigt een grote menigte van
zijn vreugde over de geslaagde
lanceringen. Portretten van de
twee ruimtevaarders worden in
triomf meegedragen.
Vanavond om tien uur precies zullen
de ruimteschepen Wostok III en
wanneer zij dan althans nog on
aarde cirkelen, boven ons land vai
oplettende waarnemer te zien zijn.
Zaterdagavond zag een medewerker
ün de Utrechtse sterrenwacht in Olst
n precies 21.29 uur dc Wostok III als
n zwak, maar voor het blote oog on
miskenbaar zichtbaar flikkerende licht
punt, dat zich met de schijnbare snelheid
een vliegtuig van het noordwesten
het zuidoosten bewoog. Zondag
avond heeft men de Russische ruimte
schepen niet kunnen waarnemen wegens
ware bewolking. De ruimteschepen
passeerden om negen uur het noord
oostelijke deel van het land en om 10.27
het zuidwestelijk deel. Vanavond
10 uur precies komen zij recht over
land
Frans Hals Zaterdagmorgen is de
100.000ste bezoeker van de Frans Hals
tentoonstelling in Haarlem ontvangen
Het was mevrouw Alting-Hallie uil
Utrecht, die in gezelschap was van haar
echtgenoot. Zij kreeg een boekwerk over
Frans Hals, twee passepartouts, een ca
talogus van de tentoonstelling en natuur
lijk een boeket bloemen met linten in
de Haarlemse kleuren: rood en wit.
Op 24 augustus zal een garantie-
uitloting worden gehouden van ƒ24,65
miljoen der 3 pet Nederlandsch-Indische
lening 1937A betaalbaar 1 oktober.
I^EN TANK met kraakgas op het
emplacement van het centraal
distributiebedrijf voor gas in Zeist
is zondagmiddag ontploft. Een ma
chinist, kwam bij deze explosie, ge
volgd door een felle brand in de ge
bouwen van het gasbedrijf, om
In de wijde omgeving sneuvelden hon
derden ruiten van woonhuizen en win
kels. De brandweren van Zeist en D»
Bilt, gesteund door wagens met schuim
blussers van de vliegbasis Soesterbcrg,
waren uren later nog met het bestrijden
van de brand bezig. Ofschoon aanvanke
lijk het gevaar van exploderen van eer
tweede tank met kraakgas niet denkbeel
dig was, bleek ontruiming van dc naaste
omgeving later niet nodig.
De gasdistributie moest worden
staakt. De burgemeester van Zeist gaf
alle inwoners van Zeist, Huis ter Heide,
Bosch en Duin. Den Dolder, De Bilt. Aus-
terlitz, Driebergen-RUsenburg en Doorn
de dringende raad alle hoofdkranen van
gasmeters en gastoestellen onmiddellijk
af te sluiten. De oorzaak van de explosie
ligt nog in het duister. Dc aangerichte
schade bedraagt zes a zeven ton. De jus
titie stelt een onderzoek in.
De bij de ontploffing om het leven ge
komen machinist was de heer Stün Wil
helm Butsclaar. Men vond het stoffelük
overschot van deze 52-Jarige vader van
vijf kinderen met verbrande kleren naast
de ontplofte tank. Drie andere, even
grote tanks werden ontzet en scheur
den. Het gas liep er urenlang sissend uit.
doch gelukkig vloog het niet In brand.
De omgekomen machinist was de enige
aanwezige op het terrein van het bedrijf.
Indien de ontploffing op een weekdag
zou zijn gebeurd, dan zouden ongetwij
feld velen om het leven zijn gekomen, zo
verklaarden deskundigen. Een vierde
tank, die boordevol kraakgas zat. dreig
de tijdens de brand eveneens te explo
deren. De brandweren van Zeist. De Bilt
en Driebergen alsook de militaire brand
weerlieden van Soesterberg hebben dit
echter met groot gevaar voor eigen leven
weten te voorkomen.
ln Zeist is zondagmiddag een
kraakgastank ontploft en op een
bedrijfsgebouw terechtgekomen.
T?EN vrij scherpe scheidingslijn tussen
-L/ koelere oceaanlucht en warme lucht
boven het vasteland van Europa ligt nu
boven Noordwest-Duitsland, België en
Noord-Frankrijk. An de warme kant van
de lijn bleef het gisteren in Limburg
zonnig met temperaturen tot 26 graden.
Daarentegen was het weer in
den, midden en westen van het land
overwegend somber met plaatselijk wat
regen en motregen en temperaturen van
omstreeks 18 graden.
Intussen ontwikkelde zich een depres
sie boven Noord-N oorwegen en een sto
ring voor de Golf van Biscaye een ge
bied van hogere duchtdruk. dat nu over
de Noordzee in de richting van het
Oostzeegebied koerst.
Daarmede samenhangend drong met
winden tussen noord en oost de koelere
lucht iets verder het vaste land binnen.
Naarmate het hogedrukgebied meer
oostwaarts trekt zal de warmere lucht
weer terrein gaan winnen.
In verband met de nabijheid van de
scheidingslijn tussen koelere en warme
lucht zullen morgen nog af en toe en
kele wolkenvelden overdrijven maar het
blijft waarschijnlijk overal droog.
De Bilt verwacht tot dinsdagavond:
Droog weer met enkele overdrijvend*
wolkenvelden. Dezelfde temperaturen ala
vandaag of iets hogere. Overwegend ma
tige wind tussen noordoost en oost.
(Opgemaakt om 11.15 uur).
ZON EN MAAN
Dinsdag: zon op 5.21, onder 20.08; maan
op 19.23. onder 3.18.
Woensdag volle maan.
HOOGWATER SCHEVENINGEN
14 augustus: 1.35 v.m.; 14.05 n.m.
Strand verwachting
Een hogedrukgebied trekt via Schot
land naar de Noordzee met bij ons een
zwakke meer oostelijke wind. De be
wolking gaat langzaam breken en brengt
geleidelijk wat beter strandweer. Tem
peratuur in de middag 18 tot 20 graden,
zeewater 17 graden.
Vooruitzichten: geleidelijk wat zonni
ger en ook iets warmer strandweer.
gesteldh 5 S g
27
