Ds. van VLIET
7
Onze vaderen
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1962
GEESTELIJK
i tamelijk vrijzinnig getinte blad dat altijd
zeggen heeft, ook al daagt het vaak uit
weerwoord, meldt in een van de laatstenum
mer» dat de theoloog uit de vorige eeuw. Horace
Buahnell. weer meer in de belangstelling komt te
staan. Zijn boek „Christian Nurture" is herdrukt
en he<
deze theoloog over de s
wees de bekering af e:.
zakelijkheid van godsdienstige of christelijke groei
voor het kind. ..Het kind moet opgroeien als een
christen en zichzelf nooit als iets anders beschouwen."
Dit brengt een oud probleem weer naar voren: de ver
houding tussen bekering en groei. Kun Je zegfen dat
een kind van christelijke ouders het Koninkrijk der
hemelen binnen groeit of moet het er in wedergebo
ren worden? Bushnell heeft ook in ons land fervente
zichten uitgesproken: „Genade is geen erf go
onze dagen heeft Corry ten Boom. de schrijfster van
„Gevangen en toch..." datzelfde op een andere ma
nier gezegd: „God heeft geen kleinkinderen!" In bei
de gevallen wordt duidelijk uitgesproken dat het kind
schap van God niet slechts een kwestie van aroei is
en van de juiste opvoeding, maar tevens een kwestie
van wedergeboorte. Wij mogen geen keuze maken tus
sen die twee. Wie altijd maar weer aandringt op be
kering vergeet soms de bekeerden te helpen groei
en. Wie weigert aan te dringen op bekering is bezig
kinderstepjes te behandelen als scooters. Geboorte en
groei horen onafscheidelijk bij elkaar. Wedergeboorte
en geestelijke groei horen even onafscheidelijk bij el
kaar.
Sc weiger te enen male te geloven dat een kind van
gelovige ouders nooit anders moet weten dan dat het
altijd een kind van God is geweest Wij worden niet
door geboorte wedergeboren maar uit genade. Het
waarachtige geloof brengt met zich mee dat wij ons
zelf gaan zien zoals God ons ziet Hoe dichter we bij
God leven, hoe meer we beseffen dat we geen enkel
recht en zeker geen geboorterecht kunnen laten
gelden op het feit dat wij God mogen toebehoren. Wie
een kind van God wil worden, zal moeten beseffen,
dat hij uit zichzelf geen kind van God is en alleen
uit genade door God moet worden aangenomen. „Ten
zij gij wederom geboren bent..." zei Christus tot de
Zijn genade groeien. Geen geboorta zonder groei.
mÊÊÊKÊÊHÊmÊÊÊKIÊÊmÊÊÊKÊÊÊÊÊmKKm
gaat terug
n?ar „zijn"
jongens
in de Kasbah
(Van een onzer verslaggevers)
Straks in september ga ik weer terug. Ik weet niet hoe alles er zal
uitzien na die verschrikkingen van de laatste maanden. Ik heb de terreur in
Algiers van heel dichtbij meegemaakt, ja, maar ik praat er liever niet meer
over. Ik hoop alleen dat als ik volgende maand weer kan beginnen de jongens
er weer zijn en dat mijn Franse gemeenteleden niet allemaal zijn weggetrokken.
Ds. P. van Vliet, tijdelijk woonachtig in een
pension .in Soestduinen, heeft vele herinne
ringen aan de tijd dat hij in Algiers werkte als
uitgezondene van de Morgenlandzending. On
danks het feit dat die tijd maar kort is geweest.
Vorig jaar juli vertrok hij. Vol goede moed.
Met vrouw en zes kinderen jongste drie,
oudste twaalf jaar. Hij kreeg de pastorale zorg
over een van de vier gemeenten van de église
reformé in Algiers, de regionale synode van
de Franse église reformé. In de wijk St
Dugène.
En daarnaast had hij de moeilijke taak zen
ding te bedrijven in de Kasbah, de Arabische
wijk, die ook in het territoir van zijn gemeente
vieL
Maar lang heeft hij er niet ge
werkt. Aan het begin van dit jaar
begonnen de onlusten. Verschei
dene Franse gemeenteleden trok
ken weg en de Arabische bevol
king werd onrustig.
Moeilijk
Ik had in de Kasbah een jon
gensclub, zegt ds. Van VUet. Der
tig Jongens tussen de vier en
vijftien jaar. Met i'n drieën had-
dan we de leiding, een Zwitser
se en een Lltause dame en Ot.
We deden van alles. Handenar
beid, we vertoonden filmpje* en
we vertelden.
Het waren allemaal mohamme
danen. Maar hun ouders hadden
er geen bezwaar tegen dat ze
bij ons kwamen. Ze vonden het
een goede vrije tijdsbesteding.
Het hield hen van de straat, von
den ze. Van de straat, die in de
Kasbah de jeugd weinig goeds
te leren heeft.
Onze kerk stond in de Kas
bah. In een nauwe steeg,
waarin ook drie grote borde
len stonden, grote huizenblok
ken van vier en vijf etages.
En de jeugd kon precies vol
gen wat zich daar afspeelde.
Wij probeerden de jongens iets
anders te geven. Maar ds. Van
Vliet moet direct toegeven dat
het bedrijven van zending onder
de Arabieren moeilijk is. Over
het algemeen achten ze zich ver
heven boven het christendom. De
christenen zijn religieus onder
ontwikkeld, vinden ze. Daarom
ook zijn er in Algiers maar heel
Reacties
Maar het is prettig werk, zegt
ds. Van Vliet. Het zijn prettige
mensen. We hebben vele moedge
vende reacties gehad. Ook van
de jongens zelf.
We vertonen veel Bijbelse
filmstroken van de boekjes van
Anne de Vries. Die slaan aan,
hebben we gemerkt. Het is meer
malen gebeurd dat de jongens na
afloop van de vertoning van de
filmstroken enthousiast bij me
kwamen en zeiden: dominee, dat
was een prachtig verhaal!
Naast de club hadden we ook
op andere wijze contact met de
bevolking van de Kasbah. Samen
met de Cimade een hulporganisa
tie van Franse jongeren (die
wordt gesteund door de Wereld
raad) en een tot het christendom
bekeerde Arabier hebben we ge
holpen met het uitdelen van le
vensmiddelen onder de bevolking.
Maar lang hebben we onze ac
tiviteiten niet kunnen voortzetten.
Algiers werd onrustig. Er kwam
terreur. O.A.S.-ers drongen de
Arabische wijk binnen en joegen
de Arabieren weg.
Ook in de club merkten we
veel van die onrust. Er was bij
na geen orde meer te houden on
der de jongens. Toen hebben we
ook besloten het werk voorlopig
stil te leggen. Er liepen trouwens
ook jongens weg, vooral onder
de ouderen, die lid werden van de
padvinderij van de F.L.N.
Ook de Franse gemeente werd
De reformatie heeft de bijbelverhalen
Immers, toen kwam de bijbel la ieders
al bet andere opzij gezet. Men ring,
ander* dan bijbelverhalen lezen ze
bekendheid gegeven,
voor die bijbel werd
men kon lezen, niet
gemeengoed.
Ook voor de reformatie wa
ren kerk- en koorbanken al ver
sierd met in hout uitgesneden ta
ferelen uit bijbelse verhalen
een prachtig voorbeeld zijn bijv.
de koorbanken van de St. Jan te
'j-Hertogenbosch en al voor
dien hadden schilders uit verha
len van de bijbel inspiratie opge
daan. maar na de reformatie
nam dit soort afbeeldingen hand
over hand toe. En men ging z«
voorzien van een rijm (dikwijls
een kreupeldicht). Winkeliers gin
gen zelfs zo ver, dat zij de voor
stelling dienstbaar probeerden te
maken aan het artikel, dat zij
verkochten. Merkwaardige rijme
larijen zijn op die manier ont
staan. Men penseelde ze onder
bijbelse voorstellingen op luifels
en uithangborden, en daardoor
werd, kan men zeggen, het bij
belse verhaal in dienst gesteld
van de reclame.
Voorstelling
Een kind uit de tijd na de re
formatie groeide met de bijbel
op. Morgens en 's avonds luis
terde men naar het Woord, dat
vader voorlas. In snijwerk van
kasten en kisten, van slaapsteden
(denkt u maar aan de prachtige
dekenkisten en de bedsteeplan
ken), op bierkannen, op schotels
en tafelborden, op tabaksdozen en
tafelschellen, op schoenhoorntjes:
overal kwamen bijbelse voorstel
lingen voor.
kind vergroeide met deze
hem heen. En het sprak
van, het hoorde er van en later,
toen het groter werd, haalde het
in de gesprekken de uit het hoofd
geleerde versjes en rijmpjes aan.
Ook op de tegels rondom de
haard of op de tegels in de gan
gen vertelden de blauwgekleurde
voorstellingen van allerlei verha
len uit de Bijbel.
Ja, zelfs moeders juwelendoos
had een bijbelspreuk op de dek
sel: „Jhezus boven alle dinc" -
en vader* zilveren tabaksdoos
had een voorstelling van Jezus in
Gethsémané of van de verheer-
ijking op de berg, altijd voor
tien van een toepasselijk rijm.
Het doet ons, nuchtere mensen
/an deze eeuw, een beetje pot-
lijking
sierlijk aan dat op een beddepan
stond:
Met de brandende liefde
van Christo, onzen Heer
Sal ick mijn plaats verwer-
men, ter synder eer (1618)
Maar is er eigenlijk zoveel ver
schil tussen die beddepan en de
broodplank, die kortgeleden in
een winkel in Amsterdam ten
verkoop lag en waarop stond uit-
Jesneden „Geef ons heden ons
aag'lijks brood?"
Er is verschil, maar betrekke
lijk weinig.
Oude Testament
Natuurlijk waren de verhalen
van het Oude Testament het
meest in trek. Geliefd was een
voorstelling van Adam en Eva
op gevelstenen, luifels, uithang
borden en daarbij een gedicht te
schilderen.
Ook Noach en Absalom, Mozes,
Kaïn en Abel, Jozef, Simson, Go
liath, David, Elia waren figuren,
die sterk tot de verbeelding spra
ken en wier geschiedenissen San
iedereen bekend waren dus
zocht men niet ver maar beeldde
men in steen, met penseel of
naald, een ark, een man die aan
de boom hing, een biezenkistje,
twee mensen die elkander dood
slaan, een toren, enz. enz. uit, en
beitelde of schilderde daarbij
een rijm. dat „ergens" wel ver
band hield met het aan te prij
zen artikel.
Adam en Eva in het paradijs.
Hoevele logementen hebben niet
„In 't Paradijs" geheten? Was
het dan ook niet aannemelijk, dat
men buiten aan de gevel of op
de luifel een voorstelling liet pen
selen met Adam en Eva?
Het verhaal van Adam en Eva
wapen Adam en Eva en natuur
lijk een appel plaatste.
Vanzelfsprekend conterfeitten
de appel verkopers op hun uithang
borden dezelfde voorstelling, zo
dat b.v. op een luifel van een
huis, waarin een groentenhandel
werd gedreven, stond:
Er i* verschil, maar be
trekkelijk weinig.
Adam en Eva geste It in 't
groene Paradijs
met hun buikje vol van de
lekkerste spijs.
Maar zij wierden verleit
van den schelmschen droes
Hier verkoopt men kool,
wortelen, rapen en groen
Een bakker in Maastricht be
schouwde het paradijs als het
luilekkerland, waaruit hij ook
voor zijn bedrijf profijt kon ha
len, zodat hij dichtte:
Adam en Eva, het warer\
de eerste menschen
zij hoefden niet te werken,
maar plukken naar hun
wenschen:
Nu moet meyx. als 't koren
gegroeid is, het laten ma
len en brengen in de stad,
En dan nog builen en bak
ken, dat het sweet loopt bij
je 0
Dog 't geld versoet 't weer,
daar sijn wij toe genegen.
Mijn brood is schoon en
swaer, die 't fiiet gelooft
kant 't wegen.
Vrijmoedig gebruik
van 'l bijbelverhaal
le wereld te bewaren.
Zo volg ik hem én maak
mee schepen net en schoon
't Zij vaartuig klein of
groot, als men mij geeft
goed loon.
Vanzelfsprekend dacht een spij
kermaker aan Noach en zijn ark,
toen hij zat te dubben over een
rijm, en hij dichtte:
Noach maakte de Ark
byzonder groot en sterk
't Is niet volbracht zonder
spijkersmakerswerk.
koper in Dokkum dichtte bij de
voorstelling van de put:
Josef werd van zijn broers
in de put gesmeten
Hier verkoopt men granen,
goed gemeten.
Ook de „kuische Jozef" was
een figuur die tot de verbeelding
sprak. Dus dichtte een klerenver-
koper:
Ben je'bij- Potifars wijf ge
weest en verloor je je jas
Kom dan hier, ik heb er
net i
pas.
Wat het verhaal van Kaïn en
en Abel betreft: een bakker in
Heusden had als opschrift op zijn
luifel:
Kaïn sloeg Abel in het oos
ten dood
Daarom woont Abel hier in
'f westen en hij bakt er
b root.
Een tweede bakker (het schijnt
dat ze het enigszins van elkaar
hadden overgenomen) dichtte:
Kaïn sloeg Abel dood al
om 'n hoekje
Hier verkoopt met witte
brood en ook een koekje.
Ark
Dat de ark van Noach werven
en scheepshellingen inspireerde
tot een gedicht lijkt aannemelijk.
In Zaandam hing in vroeger tij
den een uithangbord, waarop
stond:
Toen Noach het eerste schip
liet drijven op de baren
door Gods bevel, om 'd hee-
Een korenverkoper schreef:
Jozefs broeders hadden hem
geheel vergeten
Maar hier verkoopt men ko
ren en graan, vrij ruim ge
meten.
Mozes met het biezenkistje gaf
inspiratie aan velen. Een bakker
dichtte op zijn luifel of uithang
bord:
Mozes wierd gevist
Uyt het water
Die hier waar haalt krijgt
krijgt vrij gist
Een paasbroot, en op Kors-
tijt een deuvekatsr
Een vroedvrouw zette op haar
deur:
Door Godes hant
kwam Mozes te lant.
Maar de wonderlijkste combi
natie maakte een tandheelkundi
ge, die dichtte:
Men viste Mozes uyt de
biezen
Hier trekt men tanden ende
kiezen.
Een wafelhuis was mede onder
de indruk van Mozes:
Moeyses schreef de wet op
twee tafelen
Hier verkoopt men boekwei-
te flensjes, oliekoeken en
wafelen.
Het was ook moeilijk om een
ander woord te vinden, dat op
wafelen rijmde. Een concurrent
van de wafelbakker maakte een
ander rijm:
Moses sprak tegen het volk:
Gij zult den Heere zoeken
Hier verkoopt men gebakke
visjes, wafelen en oliekoe-
kefn.
David en Goliath waren even
eens figuren die tot de verbeel
ding spraken. Zo stond er bij een
schoenmaker in Leeuwarden:
Hier verkoopt men schoe
nen, voor rond en achtèr
plat
Passense David niet, dan
passense Goliath.
Een Zaandamse molenaar had
de beide kampers als gevelsteen
in zijn zaagmolen laten uitbeel
den en daaronder stond:
In de molen van Goliath,
die door David tviert ver
slagen
Verkoopt men allerhande
hout én wil geerne voor de
kooplui zagen.
Mosterd
Een vrouw, die zwavelstok
ken verkocht, dacht waarschijn
lijk dat mosterd de mensen
kracht gaf, want zij dichtte:
Al was de Reus eén stouter
held
David had hem ter neer ge
veld.
Hier haalt men zwavelstok-
kén en maalt men mostert
om geit.
In Leiden stond op een uithang
bord:
Goliath was groot, maar
David was doorslepen
Hier verkoopt men rokke-
band en broekband met
streepen.
Het is begrijpelijk, dat pruiken
makers het verhaal van Abso-
lom zeer aannemelijk vonden
voor hun nering, zodat een prui
kenmaker dichtte:
Ach Absolom, ach Abso-
lom, mijn zoon,
Zo jij een pruik gedragen
had, jij waart niet bij de
doón.
En ten «lotte nog iets over Jona,
die door de walvis werd opge
slokt en weer uitgespuwd. Ook
zo'n verhaal, dat te pas en te on
pas kon worden gebruikt. Op een
Friese tjalk stond eertijds ge
schilderd, onder een voorstelling
van een walvis met Jonas:
O arme Jona wat hebt ge
u self bedrogen
En raakte daardoor in des
Walvisses lijf
Maar daar gij nu weer le
vend op het land werd ge
spogen
Bekeer u en prijs Gods ge
nade, en mijn bedrijf.
En dat zelfs een kapper-pate-
chiseermeester in die oude tijd
reclame voor zijn stiel maakte
door te dichten:
Doe de Wallevis Jonas uit
spoog ging hij te Ninevé
leeren
Hier catechiseert men en
men gaat ook uyt scheeren.
is, gezien in de tijd waarin het
gebeurde, begrijpelijk.
Net zoals de „kuische Jozef"
stof tot voorstellingen en rijmela
rij gaf, gaf ook het verhaal van
de „kuische Suzanna" stof tot
mooie voorstellingen en rijmen.
In Woerden heeft vroeger uitge
hangen. wellicht aan een tapperij,
want bij een winkel zou dit min
der geschikt zijn geweest:
Hier „in Suzanna" die twee
boeven fel bestreden
Om te bespieden haar ont-
bloote kuische leden
Dog door haer vroomheid
wierden deze guiten ge-
vaën
Maar 't vrouwvolk leeft
niet meer als het toen heeft
gedaen.
Onze voorvaderen hebben, met
hun kennis van de bijbelse ver
halen, toch ook nooit vergeten
dat er humor in het leven is.
J. E. CROESE
De kaart tan Algerije. In huis»
Van Vliet komt hij nog dikwijls Ie,,e
op tafel. Dan worden herinneringen WOrpe
opgehaald aan het werk in de
Kasbah. waaraan oorlogsgeweld een
zo abrupt einde maakte. yj
Nu S]
steeds kleiner. Van de 64 gezin- evervlo
nen. die zij oorspronkelijk telde, miljoen
bleven er nog maar weinig over. isoleme:
Ze trokken weg naar Frankrijk landse
uit angst voor de terreurdaden, anderd.
Die waren verschrikkelijk. Erger peer e
nog dan de kranten in Holland Spaanse
beschreven. Er gebeurden name- ging d<
lijk dingen, die niet te beschrij- lectuur,
ven waren. Ik praat er liever legde al
maar niet over. tact tui
keren i
Het werk werd gestaakt, leidde
Maar niet voorgoed. Zodra de lijken,
toestand zou zijn verbeterd zou godsdiei
het weer worden voortgezet. Ds.
Van Vliet stuurde vrouw en kin- met j'
deren naar Holland. Zelf bleef indonesi
hij nog enkele maanden. Onder nen me'
meer om zijn studie voort te Nederlai
zetten. De studie van de Ara- gekeerd
hische taal en de Islam.
geregist;
Dit taal leerde ds. Van Vliet
aanvankelijk van een Arabische j-.jfp-i-,
leraar. Maar die vluchtte. Later
kreeg hij les op het Centre ,P nse
d' Etude Maghrebine, een zende- hp"griPI
lingenschool. die was opgericht
door de methodisten, de église re-
formé en enkele zendingsgenoot-
schappen. Tot juni heeft ds. Van _0
Vliet de lessen gevolgd. derwerp
doel" vi
Studie ggSX
Toen kwam hij met verlof naar
Holland. En hier In een pension •ontverc
ln Soestduinen gaat hij duor met
zijn talenstudie. Iedere dag komt
dc bandrecorder en het lesboek
op tafel. Want de taal te beheer-Rj
sen Is een eerste vereiste voorf
de zendeling.
Overigens heeft ds. Van VlietB
al meer talen moeten studeren.-P
Van 1951 tot 1958 was hij zende-1
ling op midden-Java. uitgezonden!
door de gereformeerde kerk van®
Rotterdam.
Nu heeft de stichting Morgen-1
land-zending hem gevraagd, del
Nederlandse afdeling van de in-I
terkerkelijk Action Chretienne en!
Orient, die zich speciaal bezig-Ij
houdt met de zending in het mid-p
den oosten.
Straks vertrekt hij vooi
tweede maal naar Algiers. WatE
hem te wachten staat weet hij»
niet. Zal zijn Franse gemeentel
er nog zijn? Of zullen de j
nen zijn weggetrokken? De
se Kerk heeft de naar Frankrijki
gevluchte kerklieden wel ver-1
zocht weer terug te keren nu del
toestand verbeterd is, maar wier
zal daar gehoor aan hebben ge-|
Dan zijn jongensclub. ZoudenI
„zijn" jongens er nog zijn? Enl
de stad, wat zou er van overge-1
bleven zijn? Het zijn vragenB
waarop ds. Van Vliet het ant-1
woord nog niet weet.
Maar ondanks die vraagte-1
kèns vertrekt hij. Volgende"
maand. Om het werk voort te
zetten, dat hij onder zo moeilij- n„.
ke omstandigheden is begonnen,
dat zo abrupt door het oorlogs- nog Uei
geweld werd afgebroken. Onder
de mensen van de Kasbah, die
hem in die korte tijd zo nauw
aan het hart is komen te liggen. M
Vertrouwenscrisis binnen de EEG Frankrijk's
houding tegenover Engeland versterkt twijfel
HET l* typerend voer de Ter-
houdingen binnen het Euro
pa v*n de Zee. dat één lid de
toetreding van Engeland tot de
EEG ln de weg kan *taaa, ter
wijl de overige vijf leden do
Britten met open armen willen
ilch op een bepaald ogenblik
venet legen de wil van vijf an
deren. Maar dan moet dat ene
lid ook met argumenten ep de
proppen komen, die een derge
lijke houding volkomen recht
vaardigen. Zulke argumenten
had (om een recent en «pre
kend voorbeeld te noemen) de
Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken. mr. Luns,
toen hij zich aanvankelijk alleen
verzette tegen de pogingen van
de Franse president van het Eu
ropa van de Ze* een politiek on
deronsje tussen de Westdultae
bondsrepubliek en Frankrijk te
maken, waar Italië en de Bene-
doen. Sindsdien heeft mr. Luns
school gemaakt: de regerings
wisseling In Belglé leidde er toe,
dat Spaak minister van buiten
landse zaken werd en slch ach-
ter zijn Nederlandse collega
schaarde. Italië helde ook over
naar het Nederlandse standpunt
en selfs de Westdoltsers aante
len, ondanks het demonstratieve
optreden van bondskanselier
Adenauer ter versekertag van
Achtergrond
Al* men de problemen, waar
voor de ze* landen van de EEG
zich thans geplaatst zien tegen
de iuiste achtergrond wil be
oordelen, dient men zich te her
inneren. dat Nederland (om
maar bij ons eigen land te blij
ven) slechts tot de Europese
Economische Gemeenschap is
toegetreden omdat mocht wor
den aangenomen, dat er een
overkoepelende vrijhandels-as
sociatie tot stand zou worden
gebracht waarin behalve de
zes EEG-landen ook de andere
Westeuropese staten een econo
misch onderdak zouden kunnen
vinden. Het ligt er dik boven
op. dat het voornamelijk de be
doeling was, Engeland zo nauw
mogelijk te betrekken bij de Eu
ropese markt van de Zes om na
van tijd de toetreding
bet i
dit land met achter zich
•erkstelligen.
Economisch was voor ons
land een eenzijdige oriëntatie op
het Europese vasteland (een
nieuw Frans continentaal stel
sel dus) niet verantwoord en als
uitvloeisel hiervan bleek later,
dat ook bi politiek opzicht ln
een Europees centtoen taal hole-
Niet gewenst
De vrijhandels-associatie
kwam niet tot stand, deels om
dat van Franse zijde blijkbaar
geen enkele behoefte bestond
de Britten bij de Europese Eco
nomische Gemeenschap te be
trekken, maar ook en de eer
lijkheid gebiedt dit te vermel
den omdat men in Engeland
nog niet zo ver was te beseffen,
dat bet zich eenvoudig niet
meer kon permitteren, te doen
alsof het geen Europees land.
maar een wereldmogendheid is.
Dit alles nam niet weg. dat met
name ons land meer dan één
geldige reden had om te blij
ven ijveren voor een nieuw ge
sprek met Engeland, vooral
toen de regering van dat land
(door schade en „schande" wijs
geworden) tot de ontdekking
was gekomen, dat de Britten
het zich echt niet langer konder
veroorloven, zich aan samen
werking met de zes EEG-landen
te onttrekken.
Toen Engeland zich aanmeld
de als adspirant-Ud van de EEG
en naar de voorwaarden infor
meerde. waarop het zou kunnen
toetreden, gaf generaal De
Gaulle er echter al dadelijk
blijk van, dat hij helemaal niet
blij wat met het voorultitcht,
dat Engeland een even grote
vinger als Frankrijk ln de Eu
ropese economische (en later
ook politieke) pap zou krijgen.
Platonisch
Tot enkele maanden geleden
was het een publiek geheim,
dat De Gaulle niets voelde voor
uit gezegd, maar niemand be
hoefde er aan te twijfelen. Zo
beslist was zijn afwijzende hou
ding. Totdat de Franse presi
dent reden had om zijn stand
punt ten opzichte van Engeland
(naar buiten althans) in dier
voege te wijzigen, dat niemand
meer zou kunnen beweren, dat
De Gaulle tegen de toelating
van Engeland tot de EEG zou
zijn. Dat was, toen bleek dat
de tegenstand tegen De Gaulle's
Europese politieke plannen (het
Europa der vaderlanden) zulke
vormen had aangenomen, dat
er wel lets van de kant van
Frankrijk moest worden ge
daan.
De Franse president kon ech
ter niemand kwalijk nemen, dat
sijn platonische liefdesverkla
ring ten opzichte van Engeland
slecht* een politieke bedoeling
had, zonder dat zij op een echt
verbintenis zou behoeven uit te
lopen. De besprekingen, die de
ze week in Brussel zijn mislukt
waren voor De Gaulle een unie
ke gelegenheid om te bewijzen.
Vermoeden
Toen De Gaulle had laten
weten, dat Frankrijk voor toe
lating van Engeland tot de EEG
was, rees het vermoeden, dat
de Franse president diezelfde
toelating onmogelijk zou ma
ken. door bij de besprekingen
over de voorwaarden voor En-
f;eland onaanvaardbare eisen te
aten stellen. Dat kon ook wor
den opgemaakt uit de Franse
verklaring, dat verwezenlijking
van de door De Gaulle voorge
stelde politieke unie met geen
mogelijkheid zou kunnen wach
ten op de toetreding van Enge
land tot de EEG. Dat zou de
politieke zaken teveel vertra
gen. Met andere woorden wilde
de Franse president vermijden,
dat met de Britse toetreding
tot de EEG ook de totstandko
ming van het „Europa der va
derlanden" op de lange baan
zou worden geschoven.
Dit dit laatste blijkt dus wel,
van hoe groot belang het ls.
dat niet alleen Nederland, maar
ook de andere „kleinere" lan
den niet In de val lopen, die
De Gsnlle voor hen heeft open-
geset. Spaak en Luns hebben
op de laatstgehouden bespreking
over de politieke unie gezegd:
„Geen politieke unie zonder En
geland als lid van de EEG".
Enzfj hebben alle reden om
heel stevig voet bij stuk te hou-
Volgend jaar
De onderhandelingen over de
Britse toetreding tot de EEG
worden pas op zijn vroegst
eind september of begin okto
ber hervat. Dit uitstel doet de
hoop op een eventueel akkoord
enigszins verminderen. Het zal
de tegenstanders van de toetre
ding. zowel in Engeland als bij
de Zes, de tijd geven, hun op
positie te versterken. Maar het
uitstel geeft ook gelegenheid,
allerlei problemen nog eens van
alle kanten te bekijken en alles
wat bereikt is, nog eens te be
studeren. McMillan zal niet op
de conferentie van de premiers
van het Gemenebest (begin sep
tember) en op de conservatieve
partijconferentie kunnen ver
schijnen met een volledige ont-
werp-overeenkomst, waarvoor
hij kan „vechten". Maar daar
staat volgens de Guardian te
genover, dat nu ook de indruk
van nodeloze haast is wegge-
Niettemin blijft volgens het
blad het gevaar bestaan, dat
nu de limiet van augustus is
overschreden de onderhande
lingen zicb onbeslist zullen
voortslepen tot het volgende
jaar. En dat is wellicht juist
de bedoeling van de Franse re
gering geweest.
Twijfel
Engeland heeft in Brussel
voornamelijk willen peilen, in
hoeverre redelijkheid zou wor
den betracht. Het wil er zeker
van zijn, dat de Zes voldoende
prijs op de aanwezigheid van
de Britten in de EEG stellen,
door rekening te hoeden met
hun verplichtingen tegenover
het Gemenebest. Heath heeft er
dan ook niet zozeer naar ge
streefd, op bepaalde punten
overeenstemming te bereiken,
als wel een gezonde afspraak te
maken. Hij weet dat
de goede wil en het begrip voor
"lkaars moeilijkheden ontbre
ken, garanties tóch van weinig
waarde zijn. De houding van de
Fransen, in het bijzonder hun
weigering om ten aanzien van
niet-tropische produkten maar
iets toe te geven, doet over die
goede wil twijfel rijzen, zo
schreef de Guardian. Het is de
zelfde twijfel, die leeft bij lan
den als Nederland en België en
in mindere mate ook bij Italië
en Luxemburg ten aanzien van
De Gaulle's voorstellen met be
trekking tot het Europa der va
derlanden.
Als de Franse president
er in zou kunnen slagen de In
druk weg te nemen, dat hij er
alleen maar op uit is, de belan-
nen zijn.
Volgorde
Zolang dat niet het geval is,
heeft het weinig zin, begin sep
tember de te Rome te houden
bijeenkomst van de premiers
van de zes EEG-landen door
gang te doen vinden. Zolang de
Zes het niet met elkaar eens
kunnen worden over de voor
waarden, waarop Engeland
moet worden toegelaten tot de
EEG en één land op weinig tot
de verbeelding sprekende gron
den een belangrijk besluit van
de EEG kan tegenhouden zo
lang dat het geval is. is er al
les tegen te zeggen om in een
politieke unie te stappen, waar
in een dergelijke handelwijze
aan de orde vap de dag zou
kunnen zijn. Als er sprake zal
zijn van het totstandkomen
van een politieke unie, dan zal
dat een politieke unie m e t
Engeland er bij moeten zijn. En
een politieke unie waarvan ook
Engeland lid is, kan alleen wor
den gevormd, als Engeland vol
waardig lid van de EEG is ge
worden. Deze volgorde moeten
de Europese partners van
Frankrijk aanhouden, willen zij
op een kwade dag niet tot de
conclusie moeten komen, dat
zij bedrogen zijn uitgekomen.
Verdacht
De Gaulle wil eerst de poli
tieke unie (zonder Engeland)
verwezenlijkt zien. En dan wil
hij nog wel eens met Engeland
over toetreding tot de EEG la
ten praten. En hij kan niemand
kwalijk nemen hem er van te
verdenken dat hij in werkelijk
heid nog steeds gekant ls tegen
Engelands toetreding tot de
EEG, omdat die zijn eigen
plannen volkomen zou doorkrul-
kinde
die t
dekki
loslat
dat h
riaal
tot e<
pen.
tot t(
maar
ze al
eetba
gema
die h
der 8
dus i
