SCHATGRAVERS
de luchtmachfi
van
KLM verwacht dit jaar
een nog groter verlies
Kleumend zitten evacués
in hotel Hovi bij elkaar
Depressie zet
zich voort
PORTI; Oostduitse vice-premier Stoph:
„Muur Berlijn is een
bolwerk van de vrede'1
Ergste was het
achterlaten van
de mannen
W'
Vanaf 30 aug.
vroeger brood
te krijgen
Bestedingen
stegen sneller01^
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1963
Eerste halfjaar al 56 miljoen
(Van een onzer verslaggevers)
HET ziet er naar uit dat de KLM
over dit jaar een nog groter
verlies zal krijgen te noteren dan
het vorige jaar. Werd in 1961 een
verlies van 77 miljoen geboekt, in
de eerste helft van dit jaar werd al
een verlies van ruim 56 miljoen gul
den genoteerd. Met het oog op de
ongunstige ontwikkeling heeft de
KLM-directie besloten de produktie
de eerstkomende jaren te consoli
deren en slechts in zeer geringe ma
te uit te breiden. De bezuinigings
actie in het bedrijf wordt met kracht
voortgezet
Met de produktieverhoging blijft de
K.L.M. ver achter bij de andere dertig
LA.T.A.-luchtvaartmaatschappijen. In
1961 verhoogden deze hun produktie
gemiddeld 29 procent de K.L.M.
slechts met 19 procent. Dit jaar hebben
de maatschappijen hun produktiever-
hoging op 21 procent gepland, dc
K.L.M. op vier procent en volgend jaar
jaar wordt een gemiddelde produktie-
verhoging verwacht van 11 procent,
terwijl de KX.M. voor dat jaar een
verhoging van slechts een procent op
papier heeft staan
De slechte bedrijfsuitkomsten zijn in
hoge mate het gevolg van de ontwikkeling
van het vervoer dat op vrijwel het ge
hele lijnennet (in het bijzonder op de
Noordatlantische routes) bij de verwach
tingen is achtergebleven, aldus de direc
tie in haar juist uitgekomen jaarverslag.
Andere oorzaken: een verdere ver
schuiving van het vervoer naar de
categorieën met de laagste tarieven
(economy-classmeer chartervervoer
(dat tegen lagere tarieven wordt uit
gevoerd). uitbreiding van het aantal
ITE-vluchten (vakantievluchten tegen
sterk gereduceerde tarieven waarbij
verblijfskosten bij de vliegprijs zijn in
begrepen) en een daling van de bela
dingsgraad (van 59.5 pet tot 55.6 pet)
op de lijndiensten. Voorts hebben kos
tenstijging, de stijging van het loon
peil en de revaluatie van de gulden
grotere verliezen in de hand gewerkt.
BesfHiringen
De actie tot verlaging van het kos
tenniveau heeft ondanks voortgaande
loon- en prijsstijgingen al tot omvang
rijke besparingen geleld. Per einde 1962
hoopt de K.LJV1. de brutokosten voor
dtt jaar met 45 miljoen gulden te heb
ben verminderd.
Een belangrijk onderdeel van het be-
xuinigingsprogramma vormt de
vloeiing van personeel. Sinds april vorig
jaar is reeds 1700 man personeel vertrok
ken; voor het einde van dit jaar verwacht
men 2000 man te hebben kunnen laten
afvloeien.
Do KXJd.-directie is er echter
doordrongen dat deze actie nooit de
gaten in de balans zal kunnen stoppen.
Daarom heeft men besloten tot een nog
Intensievere marktbewerking. Er is een
nieuw Amerikaans advertentiebureau in
da arm genomen dat een groots opgezette
reclamecampagne organiseert
Voorts zal de propaganda voor de ITE-
reizen enigszins worden algezwakt ei
er meer reclame worden gemaakt voor
de eerste klas-reizen.
Ook zal meer aandacht worden besteed
aan de propaganda voor Amsterdam als
poort van Europa. Dit laatste omdat
steeds meer luchtvaartmaatschappijen
rechtstreekse verbindingen gaan onder
houden tussen steden in eigen land
plaatsen over de oceaan.
Garanties
De liquiditeitspositie van de K.L.M. is
door het geleden verlies uiteraard on
gunstig beïnvloed. In 1961 waren dc
komsten weliswaar voldoende om de i
male bedrijfskosten te dekken, maar
dat voor de betalingsverplichtingen
gens ln dat jaar geleverde vliegtuigen
voldoende middelen uit afschrijvingen be
schikbaar kwamen, moesten voor hel
komen van deze verplichtingen middelen
worden aangewend, die oorspronkelijk
bestemd waren voor de verdere moderni
sering van de vloot na 1962.
Omdat hierdoor de continuïteit van hel
bedrijf ernstig in gevaar werd gebracht
werd de regering om financiële steun
gevraagd. Zoals bekend is onlangs oei
ontwerp van wet aangenomen waarbij d-
ministers van verkeer en financiën tot
1 januari 1965 zijn gemachtigd namens
de Staat garanties te stellen voor door
de KLM. aan te gane geldleningen tot
«en bedrag van ƒ375 miljoen en aan de
K.L.M. leningen te verstrekken tot ten
hoogste ƒ50 miljoen ter handhaving van
«en voor de bedrijfsvoering vereiste liqui
diteit.
Heft KLM lijn
naar Biak op
(Van een onzer verslaggevers)
De directie van de KLM houdt
verband met de politieke toestand op
Nieuw-Guinea ernstig rekening met
een terugval van de activiteiten op
de lijndienst naar Biak. Opheffing
van deze lijn waarover overigens
nog geen enkele beslissing is geno
men zou een omzetderving van
25 miljoen gulden per jaar betekenen.
Vaststaat dat. zodra dc repatriëring
van dc Nederlanders uit Nieuw-Guinea
zal zijn voltooid, de KLM capaciteit zal
kunnen vrijmaken. Waar deze capaciteit
voor zal worden gebruikt is nog niet
bekend. Misschien voor een lijn op In
donesië. zegt dc KLM-directie. maar
hiervoor is nog geen enkele aanwijzing
Inmiddels worden nog steeds extra
vluchten naar Nieuw-Guinea gemaakt
voor de repatriëring van dc daar
woonachtige Nederlanders. Behalve de
Super-Constellations heeft men daar
voor thans ook een van dc Phillippijnse
luchtvaartmaatschappij PAL gechar
terd* DC-8 ter beschikking.
Venvacht wordt dat op 20 augustus
1400 vrouwen ca kinderen zullen zijn
gerepatrieerd. Met 33 extra-vluchten
hooot men tot 20 oktober 4500 Neder
lander* te repatriëren.
De ministers hebben zich reeds be
reid verklsard van de hun gegeven be
voegdheid gebruik te maken om de
K.L.M. in staat te stellen over te gaan
tot herfinanciering van het In de V.S.
opgenomen bankkrediet van 70 miljoen
dollar. Voor deze herfinanciering Mor
den thans voorbereidingen getroffen.
Voor deze herfinanciering, die vermoe
delijk in Nederland zal geschieden, zal
van de garantiefaciliteit gebruik moeten
worden gemaakt voor een bedrag var
f 250 miljoen gulden. De resterende faci
liteit ad 125 miljoen kan worden aan
gewend voor de financiering van de door
de ministers goedgekeurde vliegtuigaan
kopen (welke toestellen is nog niet be
kend) en andere Investeringen.
Samenwerking
Over de samenwerking met andere
luchtvaartmaatschappijen meldt het jaar
verslag dat de besprekingen met de S.AS.
en Swissair in 1961 werden voortgezet,
maar dat dit overleg heeft geleid tot het
inzicht dat er thans onvoldoende perspec
tieven aanwezig zijn voor een intensieve
samenwerking.
Niettemin is de K.L3L van oordeel
dat de problemen M-aarvoor de Inter
nationale luchtvaart zich op langere
termijn gesteld ziet mede kunnen wor
den opgelost door een vergaande sa
menwerking tussen Europese lucht-
vaatmaatschappUcn.
In dit verband is er, aldus het ver
slag, opnieuw aanleiding de mogelijk
heid van toetreding tot de Air Union
(een belangengemeenschap die de Air
France. Al Italia, Deutsche Lufthansa
en Sabena beogen aan te gaan) in
overweging te nemen. Zoals bekend
Is tot nu toe geen overeenkomst tussen
deze vier maatschappijen tot stand
kunnen komen omdat Frankrijk zich
nog niet duidelijk heeft uitgesproken.
Een duidelijke uitspraak over de toe
komst van dc KX.M. wil de directie in
het verslag niet doen. Door stabilisatie
van de produktie en de maatregelen ten
aanzien van inkomstenverhoging en
tenverlaging hoopt zij het grootst moge-
liike profijt te trekken van de verwachte
groei van het wereldluchtvaartverkeer.
Maar de omvang en de oorzaken van het
verlies in 1961 zijn van zodanige aard dat
een herstel van de rentabiliteit op korte
termijn niet is te verwachten. Gebleken
is namelijk wel dat de problemen ver
bonden aan de intrede van straalvliegtui
gen niet in één overgangsjaar konden
worden opgelost, maar dat er sprake
moet zijn van overgangsjaren.
Cijfers
Jaarverslag in cijfers: in 1961 werd
verlies geleden van ƒ77 miljoen (de winst
over 1960 bedroeg 10.329.000 waaruit
vijf procent dividend werd uitgekeerd).
Het verlies over 1961, is afgeboekt ten
laste van voorzieningen en reserves,
waardoor de reserves, welke volgens de
balans per einde 1960 nog bijna 94 mil-
Onderzoek naar
pillen tegen
zwangerschap
Dc directeur-generaal van de volksge
zondheid, prof. dr. P. Muntendam, heeft
een waarschuwing doen uitgaan tegen
het gebruik van orale antl-conceptleve
middelen zonder medische consultatie.
Er M*ordt een onderzoek ingesteld na:
complicaties, die zich na het gebniik van
de tabletten hebben voorgedaan b|j
aantal vrouwen.
Gebleken is dat in enkele gevallen
bij vrouwen, die vroeger trombose heb
ben gehad, zich deze aandoening op
nieuw voordoet na het gebruik van ta
bletten die zwangerschap moeten voor
komen. De tabletten worden onder ver
schillende namen in de handel gebracht.
Soms doen zich ernstige complicaties
voor, bij dc geconstateerde aderontste
king zoals afsluiting van een bloedvat.
Een fabrikant heeft zich reeds tot de
artsen gewend met het advies de tablet
ten te ontraden aan die vrouwen die
vroeger aderontsteking hebben gehad of
die aan spataderen lijden.
Dc geneeskundige hoofdinspecteur ver
zamelt thans bij de huisartsen inlichtin
gen over dc geconstateerde complicaties,
terwijl de farmaceutische hoofdinspec
teur nagaat welke maatregelen in het
buitenland tegen deze tabletten worden
getroffen. Van de resultaten van deze
onderzoeken zal afhangen of ook hier
te lande nadere maatregelen getroffen
zullen worden. Gebruik van de middelen
zonder raadplegingen van een arts acht
de directeur-generaal echter niet ver
antwoord, zo deelt hij mede.
Het hoofdbestuur van de Ned. Vereni
ging voor Sexuele Hervorming heeft in
middels besloten normaal door te gaan
met de gecontroleerde verstrekking van
de orale anti-conceptieve pillen. Vrou
wen, die vroeger (al dan niet tijdens dc
zwangerschap) aan trombose hebben ge
leden, zullen van de verstrekking wor
den uitgesloten. Naar bekend is de
NVSH op haar consultatiebureaus in
Amsterdam. Den Haag en Rotterdam bij
wijze van proef met de verstrekking van
dc pillen aan 500 vrouwen begonnen. De
verstrekking gaat gepaard met uitvoerig
medisch onderzoek cn regelmatige con
trole.
Gouverneur Winkel
overleden
De waarnemend gouverneur van
de Nederlandse Antillen, de heer Chr.
Winkel Gaan., is hedenmorgen vroeg
overleden. Hij is 63 jaar geworden.
De heer Winkel was opgenomen in
het ziekenhuis te Willemstad M-egens een
ziekte, die zich vrij plotseling heeft ge
openbaard, want hij heeft nog de gehele
van de prinsessen Irene en Mar
griet meegemaakt.
(oen gulden bedroegen, in de balans per
einde 1961 zijn verminderd tot 12,2 mil
joen gulden nl. 2,1 miljoen als agio-
reserve en 10,1 miljoen als restant alge
mene reserve.
De bedrijfsinkomsten daalden van ruim
612 miljoen gulden in 1960 tot ruim 593
miljoen in 1961, terwijl de bedrijfskosten
stegen van 540 tot 590 miljoen gulden,
zodat het bedrijfsoverschot ƒ2.967.000 be
droeg tegen in 1960 ƒ72.188.000.
Na afschrijvingen enz. bedraagt het
verlies vóór belastingen ƒ87.312.000 (in
I960 M inst 829.0001 en rekening houdend
met het vrijgekomen bedrag uit de voor
ziening voor M instbelasting ad. 10.655.000
(in 1960 9.500.000) bedraagt het verlies
76.657.000.
Blijkens het inmiddels eveneens, ver
schenen verslag over de eerste helft van
1962 werd in die periode een verlies ge
boekt van 56,6 miljoen gulden tegen 37,2
miljoen in de eerste helft van 1961. Het
verlies in het tweede kwartaal van 1962
bedroeg 16,2 miljoen gulden of drie mil
joen minder dan vorig jaar en 24.2 mil
joen minder dan in het eerste kwartaal
van 1962.
het hotel Hovi spelen jonge evacués, als alle andere
jongetjes, soldaatje.
Kinderen vinden het te koud om te spelen
(Van een onzer verslaggeefsters)
TN het Arnhemse hotel Hovi aan de
•J- Hommelseweg zitten, in
hartje van de Hollandse zomer, een
aantal vrouwen en kinderen kleu
mend bij elkaar. Eigenlijk horen zij
hier ook niet: het zijn evacués, hel
zijn de vrouwen en kinderen die ver
leden week op advies van het gou
vernement daar, overhaast uit Me-
rauke zijn vertrokken, hun mannen
noodgedwongen achterlatend,
voorbereiding voor het vertrek naar
het verre Nederland moest het werk
van slechts enkele dagen zijn, te kort
om diep over deze verhuizing na te
denken. Maar over Nieuw-Guinea
scheen een verwarmende zon. en
hier regent het en waait het en is het
sinds hun aankomst, in de nacht van
vrijdag op zaterdag van de vorige
week, geen dag zomer geweest.
Dat weer hier, dat is de Meraukse
vrouwen w^l het meest tegengevallen.
Wat de overige moeilijkheden betreft:
het is allemaal in hoofdzaak een kwes.
tie van aanpassing, vinden, zij zelf. Zii
aanvaarden de nieuwe situatie, zoals
die hen is voorgelegd. Die evacuatie
was ten slotte een noodzaak, en
mand weet of en wanneer zij weer naar
hun eiland zullen terugkeren.
Zaterdagmorgen om vier uur kwam
de rroep aan In hotel Hovi. Er stond
brood met kaas en worst klaar, en kof
fie. en melk voor de kinderen.
„Heerlijk, verse melk. We hebben het
in jaren niet gehad", zei een van de
vroowen. Een ander merkte op: „Het
is allemaal zo snel gegaan. Je beseft
nog naaM-elüks dat je nu in Nederland
bent".
Spelen
De kinderen dachten nergens meer
aan, holden elkaar tussen de tafeltjes
door achterna. Hert was de eerste
tie op de reis. op hert dag en nacht door
steeds maar verder trekken. De tweede
reactie was: slaap. Na het eten zakten
ze op hun stoelen döodimoe onderuit
Een jongetje had nog de fut te zeggen:
„Straks ga ik buiten speleD"
Om half ne«en gingen de eersten al
naar buiten. Spelen ia diie vreemde
straten, m het koude, vreemde land.
Ze speelden met elkaar, hadden geen
aandacht voor de Arnhemse kinderen
die nieusgierig naar de donkere
gens en meisjes kwamen kijken.
De roes van het onverwachte, het
nieuwe, is er bij de kinderen nu wei
uit. Het kille weer heeft hun enthou
siasme getemperd. Ze hebben hei
koud, zeggen weinig en eten traag.
De meesten zitten in hun pijjama-
tjes, totdat zU naar buiten gaan. ..Het
Is nog het warmste dat we voo
hebben", zeggen de moeders. Eén
hen. mevrouw Helmioh. die me haar
twee kinderen hier is. vertelt: „Toen
we uirt Biak vertrokken, zeiden ze: in
Bangkok krijgen jullie warmer® klc-
ren. In Bangkok wist niemand iets van
kleding verstrekken. Dan komt het op
Schiphol wel. dachten we. Maar ook
daar kregen we niets". In ieder geval
betaalt Binnenlandse Zaken de huis
vesting qn voedirng. Hoe er verder ge
holpen zal worden, weet niemand.
De meesten zitten in bun pyama-
mee kunnen nemen, gemiddeld ieder
een paar honderd gulden. Daarvan zul
len allereerst de kinderen kleding i
«en hebben. Veel geld voor reizen (wie
kenniseen of familie in hert land heeft,
er graag eens op bezoek gaan) zal
n leder geval niet overblijven
Winkelen
Er is zo'n groot verschil met Me-
rauke. Het Minkelen in een Nederland-
stad bijvoorbeeld. Zaterdagmorgen
vijf uur M-ilde een van de vrouM'cn
meteen een kinderbox gaan kopen, niet
denkend aan Minkelsluitingstyden. La
ter op de dag zijn de vrouwen met el
kaar dc stad in geveest. Het ging lien
vooral om speelgoed voor de kinderen.
Mevrouw Helmich zegt: „We zullen hier
nog moeten leren winkelen. In Nleuv-
Guinea keek Je niet naar de prijs. Daar
was geen keus ook. Wc moeten leren
dat je hier keus kunt maken, en dat een
artikel niet In iedere winkel dezelfde
prUs heeft". Mevrouw Helmich zou. zegt
misschien wel weer terug willen.
„Het hangt van de besprekingen af.
Misschien wordt deze tjjd In Nederland
dan wel als verloftijd gerekend"
Mevrouw Kiemeney, die met zes kin
deren hierheen is gekomen van wie de
jongste. Larry, zes maanden is, houdt
alleen de zonnige kant van het verblijf
hot oog. „Ik geloof diat mijn
man, die bij de telefoondienst zit, hier
een betore toekomst zou hebben. We
hebben daar nog geen automatische te
lefoon". En wat het leven hier betreft:
Ach, we zullen ons wel aanpassen. Als
we hot niet zo koud hadden.
Hun mannen
Ze zullen zich wel aanpassen
Maar hun mannen zijn achtergebleven,
en dat is het ergste van deze evacuatie.
Want hoe zullen zij horen wat er met
hun mannen daar gebeurt? De radio
nieuwsdienst hier is heel schraal in
zijn berichtgeving. Zijn er vandaag
nog para's geland? Wanneer zij dat
horen, is het vele uren later. Het duurt
dagen voordat een brief de afstand
heeft overbrugd, want er liggen vele
zeeën tussen Merauke en Arnhem.
Niemand van d<e Meraukese vrouwen
kan loskomen van een vage beklem
ming. Wat gaat er met hen gebeuren?
Zullen ze in Arnhem mogen blijven, of
zal de groep „in de verstrooiing" gaan?
De mensen - zijn hier vriendelijk, vinden
ze, er komen steeds maatschappelijke
werksters praten, maar het land blijft
kil en plassig. En zal niet deze gesteld
heid een weerspiegeling zijn van het
karakter van de Nederlanders? De
vrouwen willen zich aanpassen, maar
zullen ze ooit helemaal worden geaccep
teerd?
Ze vragen zich of, als dfe avond
valt in Aimhem. Als het stil wordrt in het
hortel en de kinderen naar bed zijn. Dan
zijn de vrouwen, die de avondkoffie bij
elkaar drinken, nog meer alleen met
hun eigen gedachten. Dan breekt de
ilgie door in de lounge van het ho
tel. De schemering hier is zoveel anders
dan op Nieuw-Gulnee. de avondstilte is
zoveel anders dan Merauke. De avon
den zijn het moeilijkste stuk van de dag
die toch al niet veel zon brengt.
Morgenochtend staan er weer goed
menende Arnhemmers bü de receptie
van het hotel, Ze brengen schoenen en
kleding, omdat ze zo begaan zijn met
koukleumende kinderen. Dat ver
warmt nog een beetje het hart, hoewel
men liever heeft dat Sociale Zaken kle-
ren die zijn gesneden op het Hollandse
klimaat zou aandragen.
ILLY STOPH, de waarnemend
premier van Oost-Duitsland
heeft gisteren de muur door Berlijn
een bolwerk van de vrede genoemd.
Hij deed dit in een artikel in het
Russische regeringsorgaan Izwestia.
Soph schreef dat de communistische
barricade die op 13 augustus 1961
werd gebouwd „de vrede heeft be
waard voor het gehele Duitse volk!"
Stoph, de rechterhand van Walter Ul-
vakantie
„De instelling van een betrouwbare
antifascistische muur heeft een einde
gemaakt aan de pogingen van de Duit
se imperialisten en militairen om de
open grens in Berlijn te gebruiken om
belemmeringen te scheppen voor de
bouw van het socialisme in de Duitse de
mocratische republiek", zo schreef hij
In het Staatsblad van vandaag is op
genomen de wet tot wijziging van de
Arbeidswet 1919. Deze wijziging betreft
de zg. broodbakkerijparagraaf en heeft
tengevolge, dat met ingang van 30 augus
tus het verkoopuur van brood wordt,
vervroegd van tien uur tot half tien op
de eerste vijf werkdagen van de week
en tot negen uur op de zaterdag.
Tevens is het met ingang van 30
augustus mogelijk om na verkregen ver
gunning in broodbakkerijen in ploegen
te werken. Een dergelijke vergunning
dient bij het districtshoofd van de ar
beidsinspectie te worden aangevraagd.
Een lid van de opruimingsploeg
bekijkt met nauwgezette aan
dacht de resten van een vier
motorige Britse bommenwerper
Hij somde de volgende redenen fllvti
voor de bouM* van de muur.
1. De muur demonstreert de politie^-
stabiliteit van het Oostduitse regin^^jj
2. De muur heeft een einde gemat^^^
aan het werk van westelijke specula)
ten die goederen en produkten onttroi
ken aan de Oostberlijnse markt; 'Onde
3. De muur heeft een einde gemarf®^e
aan de georganiseerde ..mensenhand#51^
(Hij doelde hiermee op de vluchtel#er
genstroom van oost naar west);
4. De muur heeft de grens geslot»
voor westelijke spionnen en saboteuf
die de grens overkwamen, toen deze nj
open M'as.
Vele arbeiders hebben na 13 augustg-
unaniem verklaard dat het leven f
vrijer is en dat men ruimer kan ader
halen", aldus Stoph. Hij voegde hieraf -
toe dat de produktiviteit is gestegen
het bouwen van de muur. Hij sprak ni
over de klachten over de Oostduij
voedselvoorziening. Mg
,.Uit de schietpartijen langs de sJp
torgrens van de laatste tijd", ala mt
Stoph, „blijkt dat een afzonderlijk Oo t£;
duits vredesverdrag niet langer kt-
worden uitgesteld."
IZwar
Wit:
Zo u
Het nationale inkomen is in 1961 fB par
stegen tot f 40.19 miljard (tegen 38,|isgu:
miljard. De netto-naitionale bestedingW1^
bedroegen daarentegen f 39.67 (37*®»
PI
miljard en het overschot op de lopert^^F
transacties met het buitenland daalaLr~ö'
tot f 520 (1200) miljoen, aldus
uit de cijfers van het Centraal
voor de statistiek. (mnen
Van het nationale inkomen bestaEg^Q
f 18,58 (17,31) miljard uit lonen en g4!
lanssen, f 2,97 (2,65) miljard uit soc%aden
lasten en f 14,67 (14,88) miljard uit ofi5h:
rige inkomsten. Indirecte belastin®nval
minus prijsverlagende subsidies bedrplgt 5
gen f 3,97 (3,7) miljard. I beidi
De gezinshuishoudingen verbruik)
f 25,6 (24,15) miljard, de overheid f 6
(5,75) miljard. Bedrijven investeertHet j
netto in vaste activa f 4,9 (4,55) miljaiedpro
tegen de overheid f 1,71 (1,49) milj#ijwel
Voorraden en onderhanden werken
men met f 1.3 (1,4) miljard toe.
irtij di
uit. Slechts een verwrongen hoop alu- bere vondsten gedaan, aangezien
(Van onze luchtvaartmedewerker)
ALS vakantieganger op de Veluwe zal men mogelijk de moeite genomen
hebben om eens een kijkje te gaan nemen in de nieuwe polder Flevo
land. Zodra men dit nieuwe, aan het IJsselmeer onttrokken grondgebied
binnenrijdt ziet men daar al dc prachtige akkers die reeds aardappelen en
andere voor ons levensonderhoud nodige produkten opleveren. Maar ver
der in dit nieuwe poldergebied is het alleen nog maar riet wat de ogen
te aanschouwen krijgen. De dienst Zuiderzeewerken is hier nog druk bezig
het land in cultuur te brengen. In de eerste plaats worden er wegen ge
bouwd, sloten getrokken en draineerbuizen gelegd. Vervolgens wordt het
drie tot vier meter hoge riet afgebrand en gaat men verder met de culti
vering van dit zo broodnodige landbouwterrein. Zoals wij al terloops op
merkten, wordt deze bodem momenteel nog beheerst door riet, dat op
sommige plaatsen een hoogte bereikt van drie a vier meter. Het is dus on
doenlijk om van de weg af te bekijken wat er nog verborgen ligt tussen
het taaie groene riet.
schuwt direct zijn baas en gaat over
enkele honderden meters M-eer rustic
voort met zijn werk. Dan is hij er ten
minste zeker van dat hy geen brokken
maakt. Maar ja, daar is de zaak niet
mee afgedaan. Verkeerswegen en sloten
moeten nu eenmaal doorlopen. De vol
gende stap die men dan onderneemt, is
zich in verbinding stellen met de Kon.
Luchtmacht. Dit M-apen heeft namelijk
de beschikking over een Explosieven-
opruimings-peleton dat speciaal voor
dit werk is opgeleid. Jaarlijks trekken
ongeveer vijftien militairen van dit on
derdeel voor enkele weken naar de
Flevopolder om daar de helpende hand
te bieden. Een eerste vereiste is name
lijk dat dc grond enigszins droog is.
anders is het namelijk niet mogelijk
om met de drietonners het rietveld in
te trekken en daar de oorlogsveteranen
te lichten. Of liever gezegd uit te gra
ven. Indien men soms terloops het idee
gekregen mocht hebben om daar nog
eens een compleet oorlogsvliegtuig te
gaan bewonderen, komt men bedrogen
Bij het uivoeren van de eerste stap
pen voor de cultivering van dit bouw
land, zijn de arbeiders van de Zuider-
zeewerken al menig maal gestuit op de
wrakstukken van vliegtuigen en an
dere voorwerpene die in de loop der
jaren in het IJsselmeer verzwolgen
zijn. Volgens de directie van de Dienst
Zuiderzeewerken moeten er in de
Flevopolder ongeveer negentig vlieg
tuigen liggen, die nu na de <Jroogleg-
ging boven water komen. Voornamelijk
in de tweede wereldoorlog is een groot
aantal oorlogsvliegtuigen in dit gebied
terecht gekomen, al of niet bewapend.
Het is vooral de bewapening waarvoor
en huiverig is.
Een aantal mitrailleurkogels is zo erg
nog niet, maar als men het riet af gaat
branden is het niet zo prettig als men
dan tevens een of meer bommen tot
explosie brengt. Ook een dragline-ma
chinist heeft het nu niet bepaald op de-
oorlogssouvenirs begrepen en waar-
duidt er namelijk op dat hier
eens een trotse Engelse of Duitse ma
chine het water is in gedoken De ber-
gings- en opruimingswerkzaamheden
Morden hier ernstig door bemoeilijkt,
want vaak komt het voor dat belang
rijke onderdelen tien meter of nog die
per in de bodem verzonken zijn. On
danks de verlatenheid van het gebied
neemt men toch voorzorgsmaatregelen
en plaatst men in de wijde omtrek
waarschuwende rode vlaggen, zodra
men op onderdelen stuit, die er op wij
zen dat men met gevaarlijk oorlogstuig
te doen krijgt Immers men heeft altijd
de kans dat er in de buurt aspirant-ex-
plosievenopruimers zijn, die nog niet
beseffen aan welke gevaren ze zich
blootstellen.
Op gepaste afstand
Tijdens het demonteren van het oor
logstuig mogen alleen de specialisten
in de buurt blijven; soldaten-handlan
gers blijven op gepaste afstand. Maar
ondanks die afstand komen ook zij in
aanmerking voor de gevarentoelage, die
enkele malen de soldij over die dag be
draagt. Nogmaals: als men een dergelijk
vliegtuigM-rak nadert, denkt men al
gauM-: M-at kan me deren, maar het
gelden. De mannen van het opruimings-
zou zich nog eenmaal kunnen doen
peloton zijn zich hier terdege van be-
M-ust. Ze zijn niet bang, maar wel wan
trouwend.
De noodzaak hiervan blijkt wel uit
het gegeven dat uit één gecrasht vlieg
tuig negenenveertig gevaarlijke fosfor-
bommen werden gehaald. Speciaal hier
om gevaarlijk daar een beschadigde
bom. zodra zij vrij komt uit het slijk,
rondspattende en brandende fosfor kan
gaan spuiten. Daarnaast heeft men
mitrailleurpatronen bij duizenden tege
lijk uit de wrakken gehaald. Naast de
explosieven worden ook wel eens lugu-
OPL<
elke oorlogsvlieger kans heeft ge;u
zijn toestel te verlaten. Voor de id
tificatie van de oorlogsslachtoll
wordt de hulp ingeroepen van de 0 1. Der
vendienst, een speciale afdeling van wage
Kon. Landmacht. De mannen van entei
opruimingsdienst staken onmiddf)
hun M-erk zodra zij op dit gebied koi$^ jnhP
Vrij spoedig na het eerste seintje te' on(je
schijnen hun wapenbroerders, die jipf j
een deel van hun taak overnemen.]^8^
mannen in het blauw-grijze pak I
ben voor hen veel ontzag, aangezieti
slechts aan enkele stoffelijke resten
noeg hebben om een spoorloos
dM-enen Amerikaans. Engels of D"\T J
vliegtuigbemanningslid te identifice 0U
De commandant van de opruimia
dienst vertelde, dat het onlangs voö
komen is dat men aan de hand van
onder- en dijbeen en het stuitje I
heeft kunnen stellen hoe lang cn I
de man geweest moet zijn.
hi
Klein verschil
1
Een specialist stelde namelijk vasl
deze Engelsman een meter zeven In Xar
zestig geweest moest zijn. Daarfrens bij
had hij een operatie ondergaan aanjerlandsi
been en was 34 jaar oud. Deze gakarbeii
vens zoals de nummers van de bomfederlar
vens zoals de nummers va ndc borrnestuurd'
motoren e.d. worden aan het desbelg^^,
fende ministerie van defensie do<v>
geven en bij vergelijking bleek de
slehts twee centimeter korter te r
Door de jaren heen zijn deze
machines als het ware door de
begraven vol- en onder geslipt met'
ooi'
Ti'
„efckc
b heren
M ^en^u
evenwel belangrijke ofnstJg J
kels die door de mannen van de j°men R'
Luchtmacht vakkundig worden vel8® een
derd. Dc mannen worden daarom l
de Rijkswaterstaat als graag gcP ~e '5'
gasten gezien voor het gigantische tfstera
dat wij daar als Nederlanders tes^ Nieuw
uitvoeren. Br-Roerr
en perse