KLAVERBLAD
KOFFIE
THEE...
De balk zit „er in"; nu is
het gevaar voorbij
Japanse volksschilderkunst
in museum Volkenkunde
17 juni
rman
17 JUNI VADERDAG
fWBUWE LEIDSCHE COURANT
DONDERDAG 14 JUNI 1962
Agenda voor Leiden
en Den Haag
Donderdag
Geref. jeugdhuis. 8 uur: Vola, lezing
met dia's over Deltawerken, door J.
Lingsma.
Pieterskerk. 7.15 uur. Avondgebed.
Rijksherbarium, 8 uur: Microscopl-
leeravond Kon. Ned. Natuurhistorische
Vereniging.
Restaurant Van der Heyden, 8 uur:
laarvergadering C.H.U.
Oegstgeest, Patronaatsgebouw 8 u.
modeshow commissie huish.- en gezins
voorlichting.
Den Haag, Lutherse kerk, 8 uur:
Mannenkoor „De Verenigde Zangers",
o.l.v. Nico Ringels m.m.v. Feike Asma,
orgeL
Vrijdag
Het Gulden Vlies, 2 uur: Jaarvergade
ring Nationale Woningraad Zuid-Hol
land, drs. H. van der Weljde over:
.Moeten wij hoger gaan wonen?"
Academie. 4.15 uur: Ambtsaanvaarding
dr. J. H. de Haas, bijzonder hoogleraar
de leer van de wereldgezondheids-
gstgeest, Gemeentehuis, 7.30
Raadsvergadering
n Haag, Houtrustkerk, 8.15 uur:
Aart Smink, orgel.
Zaterdag
Jan van Houtkade, 8.15 uur: Vertrek
iccursie „Oud-Leiden" naar Dordrecht
Stationsplein, 1.43 uur: Vertrek ex-
ursie Kon. Ned. Natuurhistorische Ver
eniging naar Pan van Persijn.
Recreatiezaal HCW, 8 uur: Prijsuit
reiking Zilveren-Molentoernooi.
Den Haag, Kurzaal, 8.15 uur: Ne
derlands Kamerorkest o.Lv. Szymon
Goldberg m.m.v. Robert en Gaby Ca-
sadesus, plano.
boek
iflijk
niet
In zeUl
die be-
ellen-
er kanl
nouden.
ige toe-
ZET VADER IN DEMODE
Films
Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): Liefde is
iljn beroep (18 jaar); donderdag: La
Frangaise et l'amour (18 jaar).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Hercules en
óe amazones (14 jaar).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Eén voor
illen en allien voor één (14 Jaar).
Rex (2.30. 7.15 en 9.15 uur): De koel
bloedige sheriff (14 jaar).
Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): Jules en
Jim (18 jaar).
Triamon (2.30, 7 en 9.15 uur): De ko
ning der boekaniers (14 jaar).
Films van vrijdag af
Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): Losge
slagen meisjes (18 Jaar).
Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): Parijs ln
paniek (18 jaar).
Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur-): De gehelm-
rinnige dubbelganger <14 jaar).
Rex (2.30, 7.15 en 9.15 uur): Scotland
Yard grijpt keihard in (14 Jaar); don-
'erdag: Les Tricheurs (18 Jaar).
Studio (2.30. 7 en 9.15 uur): Jules et
Jim (18 jaar).
Trianon (2.30, 7 en 9.15 uur): Some
like it hot (18 jaar).
Apotheken
Geopend voor spoedeisende gevallen
ipotheek D. C. Kok, Rapenburg 9, tel.
24807. Apotheek L. van Breest Smallen-
burg te Leiderdorp is geopend.
Tentoonstellingen
Academiegebouw, schilderijen en teke
ningen van Guy Marie Nouvel (tot en
met 15 juni).
Lakenhal, tentoonstelling „Bal en zijn
groep" (tot 18 juni).
Rijksmuseum van Oudheden, Glas in
e Oudheid (tot 19 augustus).
Leeszaal en bibliotheek Reuvens, Bree-
itraat 27. maandag en woensdag van 1
tot 5.30 en van 7 tot 9 uur; dinsdag van
1 tot 530 uur; vrijdag van 10 tot 5.30 er
na 7 tot 9 uur: zaterdag van 10—5.30 u
Bijkantoor chr school Obrechtstraat
Tolw. dinsdag en donderdag van 6.30P
zaterdag 2—5 uur; jeugd: elke
woensdag 25 uur.
Jeugdbibliotheek, leeszalen en biblio
theek Reuvens. Plantage 6: maandag
dizrtag van 4 tot 530 uur. woens
dag en zaterdag van 12 tot 4.30
en vrijdag (speciaal voor de grotere
Jeugd) van 6.30 tot 830 uur -s avond
LAAT VADER NIET OP EEN
DROOGJE ZITTEN
IQi/nen ,n edlótilleercl
So sier """-"-«Ui
Alleen onze zaak Steenstraat 8 i
verplichte vakantie gesloten x
met 23 juni
Herstel Marekerk kost een ton méér
de buitenwereld een belangrijk ogen
blik in de restauratie van koepel en
toren der Marekerk te markeren. De
betonnen ring onder de koepel was
gesloten en bleek bovendien aan hoge
eisen te voldoen. En omdat men pas
op dat moment voluit kon zeggen: „Het
gevaar is nu geheel voorbij", uitten
kerkvoogdij, architect en uitvoerders
hun vreugde met het uitsteken van de
Voor heit oog is deze restauratie van
Leidcns koepèlkerk een ondankbaar
werk omdat zij zich in het verborgene
voltrekt. Het herstel van de Hoog
landse kerk is voor ieder grotendeels
te volgen; met de week ziet men dit
grootse werk vorderen en er zal nie
mand zijn die (nog) twijfelt aan de
■rvan. De koepelrestauratie echlei
betreft de inwendige constructie die
op vele plaatsen door de beruchte tand
am de tijd bleek te zijn aangetast.
Niets is meegevallen
Zoals het samenstel van balken in de
kap ingewikkeld is. zo ingewikkeld
n de problemen waarvoor de res
taurateurs kwamen te staan. „Vele
i hebben wij steeds geconfereerd
uit te maken hoe wij een onder
deel van het plan moesten aanpakken
Ontelbaar zijn de berekeningen ge
weest, Daarbij komt nog, dat moesi
worden gewerkt in een omgeving die
alles leek op een mijngang; de men
sen die in de kap moesten werken
kwamen er als nikkers uit. Donker.
v en stoffig was het er". Aldus
chitect Van der Sterre
Hij geeft onverbloemd toe, dat in dit
werk nu letterlijk niets is meegeval
len. „De toestand van de koepel
slecht. Hij vertoonde op vele plaatsen
ernstige gebreken. Als je iets moet
restaureren, moet er ook iets worden
verwijderd. Het was steeds de vraag,
of het verwijderen van materiaal de
koepel niet op onverantwoorde wijze
wankel zou kunnen maken. En dan de
zaak maar weer volledig berekenen!
Wij hebben ons menigmaal op vrijdag
afgevraagd of het geen gevaar zou
tekenen de dienst van zondag te laten
doorgaan".
Slechte dakbedekking
Met hout, staal en beton is de be
kroning van deze half-zeventiende-
se kerk weer hecht gemaakt. Hel
pleit voor de deskundigheid van allen
die bij het herstel zijn betrokkep. dal
de kerk elke zondag kon worden ge
bruikt, terwijl uiteraard geen enkel
risico werd genomen. Als het plafond
het schilderwerk klaar zijn - over
Geen bint in de ingewikkelde
kapconstructie is ongecontro
leerd gebleven.
n maand of drie - zal de stalen toren
het midden van de kerk, die tot aan
het plafond reikt, worden verwijderd.
De bultens'eiger bliift langer s*a?n.
ant het is gebleken, dat de dakbedek-
Werd de koepelrestauratie begroot op
bedrag van f. 173.989. de nieuwe
dakbedekking zal nog ongeveer een
ton kosten. Voor dit laatste zijn de
subsidies nu aangevraagd. De Her-
■ormde Gemeente zal tien procent
van het totale restauratiebedrag moe
ten bekostigen.
Ook uivoerder W. Dukker van de
fa. Woudenberg te Ameide vond het
een boeiend werk. Het schijnt voor
restaurateurs van oude bouwwerken
een sport te zijn, te strijden tegen ge-
Personeelstekort in
gewest Leiden steeg
De geregistreerde arbeidsreserve is in
het gewest Leiden in mei belangrijk afge
nomen, nl. met 41 of met 25"/». Hiermede
werd een peil bereikt, dat ongeveer over
eenstemt met de werkloosheid ultimo
mei 1961. Landelijk is de Werkloosheid
afgenomen van 25889 tot 20880 of met
20°/o.
De werkloosheid in het gewest Leiden
berekend per 1000 loontrekkenden van
de beroepsbevolking bedroeg eind mei 3.4
Het permillage voor Nederland bedroeg
8. voor de provincie Zuid-Holland 5. Hier.
blijkt, dat de intensiteit van de werk
loosheid in het gewest Leiden minder
sterk was dan in Nederland en in de
provincie Zuid-Holland.
Bij de daling van de werkloosheid wa
ren vrijwel alle beroepsgroepen betrok
ken. Vooral daalde de werkloosheid on
der metaalbewerkers, transportarbeider*
en kantoorpersoneel en wel met resp. 7.
9 cn 8 personen.
Niet alleen zijn de seizoenwerklozen
weer in het arbeidsproces opgenomen,
doch ook de werkgelegenheid in de niet
seizocngevoelige bedrijven ontwikkelde
zich gunstig De geregistreerde vraag is
dan ook toegenomen van 769 (einde
april) tot 883 (einde mei). Daarbij zij
aangetekend, dat in laatstgenoemde cij
fer 70 aanvragen om jeugdige vakan
tiewerkers zijn begrepen.
Vooral de vraag naar bouwvakarbei
ders, metaalbewerkers en jeugdig han
dels- en kantoorpersoneel nam sterk toe.
TIEK?
Zoek hef niet fe ver, vfndt tiet tn
Valkenburg-Houlhem
In mei en juni wordt da romantiek van hat Geuldal
nlat door hoogaeizoandrukte aan uw oog ont
trokken. Kom danl
Gratia In lichting an worden gaarne verat halt.
V.V.V. Valkenburg (LX Tel 04406-2048
varen totdat er niets meer van over is,
met alle spanning die dat met zich
brengt. „Och, nu de spanning is gewe
ken, vind je dat toch ook wel weer
jammer", bekende de heer Dukker
„Maar ik moet toegeven, dat het een
pak van mYi hart was, toen we kon
den zeggen, dat we de zaak goed on
der de knie hadden".
Te zware last
Nu de betonnen balk „er in" zit en
elk gevaar bezworen ds, kan men rus
tig voortwerken tot de laatste plank
van de keet op het voorplein wordt
weggereden. Voor de Hervormde Ge
meente is dat een nieuwe voldoening,
die evenwel de financiële last van de
ze restauratie voorlopig niet verlicht.
Zij heeft ook nog de Hooglandse
kerk en de Pieterskerk te onderhou
den. Alleen al het gewone onderhoud
vergt jaarlijks een groot bedrag. Kerk
voogd Van Iterson. die dinsdagmor
gen met de architect en enige uitvoer
ders de pers te woord stond, sprak
reeds als zün mening nit, dat dit bin
nen afzienbare tijd voor de Herv. Ge
meente wel eens te zwaar kan worden.
Verras Vader met een
practisch geschenk.
Ruime keus voor
iedere beurs.
Spons en waterreservoir en zeem, een handig accessoir 5.—
Prullenbakje van rubberplastic (onbreekbaar). Onmisbaar in de auto, caravan of in de boot 2.80
Cig-Lit. Het nieuwste snufje op het gebied van aanstekers, speciaal voor sigaretten,
geschikt voor Iedere wagen 8.25
Magnetische Bril-etui waarin Uw bril bij Plet gebruiken veilig Is opgeborgen 2.90
Spinnekop met elastische armen voor het vastleggen van de bagage op het imperiaal 7.70
Verlichtingspakket bevat een set reserve gloeilampen, breukvrij en rommel vrij opgeborgen
in een speciaal lampendoosje. Voor ieder merk en type auto. Vanaf 7.70
Philips „Troublelite". Meer veiligheid langs de weg 14.50
Auto-wasborstel die U het wagenwassen vereenvoudigt. Vanaf 9.80
Uitlaatsierstukken die het chroom van de bumpers beschermen Vanaf 5.—
Al deze artikelen en nog veel meer
zijn verkrijgbaar in onze magazijnen
Stationsweg 2, telefoon 24741 en Hoge
Rijndijk 5, tel. 34447.
n.v.HET MOTORHUIS
TER AFWISSELING van de perio-
dieke prenttentoonstellingen en in
agnsluiting op de sinds kort ingerichte
sectie Japanse volkskunst, toont het
Rijksmuseum voor Volkenkunde te
Leiden gedurende de zomermaanden
een overzicht van de Japanse volks
schilderkunst op papier, hout en glas.
Op een enkele uitzondering na gaat
het hier om aanwinsten uit de laatste
jaren. Het museum toont deze met des
te meer genoegen, omdat goede, 16de
19de-eeuwse voorbeelden van Japanse
volksschilderkunst in Europa tot de
zeldzaamheden behoren. Trouwens,
ook in Japan zelf werd deze volkse
vorm van schilderen pas laat, maar ge
lukkig nog bijtijds „ontdekt" en als
volkskunst gewaardeerd.
Het zijn anonieme voortbrengselen
door en voor het gewone volk. Zij spre
ken een eigen klare faal van lijn en kleur.
De voorstellingen werden door het volk
de beste verkwikking die U
dagelijks kunt schenken
Heertljke, pittige koffie, die net zo verrast door
geur als door smaak.
Thee die een traktatie Is door de goudgele af-
Een wonder?
Nee. een geheim.
Het geheim van
KLAVERBLAD
- vervolmaakt
gekend en begrepen, want vele van deze
schilderingen (de Otsu-e, de votief tablet
ten, de poppen) werden gekocht om te
worden ge- en verbruikt. Ze waren zin
vol en wel verre van „kunst" te willen
zijn appelleerden ze tevens aan dat na
tuurlijke gevoel voor schoonheid dat het
Japanse volk ook nu nog in zo hoge
mate bezit
Op papier laten zich de volgende schil
deringen onderscheiden.
1 De schilderingen uit en om de plaats
plaats Otsu (nabij Kyoto), waar ze voor
de van en naar Kyoto trekkende reizi
gers door boerenfamilies in hun vnje
tijd werden gemaakt. De oorsprong ligt
in de 17de eeuw. het bloeitijdperk valt
in de eerste helft van de 18de eeuw. De
voorstellingen hielden nauw verband met
het volksgeloof of hadden ten doel be
paalde volkse wijsheden en onwijsheden
te illustreren. Later in de 18de eeuw
werden éénvellLge Otsu-e wel voorzien
van moraliserende teksten.
2 De zgn. doro-e, letterlijk „modder"-
sdhilderingen, vermoedelijk (pas ca 1915.
toen ze werden herontdekt zo genoemd
om er het doffe, dunne, maar dekkende
verfmateriaal mee aan te duiden. Ze ont
stonden in de 18de eeuw, sluiten nauw
aan bij de westerse schildertechniek, die
via Nagasaki in Japan doordrong (Naga
saki doro-e. waarvan een prachtig voor
beeld aanwezig is!), maar werden om
streeks 1800 toch vooral in Edo (nu To
kyo) populair. De soms zeer ver doorge
voerde weergave van perspectief diende
om de doro-e te kunnen gebruiken bU
wijze van optica-prenten.
Poppen
3 Beschilderde papieren poppen en de
schilderingen op grof papier om derge
lijke poppen van te maken. Het museum
bezit niervan unieke stukken uit Satsu-
ma (z.Kyüshü), die in hun ornamentiek
en kleur ten nauwste aansluiten bij de
texbielversiering uit de Ryükyü-archipel.
De poppen werden bij het poppenfeest
in de derde maand van het jaar gebruikt
en daarna meestal vernietigd door z
het water te laten wegdrijven.
4 Ten slotte dient o.a. te worden ge
wezen op de 16de-eeuwse albumbladen
ter illustratie van de ook in Japan zeei
populaire Chinese verhalen over de lief
de van kinderen tot hun ouders.
Op hout geschilderd vinden we de hou
ten votieftabletten, de zgn. e-ma, letter
lijk: beeldpaarden. Ze werden en worden
nog steeds door de gelovigen geofferd
en in tempels en schrijnen opgehangen.
De bedoeling kan velerlei zijn: genezing
van bepaalde ziekten, kinderzegen, ge
makkelijk baren, afweer van allerlei
Steeds hangt de voorstelling samen
met het doel waarvoor de e-ma dient,
of is er de voorstelling en/of het attri
buut van de godheid tot wie men
wendt op aangebracht De naam
Leiden krijgt
Avond-H.B.S.
In september zal in Leiden worden
begonnen met een avond-H.B.S. De
stichting Leidse Avond-H.B.S. stelt zich
ten doei inwoners van Lelden en omge
ving, die niet in staat zijn een dag
school te bezoeken, in de gelegenheid
te stellen het officiële diploma H.B.S. A
vijfjarige cursus te behalen.
Door de te volgen onderwijsmethode
is de studie, in het belang van de leer
lingen, zo efficiënt mogelijk georgani
seerd. Dit is nodig omdat zij naast de
gewone dagtaak deze studie zullen
moeten volbrengen.
De opleiding duurt drie jaar. Om tot
de opleiding te worden toegelaten moet
een volledige opleiding m.uJ.o. A.
drie jaar gymnasium, drie jaar H.B.S. of
drie jaar M.M.S. hebben gevolgd. Als de
kennis van deze vooropleiding is ver
vaagd of als men slechts een deel van
deze opleiding heeft volbracht, dient
eerst een voorbereidende klas, waarvan
de duur een jaar ls, tc worden door-
Bij deze opleiding ls het ongetwijfeld
eis, dat de leerling drie Jaar lang In
tensief studeert. Bij de organisatie ts
getracht, evenwicht te vinden tussen
vier componenten: beschikbare tijd van
de leerling, aantal lesuren, aantal uren
huiswerk en controle op het huiswerk.
De directeur van de opleiding ls drs.
N. Zondervan. In het curatorium heb
ben reeds zitting dr. P. A. M. Geurts
O.F.M., rector van het r.k. lyceum St
Bonaventura te Leiden, dc heer J
Sjocrds, directeur van het gewestelijk
arbeidsbureau te Leiden en mej. drs. H.
van der Vliet inspectrlce van het gym
nasiaal en middelbaar onderwijs.
Op het adres Oosterkerkstraat 11.
Leiden (Leidse Onderwijsinstellingen»
kan men dagelijks, van 2 tot 5 uur, in
lichtingen krijgen.
verklaart men wel door het feit, dat
aanvankelijk echte paarden werden ge
offerd. Zeker is, dat bij de boeren
paardafbeeldingen dienden ter bescher
ming tegen ziekte of ongeval van paar
den, terwijl al heel vroeg ook andere
dan paardafbeeldingen op e-ma voor
kwamen.
Ten slotte ls op deze tentoonstelling
een tweetal voorbeelden van schilderen
op glas te zien. Het zijn fraaie stukken,
de kleuren bleven prachtig bewaard. De
techniek van het schilderen op glas is
ook in Japan westers beïnvloed, maar de
stijl sluit geheel aan bij de gedrukte
volksprent van omstreeks 1860 en toont
het zo geliefde onderwerp van de „schone
jonge vrouw".
Minister opent expositie
Minister Korthals van Verkeer en
Waterstaat zal dinsdag om 10 uur in De
Waag de tentoonstelling .Leiden bekij
ken" openen.
PROMOTIES TE LEIDEN
serd t
i d« d<
•hrlit „The seque sy
stem of cuzco; the social organisation of the
capital of the Inca", de heer R T Zuldema.
Promotor was prof, dr P E JosseUn d«
Gepromoveerd tot doctor ln de genees-
de op proefschrift „Cardlopathla calrt-
- M van der Schoot.
Th G van RUseel
Toonkunst-orkest gaf tweede
ivitatietatie-concert
7\7A DE GOEDE indruk, die het. Toonkunst-orkest verleden jaar bij ons
had gewekt, waren we stellig benieuwd hoe dit voorlopig nog kleine
amateurs-ensemble zich onder zijn geestdriftige dirigent Louis Dispa zou
hebben ontwikkeld. Gisteravond had, weer in De Lakenhal, voor een tal
rijk en enthousiast auditorium het tweede invitatie-concert plaats. Onze
verwachtingen werden tijdens deze avond zeker niet teleurgesteld. Het
gezelschap, dat thans naast een betrouwbaar strijkerscorps, ook een klein
aantal blazers liet horen verleden jaar trad slechts één fluitiste op), mu
siceerde niet alleen zeer geanimeerd, doch ook met gevoel voor discipline
en voor zuivere stijlw eer gave.
Louis Dispa legt zonder twijfel eer in
met dit orkestje, dat overigens nog voor
uitbreiding vatbaar is zoals mevr. Kuo-
nen aan het einde van de avond namens
het bestuur meedeelde. Naast de koor
zang verdient het orkestspel door di
lettanten zeker meer belangstelling dan
het tot dusver genoot
De avond werd geopend met een suite
van Purcell. daarna volgde een allegro in
F voor strijkers van Mozart en een be-
langwekkend cello-concert in A van de
Mannheimse meester Carl Stamitz (niei
te verwarren met de meer bekende John
Stamitz). De solist in dit concert was de
heer Enne van Ham. die blijk gaf vai>
zeer verdienstelijk muzikale en techni
sche bekwaamheden op zijn moeilijke
instrument
De aangename musiceervreugde, die
ons in deze werken had getroffen, wecr-
konk ook na de pauze opnieuw in Te-
lemanns concerto in Bes voor twee flui
ten cn orkest, waarin de tenvolle voor
hun taak berekende solisten waren mcj
W. C S van Benthem Jutting en de heer
Lens Derofée.
He onuiputtelijfce oeuvre van Tete-
mann (vroeger veel beroemder dan zijn
tijdgenoot J. S. Bach), blijkt steeds meer
een levende behoefte van
het hedendaagse amateuristische mu
ziekleven. De avond werd fraai besloten
met Vivaldi's concerto grosso voor twee
violen en cello in d. Het middendeel zou
den we ons wat serener en iets langza
mer hebben gewenst, het behoort tot
Vivadi's innigste momenten .Mevr. A
G. van Veen-Ten Hoope speelde hier
zoals ook elders haar contlnuoparty op
discrete en betrouwbare wijze.
De toehoorders lieten duidelijk hun
waardering voor het gebodenc blijken.
Eén opmerking nog: het zou Juister en
minder dilettantisch zijn, indien voortaan
het programma iets meer informatie ver
schafte omtrent de uitgevoerde werken.
Zo zouden wellioht enigermate terzake
deskundigen wel willen weten hoe de
Purcell-suite werd samengesteld cn door
wie; welk Köchel-nummer het „allegro"
van Mozart draagt en uit welk werk
dit eventueel afkomstig ls; ten slotte ook
welk opus-nummer het concerto van Vi
valdi heeft. Slechts weinigen zullen der
gelijke vragen stellen, doch ook hun ge
weten kan. en nog wel op de eenvoudig
wijze, gerust worden gesteld. Intussen
wensen wij het Toonkunst-orkest een
snelle groei toe en een vruchtbare ar-
beid* Dr. J. van der Veen
