IJmuiden is eigenlijk geen
vissersplaats meer
Dit jaar nog maar twaalf
Katwijkse loggers in zee
«UWE LEIDSCHE COURANT
13
TJMUIDEN heeft als onderkomen voor drijfnetschepen alleen nog bete
kenis voor Katwijk. In 1960 werd de Gorredijk, de laatste IJmuidense
drijfnetlogger, van de lijst afgevoerd. De klad kwam er al na de Tweede
Wereldoorlog in. Behalve de Gorredijk voerden alleen nog de Martha en
de Martenshoek het IJmuider visserijmerk. In 1920 telde de IJmuider
vloot nog ruim 100 schepen. Maar ook toen al moesten de bemanningen
van buiten IJmuiden komen. In het stijvere stadje aan het Noordzeeka
naal bestond geen visserijtraditie, zoals in Katwijk en Scheveningen.
Het lukfte niettemin toch voldoende be
manningen voor de schepen aan te trek
ken. Vooral tijdens de Eerste Wereld
oorlog kwamen de mensen van heinde en
verre oir\ een plaatsje op één van de
IJmuider' sdhepen te bemachtigen. Er
werd geld verdiend als water. Nederland
had op de Noordzee bijna het rijk al
leen. De ibesommingen bereikten astrono
mische getallen en daarvan wilden vele
zakenlui wel een graantje meepikken.
Bakkers, slagers, kruideniers, zij staken
allemaal geld in een drijfnetlogger.
Weelde
Maar hoewel zij in hun eigen branche
ervaren zakenlieden waren, hadden zij
van de visserij geen verstand. In de oor
logsjaren gaf dat niet want er werd toch
wel geld verdiend. Het moet toen in
IJmuiden een vreemde bedoening zijn
geweest, die wel wat weg had van de
sfeer bij de Amerikaanse goldrushes. De
imitatiereders konden de weelde niet
verdragen en smeten met geld. Een si
gaar werd aangestoken met een briefje
van tien. voor een ritje met een koets
werd honderd gulden betaald.
Dit alles moest zich na de oorlog wel
wreken. Toen bleek, dat vele rederijen
op drijfzand waren gebouwd. Mensen die
tot voor kort nog in weelde baadden,
werden met één klap tot grauwe armoe
de gebracht.
In die tüd voerde de zeillogger de
boventoon. Na de Eerste Wereldoor
log kwam daar de zogenaamde fiets
voor in de plaats. Deze schepen met
hun hoge schoorstenen die grote wol
ken roet uitbraakten hebben het lang
vol kunnen houden, maar zij bleken
toch de race met de motorlogzer niet
te kunnen volhouden. Eén voor één
verdwenen zij naar de Haringhaven.
Dat was in de crisisjaren een veeg
teken. Meestal was dit het begin van
het einde. In de meeste gevallen ein
digden de schepen hun loopbaan op
een sloopwerf.
De Gorredijk heeft nog lang de IJmui
der eer hooggehouden. Maar in de Twee
de Wereldoorlog viel het schip in han
den van de Duitsers, die het bij hun
Kriegsmarine inlijfden. Na de oorlog
werd deze naam weer in het IJmuider
visserijboek ingeschreven. De nieuwe
Gorredijk heeft met haar zusjes Martha
en Martenshoek een roemvolle carrière
bij elkaar gevist, maar op den lange
duur kon men het toch niet meer bol
werken.
IJmuiden heeft nu alleen nog be
tekenis voor de trawlvisserij, hoewel
ook de eigen vloot steeds meer wordt
uitgedund. Zij bestaat nog slechts uit
negen schepen. Toch zal IJmuiden
voorlopig zijn belangrijke plaats in
de vaderlandse visserijwereld wel
behoudep. Als aanvoerhaven van
verse vis zal het vooralsnog niet van
de eerste plaats worden verdrongen.
Ook niet als Katwijk een eigen ha
ven krijgt. Er zal dan wel een kleine
verschuiving plaatshebben, maar
daar het afvoerapparaat volledig op
IJmuiden is geconcentreerd, zal mer
er geen angst voor behoeven te heb
ben, dat een Katwijkse haven de
hond in de IJmuider pot zal worden.
Onzekerheid over
aantal loggers
U OF.WEL nog niet precies bekend is
hoeveel drijfnetlocgcrs straks het
nieuwe seizoen zullen openen, staat
wel vast dat het er veel minder
zullen zijn dan vorig jaar. In
Scheveningen had men vijftien log
gers volledig weten te bemannen, maar
op het laatste ogenblik trokken ver
scheidene matrozen zich terug. In Kat
wijk zal inen bly mogen zijn als er 12
schepen kunnen vertrekken. Voor an
dere loggers heeft men wel wat roeri-
sen weten aan te trekken, maar de
bemanningen voor die schepen zijn nog
allerminst compleet. Men hoopt ech
ter. dat er toch nog voldoende perso
neel kan worden aangeworven. Met
deze onzekerheid voor ogen kan pas
maandagmorgen 21 mei als de vloot
naar zee vertrekt precies worden ge
zegd hoe de vlag er bij staat.
Het is best mogelijk, dat sommige
matrozen op het laatste nippertje ver
stek laten gaan, het kan ook zijn, dat
er voor een andere logger nog een
paar matrozen komen opdagen. Maar
hel is in ieder geval duidelijk, dat er
van een flinke vloot geen sprake zal
zijn.
Visserijnieuws radio en t.v.
18 mei: (Hilversum 11, tussen 19.30 en 19.50 uur). Radiokrant. Morgen is het
vlaggetjesdag. (Hilversum 1. 21.45—22.15 uur), „Nieuwe teelt". Een programma
over haringvissers uit Scheveningen, Vlaardingen en Katwijk. Wat hen bindt
en onderscheidt. Samenstelling Kees Buurman.
19 mei: (Hilversum II. 16.10 uur). „Als de dag van gisteren". Een uitzending
over de haringvisserij van 50 jaar geleden. Gesprekken met oud-vissers te
Katwijk, Scheveningen en Vlaardingen. Medewerking van Jan de Cler, Alex
de Haas en Paul de Waart. Samenstelling: Tom Bouws. (Hilversum I, 17.30 uur).
Radioweekjournaal. Reportage van de Vlaggetjesdagviering te Vlaardingen.
20 mei: (Hilversum 1, 8.18 uur). „Weer of geen weer". Een programma voor
de vroege zondagmorgen van Bert Garthof en Leo de Beer. Vandaag vlag
getjesdag gesprekken met de heren C. M. Tuntler, inspecteur der scheep
vaartinspectie. en Herman van der Horst (de cineast van ,,'t Schot is te boord"
22 mei: (Hilversum II. 21.55 uur). ..Hollandse Nieuwe" in „De halve
H.K.S. De Hoop.
21 mei: (Hilversum I, 8.15 uur). Avro's Radiojournaal. Reportage van
vertrek der haringvloot.
22 mei: (Hilversum 11. lussen 11.00 en 11.30 uur). „Malse maatjes in Onder
Ons". (Hilversum 1. 16.30 uur). De Tovercirkel. „Uit het woordenboek vai
haringvisser". Beantwoording van vragen over de visserij
en „Vieren Maar"). Hilversum II, 18.30 uur). Reportage over het werk van
maan(d)", een programma van. Jan de Cler.
23 mei: (Hilversum 11. van 21.4522.00), Kanttekeningen bij het nieuwe. „Hoe
Vindt men de vis?" Over de moderne apparatuur aan boord.
26 mei: (Hilversum I. tussen 21.00 en 22.00 uur). „Tierlantijnen". Dick Engel-
bracht vertelt een kolderiek haringverhaal.
28 mei: (Hilversum 11. 8.15 uur). Radiokrant. OchtendbladZe zijn er
Reportage van de verkoop van de eerste Hollandse Nieuwe.
29 mei: (Hilversum II, 14.05 uur). Schoolradio. „Voedsel uit zee" 11. Samen
stelling: H. Joosten.
Televisie
Bijzondere omstandigheden voorbehouden wordt in het N.T.S.-journaal aai
de Vlaggetjesdag aandacht besteed.
23 mei- In „Rooster" een uitzending over de haringvisserij. Een programma
van Gerrit den Braber.
Van een goede vleet hangt bij
de jacht op de Hollandse Nieuwe
veel af. Onder leiding van Co
van der Plas zijn Krijna Aan-
dewiel, Trijnie van Duyn en
Nellie van Dijk op het wantveld
bezig met het verrichten van
reparaties. Co van der Plas,
kent het klappen van de zweep.
Voordat ze trouwde deed ze dit
werk al en in 1946 is ze er op
nieuw mee begonnen. Vroeger
had ze wel dertig meisjes on
der haar hoede, nu zijn het er
nog maar drie. Wel éen teken
dat ook dit echt-Katwijkse beeld
aan het verdwijnen is. Me
vrouw Van der Plas heeft er
geen vrede mee. Jammerdat
het. teniet gaat. Het is een mach
tig mooi beroep. Vooral als het
weer het toelaat buiten te
werken".
Oranje en
Katwijk
~\]U ons Koninklijk Echtpaar
door de zilveren bruiloft
en de triomftocht door het
land nog dichter bij het volk
is komen te staan, is het wel
aardig te herinneren aan het
verblijf van de Koningin in
Katwijk. In haar studententijd
heeft zij namelijk in deze ge
meente gewoond. Vele oudere
Katwiikers zullen zich nog
best herinneren, hbe zij des
tijds het nieuwe raadhuis of
ficieel opende.
Toen prinses Wilhelmina nop
Koninqin was toonde ook zij
altüd grote belangstelling voor
het wel en ivee van de haring
vissers. Enige iaren geleden
kreeg zij een Katwijkse dele
gatie op bezoek, die haar een
vaat-ie haring van superieure
kwaliteit kwam aanbieden. De
Koningin onderhield zich on
gedwongen met de bezoekers.
Toen zij hoorde, dat er een
Haasnoot in het gezelschap
was, vroeg zij onmiddellijk of
hij familie was van Haasnoot,
de eerste Engelandvaarder-
Met hem had zij in Londen
kennis gemaakt.
De aanwezige Haasnoot
moest de Koningin vertellen,
dat hij geen familie van de
Engelt. ïdvaarder was. Er wo
nen ook zoveel Haasnoots in
Katwijk! Maar iedereen stond
verbaasd óver het geheugen
van de Koningin. In haar Lon-
dense jaren was zij met dui
zenden landgenoten in aanra
king gekomen en dan verwacht
men niet dat het horen van
een naam zo'n reactie teweeg
brengt.
Koningin Juliana denkt nog
steeds met genoegen aan haar
Katwijkse jaren terug. Elke
keer als Katwijkse haring de
eer te beurt valt als Koningin-
neharing te dienen vraagt zij
de afgevaardigden hoe de vlag
er in Katwijk bijstaat.
Programma vlaggetjesdagen
19 mei 1962: 9.0012.00 uur: de vlaggen worden gehesen te Vlaar
dingen, Scheveningen en IJmuiden.
Vlaardingen, 18 mei: 19.30 uur: kranslegging bij het Vissersmonu
ment. Zang van Orpheus.
19 mei: 12.00 uur: rede van dr. S. L. Mansholt, vice-voorzitter van
de Commissie van de Europese Economische Gemeen
schap, in de Stadsgehoorzaal, over: „De visserij in het
nieuw wordend Europa, in het bijzonder de plaats van
de Nederlandse visserij in E.E.G.-verband".
14.30 uur: ontvangst der genodigden ten stadhuize door burge
meester mr. J. Heusdens.
15.00 uur: afgevaardigden in klederdracht van: Arnemuiden, Bun
schoten-Spakenburg, Hindelopen, Huizen, Yerseke, Mar
ken, Volendam, Scheveningen, Katwijk, Noordwijk,
Stellendam, Termunterzijl, Vlaardingen, Urk, Wierin-
gen-Den Oever en Zandvoort defileren langs het stad
huis, muzikaal begeleid door het tamboer- en pijper
korps, de Urker Harmonie en Sursum Corda.
15.45 uur: Koningin Wühelminahaven. Openluchtspel: „De zee: het
venster van Vlaardingen". Muziek, zang, dans, declama
tie, huldiging bekroonde vissers, vlaggengroet, wimpel
hijsen. Medewerkenden: C.J.V. Spelgroep Argus - Chr.
toneelvereniging Animo, Volksdansgroep L. en V. -
Padvindersgroep-M. v. St. Aldegonde, Korps Zeékadet-
tèn - Groepen in klederdracht, Url^er muziekkorps Va
lerius - drumband van De Pijpers, Sursuc Corda en vele
anderen. Tèkst en samenstelling: Jaap Kolkman, regie:
Joop van Dorp.
20.00 uur: Oosthavenkade t.o. gebouw Hollandia: taptoe door de
Marinierskapel der Koninklijke Marine.
21.00 uur: turnuitvoering in schijnwerperlicht door de gymnastiek
vereniging Hollandia o.l.v. W. Oostveen.
21.30 uur: de verlichting op de vlaggende vloot wordt ontstoken.
(ook op 20 mei).
Van 18 t.m. 26 mei: Fototentoonstelling „Oud-Vlaardingen herleeft!!"
in de Visbank. (Geopend van 14.00-17.00 uur en van
19.00-22.00 uur. 's zondags gesloten).
Scheveningen, 19 mei: 15.00 uur: kindercircus Het Kraaiennest met
jeugdvoorstelling, feestterrein dr. Lelykade.
16.30 uur: jeugdballet, feestterrein Dr. Lelykade.
10.0022.00 uur: vertoning van visserijfilms in het haringafslag-
gebouw. Rondvaarten door de havens.
IJmuiden, 19 mei: 15.00 uur: mars van de chr. harmonievereniging
Wilhelmina door IJmuiden naar de Tegeltjesmarkt.
20.00 uur: concert van de IJmuider Harmonie op het Slationspleir
Aan de kant: Vrolijke muziek.
21.30 uur: de schijnwerpers op de vlaggende vloot aan de halzijde
worden ontstoken (ook op 20 mei).
20 mei: „Kijkdag". Devlaggen wapperen in Vlaardingen, Schevenin
gen en IJmuiden.
21 mei: 6.00 uur: deharingvloot vaart uit. Vlaardingen, Schevenin
gen, IJmuiden.
Nog meer Katwijkse jongens
wier fantasie sterk door de vis
serij wordt geprikkeld. Zij zijn
met geen mogelijkheid van de
loggers af te houden en ze blij
ven niet op de begane grond.
In het topje van de mast voelen
ze zich hele helden en als je
vraagt of dat wel mag, roepen
ze: De schipper is er toch niet,
die is volk „zouken". Ja, de
schipper heeft er heel wat moei
te mee zijn schip te bemannen,
maar als het aan die knulletjes
daarboven lag, dan behoefde hij
niet ver te lopen
TTOE onschatbaar groot de waarde van de vleetvisserij ook mag zijn voor
A-*- de aanvoer van de eerste malse maatjes en als kweekplaats voor zee
lieden, het heeft er veel van weg, dat zij aan het uitsterven is. Het lijkt
erop, dat zij uit de werkelijkheid van alle dag zal verdwijnen, zoals dat
eens met de visserij met bommen is gegaan. Wat overblijft zijn de herin
nering en het museum. In 1947 kozen bij het begin van de nieuwe teelt 62
Katwijkse vleetloggers zee, vorig jaar waren het er nog 27, dit jaar zullen
het er slechts 12 zijn, het laagste aantal van na de oorlog. Welk beeld zal
het volgende jaar te zien geven? In Katwijk is men in dit opzicht bepaald
niet optimistisch.
Nu is het gelukkig toch ook weer niet
zo, dat dit jaar door slechts 12 Katwijkse
schepen haring zal worden aangevoerd.
Maandag gaat ook een aantal Katwijkse
trawlers naar zee en er zijn er eveneens,
die na verloop van enige tijd op de ha
ringvangst overschakelen. Het zal dit
jaar zo zijn, dat tenslotte door in totaal
42 Katwijkse schepen op haring wordt
gevist, afgezien van een groep kotters,
die een kansje willen wagen
Men moet dan ook goed begrijpen,
dat over de visserij in het algemeen
de alarmklok niet behoeft te worden
geluid. Wanneer er pessimistische
klanken zijn te beluisteren, dan gaat
het over de vleetvissery.
Hoe het komt. dat de vleetvisserij ge
schiedenis dreigt te worden In de eer
ste plaats kent men het bemanningspro
bleem. Heel wat loggers blyven binnen,
doordat er geen bemanning voor te vin
den is. De groeiende kottervloot zuigt
heel wat vissers weg. Wie op een kotter
vaart, is meestal het weekeinde thuis en
dat geeft tegenwoordig voor veel vissers-
lui de doorslag.
Bovendien varen de kotters en trawlers
het hele jaar door. terwijl de vleetvisserij
een seizoen bedrijf is. Men moet na af
loop van de teelt maar weer-aan de slag
zien te komen. En als klap op de v
pijl ziet men bovendien terug op eei
leurstellende teelt '61. De resultaten w
niet om over naar huis te schrijven. Vele
schepen hadden geen sluitende exploita
tie. om van winst maar niet eens te spre-
De vleetvisserij verloopt. Dat was
de laatste weken ook in Katwijk
duidelijk te merken. Het is bij de
voorbereidingen niet meer wat het
geweest is. De „haringkoorts" loopt
niet zo hoog meer op, van de gewel
dige bedrijvigheid van vroeger is
nog slechts een schaduw over. Er
liggen in de Katwijkse Berghaven
heel wat schepen, die vermoedelijk
nooit meer ter haringvangst zullen
uitvaren. Er zijn geen bemanningen
voor. De meeste van deze loggers
zullen wel bij de slopers verdagen.
De reders hebben echter geen haast
met de verkoop. De schrootprijzen
zijn op het ogenblik erg laag.
De' visserijfoto's zijn van j
f D. Kruyt
Toch doet Katwijk zijn best er
ook dit jaar weer wat van te
maken. De loggers die meegaan
gaan zo goed mogelijk voorbe
reid zeewaarts. Ook 1962 gaf
daarom ondanks alles opnieuw
het oude vertrouwde beeld te
zien van schepen die onder de
zorgzame handen van Katwij-
kers tot en met worden opge
poetst en opgeverfd. Wat er een
paar dagen geleden nog ver
roest en verweerd uitzag, glimt
nu als een spiegel. De Katwijk
se schepen zien er aan het begin
van de teelt altijd uit als om
door een ringetje te halen. Wat
dat betreft, heeft Katwijk een
naam op te houden.
