In Nieuw-Guinea de einders Engeland en VS bezorgd over de strijd in Laos NAVO wenst straaljager van zwaarder type SSHSSSS togip Romeins-Germaanse taallinie /ft een dante lij, De nieuwe gevechten in het noorden van Laos hebben zowel Engeland als de Verenigde Staten verontrust. Beide landen overwe gen thans hoe zij een einde kun nen maken aan de agressie tenge volge waarvan de provinciale hoofdstad Nam Tha in handen van de linkse Pathet Lao-strijdkrach- ten is gevallen. Men wil de inter nationale controlecommissie voor Laos een onderzoek laten instellen en een herstel van het staken van het vuren. De V.S. hebben al meegedeeld, dat zij de actie tegen Nam Tha beschou wen als een schending van de overeen komst over het staken van het vuren. Volgens de neutra li stische strijdkrach- in Noord-La os was de stad zonder (Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen) HOLLANDIA, april Op Schiphol hoe ver weg, hoe kort geleden stapt een twin tigjarige rijkeambtenaar ietwat schuchter in het vliegtuig voor Biak. Hij kijkt nog *n keer om naar z'n meisje, dat met de spichtige armen boven het hoofd achter de lantaarnverlichte balustrade staat te swaaien, naar z'n ouders en z'n twee zusjes, die hem toewuiven en toeschreeuwen. Resoluut gaat hij dan de machine binnen. Voor het eerst in z'n leven gaat hij vliegen, maar hij laat het niet merken. Z'n jasje hangt hij op een knaapje bij het raam, waarvoor hij zit. Een boek, hem bij vertrek door een geestelijke verzorger gegeven, verhuist naar het bagagenet. Hij knoopt z'n das los, gespt zich in de 6toel vast en luistert met de vreemde sensatie van een ongrijp baar avontuur in het hart naar het aangieren der motoren. De jongeman is niet alleen. Hij is één van een groep van vijftig rijks- blindend wit. ambtenaren, die naar Nieuw-Guinea vliegen. Nou ja, rijksambtenaren.... Hun paspoort geeft het aan. Na twintigduizend kilometer zullen de zee-miliciens hun marine-pakje weer aantrekken. Niet langer het warme, zwarte, maar het luchtiger tropen- Witte. Maar voor het zover Zwaaienjongens, nog eon keer zwaaien. De DC 7 C Baltic Sea draait e'n vleugels naar de startbaan. Achter de balustrade onder de verkeersto ren gaan wel tweehonderd armen omhoog. De mensen daar hun dierbaren zien, hoewel ze niet weten wie wie is. Dan, met een reu ze-aanloop zeilt de vogel de duister nis in. Voor de zoveelste keer is een KLM-lijntoestel zijn tocht over de Pool begonnen. Er wordt wat gegeten, er wordt geslapen. De lampen gaan uit. Ron kend koerst de machine naar het hoge Noorden, de lange, lange Pool nacht tegemoet Er zijn rijksamb tenaren bij, die Amsterdam één keer in hun leven hebben gezien. Misschien komen ze uit Zalfcbom- mel, misschien uit de Peel. In luttele uren zul len ze door alle klimaatgordels van de aardbol zweven. Ze zullen de barre Poolcir kel passeren, de roodgloeiende Eve naar, de onbewoonde kusten van het wijde Siberië, Alaska, Canada, het land van de rijzende zon. beneden tegelijkertijd ver- wit. Historische bodem Weet de rijksambtenaar dat hij bo ven een historische bodem vliegt? Is hem bekend dat in de eerste de cennia van deze eeuw geharde, door ambities verteerde mannen tegen de gruwelijke koude binnen de Poolcirkel vochten, gefascineerd als ze waren door het grimmige dak van de wereld? In een behaag lijk warme cabine drinkt hij een biertje boven de plaatsen, waar "ïp" Nansen, Amundsen, Byrd en Peary hun verschrikkelijke sledetochten met half bevroren ledematen vol brachten. Poolvorsers van het eerste uur, bezeten ontdekkingsreizigers van ontembare wilskracht, de KLM ser veert thans een zetvengangs lunch boven het door u ontsloten gebied. De ontzaglijke koude, welke gij moest doorstaan, is voor de inzit tenden van een vliegtuig niet lan ger inleefbaar. De tijd en de tech niek hebben uw eenzaamheid, uw moed en ontbe ringen tot nauwe- lijks voorstelbare gegevens ge maakt Dan Anchorage, boom town van Alaska, stad, waar de jagers hun ammunitie aanbiedingen van Stad ook. strijd gevallen, omdat de rechtse re- geringsstrijd'krachten gebrek aan voed sel hadden. De radio-zender van de linkse Pathet Lao verklaarde, dat link se eenheden de stad hadden bevrijd bij een tegenaanval na een offensief van rechtse troepen. Groot-Britannië beschouwt de com munistische verovering van Nam Tha als „een ernstige inbreuk" op het Lao- tiaanse bestand. Dit heeft een woord voerder van het Britse ministerie van buitenlandse zaken meegedeeld. Volgens de woordvoerder zou een on derzoek ter plaatse door de internatio nale controlecommissie de eerstvolgen de stap in deze kwestie zijn. waarbij gehoopt wordt dat de communisten aan de commissie niet zoveel moeilijkheden in de weg zullen leggen als in het ver leden het geval is geweest. Generaal Phoemi Nosavan. de minis ter van defensie in de rechtse Laoti- aanse regering, heeft gisteren in Singa pore verklaard, dat bij zijn weten de plaats Nam Tha. niet in handen van de linkse strijdkrachten is gevallen. Vol gens de door hem ontvangen laatste in lichtingen duurt de strijd om de plaats voort. Generaal Phoemi Nosavan maakt deel uit van een vriendschapsdelegatie on der leiding van premier Boen Oem. die uit Saigon in Singapore is aangeko- Het bericht dat Nam Tha is gevallen heeft in Bangkok grote bezorgdheid gewekt. Er is nog niet officieel op het nieuws gereageerd maar waarnemers vermoeden dat de regeringstroepen zich geheel hebben teruggetrokken, mogelijk naar Ban Houel Sai, dat slechts op 16 km afstand van de grens met Thailand ligt. Volgens de berichten uit Vientiane is Ban Houei Sai het laatste bolwerk dat de regering nog rest in de provin cie Nam Tha. BEA beperkt vluchten door stakingsgolf De British European Airways heeft meegedeeld dat met ingang van don derdag a.s. een omvangrijke inkrim ping van de lijndiensten zal plaatsvin den als gevolg van een staking door een deel van het personeel dat met het onderhoud van de elektrische in stallatie der vliegtuigen is belast. Alle diensten uit Londen op Oosten rijk. België. Tsjechoslowakije. Zuid- Duitsland, Hamburg, Ierland. Polen en de Sowjetunie zullen worden gestaakt terwijl andere internationale routes zullen worden ingekrompen. Ook de binnenlandse verbindingen zullen worden besnoeid. Tenminste twee personen werden edood en enkele tientallen gewond tij- ens een zware ontploffing in de che mische fabriek Farmitalia in Italië. De oorzaak is niet bekend. Ook Fokker zond ontwerp in Terwijl in vele vliegtuigfabrie ken in de hele wereld de bouw van de nieuwste typen straaljagers ofwel goed op gang is, dan wel binnenkort goed op gang komt, is de luchtvaarttechniek al geruime tijd bezig aan de nieuwe generatie straaljagers. Deze generatie zal bestaan uit straaljagers die hetzij vertikaal stijgen en landen, hetzij voor het opstijgen en landen een aanzienlijk minder aantal kilome ters baan nodig zullen hebben dan thans het geval is. Verscheidene vliegtuigbouw- combi naties, waarby Fokker Republic, heb ben ontwerpen ingezonden voor een door de N. A.V.O, te kiezen vertikaal stygende en landende straaljager. Ook Nederland heeft In principe de inge bruikneming van dl» nieuwe type vliegtuig (als opvolger van de Lockheed F 104 G Starflghter die nog niet In gebruik ls) geaccepteerd, zo blijkt thans uit een artikel van majoor C. J. Ponte van de Koninklijke Lucht macht In het nieuwste nummer van De militaire spectator. Majoor Ponte deelt voorts mede dat de koninklijke luchtmacht als voorwaar de heeft gesteld dat het toekomstige type moet voldoen aan zwaardere eisen dan de N.A.V.O. tot nu toe heeft ge steld. Met name wil de Koninklijke Luchtmacht een hogere maximumsnel heid op zeeniveau en een groter vlieg- bereik, aldus de schrijver. Hoewel de Nederlandse minimumeisen minder zijn gesteld dan de eisen van de N.A.V.O. acht majoor Ponte het al leszins mogelijk dat de te bouwen pro totypen ook aan de eisen van onze lucht macht zullen voldoen. bij voordelige een kilo kopen, waar een stukje rundvlees een tien tje kost Het is om het vriespunt, als de rijksambtenaar uit het toe- Zi?At0:w€+»nm.wJ ppn stel stap*- In een eenvoudige wacht- voorbereid, moet het tenminste een kamer die de geest Van pioniers verrassing mjn bij «ventten graden ademt iu de gou<Jzoekerï van vH^tnig te foppen- Yukon en Klondike, de ruwe bon- ken van het land van Mount McKin- 'ley. Het is een zo heel andere wereld j- voor de rijksambtenaar. Proeft hij De rijksambtenaar, die nog geen hem? Bjj de gew€ldigei „pgrastte noordelijk van de Hudson baai ligt negen uur geleden zonder jas naar z'n meisje zwaaide, stapt met een deken over hoofd en schouder over een dikke laag knerpende sneeuw. ijsbeer, die voor het winkeltje met sloffen van zeehondvel staat, koopt hij wat ansichtkaarten. Hij schrijft. Hij schrijft naar z'n meisje, naar huis. Het oponthoud duurt slechts kort. basis, die nog bóven de 63ste breed- straaljager boven de wolken uit- tegraad ligt, waar de winter slechts springen. Even kijken wie daar ges weken per jaar wil wijken. gaat. Slechts een KLM-machine In parka's gehulde Canadezen, de geen Toepolov, geen Ilyushin. De ■dem verstijvend op het lynx-bont Amerikaan groet met de vleugels rond het gezicht, begeleiden de rijks- en verdwijnt. Op z'n basis zal hij ambtenaar weer naar de KLM-kist straks rapport uitbrengen op een terug. Nog altijd vormt de duister nis een inktzwarte muur, en het zinilnnAin g. geulen wordt het licht. Door de d' Een paar keer per week hetzelf de beeld: aankomst en vertrek van vliegtuigen op Sentani, waar blijdschap en droefheid elkaar afwisselenblijdschap bij het weerzien, d roefheid bij het afscheid. van de tientallen bases van de ra dar-verdedigingsgordel, die de DEW-line heet. In de bittere koude van de Poolcirkel houdt hij Sibe rië in een klemmende greep. Andere wereld Een lang traject nu: meer dan veertien uur. De vermoeidheid drukt zwaar op de oogleden van de rijks ambtenaar. Als hij eindelijk in To kio uit de DC 7 C stapt, is het zon nig en aangenaam voorjaarsweer. De Japanse autoriteiten sturen een mannetje rond, die een lijst met namen in de hand houdt. Ook de naam van de rijksambtenaar staat er op. Als hij „ter completering van de noodzakelijke formaliteiten" zijn leeftijd en zijn beroep heeft op gegeven jazeker, rijksambtenaar, of, beter verstaanbaar: government official staat hij al weer voor een ansichtkaartenstand. Hij koopt het kersenbloesempakketje, en ge bruikt al z'n tijd op de grond om de acht kaarten vol te schrijven. Kaarten voor z'n meisje, voor z'n ouders, voor z'n zusjes, voor andere familieleden en vrienden misschien. Als de dag, die even lang is ge weest als de oneindig lijkende nacht, aan de einder verdwijnt ook de datum is plotseling versprongen wordt aan het laatste traject be gonnen. De rijksambtenaar voelt zich duf; hij wil de ene keer sla pen en de andere keer zijn benen strekken. Soms lukt het, soms ook helemaal niet. Hij verlangt naar het einde van de lange tocht, voor al nu het weer nacht geworden is en de KLM-machine boven een maanverlichte Pacific ronkt. Eindelijk, na tweeënveertig vlieg uren, Biak: eerst een enkel pin kelend lichtje, dan een verlichte landingsbaan. De wielen van het landingsstel dreunen op het beton. Het stationsgebouw wordt zicht baar. Als de deur van het toestel opengaat, verdringt een zoele, voch tige lucht de koelte. Zuiver Neder landse stemmen; enkele Paoea-po- litiemannem in een junglegroen uni form. Naar het voorjaar Als het zweet de rijksambtenaar tappelings langs voorhoofd en sla pen stroomt, wordt hij door mili taire kwartiermakers opgevangen. Hij krijgt een bestemming^biljet in de handen gedrukt. Onwennig en met de zoemende geluiden van de tropennacht in de oren loopt hij naar de open waranda's van het KLM-hotel. Biakt de contouren van een palm steken tegen de hemel af, die zich in het aanglorende morgenlicht reeds kleurt. Biak: koraaleiland van vochtige warmte, opvangbasis van leger, ma rine en luchtmacht. Biak: begin van een vreemd avon tuur, waarvan de details nog niet zijn te zien, doch dat in het latere leven van enkele duizenden jonge mannen een niet meer uitwisbare herinnering zal gaan vormen. Na een bad genomen te hebben en nog natter te zijn dan bij aan komst zit de rijksambtenaar on der de lucht verplaatsende en daar om verkoeling brengende propeller in de lounge. Z'n tweed jasje ligt netjes opgevouwen naast hem op de bank; z'n overhemd staat tot diep onder de hals open. Hij kijkt met een vies gezicht op, als de hagedisachtige, muggenetende tjit jak, die tegen de balken boven z'n hoofd zit gekleefd, z'n lokkende ge luiden doet horen. „Wat is dat?" vraagt hij, en als iémand hem hot naakte beestje aanwijst bestudeert hij het even. Dan buigt hij zich over het luchtpostpapier, dat hij uit z'n tas heeft gehaald. Zweetdroppels maken vlekken op het dunne velle tje. De rijksambtenaar schrijft. Hij schrijft naar z'n meisje, later nog naar huis. Frobisher Bay, Alaska, Tokio, felle koude, ijsbergen, aan genaam voorjaarsweer, tropische warmte met een vochtigheids graad van 97. Biak Nieuw-Guinea. Histo risch tijdsgewricht. Internationale politieke druk. Een bivakje in de groene hek Nog, nog altijd Neder- De weg van Keulen, via Heerlen, Maastricht, Tongeren en Bavaai naar de Kanaalkust, markeerde in de vierde eeuw na Chr. de uiter ste grens van het Romeinse Rijk ln het noorden. Deze weg was voor zien van talrijke versterkte steun punten die het overschrijden van de weg aan vijanden en onbevoeg den konden beletten. Talrijke wacht torens maakten een permanente bespieding van het omliggende ge bied mogelijk en ten slotte waren er nog de plaatselijke garnizoenen die zich op elk alarmsignaal langs de heirbanen konden spoeden om het betreden van Romeins gebied aan kwaadwilligen te ontzeggen. Het klinkt wel licht wat hard voor Nederlandse moeten toch erken nen dat bij deze weg niet alleen het Romeinse Rijk ein digde, maar ook een goed deel van datgene wat wij TOCH IS HET ZO! thans onder cultuur verstaan. Hoe wel vele streken van Nederland duizenden jaren vóór de komst van de Romeinen een zekere cultuur hadden gekend, was ln de vierde eeuw na Chr. vrijwel alles wat ten noorden van de Romeinse verdedi gingslinie lag, tot wildernis gewor den. Geen enkel centrum van be schaving uit die tijd kan in ons land worden aangetoond. Vondsten die op aanwezigheid van Romeinse enltuur uit die dagen wijzen, zijn In het Nederlands-Vlaamse gebied vrijwel niet aangetroffen. Ons land was toen een vergeten, gedeeltelijk ondergelopen en grotendeels dras sige uithoek, schaars bewoond door delen van Germaanse stammen die hier een nogal primitief bestaan leidden. Hoe anders was dit aan de an dere zijde van de grens, in Gal- llë, waar de bevolking reeds se dert de 2de eeuw voor Chr. een vrij hoge trap van beschaving had bereikt! Wel hadden vele vreemde volken zich ln de loop der eeuwen ln dit gebied genesteld, maar «ij waren zo gering in aantal in ver gelijking met de autochtone bevol king van dit gebied, dat zij vrijwel zonder resten na te laten werden geabsorbeerd. Na de verovering van deze streken door de Romei nen hebben de bewoners na enke le ecuwen hun cultuur, instellingen en taal moeten opgeven voor die der overheersers, dus de Romei- Hoe dit ook zij, achter de zoeven genoemde noordelijke grensllnle bevond zich een goed georganiseer de staat, waarvan de bewoners deel hadden aan veiligheid, be- stnnrszekerheld en cultunr. Het land was onderworpen aan een centrale organisatie, beheerst door een vaste administratie met een korps van ambtenaren. H^t zo ge noemde „vulgair la- tyn", waaruit later het Frans ls voort gekomen, was hier de taal. Het is duidelijk, dat de noordeiy- ke verdedigingslinie niet alleen een staatkundige schei ding bewerkstel ligde, maar tevens een culturele en taalkundige afbakening zal zijn geweest. En toen deze linie op den duur voor de druk van de Ger maanse stammen bezweek en de Franken het land binnenstroom den, had dit niet tot gevolg dat men vergeve ons de term het cnltuurfront bezweek, maar het had tot resultaat dat de Franken deel kregen aan de hier gevestigde cul tuur. Zij maakten de taal van het land tot de hunne, al hebben zij uiteraard op de vormtng van die taal Invloed uitgeoefend. Natuurlijk zijn er nog andere omstandigheden In het spel geweest die het voort bestaan van de Romeins-Germaan se taallinie tot In onze tijd hebben bevorderd (o.a. het feit dat de kerkelijke bestnnrslndellng samen viel met de staatkundige), maar ln grote trekken kan het ontstaan van de scherpe scheiding tussen de Franse en de Nederlandse taal ln België begrijpelijk worden. Minder begrijpelijk Is echter het probleem van de verborgen schat die we met n zouden willen opspo ren, doch waarvoor momenteel de plaatsruimte ontbreekt. Daarover een volgende keer. Snelheid De N.A.V.O. stelt de eis dat het nieuwe type vliegtuig gebruikt kan wor den op oen terrein dat met eenvoudige .middelen snel kan worden Ingericht. Het gebruiken van het toestel moet 7.0 min mogelijk afhankelijk zijn van vaste in stallaties. Het vliegtuig moet met be hulp van een minimale boordapparatuur en van mobiele, lichte en snel op te zetten grondapparatuur kunnen naderen en landen wanneer op instrumenten moet worden gevlogen. Reparaties moeten, door de mogelijk heid van vervanging van gehele com ponenten van het vliegtuig, snel kunnen geschieden. Er mag niet meer dan een kwartier nodig zijn om het vliegtuig na een operationele vlucht gevechtsgereed te maken. Majoor Ponte komt o.a. tot de conclu sie dat de huidige militaire luchtver keersleiding zal moeten worden veran derd tengevolge van het in dienst stel len van vliegtuigen van het nieuwe ty pe. Ook de brandweerorganisatie moet aan de dan gewijzigde omstandigheden worden aangepast en met brandweer he licopters worden uitgerust. De medische dienst zal eveneens over helikopters moe ten gaan beschikken. Samenzweerders in de nacht" De Duitse ambassade te Londen heeft de tekst aangevraagd van een Brits tv-stuk, dat de terugkeer van Adolf Hitler tot inhoud heeft. Het stuk, Samenzweerders in de nacht" van Robert Muller, criticus van de Daily Mail, is zondagavond uitge zonden. Van de zijde der ambassade is ver nomen, dat sommige kijkers telefo nisch uiting gegeven hebben aan hun verontwaardiging over het stuk. Daar om heeft de ambassade het manuscript opgevraagd. Eventueel zal de zaak ter afhandeling aan ambassadeur dr. Has- so van Etzdorf worden voorgelegd. Het stuk speelt in een denkbeeldige ambassade te Bonn. Daar is een groep Duitse leiders bijeengeroepen voor een geheime bespreking. Zij vertegen woordigen industrie, kerk, leger, rege ring en pers. Zij vernemen dat hun aanwezigheid verzocht i* door Hitler, die nog leeft en 21 ch op IJsland verborgen houdt, omdat hij door rijn landgenoten be recht wil worden teneinde een proces- Eichmann in Israel te ontgaan. In plaats daarvan besluit de groep met uitzondering van de dagbladeigenaar de ziekelijke en vrijwel seniele Hitier te gebruiken als stroman om zelf naar de macht te kunnen grijpen. I Een uit China afkom stige Vietnamees heeft een schrijfmachine voor Chinees schrift ont worpen. Volgens de uit vinder kunnen met zijn machine 6.000 tot 8.000 Chinese letters worden geproduceerd tegen 2.000 op de gangbare schrijfmachines. Een jongen van negen jaar is naar West-Ber- Iijn ontvlucht, omdat zijn moeder gedreigd had hem naar een kin dertehuis te sturen. Thomas Monitor was al enige tijd een probleem voor zijn ouders. Hij kreeg slechte cijfers op school en spijbelde on ophoudelijk, zodat zijn moeder tenslotte met een tehuis ging dreigen. Het kind had verhalen gehoord over de Oost- om hieraan te ontsnap pen beraamde hij met een wat ouder vriendje een vluchtplan. De jon gen zit nu toch in een tehuis, maar hij mag ge regeld zijn grootmoeder bezoeken die in West- Berlijn woont. Zijn moe der heeft inmiddels een brief gestuurd, waarin ze schrijft dat het drei gement met het tehuis niet gemeend was. 1 De autoriteiten in Tokio hebben de maatregelen tot beperking van het gebruik van water ver scherpt in verband met de rampzalige droogte, die de watervoorraden van de Japanse hoofd stad dreigt uit te put ten. De schoolkinderen hebben het verzoek ge kregen zelf drinkwater mee naar school te ne- het waterverbruik ln Tokio tot 13 uur per dag beperkt. Als er niet spoedig regen valt zul- kio 1 twe per dag water kunnen tappen. I Het Omroeporkest en het Groot Omroepkoor zijn dit weekeinde ver trokken voor een tour nee door Duitsland, Zwitserland en Oosten rijk. De concerten van deze tournee staan on der leiding van de di rigenten Henk Spruit en Franz Paul Decker. In Naarden zal donder dag het nieuwe kantoor van het nationale spaar en reisfonds ,,Wij ko men" worden geopend. Door de activiteiten van dit fonds hebhen nu in twee Jaar tijds ruim greerde kinderen be zocht. Hiermee is een kapitaal van ongeveer 3 miljoen gulden ge moeid geweest. In 85 ge vallen kon „Wij komen" de overkomst van ou ders of kinderen, wier overkomst dringend ge wenst was, regelen. I De staatssecretaris van sociale zaken en volks gezondheid, de heer B. Koolvink, heeft gisteren de beschuttende werk plaats De Hoef ln Alk maar officieel geopend. De heer Rooi vink wees er op, dat in 1950 nog slechts 500 mlnder-vali- den in sociale werk plaatsen waren tewerk gesteld en dat nu 25.000 personen onder de ge meentelijke sociale werkvoorzieningen val-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1962 | | pagina 5