jog
Contact met Russische Kerk
opwindend, niet gevaarlijk
Wat betekent
Atoomprobleem krijgt te
weinig belangstelling
BOEKENHOEK
Een woord voor vandaag
Breuk in Vakraad voor
kleine metaalnijverheid
Sociologische studie
over gerefjeugd
0TM
mm;
BON
hit
I(aetoHfieis.
WDFRZIJDS
SCHANDVLEK VAN AMERSFOORT
Een van de medewerkers van
Hervormd Nederland (J. L. van
Dongen) heeft naar aanleiding
van een bezoek aan het voormali
ge doorgangskamp Amersfoort
een artikel geschreven over: ,J)e
schandvlek van Amersfoort". De
heer J. C. van Dongen schrijft:
Er staat bij de toegang tot de
resten van Amersfoorts „schiet-
stand" een van die gebruikelij
ke germanismen, en in dit geval
de door gevangentfn aangelegde
schietbaan een gedenksteen:
Zij die in de jaren
1940—1945
hier werden omgebracht
hebben met
hun bloed
deze grond
geheiligd
Hun offer zij
het nageslacht
een lichtend
voorbeeld
Het monument is eens onthuld, er
zijn op uitnodiging mensen van
verre gekomen. Nu groeit het on
kruid er welig omheen, op één
plaats tot boven de. met groene
aanslag en vogelvuil bedekte steen.
Vlak ernaast een houten bord, met
aan de bovenkant gedeeltelijk weg
gescheurd papier, waarop:
Fusilladeplaats en monument
voormalig Concentratiekamp
Amersfoort
Een pijltje erop. Daarnaast weer
een bord: een rode cirkel met een
auto erin: verboden inrij.
Enkele tientallen meters verder,
uitgespaard in een militair barak
kenkamp. is het enige wat je ze
kerheid geeft dat het hier geweest
moet zijn: een houten hoektoren.
Ja. dair, uitgerekend op die
plaats stond de Hollandse S.S.-er
met mitrailleur en zoeklicht, de
strook tussen twee rijen prikkel
draad bewakend. Je weet het
haast zeker: het was déze toren,
vanwaar met bakstenen gegooid
werd op de hoofden van de slacht
offers in het joden-commando.
In het militaire kamp: keurig
witgeschilderde barakken. Na in
formatie kom je te weten dat er
nog barakken bij zijn. die eens in
het ..Lager" dienstdeden. Dan
denk je aan kerstmis 1942, toen de
etens- en werktoestand nóg slech
ter was dan anders, op geen en
kele wijze aan kerstfeest herinnerd
mocht worden behalve in het ge
schreeuw van dronken soldaten.
Maar het werd nacht, en de éne
barak deed sprake toestromen tot
de andere: Stille Nacht, Heilige
Nacht, vanaf de kribben.
Je ziet een schildwacht op post:
..Hebt u er weieens van gehoord,
dat hier een concentratiekamp is
geweest?" „Daar heb ik nooit van
gehoord". Dan wijs je op de hoek
toren. waarvan planken loslaten en
die wellicht spoedig zal inzakken:
„Waar zou die toren voor gediend
hebben?" ,,Ik weet het niet." Wij
zullen dan maar aannemen, dat hij
de enige is onder duizenden, die
het niet weet. maar hij lijkt intel
ligent. Als oud-reserve-officier
denk je: iemand, die ze bij de
poort op post zetten, moet toch
wel enige dienstervaring hebben.
En je peinst dan over wat wij le
zen over de Duitse jongen, die op
school van de geschiedenis na
Hindenburg niets hoort, en danrna
denk je aan de Hollandse jeugd en
de soldaten....
Je loopt het terrein op. waar
eens de schietbaan werd aange
legd. Nu is de grond aan één
kant weggegraven. diezelfde grond
eens verzet door mannen, die van
wege het hongeroedeem eigenlijk
geen voet meer voor de andere
konden krijgen. Er staan nu een
paar barakken, militaire kantines,
met uitzicht op de andere wal, die
is blijven staan. Daar werden een
paar ..nummers" waarvan de Un-
terscharführer wist dat zij predi
kanten waren, opgeroepen met de
woorden: „mithelfen mit der Beer-
digung" wat in dit geval beteken
de: een soort baar met plaggen
dragen, om een talud te vormen.
Maar óók denk je met diepe be
wondering aan de leider van deze
élite-werkgroep de kapelaan Kees
die
zijn veldmuts sloeg als
..witte muizen" «Duitsers)"' kwa
men, en zo'n enorme stem kon op
zetten, dat de bewakers er kinde
ren bij leken en goedkeurend knik
ten: ,.Ah der Schiesstand, Elite-
kommando!". Dus méér eten, min
der werk voor deze groep.
En je denkt aan ds. Zwiep van
Enschede, aan ds. Meesters van
Doetinchem. de twee collega's met
wie je samen het kamp betrad, en
die er het leven lieten. En vlakbij
de hoektoren zie je het weer: wet
houder De Miranda, jood, in een
plas, doodgeranseld, niet door Duit
se bewakers dat kwam toen al
thans haast niet voor maar on
der het werk achter de kruiwagen
door kapo's en anderen, medege
vangenen. Een huiveringwekkende
opwelling van anti-semitisme, die
óók oranje-klanten met him rode
driehoek op de borst kon aanste
ken. Want de S.S.-er was de vader-
imago van allen, of zij wilden of
niet. Van allen? Van één heb ik
gehoord, maar het zelf niet meege
maakt, dat hij constant door wei
gerde zijn muts voor een Duitse
militair af te nemen: ds. Abram
zijn sterfbed heeft mogen begroe
ten, met eerbied sprak, was een
imago in geheel andere zin.
Wéér kijk je naar het barakken
kamp. Zou die, waarin het aardap-
pelschilhok was ondergebracht, er
nog zijn? Die wonder-gezegende
plaats, waar banken stonden voor
de zwakkeren, die er mochten
schillen, maar geen vlees meer
hadden om te zitten. En met één
stoel, waarop alleen de dominee
mocht plaatsnemen, de begenadig
de catecheet Henk Lieven, die vele
„roodpunten" (terdoodveroordeel-
den) in 't geheim catechiseerde.
En vlakbij het aardappelschilhok:
het hok waar de strozakken wer
den gevuld, waar ds. Everts, in
Vught omgekomen, mij een halve
kop roggekorrels toonde, resultaat
van een dag nalezen van aren.
Het hok. dat wij hebben geblin
deerd, en waar toen een complete
bevestigings- en doopdienst plaats
vond van één die Christus had ge-
vonden voordat hij gefusilleerd
op deze appèlplaats, 24 uur lang
en bijna twee dagen zonder eten.
toen drie van ons waren ontsnapt?
Met de zieken, uit de ziekenbarak
geranseld. Hoe kwam het, dat
toen niemand bezweek?
Misschien is het het beste, dat
nu maar heel spoedig de laatste
herinneringen aan het kamp wor
den uitgewist.
Er is een blijvende vraag: waar
om is deze grond niet met dennen
beplant, met wellicht één klein,
blijvend symbool? Waarom het
doorgangskamp tot een blijvend
Nederlands barakkenkamp „ge
promoveerd"? Misschien zal
iemand als ds. Kr. Strijd, die er
óók zat, zeggen: laat het maar zo,
laat de herinnering aan wat poten
tieel in ons allen leeft, tot in het
huidige oorlogsapparaat maar in
afzichtelijke vorm levend blijven.
Maar ik weet helemaal niet óf hij
zo denkt.
Er moet een eind verderop nog
een monument staan, waar het er
beter uitziet: op de fusilladeplaats
buiten het eigenlijke kampterrein.
Maar moet de weg erheen dan zó
bemoeilijkt, en voor de huidige mi
litair onherkenbaar blijven? Een
vraag aan .de verantwoordelijken
in ons volk, een vraag óók aan de
kerk.
Nu de Russen lid zijn van Wereldraad
Toen de Russische Orthodoxe
Kerk in november van het vorig j 1 O
de Wereldraad fagf 1)001' /lU/l
(Van onze kerkredacteur)
hun regering i
jaar lid werd van
van Kerken, hebben vele westerse
scribenten wat angstig de vraag
gesteld: „Wat zullen de gevolgen
voor ons zijn?" Over de antwoor
den is men het nog lang niet eens,
maar wel is duidelijk geworden
dat in deze discussie een belang
rijk aspect wordt vergeten: De
vraag moet ook gesteld worden:
Wat zal dit contact betekenen
voor deze Russische Kerk?
De anglicaan John Lawrence,
die een groot aantal jaren in Mos
kou heeft gewoond, zoekt op deze
vraag een antwoord in een artikel
in het zojuist verschenen april
nummer van het kwartaaltijd
schrift van de Wereldraad „The
Ecumenical Review".
De schrijver meent dat de Russen in
de allereerste plaats uit geestelijke en
niet uit politieke overwegingen lid ge
worden zijn van de Wereldraad. Hij
heeft de directe bewijzen voor handen
dat reeds in 1943 een aantal vooraan
staande leden van deze kerk gedacht
hebben aan een organische eenheid
met bepaalde kerken van het westen.
Dat de Russen toch in 1948 geen lid
wilden worden van de Wereldraad,
schrijft hij hoofdzakelijk toe aan het
isolationisme van Stalin.
Politiek gezien geeft hij direct toe
dat de Russische Kerk geen lid gewor
den zou kunnen zijn van de Wereld
raad zonder toestemming van het Krem
lin. Deze toestemming werd om politie
ke redenen gegeven, maar de kerk zocht
op geestelijke gronden contact.
GEEN DRUK
Lawrence gelooft niet dat de Russi
sche kerkelijke leiders naar de oecume
nische bijeenkomsten komen om politie
ke druk uit te oefenen. Als dat werke
lijk het geval zou zijn, zou dat onmid
dellijk blijken, meent hij. Wel zal het
voorkomen dat bepaalde politieke uit-
de besprekingen. Wat
dat betreft maakt de schrijver zich dus
geen enkele illusie. Maar hij ziet dat
niet als een nadeel, maar als een voor
deel. De Russische regering heeft on
getwijfeld, meent hij, in sommige op
zichten een vals beeld van de wester
se inzichten. Dat kan alleen maar uit
de weg geruimd worden als Russische
waarnemers samenkomsten in het wes-
ten kunnen bijwonen. Langzaam maar
moeilijkheden te brengen en dat de zeker kan ook het Russische politieke
woorden zorgvuldig gekozen zullen moe- denken op die manier beïnvloed worden,
ten worden. Hij is evenwel van mening
dat de westerse afgevaardigden alles
zullen kunnen zeggen wat zij willen.
Hoofdzakelijk maakt hij zich even
wel zorgen dat de westerse afgevaar
digden lang niet altijd de wijsheid zul
len betrachten die van hen gevraagd
wordt. „Ik ben soms ontsteld over de
wijze waarop westerlingen in het open
baar pijnlijke vragen stellen aan chris
tenen van achter het ijzeren gordijn
Dit houdt evenwel helemaal niet
in dat moeilijke politieke onderwer
pen niet besproken zullen kunnen wor-
Lawrence sluit de mogelijkheid niet
uit dat zich regeringsagenten bevinden
onder de Russische afgevaardigden,
hij waarschuwt voor een al te snel
oordeel: „bovendien", voegt hij er nog
toe. „zullen Sowjetagenten op oecu
menische bijeenkomsten spoedig ontdek
ken dat ze hun tijd verknoeien."
RESULTATEN
Lawrence ziet in het nieuwe contact
mogelijke politieke winst. De Russische
kerkelijke leiders dragen wel geen po
litieke verantwoordelijkheid in hun land
en men moet dus geen directe resul
taten verwachten, maar wel zullen zij
eerlijk verslag moeten uitbrengen aan
(Advertentie)
DRINK
SI NAS
gezond en/&Zf/t4 lekker
UW HAAR
CORRECT
IN MODEL
Prov. kerkvergadering Zuid-Holland
(Van onze kerkredacteur)
„lachen" om de kwestie-Smits, doch niet
over deze wereldvraag."
Een andere spreker heeft tijdens de
vergadering kennelijk gezegd: „Er is een
grote schuld van nalatigheid in de ge
meenten. Men reageert zo wereldgelijk-
vormig. Onze synode spreekt zich ge
lukkig wel eens uit maar er komt
uit de gemeenten
HAARCRÈME
De hervormde provinciale kerk-
j vergadering van Zuid-Holland
heeft zich in een brief gericht tot
alle kerkeraden van deze provincie,
waarin de verontrusting wordt uit
gesproken dat er zo weinig be-
j zorgdheid is over de hervatting I m^-KingerT onSer de" aandacht
van de atoomproeven. De kerk-!kerkeraden ,®e.^ac^;n,T;°Pda^^|!^1iet
vergadering neemt geen enkel k,,nnpn wor *n
standpunt in, maar dringt er bij de
kerkeraden op aan om „intense
aandacht te schenken aan wat over
beschuldigd kunnen worden, dat
wij als kerkeraden en gemeenten, als
kerk van Jezus Christus, maar voort
leefden in valse gerustheid en apathie,
terwijl de Dag des Heren nadert."
ÏÏInV w^m.nrUitf.vc P.uïT'Zf genoemde vragen reeds door de
synode en de Wereldraad van Ker-
Schandaal in de schaduw, door Do
lores Hitchens. Vertaling Maria de
Roo. Omslag Friso Henstra. ABC-
pocket. Uitgave N.V. De Arbeiderspers.
Amsterdam.
De bezetting, een weergave in boek
vorm van de uitzendingen der Neder
landse Televisie-Stichting, door dr. L.
de Jong. Deel 2. Uitgave Em. Querido
N.V.. Amsterdam.
Requiem voor een schoolmeisje, door
Ivan T Ross. Vertaling Ria van Haas
ter Omslag Kees Kelfkens, ABC-pocket.
Uitgave N.V. De Arbeiderspers. Am
sterdam.
Sex is niet alles, door Rutherford
Montgomery. Vertaling R. Germenraad.
Omslag Catrinus. ABC-pocket. Uitgave
N.V, De Arbeiderspers. Amsterdam.
Reukwater, door Peter Jaspers. Om
slag Mance Post. ABC-pocket. Uitgave
N.V. De Arbeiderspers, Amsterdam.
Het planetarium van Otto Otzinga en
andere verhalen, door R. Blijstra. Om
slag Alfons van Heusden. ABC-pocket.
Uitgave N.V. De Arbeiderspers, Am
sterdam.
Het meisje Rosemarie, door Erich
Kuby. Vertaling Fie Zegerius. Omslag
Alfons van Heusden. ABC-pocket. Uit
gave N.V. De Arbeiderspers, Amster-
De kleine ranseldrager, een verhaal
uit de tachtigjarige oorlog, door Ton
Oosterhuis Illustratie Pim van Boxsel.
Tweede druk. AB<
De Arbeiderspers,
De man die de trap afging, door
Tjeerd Adema. Illustratie Pim van
Boxsel. Tweede druk. ABC-pocket. Uit
gave N.V. De Arbeiderspers. Amster
dam.
De dierentuin van doctor Dolittle. door
Hugh Lofting. Vertaling G. W. Elberts.
Omslag Alfons van Heusden. Illus
tratie Hugh Lofting. ABC-pocket. Uitga
ve N.V. De Arbeiderspers. Amsterdam.
doctor Dolittle.
ing G. W. El-
i Heusden. li
ken gepubliceerd is".
brief wordt onder meer ge
schreven: „Zonder uitvoerig te hebben
willen treden in de moeilijke vraag over
het al dan niet onontkoombare van de
bedoelde besluiten der verschillende
regeringen, is de provinciale kerkverga
dering wel van oordeel geweest, dat er
weinig blijk werd gegeven in ons volk,
althans in onze gemeenten, dat men zich
met deze problemen in gedachten, ge
sprekken of daden bezig hield. Ja. zelfs
moet het voorgekomen zijn. dat kerke
raden «kennelijk wordt bedoeld: door
hun scribae of predikanten i niet eens
in kennis werden gesteld van de desbe
treffende hun toegezonden stukken.
Deze „rust" zou een goede vrucht kun-
i van een vast vertrouwen in
Gód en in de toekomst van Jezus Chris
tus, onze Heer, doch wij betwijfelen, of
deze zienswijze wel wezenlijk de alge'
juiste verklaring mm 1
het gecon
stateerde of misschien vermeende
schijnsel is."
In deze brief wordt een uitspraak
:n afgevaardigde geciteerd die heeft ge
zegd: „De laatste jaren is men in de
kerk en in de pers fel bewogen geweest
Spaanse studenten
tegen subsidie
r.k. universiteit
Op een massabijeenkomst van on
geveer 2500 studenten van de univer
siteit van Madrid is vandaag een re
solutie goedgekeurd waarin de rege
ring gevraagd wordt de subsidie aan
de rooms-katholieke universiteit van
Navarra stop te zetten „totdat onze
staatsuniversiteiten het minimaal
vereiste economische en culturele ni
veau bereikt hebben."
gezonden worden
van onderwijs
dentensyndicaat.
De Universiteit van Navarra werd in
1960 gesticht door Opus Dei, een or
ganisatie van rooms-katholieke leken.
Op de vergadering van vandaag werd
betoogd dat de universiteit van Na
varra „niets heeft bijgedragen tot de
vrijheid van het onderwijs in Spanje."
Onder de voorstemmers waren zes
priesters die aan de universiteit van
Madrid studeren.
In de resolutie wordt het studentensyn
dicaat, dat onder auspiciën van de
regering staat, beschuldigd van een
„lafhartige houding" in het geschil
om de universiteit van Navarra.
Voorts wordt geëist dat iedereen die
in staat is onderwijs te geven onge
acht zijn politieke status ook het recht
moet hebben om onderwijs te geven.
Beroprwastverk
Ook de Russische kerk zal niet van
westerse invloed vrij blijven. Deze kerk
kent wel een lekentheologie, maar de
leek draagt verder toch betrekkelijk
weinig en zeker geen sociale ver
antwoordelijkheid. Daarom behoeft het
niet te verbazen, dat de Russen soms
verbaasd staan over de veelheid van
onderwerpen die de westerse kerkelij
ke leiders bespreken, en de veelheid
van taken die bij ons op de weg van de
christenen komen. Er is reden om aan
te nemen, schrijft hij dan, dat de ogen
langzaam maar zeker open gaan voor
de verantwoordelijkheid die de christen
heeft en het gevolg kan zijn dat op vrij
korte termijn het aantel leken (dus
niet-geestelijken) aan de staf van het
patriarchaat van Moskou zal toenemen.
WINST
het tijdperk van de bijbelkritiek niet
doorgemaakt. Zij hecht hoge waarde
aan de traditie en is soms geneigd om
eerder naar het verleden dan naar de
toekomst te kijken. De kerk is eigen
lijk pas losgewoeld uit middeleeuwse
toestanden en in eens overgeplaatst in
moderne maatschappij. Bovendien
gaat nu ook de leiding in andere han-
in over. Tot nu toe rustte die in han-
:n van de oudste generatie, eigenlijk
ig van voor de revolutie.
De middelste generatie heeft geen
theologische opleiding kunnen genie
ten, omdat er geen seminaria waren
toen zij jong waren. Het gevolg is dat
de grootouders nu de leiding moeten
rdragen aan de nog vrij jonge
kleinkinderen, die in de nieuwe naoor
logse seminaria zijn opgeleid. Spoe
dig zal deze kerk dan ook de jongste
leiding hebben van alle kerken in de
wereld. Maar juist dat maakt het con
tact met de jonge Russen zo gewel
dig belangrijk en volgens de schrij-
„opwinden".
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Gorinchem (vac. W.
G. Gijzel): E. Holtrigter te Weesp, die
bedankte voor Putten (kring Andreas-
kerki
Bedankt voor Krimpen a. d. Lek: L.
Doppenberg te Wilsum.
NED. PROT. BOND
noemd tot voorganger van de aid.
Musselkanaal: dr. J. Kolfschoten te Delft.
GEREFORMEERDE KERKEN
Kand. C. van der Wouden, De la Cha-
blonièrekade 26 te Kampen, is beroepbaar.
De heer A. van Zuijlen, kand. te Rot
terdam, deelt mee dat hij geen verdere
beroepen meer in overweging zal nemen.
GEREFORMEERDE KERKEN (VRIJG.)
Examen. De classis Rotterdam heeft
praep. geëx. en beroepbaar verklaard
kand. H. Mostert, Portlandstraat 46b,
Rotterdam-21.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Westzaan: J. P. Geels te
Haarlem-C.
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP
Aangenomen naar Leermens en Lop-
persum: mej. H. A. Winter, proponente
te Groningen.
OUD-GEREF. GEM. IN NED.
Beroepen te Loenen aan de Vecht: E.
du Marchie van Voorthuyzen te Leereum.
Wie Jezus wil aanhangen, zal van alles afstand dienen te
doen. Wat Hij wil is öf de hele mens öf niets. Hij stelt Zich
niet tevreden met een helft. Het volgen van de Heer* is niet
een zaak van een compromis, niet een kwestie van tijd of
van zin vandaag nietmorgen wel het betekent zich
volledig overgeven aan Hem, tot in de kleinste onderdelen
van het leven. Op de berg, met de schare aan Zijn voeten,
leert Hij: Niemand kan twee heren dienen, want hij zal
of de ene haten en de ander liefhebben, of zich aan de ene
hechten en de andere minachten" (Mattheus 6 24).
Jezus stelt de mens altijd voor een keus. Wat wilt ge? Mij
volgen? Goed, verkoop dan al uw bezittingen. Altijd met
Mij zijn? Goed, maar dan afstand doen van alles waaraan
gij zo gehecht zijt. In Mijn voetsporen wandelen? Goed, maar
verzamel u dan geen schatten op aarde, waar mot en roest
ze ontoonbaar maken.
Wat willen wij? In feite dit: Jezus volgen naar het ons uit
komt. Meer in tijden van tegenspoed dan in tijden van voor
spoed. In tijden van voorspoed denken we onszelf wel te
kunnen redden. Als Jezus ons maar nabij wil zijn als de
nood aan de man komt. Als er oorlog dreigt of hongersnood.
Maar Jezus wil, dat wij een keus doen. Ook nu, vandaag.
De keus: öf Hem öf de wereld. Want „gij kunt niet God
dienen en de Mammon".
In de gistermiddag in Den Haag
gehouden vergadering van de Vak-
raad voor de kleine metaalnijverheid
hebben de in deze raad samenwerken
de organisaties van werkgevers en
van werknemers uitvoerig van ge
dachten gewisseld over hetgeen de
raad te doen zou staan, nu gebleken
is dat het college van rijksbemidde
laars geen aanleiding heeft kunnen
vinden het unanieme advies van de
Stichting van den Arbeid op te vol
gen met betrekking tot een nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomst voor
de kleine metaalnijverheid.
Het college van rijksbemiddelaars
heeft uit beleidsoverwegingen gemeend
zich niet aan het advies van de stich
ting te kunnen houden.
De gedachtenwisseling in de vergade
ring van de vdkraad heeft aanleiding
gegeven tot het besluit om zich in eigen
kring nader te beraden over nieuwe
voorstellen aan het college. Aan dit na
dere beraad zal de Algemene Neder
landse bedrijfsbond voor de metaalnij
verheid en de elektrotechnische indus
trie (A.N.M.B.) niet meedoen. Deze
bond handhaaft, zoals bekend, de voor
stellen die 22 februari door de vakraad
zijn gedaan.
Nu de vakraad voor de kleine metaal
nijverheid, met uitzondering van de
A.N.M.B. bereid is zich nader te bera
den over nieuwe voorstellen, is er een
breuk gekomen in de eenheid die de af
gelopen maanden tijdens de onderhande
lingen soms met grote moeite gehand
haafd is.
Inmiddels hebben de werkgeversorga
nisaties in de kleine metaalnijverheid
reeds op 29 maart hun voornemen ken
baar gemaakt om de tussen partijen
overeengekomen verhoging van de uur
lonen ter kennis van haar leden te bren
gen, zodat, naar aangenomen wordt, in
de praktijk het overgrote deel van de
handarbeiders in de kleine metaalnij
verheid in het genot is van het verhoog
de uurloon.
Anderzijds zou van de zijde van de
A.N.M.B. worden bevorderd dat bedrij
ven die daarvoor maar enigszins in
aanmerking komen bij de grote indus
trie worden ondergebracht, terwijl geen
beletselen in de weg zouden worden ge
legd aan het overgaan van werknemers
uit bedrijven van klein metaal naar on
dernemingen van groot metaal.
Het aantal van de bij de A.N.M.B. ge
organiseerde handarbeiders in de klei
ne metaalnijverheid is ongeveer even
groot als de ledentallen van deze groep
werknemers van de belde confessione
le bonden tezamen.
Vragen rondom Genesis en de natuur
wetenschappen, door drs. H. A. L. van
der Linden, drs. A. A. Manten en prof.
dr. J. Veldkamp, met nabeschouwing
van drs. H. G. Schulte Nordholt. Refe
raten SSR-Reünistenkring Utrecht. Uit
gave J. H. Kok N.V., Kampen.
Niet-gereformeerde in „G.S.I.-nieuws":
(Van onze kerkredacteur)
Het „GSI-nieuws" de kwartaaluit
gave van de stichting Gereformeerd
Sociologisch Instituut bevat in ziin
laatste nummer een uitvoerige studie
over de gereformeerde jeugd. Deze
werd oorspronkelijk als een litera
tuurscriptie geschreven door de
Utrechtse student j. J. Bos. De re
dactie heeft wel enige kritiek od dit
erkstuk vooral „t.a.v. de eenzijdi
ge benadering van de Gereformeerde
Kerken als een kerkelijke emancipe-
ringsgroepering", maar meent dat
deze scriptie toch zeer waardevol is.
omdat zij geschreven werd door
iemand buiten de Gereformeerde
Kerken. Student Bos behoort tot de
Gereformeerde Gemeenten. De studie
beslaat samen met een zeer uitvoe
rige literatuurlijst bijna 24 pagina's.
Student Bos komt in zijn studie tot de
•olgende samenvatting: „In de Gere
formeerde Kerken als emancipatiegroe
pering heeft het georganiseerde
jeugdwerk (hij spreekt in dit verband
liever over jeugdorganisatie dan jeugd
beweging. red.) vanaf hun bestaan een
grote betekenis gehad. Het emancipa-
tieideaal („De Doleantie kan dan ook
worden beschouwd als een beweging,
welke het emancipatiestreven der klei
ne luyden en arbeiders kanaliseerde"),
inhoudende de vorming van een gere
formeerde sector op elk cultuurgebied,
werd ook t.o.v. de positie van haar
deze emancipatiepositie vereiste een re
latief sterk isolement."
De schrijver vervolgt evenwel: „Nu
deze kerkelijke groepering zich inmid
dels in de phase der voltooide emanci
patie bevindt, m.a.w. geïntegreerd is in
de totale samenleving via de protes
tants christelijke zuil, registreert zij op
gevoeliger wijze dan voorheen de ver
schillende sociale veranderingen, ook
die welke de sociale status van de
jeugd betreffen. Haar jeugd is door de
ze situatie eveneens gevoeliger gewor
den voor de sociale veranderingen. Het
concretisme en privatisme van de mo
derne jeugd, zich uitend in sociale stij-
gingsdrang en organisatiemoeheid, zul
len m.a.w. ook de jeugd van de Gere
formeerde Kerken niet onberoerd laten.
Reeds zijn er indicaties betreffende
een dergelijke mentaliteitswijziging op
regionaal niveau in deze emancipatie
groepering.
Verder wordt in dit nummer nog me
degedeeld dat voor en in samenwerking
met de Ned. Geref. Jeugdraad een voor
onderzoek zal worden ingesteld naar de
diepere oorzaken van het niet deelne
men aan het gereformeerde jeugdwerk,
teneinde te komen tot een juiste pro
bleemstelling voor een groter onder-
De gereformeerde kerk van Rotter
dam-Centrum heeft verzocht een on
derzoek in te stellen naar de gevolgen
voor het kerkelijk beleid van de steeds
toenemende ontvolking van de binnen
stad. Een dergelijk onderzoek zal ook
ingesteld worden voor de lutherse ge-
jeugd in het derde milieu gerealiseerd; meente van Amsterdam.
Vlekken hier, vlekken
daar.
Maar aan de
meeste is wel
wat te doen.
Maar wat hielp er tegen
Bent u het soms
vergeten. Maar
wie „Dat zit zo"
heeft weet
meestal raad.
Zet u iemand op deze bon?
Dan wordt dit handige
boek uw eigendom.
(Adverrentie)
(in envelop (of op kaart
geplakt! verzenden aan
volmaakte pasvorm -"uiterst sterk -
dus voordelig door lange levensduur
Het is 17 jaar geleden dat ik hem voor het laatst
zag. Het was een vreselijk afscheid. Het zou alle
maal minder wreed zijn geweest, als ik hem maar
niet meer had gezien. De ellende van dat afscheid
is al die jaren in mijn geest blijven spoken. Het
is niet menselijk meer als je, in je prille twintig,
naast je lievelingsoom staat, terwijl zijn dode ge
zicht vertekend is van grauw lijden. Hij stierf in
een concentratiekamp, drie dagen na de bevrijding.
- _Hom Hp~fi<m"ur van Wat er oan hem over was kwam naar Holland
brof dr. P Smits. M»»r dit rumoer Poor sen nette burBerlylc« beBrofenis. Het toas niet
staat proportioneel toch in een ernstige menselijk meer.
wanverhouding tot de verontrusting Ik dacht, toen het vrede was weer thuis in
over de kernbewapening, een vraagstuk plaats van ondergedoken, een poederdoos in mijn
dat de toekomst van het mensdom on- tas jn plaats van contrabande dot ik weer wat
middellijk raakt het ethos vani de jemger zou gaan denken en voelen. Ik feestte mee
Schepping Gods. God zal misschien [en at ^eer wittebrood. We waren nog wat schuw
en onwennig.
Toen, na een week. zag ik hem. Er hadden vol
wassen mensen voor die deur moeten gaan staan,
om het me te verbieden, om het te voorkomen.
Maar ik had immers de oorlog meebeleefd, hoe
veel familieleden en vrinden hadden gevangen
gezeten, dit moest toch niet zo'n schok zijn.
Het was wel een schok, de laatste, hardste schok.
Toen ik naar hem keek werd ik misselijk en dui
zelig. Een andere oom, die het goed met mü
meende, fluisterde: >tHy is het niet meer hoor."
Ik begreep heel goed hoe hij dat bedoelde, maar
het maakte me driftig van machteloosheid. H\j
DAT ZIT ZO
Schrijf hier uw eigen n
afschuwelijk dui-
De vroegere privésecretaris van keizer
Halle Selassie van Ethiopië. T. Paul Ver-
ghese. thans priester van de Orthodoxe
Kerk in India, is benoemd tot mede-se
cretaris-generaal van de Wereldraad van
Kerken. Deze positie brengt met zich
mee dat hij aan het hoofd van de af
deling voor oecumenische activiteit zal
staan, een van de drie belangrijkste af
delingen van de Wereldraad. De benoe
ming werd bekend gemaakt door dr. W.
A. Visser 't Hooft, secretaris-generaal van
de Wereldraad van Kerken.
was het niet meer, nee dat i
delijk.
Hij was mijn ideaal geweest en ze hadden hem
dood gemaakt. En hoe. Er schroeide iets in me
dicht. Dof en leeg liep ik later op het kerkhof.
Toen ik maanden daarna hoorde, dat mijn broer
ook dood was. behoefde ik goddank dit alles niet
nog eens te beleven. Aan hem kon ik denken zoals
wij samen kind waren geweest, want hem zag ik
nooit terug.
Soms ben ik fel jaloers op de twintigers van nu.
die met hun problemen toch gewoon jong kunnen
zijn. Zelfs met hun verdriet zijn ze jong. Maar het
heeft iets onmenselijks, als een oom, letterlijk
dood-geleden, zo definitief de streep trekt door je
jeugd.
Dit is nu 17 jaar geleden. Iedere vierde mei, als
de vlaggen halfstok hangen, brand ik voor hem,
voor mijn broer en de anderen een kaars. Geen
relilgieuze of heilige heldenkaars, maar gewoon,
stil, een kaars.
En nu, dit jaar voor het eerst, zie ik dat ge
zicht, verworden van zinneloze ellende, niet meer
voor me. Zelfs als ik mijn ogen stijf dicht doe.
kan ik het niet meer terugroepen. Voor het eerst
ben ik het echt kwijt en denk ik alleen maar aan
hem, zoals hij was, een man in de kracht van zijn
leven, met een hoekig harlekijn-gezicht en leven
de, felle ogen.
leder jaar als ik de kaars aanstak, herdacht ik
zijn lijden, nu pas kan ik zijn bevrijding 1
Dat dichtgeschroeide plekje in mijn hart, dat vol
wassen bleef, is gezuiverd doordat ik groeide. Hij n n K L-
is dood, maar verlost. Dat heb ik natuurlijk altijd "L*"! z'l D DO€K
wel geweten, maar nu ik eindelijk de hel van dat rj;;i
gezicht verloren ben, is mijn lijden in mij ook DOOrcleVOl met ongeloof lijk
°PNu°neem ik pas echt a/scheid van hem. Strak, handige wenken - is niet
steek ik de kaars aan. Voor hem, voor mijn broer,
voor alle anderen.
Nu voor de zeventiende keer.
En toch anders.
Heer, ik dank U, voor de genade dat U mij
groeien liet.
MINK VAN RIJSDIJK
U kunt noteren als nieuwe abonnee:
BETALING PER
WEEK/MAAND/KWARTAAL/GIRO
Doorhalen wat niet van toepassing is)
Zelf was ik al abonnee. Voor het
aanbrengen van bovenstaande nieuwe
abonnee heb, ik dus recht op
iin de winkel te koop.
