m
RENNIES
Pijpleiding naar zee
voor RC1V Petten
Verrassing in Genève:
vordering in gesprek
Ver. Staten dienen plan
ondanks „lek" tocli in
Stonehenge
Hens en machine
9
Lozing zwak radioactief afvalwater
Ter lengte van
4 kilometer
BINNEN afzienbare tijd zal be
gonnen worden met het aan
leggen van een speciale pijplei
ding, die het z.g. zwak radio
actieve afvalwater van het Re
actor Centrum te Petten in
zal moeten lozen. De opdracht tot
het leggen van deze pijpleiding,
die een lengte van ongeveer 4
kilometer zal hebben, is thans
verleend. Nog in de loop van dit
jaar zal de leiding zijn gelegd:
een spectaculair gebeuren, waar
op we, als het zover is, nog nader
hopen terug te komen.
De onvermijdelijke vraag die velen
stellen als ze over radio-activiteit. In
dit geval: radio-actief afval, lezen of
horen. Is: Kan dit nu geen kwaad voor
de volksgezondheid (baders in zee bijv.),
voor de visstand enz.? Om die eventue
le ongerustheid maar onmiddellijk weg
te nemen: neen. helemaal niet. We heb
ben hier immers te maken met de be
heerste kernenergie, die. in tegenstel
ling met de onbeheerste atoomkracht
(de H-, de A-bom), ervan uitgaat, dat de
hoogste veiligheidsgraad moet worden
toegepast. Vandaar dat hier vooreen
leek haast overdreven voorzorgs
maatregelen worden genomen.
Plastic buis
Eerst iets naders over de pijpleiding.
Het afvalwater van het R.C.N. te Petten
zal van tijd tot tijd stromen door een
plastic buis. Hieromheen zijn, telkens ge
scheiden door elektrisch isolatiemateriaal,
twee laagjes dun koperstrip gewikkeld.
Daaromheen tenslotte bevindt zich, op
nieuw gescheiden door isolatiemateriaal,
de „overjas" van de pijpleiding: een loden
bekleding, welke het indringen van zee
water moet tegengaan. De koperstrips
hebben de functie van een elektrisch con
trole systeem. Zij zijn te beschouwen als
een lange detector, waarmee men kan
nagaan of de leiding veilig functioneert
en in tact is.
Op dezelfde manier opgewonden als
een klos garen maar dan een hele
grote zal deze leiding per schip ter
plaatse worden aangevoerd om op de zee
bodem te worden uitgelegd, Z(| komt ln
een speciaal daarvoor te maken „bed" te
liggen, om vervolgens te worden „toege
dekt" met een deken van zand; de lange
buis zal op die manier enkele meters ste
vig onder de zeebodem komen te liggen.
Behalve dan het uiteinde natuurlijk.
Veiligheid
Door de pijpleiding te Petten zal de
eerstvolgende jaren afvalwater worden
geloosd van aanzienlijk geringere concen
traties dan het afvalwater van reactor
centra elders in de wereld. Er zal zich
namelijk niet meer dan 0,2 millicurie (0,2
maal een duizendste curie dus) in één
kubieke meter water bevinden. Dank zij
een spuitstuk aan het eind van de pijp
leiding zal dit afvalwater ten overvloede
nog eens geforceerd met zeewater wor
den verdund, zodat onmiddellijk na de
lozing al een verdunning tot 2 microcurie
(2 maal een miljoenste curie derhalve)
per kubieke meter water zal zijn bereikt,
hetgeen dezelfde orde van grootte als de
gemiddelde radioactiviteit in regenwater
betekent.
De verdunning van het zeewater gaat
uiteraard vanzelf verder, zodat binnen
enkele kilometers van de lozingsplaats
slechts een concentratie van 0,002 micro-
curie per kubieke meter zeewater op
treedt.
Het moge duidelijk zijn, dat deze „con
centraties" zó gering kunnen worden ge
acht, dat er in de verste verte geen sprake
van enig gevaar is nóch voor de mens,
nóch voor zeedieren. Ten overvloede zul
len in zee voortdurende controlemetingen
verricht Worden.
Tanks
Het is uitsluitend zwak radioactief af
valwater, dat bij Petten in zee zal komen.
Hiervan wordt in een reactor vrij veel
geproduceerd. Men loost dit water in spe
ciale tanks, die zich in putten buiten de
R.C.N.-gebouwen bevinden. Is zo'n plas
tic tank vol, dan pompt een tankwagen
hem leeg en brengt de vloeistof over in
een zg. wachttank. Hieruit worden gere
geld monsters genomen. Blijkt de radio
activiteit van dit wachttank-water „bo
de rode streep" te zijn, dan voegt
er bepaalde chemische stoffen
toe, waardoor een vlokkig bezinksel
het water ontstaat, dat de opgeloste stof-
in zich opneemt. Het op deze wijze
de meeste radioactiviteit ontdane wa
ter vloeit vervolgens in een ander bassin,
waarin ook het afvalwater terecht komt,
dat géén behandeling behoeft te onder-
Uit dit bassin nu wordt van tijd tot tjjd
het zwak actieve afvalwater, nadat er
nóg weer eens monsters van zjjn getrok
ken, via de pijpleiding in zee afgevoerd.
Het sterker radioactieve vlokkige be
zinksel, waarvan zoéven sprake was,
wordt veilig opgeslagen na tot een zo
klein mogelijk volume te zijn geredu
ceerd. Datzelfde is het geval met vaste
radio-actieve afval, zoals gebroken glas
werk, metalen onderdelen die in de re
actor zijn bestraald, dweilen, filtreerpa-
pier e.d. De vaste stoffen worden samen
geperst om een zo klein mogelijk volume
te krijgen, wat opslag gemakkelijker
maakt. Bij die opslag profiteert men om.
de eigenschap, dat radioactiviteit,
mate de tijd voorschrijdt, afneemt,
ïen zekere tijd gaat het brandbare
deel van de vaste afval op in as.
De afval, waarvan de radio-activiteit
>k na zeer lange tijd groot blijft, ver
dwijnt in containers om elders op de we
reld te worden gedeponeerd waar hel
geen kwaad kan stichten, bijv. op de bo
dem van de oceaan, dan wel in oude, niet
in gebruik zijnde mijnen. De op
deze wijze te lozen sterker radio-actieve
afval betreft in Petten vooralsnog mini
male hoeveelheden.
Nieuwe massagraven
ontdekt in Polen
waaronder massagraven, dat de
duizenden Italiaanse en Russische solda-
de tweede wereldoorlog
honger hebben laten omkomen dan wel
et een nekschot hebben afgemaakt.
Het Poolse blad Express Wieczorny
meldde dat de commissie een twintigtal
diepe massagraven heeft opgespoord die
de stoffelijke resten bevatten van onge
veer 10.000 Russische en Italiaanse
krijgsgevangenen. Honger of de kogel
as oorzaak van hun dood.
De massagraven bevinden zich in
Nenrybka, nabij Przemysl in zuidooste
lijk Polen.
Hij kon geen eten meer
is het vaste vooruitzicht van laaiend BRANDEND MAAGZUUR.
Maar Rennies brachten uitkomst
Die doven de hevigste zuurbrand ln enkele
minuten. De unieke samenstelling neutrali
seert overtollig maagzuur.
U kunt Rennies onopvallend Innemen. Omdat
er geen water aan te pas komt, heeft Uw om
geving geen weet van Uw kwaal en U kunt
ongestoord en onbevreesd genieten van Uw
maaltijd.
tegen brandend maagzuur
Regenjassen, waterafket*
sende katoenen gabardine.
Stoere tricot kraag. Modern©
multicolours In blauw en bruin.-
14 jaar
Wfndfackets van polyester, dus
licht In gewicht èn bestand tegen
regen en wind.
Machtig moderne fantasievoering.
Terlenka/katoenen
pantalons zijn
heerlijk luchtig èn-
praktisch want
"wash *n wear">.
In unl-belge óf In
groene of blauw©
multicolours.
18.95
Zwitserland straft
drie spionnen
Een Zwitserse krijgsraad heeft giste
ren te Arrau drie Tsjechen op beschul
diging van spionage tot resp. twaalf,
zes en vijf jaar gevangenisstraf veroor
deeld. De drie beklaagden hadden be
kend schuldig te zijn aan het tenlaste-
gelegde. Het proces dat tien dagen ge
leden begon, werd achter gesloten deu
ren gevoerd.
De drie T-sjechen de in 1927 te We
nen geboren Otto Schwarzenberger, zijn
twee jaar jongere vrouw Eva en een
zekere Vlastimil Glaser waren begin
april 1961 aangehouden, tezamen met
hun landgenoot Bohuslav Pavlik die la
ter wegens zijn zeer slechte gezondheids
toestand naar Praag werd teruggestuurd
inmiddels zou zijn overleden.
Een Brits fabrikant van hondenvoedsel
heeft een dieet aan de markt gebracht
voor honden die te dik zijn. Ook geeft
de fabrikant gewichtstabellen uit, waar
mee men het juiste verloop van de ge
wichtsafname van te dikke honden per
tweewekelijkse periodes kan aflezen.
Tot verrassing van verschil
lende afgevaardigden, is men
het gisteren op de ontwape
ningsconferentie in Genève
goeddeels eens geworden over
een ontwerp-inleiding voor een
ontwapeningsverdrag, dat de de
legatieleiders van de Verenigde
Staten en de Sowjetunie (Dean
en Zorin) gezamenlijk hadden
uitgewerkt.
Het was voor de eerste maal sinds
de oorlog, dat bij overleg tussen oost
en west een dergelijk belangrijk do
cument bijna in zijn geheel werd
aangenomen. Dean en Zorin zullen
nu nog gezamenlijk proberen de be-
Functionarissen van het Ame
rikaanse ministerie van buiten
landse zaken hebben gisteren in
Washington medegedeeld, dat
het ministerie nog steeds van
plan is de nieuwe voorstellen
van het Westen ter verminde
ring van de spanning rond Ber
lijn aan de Sowjetunie aan te
bieden, ondanks het aan het
licht gekomen „lek" in West-
Duitsland. Berichten volgens
welke de Westduitse bezwaren
verhinderd zouden hebben de
voorstellen te overhandigen
noemden de zegslieden „mislei
dend".
Hoewel de voorbarige publikatie
van de plannen vervelend en hinder
lijk is, worden de Westerse voorstel
len er niet minder waard om, aldus
deze verklaring. Zoals bekend houdt
der voorstellen in het instellen
een internationaal controleli
chaam op de geallieerde toegangswe
gen naar en van Berlijn, waarin ook
Oost-Duitsland zoor moeten zijn verte
genwoordigd.
De regeringsfunctionarissen in Wash
ington zeiden verder, dat de Westduit
se regering reeds vorig jaar september
afwist van dit Amerikaanse voorstel.
Tot nu toe had de Westduitse regering
hiertegen geen enkel bezwaar ingediend.
Sinds de besprekingen in Genève zijn er
geen veranderingen van betekenis in de
plannen aangebracht, zo zeiden zij.
Een Westduitse regeringswoordvoerder
lft eeft éLftafcc \ij.
Een gevangene in Wasir
(Noord-Kenia) was zo
geliefd bij zijn medege
vangenen, dat zij hem
niet lieten gaan toen zijn
straftijd om was en in
opstand kwamen. De ge
vangene weigerde zijn
cel te verlaten. Hij werd
niettemin in vrijheid ge
steld. Bij het gevecht
werden twee personen
gewond.
Weense dokters zullen
van vandaag af het
staatsziekenfonds boycot
ten en contante betaling
eisen. Zij willen hogere
betaling per patiënt van
het ziekenfonds.
Een driejarig jongetje
is gisteren lettevlijk uit
het water gevist. Nadat
hij in een rivier was ge
vallen probeerden twee
jongens tevergeefs hem
te redden. Een visser
wierp daarna zijn hengel
uit en slaagde erin het
haakje in de kleren van
het kind te slaan en
hem zo op het droge te
brengen.
I Bromfietsers in Frank
rijk mogen voortaan niet
sneller rijden dan vijftig
kilometer per uur, moe
ten een rijbewijs hebben
en mogen geen kinderen
beneden de leeftijd van
veertien jaar vervoeren.
De cilinderinhoud mag
echter wel hoger zijn
dan 50 cc.
I In Melbourne heeft een
vijftig jaar oude witte
kaketoe het leven van
zijn baas gered, toen
deze per ongeluk zich
zelf in de vrieskamer
van zijn dierenhandel
had opgesloten. Terwijl
de dierenhandelaar op de
deur van zijn onvrijwil
lige gevangenis hamer
de, schreeuwde de kake
toe zo hard dat dit de
aandacht van een buur
man trok, die daarop
het slachtoffer bevrijdde.
I Een Amerikaanse maat
schappij, die zich bezig
houdt met onderzoek op
het gebied van de ruim
tevaart, gaat op het
ogenblik na in hoeverre
bij het ontwerpen van
een „ruimtepak" ge
bruik kan worden ge
maakt van de kunst van
de maker van harnassen
uit vroegere tijden.
De firma heeft o.m. ge
gevens opgevraagd over
het harnas van de (nog
al „gezette") vroegere
Britse koning Hendrik
VIII.
Nu de knappe Jane Fai-
rey uit Londen van
haar moeder toestem
ming heeft gekregen te
trouwen met de Italiaan
se markies Resta Palla-
vicino krijgt zij een
droomwoning toegewezen
ter waarde van een mil
joen gulden op een der
Bermuda-eilanden. De
toestemming van haar
moeder had haar vader
in zijn testament bepaald.
I Het Amerikaanse Huis
van Afgevaardigden heeft
gisteren 'n resolutie aan
genomen, waarin werd
voorgesteld 20 februari
uit te roepen tot John
Glenn-dag. Het hangt nu
van de Senaat en ten
slotte ook nog van presi
dent Kennedy af of elk
jaar de vlucht van Glenn
zal worden herdacht.
in Bonn heeft gisteren de berichten te
gen gesproken volgens welke de maan
dag in Washington gehouden besprekin
gen met de Russische ambassadeur Do-
brynin niet veel resultaat zouden heb
ben gehad doordat West-Duitsland be
zwaren zou hebben kenbaar gemaakt
tegen de plannen. „Wij hebben geen en
kele reden om onze positie te herzien.
Wij hebben ons standpunt al lang gele
den met het Amerikaanse in overeen
stemming gebracht", aldus de woord
voerder.
■staande meningsverschillen uit
weg te ruimen.
Een der omstreden punten is het
tikel waarin staat dat de onderteke
naars verklaren te streven naar
vrije, veilige en vreedzame wereld
onafhankelijke staten, die zich houden
aan de gebruikelijke maatstaven
ternationaal gedrag, een wereld
zich veranderingen voltrekken o
komstig de beginselen van het handvest
der V.N.". De Russen hebben bezwaar
tegen dit artikel, evenals tegen de
den ,,in een vreedzame wereld" in de
formulering „ontwerp-inleiding tot het
verdrag inzake algemene en algehele
ontwapening in een vreedzame wereld".
Zij menen, dat hierin een voorwaarde
is vervat voor de totstandkoming van
een ontwapeningsverdrag.. In de goed
gekeurde tekst staat nu. "dat de onder
tekenaars zich houden aan het hand
vest en dat naar hun mening oorlog
niet langer kan dienen als middel om
internationale geschillen te regelen.
Voorts wordt geconstateerd, dat al
gemene en volledige ontwapening onder
nauwkeurig Internationaal toezicht
veilig en praktisch middel is om
eeuwenoude droom van de mensheid
van een duurzame en onschendbare
vrede op aarde in vervulling te doen
Op de bijeenkomst van gisteren werd
ook de behandeling voortgezet van het
compromis-plan van de neutrale landen
inzake het toezicht op kernproeven. Dit
voorziet in het instellen van een com
missie van geleerden (desnoods uitslui
tend uit niet-verbonden landen). De En
gelse en Amerikaanse afgevaardigden
stelden hier vragen over.
Tenslotte werd gesproken
agenda van de speciale
waarin alle zeventien landen zitting
hebben), die zich moet beraden op in
leidende en gedeeltelijke ontwapenings
maatregelen. Hierover zullen eerst de
voorzitters, Dean en Zorin, van gedach
ten wisselen.
879) Van Stonehenge, het prehis
torische monument bij Salisbury, in
Engelandis niet zo erg veel in
drukwekkends overgebleven. De 30
stenen pijlers, die een hoogte had
den van ruim 4 meter ep in een
kring stenden opgesteld rond een
hoefijzervormige kring van 5 gewel
dige trillthen die een altaarsteen
omsloten, staan nog slechts voor een
klein deel overeind en de zware dek-
stenen die de pijlers onderling ver
bonden, liggen op een enkele uit
zondering na niet meer op hun
plaats. Stonehenge is dus een ruïne
geweest is.
Lang heeft men
In het onzekere
verkeerd over de
betekenis van dit
monument. In
de middeleeuwen
de loop der tijden dan ook de meest
uiteenlopende schattingen horen uit
spreken, variërend van 1000 tot 4000
jaar. De hoogste schatting zal wel
ongeveer de juiste zijn, zodat het
monument uit het Nieuwstenen Tijd
perk stamt of ten hoogste uit de
Oude Bronstijd. In de eerste plaats
is in de omgeving allerlei mate
riaal uit de Steentijd aangetroffen
en voorts was de meest nauwkeuri
ge oriëntatie van het bouwsel ge
richt op het zomersolstitium van
het jaar 1680 v. Chr. (zoals we een
vorige keer reeds hebben verteld).
klopt
TOCH IS
HET ZO!
het i
ment hadden
vaardigd en dc daarvoor benodig
de stenen uit Afrika hadden ge
haald. Verder heeft men gedacht
aan een graf, een Romeinse tempel,
een Druïden tempel en zelfs aan
een Egyptisch heiligdom, even zo
vele fantasieën die nergens op ge-
baseeerd waren. Tot tenslotte werd
ontdekt dat de bouw van het monu
ment zodanig was georiënteerd, dat
dc stralen van de opkomende zon
tijdens het zomersolstitium op de
altaarsteen viel. De conclusie, dat
Stonehenge dus een zonnehelligdom
was, vlei toen niet moeilijk meer te
trekken. Opmerkelijk is daarbij, dat
de bevolking van Salisbury en om
liggende plaatsen, volgens Lockyer,
op de langste dag van het jaar nog
steeds volksfeesten viert ter gele
genheid van de zonnewende en naar
Stonehenge optrekt om daar de zon
te zien oogaan, waarbij dus een bij
kans 4000 Jaar oude traditie wordt
voortgezet.
Ook de leeftijd van het monument
heeft uiteraard de nodige hoofdbre
kens gekost. Hierover kunnen we ln
Dit jaartal
treffend met de
nieuwste onderzoe
kingen. Prof. Pigot
van de universiteit
van Edinburgh heeft
een, bij Stonehenge
gevonden stuk
houtskool op de hoe
veelheid radio-ac
tieve koolstof on
derzocht en daarbij een ouderdom
van 3598 jaar vastgesteld. Aange
zien deze onderzoekingen ln 1954
werden ingesteld, zou de houtskool
dus uit het jaar 1644 v. Chr. moeten
stammen! Nu ls het uiteraard niet
mogelijk de onderzoekingen met een
zó grote mate van nauwkeurigheid
te verrichten, dat dc uitkomsten op
een jaar precies kunnen worden
aangegeven, en ook in dit geval
moet dan ook rekening worden ge
houden met een afwijking van on
geveer 275 jaar. Desondanks is de
overeenkomst van deze ouderdoms-
bepalingen wel zeer indrukwekkend.
Overigens is Stonehenge (waar
van sommige stenen afkomstig zijn
uit het op 300 km afstand gelegen
bergland van Zuld-Walcs) niet het
enige monument van dien aard. Een
minder groots aangelegd bouwwerk
bevindt zich in Crlchle in Aberdeen
shire, en verder zijn er de Wood-
henges, heuvels met houten palen,
die we ook ln ons land tegenkomen.
Daarover i
volgende keer.
Als men de instelling ten aanzien
van computers vergelijkt met die
van een tiental jaren geleden, is het
frappant dat problemen betreffende
werkloosheid, uitschakeling van
menselijke arbeid e.d. kennelijk
naar het tweede plan zijn verscho
ven Ongetwijfeld wordt dit mede
veroorzaakt door de krappe ar
beidsmarkt, de vijfdaagse werk
week, maar anderzijds is het, geloof
ik, toch wel een bewijs dat de in
voering van computers in Nederland
(op het moment al ruim een vijf
tigtal) toch met wijs beleid is ge
schied. en daar waar problemen zijn
ontstaan, men deze geruisloos heeft
kunnen oplossen.
Waarmee natuurlijk niet a priori ge
zegd wil zijn, dat deze situatie zal
blijven voortbestaan, maar vooralsnog
liggen de problemen van de compu
tergebruikers en aanstaande gebrui
kers meer in het vlak van „hoe krijg
ik bekwame medewerkers?" Ik geloof
dat we wat betreft computers, ook in
de krant, de fase van reuzerabreinen
wel voorbij zijn. We weten nu wel dat
deze wonderbaarlijke machines alleen
maar kunnen doen wat wij ze stap
voor stap hebben opgedragen en dat
de rol van de creatieve mens in deze
alleen maar belangrijker is geworden.
Anderzijds worden we dagelij]
confronteerd met het feit dat
proauktiviteit drastisch omhoog moet.
Wij hebben de problemen ervaren die te
komen kijken bij het handhaven van
de produktiviteit bij een kortere werk
week. Daarbij komt nog dat het deel
van de bevolking dat aan het arbeids
proces deelneemt, de zgn. economisch
actieven, steeds percentueel afneemt
Dit wordt veroorzaakt enerzijds door
dat we ouder worden, anderzijds door
de langere opleidingen. Beide prettige d°or vele bedrijven
verschijnselen, maar die beide wijzen gepast. Onder
naar de noodzaak van produktieverho- den van rekei
ging. Dit is vooral urgent in de admi- ken. samenstellen
DE SCHRIJVER
„De techniek is de inspan
ning inspanningen te vermij
den." Met deze uitspraak van
Ortega Y Gasset als motto
schreef de heer W. J. van
Hoek, hoofd afdeling publiciteit
van de Internationale Bedrijfs-
machine Maatschappij (IBM) te
Amsterdam, bijgaand artikel
over gegevens verwerkende sys
temen of computors, die de
mogelijkheden van de moderne
techniek wel heel duidelijk
aantonen. Dc heer Van Hoek
studeerde aan de faculteit der
politieke sociale wetenschappen
der Gemeente Universiteit te
Amsterdam en is sinds 1952 in
dienst bij meergenoemde IBM.
Op medisch gebied staan computers
artsen terzijde bij kankeronderzoek en
onderzoekingen naar erfelijke ziekten.
In fabrieken worden computers inge
schakeld om blauwdrukken om te zet-
HMH" klaar onderdelen. Com-
staat door bepaalde in
formaties te correleren 50 dagen van
te voren weersvoorspellingen te doen
voor de gehele wereld. Bij het ontwer
pen van olieraffinaderijen worden
computers gebruikt om de operaties
in de fabriek te stimuleren en precies
te voorspellen tot welke resultaten ie
dere lay-out zal leiden.
Ook in Nederland worden computers
instellingen toe-
roor bet bijhou-
rekening-courant bij ban-
nistratieve sector, waar deze produc
tiviteitsverhoging belangrijk is achter
gebleven bij die in de produktiesector.
verzekeringsmaatschappijen, verkoop
administratie bij handelsondernemin
gen, salarisberekeningen voor
Wat er ten aanzien van de produk- heidsinstellingen, samenstelling
tiviteit in het verleden is gepresteerd mestingsadviezen r-~"
nog verwacht kan worden, blijkt
Umaïen. eic. jj
uitputtend. Dagelijks ko
men er nieuwe toepassingen bij en
stap voor stap gaat men verder naar
integrale verwerking van gege-
|Lwaarbij een computer in een be-
Niet "alleen produceert onze arbeider drijf niet alleen wordt toegepast voor
belangrijk meer, hij werkt onder veel paalde afdelingen, maar om alle ad-
betere omstandigheden en werkt per ministratieve bewerkingen van de r-
g§ tegen de arbeider :"w~- 1
derneming integraal te verrichten. Dit
100 jaar geleden 79. Men becijferde vergt natuurlijk jaren studie.
tevens dat de arbeider in het midden
van de 21ste eeuw waarschijnlijk in 7
uur zal produceren wat de arbeider
vandaag in 40 uur doet.
Wie zijn de ménsen achter de com-
Eter? In het begin van de computer-
i waren het de ingenieurs en ma
thematici. De situatie is hier wel
Wij hebben hier al enige malen de enigszins vergelijkbaar met die
term computer laten vallen. Beter zou de auto in het begin van deze e(
het zijn om te spreken van informatie De systeemanalyst en programn
of gegevens verwerkende systemen, behoeven niet op de hoogte te zijn
want computers kunnen veel meer dan de zuiver technische werking
de naam (to compute is rekenen) zou
doen vermoeden. Deze naam is ech
ter ingeburgerd en ligt wat gemakke- machine zijn. Op het moment zijn
lijker in de mond dan informatie ver- gg
werkende systemen. Een computer
verwerkt dus gegevens, die er aan de
ene kant ongesorteerd als ruwe grond
stof ingaan en aan de andere kant ge-
schatting enige tienduizenden
programmeurs over de gehele wereld.
Er zijn prognoses die uitwijzen dat in
de Verenigde Staten omstreeks 1970
behoefte zal bestaan aan 500.000 spe-
soortgelijke ontwikkeling, zij het op
het begrip ruwe kleinere schaal en dat opent bel an g-
wekkende perspectieven voor uw en
mijn kinderen die vandaag nog in de
schoolbanken zitten.
f-JUMP „U1UCU „.j.i Een nadere toelichting over de func-
al enige machines op de markt die ^es va9 systeem-analyst en program-
Nu moet
grondstof niet al te letterlijk
want op het moment moeten de grond-
gegevens nog eerst in ponskaarten of
ponsband worden vastgelegd. Er zijn
getypte documenten kunnen lezen,
maar het ideaal is een machine
mijn handschrift kan lezen
machine
de administratie
goede kennis van de administratie
ve technieken en methoden en die
genaamd, ontwikkeld, die een heeft Jn. ^e"
woorden waaronder tien cii- drijfsproblemen. Hij ontwerpt de me-
1 wooraen waaronaer uen cij thode volgens welke de camputer het
beschikt Pr°bleem moet oplossen en stelt 1
een machine die het gesproken woord
kan verstaan. Er is in Amerika door
IBM een experimentele machine,
zestiental woorden waaronder tien cij
fers kan verstaan.
Behalve over ee
een computer over een geheugen
een rekeneenheid en een uitvoer,
gebieden van geheugens is de ontwik
keling de laatste jaren bijzonder spec
taculair geweest en zijl
zienbarende vindingen
Vóór de computer-tijd werkte
met relais met snelheden van
schakelingen per seconde. De elektro-
eneueen en schema samen van dé te verrichten
uitvoer On bewerkingen. De programmeur is de
uitvoer, up man of vr£)UW dje hfit computersys
teem door en door kent, en die op
dit schema de uiteinde-
:ties vo
menstelt. Dit eist een hoge mate van
inventiviteit en een bijzonder groot
gevoel voor het detail.
De vooropleiding van genoemde func-
MsnèlliM tionarissen is natuurlijk afhankelijk
nenbuis werkte viermaal
wijl de transistor ee
tot 100. De huidige machines werken dewerkers met
ling
10
technische of
in microseconden, voor de machines
van morgen geldt een nieuwe tijdseen
heid, de nanoseconde; (een micro
seconde is een miljoenste seconde,
een nanoseconde een miljardste se
conde). Ter illustratie: in een micro
seconde legt een straalvliegtuig een
afstand van 0,4 cm. af. De rekensnel-
heden zijn onvoorstelbaar hoog. Bij- I
voorbeeld 40.000 vermenigvuldigingen rijkste eigenschap is M
tien maal tien cijfers per seconde, denkvermogen, een puzzelgeest
kundige opleiding zoeken, terwijl men
in de administratie een bedrijfs-eco-
nomische, boekhoudkundige of admi
nistratieve opleiding nodig heeft. De
praktijk heeft echter geleerd dat men
sen zonder specialistische vooropleiding
maar met een behoorlijke bedrijfser
varing ook uitstekende program
meurs kunnen worden. De belang-
analytisch
Ten slotte de uitvoereenheden. Resul
taten worden afgedrukt op staten en
overzichten met behulp van zeer snel- ,fme
le afdrukmachines, 600 tot 1000 regels Er zijn systemen ontwikkeld
enige het programmeren
groot gevoel voor het detail. Uiter
aard heeft men op het gebied van
het programmeren niet stil gezeten.
per minuut de produktie
honderden zeer snelle typistes ter-
wijl men deze ook in ponskaarten of gramma taal
op magnetische banden kan vastleg
gen.
Waar blijft de
heden? Het is wel eens aardig
vergelijking tussen het geheugen
de mens en de machine te maken,
menselijke hersenen bezitten
I versnellen en
te vereenvoudigen. Zo is een pro-
ma taal ontwikkeld, waardoor
de machine de instructies kan
verstrekken in een soort elementair
bij al deze snel- Engels, en waarbij de machine deze
sen instructies zelf vertaalt in zijn eigen
/an machinetaal. Dez» «nhniWroi™»»*
De zijn uiterst belangi
programma's
1 soms vele r
werken met geheugens 1JH§ uo
tallen millioenen posities. Het gewicht Verenigde Staten meer dan 7 miljard
van de menselijke hersenen bedraagt gulden aan het ontwikkelen van pro-
nog geen twee pond, de mens kan le- gramma's is besteed.
dag
welijks voldoende i
lampje te laten branden. Zou
computer met de geheugencapaciteit
van de mens willen bouwen, dan zou
daar een machine ter grootte
25 watts termen ingevoerd, nl.
voor de apparatuur,
voor de programmeringssystemen en
programmabibliotheken. De beschik
bare software zal in de
1 het Amsterdamse Centraal Station waarschijnlijk
belangrijk
phardware bij 1
de machine te koelen en vele keuze van een Computersysieem" door
itallen technici om voor het onder- de gebruiker.
Het aantal toepassingsgebieden voor
computers neemt met de dag toe. Zij
worden gebruikt op gebieden van we
tenschap, techniek en administratie.
Zo speelde de computer een zeer be
langrijke rol bij de ruimtevlucht van
Amerika's eerste astronaut. De com
puters bepaalden of Overste Glenn in
een veilige baan om de aarde was
gekomen, berekenden de baan die de
cabine om de aarde zou gaan beschrij
ven en bepaalden het moment Waarop
de cabine naar beneden moest komen.
Computers worden gebruikt om tech
nische artikelen uit het Russisch in
het Engels te vertalen.
Dank zij computers die honderd
maal zo sr-»l vertalen als de menselij
ke vertaler kan de produktie van braij-
leboeken belangrijk worden vergroot.
Geheime satelliet
gelanceerd
De Amerikaanse luchtmacht heeft gis
teren een satelliet gelanceerd op de
luchtbasis Vandenberg, die zo geheim is
dat de luchtmacht zelfs het -tijdstip van
de lancering niet bekend wilde maken.
De mededeling luidde: „Een satelliet
is met gebruikmaking van een Tlhor-age-
na-draagraket door de luchtmacht gelan
ceerd van de lucht/basis Vandenberg".
In antwoord op de vraag of de uitdruk
king satelliet wilde zeggen dat het pro
jectiel in een baan om de aarde was ge
bracht, verklaarde een woordvoerderi
