GEESTELIJK
LEVEN
brachten spreken in discrediet
Protestantse- en rooms-katholieke studenten
beleggen samen diensten
DEZE WEEK IN EEN WOELIGE WERELD
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 3 MAART 1962
MOET DE KERK SPREKEN IN ACTUELE SITUATIES?
Geloof in eigen kracht
Hot staat er echt boven dc toegang tot het vluchtelin
genkamp in het kleine Beierse stadje Traunreut. En
na drie jaar strijd staat het er nog steeds: ..Als er
eer. geloof is dat bergen verzet, dan is dat een ge
loof in eigen kracht." En iedere dag als de mensen
het kamp weer binnen komen na een lange dagtaak
van vaak vreemd werk, staat die spreuk hen als een
bemoediging voor de ogen.
^>£\-ZOIU het ecrtler een ontmoediging kunnen zijn? De
Oostenrijkse dichteres Marie von Ebner-Eschenbach
heeft van de woorden gezegd: ..Om der wille van de
tegenwoordige en de volgende generatie ware het be
oeter, dat met algemeen goedvinden deze 6preuk
Z?* verdwt>n' het geloof in eigen kracht
heeft ons en nog niet eens zo heel lang geleden
op een verschrikkelijke, verkeerde weg gevoerd. Men
»'a£. Christus HÜ sP™k van het
zetten bergen verzet niet op zjjn kop
Is het dan niet goed om mensen te laten weten dat er
van hen iets verwacht wordt? Natuurlijk. Velen heo-
bcn een stimulans nodig, velen hebben voortdurende
aanmoediging nodig. Maar men haalt het beste niet
uit de mens door hem te wijzen op eigen kracht
In de sportwereld is eigen kracht al lang niet meer
voldoende. In de afgelopen weken is veel gediscus-
voor en tegen van ..doping", het toe-
i bepaalde stimulans aan het menselijk
sieerd
«lijnen v«n
iicnaam, waardoor hot tot een krachtsinspanning
Een ontwaakte kerk heeft zich in de naoorlogse jaren herhaaldelijk
uitgelaten over politieke problemen. Onder de vlag van de Wereld
raad van Kerken is zelfs een commissie gevormd die zich uitsluitend
bezig houdt met de verwarde politieke situatie van het ogenblik en
de gedachten die binnen de Wereldraad leven wil neerleggen voor
het forum van de wereld. Het opmerkelijke is echter dat dit spreken
niet onverdeeld instemming heeft gevonden. Dat is een gevolg van
het spreken zelf.
komt die ver ligt boven eigen vermogen. Maar "het
gevaarlijke is dat op die manier de krachten van het
lichaam misbruikt kunnen worden en er onherstelbare
schade aan het lichaam kan worden toegebracht. Er
ligt een grens aan eigen kunnen, zelfs aan het kunnen
van de sterkste mens, die niet straffeloos overschre
den mag worden.
Maar zo gaat het ook eigenlijk met onze geestkracht.
Geloof in eigen kracht is een vorm van geestelijke
doping, die ons tot een geweldige krachtsinspanning
kan opvoeren. Maar ook onze geestelijke kracht heeft
een grens die niet straffeloos mag worden overschre
den. Zoals in de sport steeds meer geëist wordt, meer
dan een mens normaal kan opbrengen, zo eist het
leven steeds meer, en zeker meer dan een mens kan
opbrengen. Een stimulans is niet voldoende.
De bijbel moedigt de mens niet aan door hem te her
inneren aan wat hij kan en door hem tot steeds ho
gere prestaties op te zwepen. God biedt de mens Zijn
kracht, die oneindig meer is dan de toch steeds weer
falende kracht van de mens. Paulus zegt zelfs dat
Gods kracht in onze zwakheid wordt volbracht. Ge- REINHOLD N1EBVHR
loof in eigen kracht is een inspanning, maar vraagt
geen inspanning maar biedt verlossing in Jezus Chris- Amerika
tus.
wrrrrrrr
Het duidelijkst bleek deze tegenstelling toen een
Amerikaanse commissie van „Geloof en Kerkorde" zich
enkele jaren geleden in Cleveland uitsprak voor de er
kenning van Rood-China. Zelden heeft een uitspraak
van kerkelijke leiders dit was dus geen officiële ker
kelijke uitspraak, maar waar ligt de grens? zoveel
stof doen op waaien als juist deze. Vooral van ortho
doxe protestantse zijde werd scherp verzet aangetekend
en een enquête van het blad Christianity Today" wees
indertijd uit dat een overgrote meerderheid van de pre
dikanten van de Verenigde Staten zich helemaal niet
achter deze uitspraak stelden. Sedertdien is de vraag
herhaaldelijk gesteld. Moet de kerk zich bemoeien met
actuele politieke kwesties en daarin partij kiezen? Velen
zeggen ,ja", anderen zeggen „neen".
t***************00000m*000000000000m0000m00000m0m00mmmmm00w0m0m0m00mmmmmm000mmj
(Van een onzer medewerkers)
Reeds enige jaren komen in
Utrecht en Groningen studenten
uit verschillende kerkgemeen
schappen bijeen voor eigen
diensten, waarin ook het avond
maal wordt gevierd. Deze Uni
versitaire Kapeldiensten hebben
heel wat storm doen opwaaien
en vormden de achtergrond van
een langdurige bespreking op
zowel de hervormde als de ge
reformeerde synode. Deze heb
ben zich echter niet bereid ver
klaard om dergelijke gemeen
schappelijke diensten zonder
meer goed te keuren. Intercom
munie moet nog diepgaand door
een gereformeerde commissie
worden bestudeerd. Ook Am
sterdam heeft zich in de rij
van deze „studentengemeenten"
gesteld, die wel geen kerk wil
len zijn, maar toch een soort
paraparochiale gemeente vor
men. Daar willen zelfs iedere
maand de protestantse en
rooms-katholieke studenten bij
eenkomen in een dienst waar
om beurten het avondmaal cn
de mis gevierd worden.
Studenten die deze,diensten be
leggen. vertelden ons dat jonge
mensen die in Amsterdam komen
studeren moeite hebben om zich
in hun eigen kerkgemeenschap
thuis te voelen. Zij blijven een on
bekende en worden zelden opgeno
men in de plaatselijke gemeente.
In de Universitaire Kapeldiensten
treffen zij echter vrienden en
geestverwanten en daar voelen
zij veel meer een gemeenschaps
band.
Er zijn ook studenten die zich
in hun geboortekerk" niet meer
thuisvoelen, maar die zich in de
ze bijzondere diensten wel aan
gesproken voelen. Velen komen
bovendien uit ..oecumenische"
Inzichten
Onlangs kwam in Amsterdam
na een dergelijke dienst een aantal
van de aanwezige studenten bij
een om tot een gesprek over de
opzet te komen. Het doel was de
meningen van de aanwezigen te
peilen om zo te komen tot nien-
De organisatoren wezen op de
speciale taak van de Universitai
re Kapeldiensten In Amsterdam.
Zeventig procent van de Amster
damse studenten zijn niet kerke-
ke onkerkelijke situatie rekening
houden. De meeste studenten wa
ren van mening dat er één front
gevormd moet worden. Daarom
Seloven vele protestantse studen-
:n dat gemeenschappelijk moet
worden opgetrokken met de
rooms-katholieke medestudenten.
De grote vraag was of men in
deze gemeenschap zou kunnen
komen tot een gemeenschappelijke
avondmaalsdienst Daartegen wa
ren overwegende bezwaren. Velen
vonden dit een vooruitgrijpen op
een eenheid die er in wezen nog
lang niet is. Door sommigen werd
voorgesteld na de dienst een soort
..liefdemaaltijd" te houden om el
kaar ook in niet-liturgisch ver
band te leren kennen. Bovendien
voelden velen er voor studiekrin-
{en te organiseren om de niet-
erkelijke studenten op die ma
nier te benaderen.
Andere stemmen
Er waren ook duidelijke andere
stemmen. De niet-kerkelijke stu-
soort kerkelijke „avant garde" dent zou weinig interesse hebben ten kan i
voor de liturgische gang van za
ken bij de Universitaire Kapel
diensten. Ook zou de samenwer
king met rooms-katholieke stu
denten hem weinig boeien. Velen
meenden dat het daarom beter
zou zijn de nadruk te leggen op
de protestantse eenheid.
Deze laatsten waren van mening
dat men in de diensten moest stre
ven naar de gezamenlijke (pro
testantse) eenheid en samen als
een getuigenis avondmaal
moest vieren. Door zo te staan in
een bloeiende gemeente zou men
in zijn dagtaak en de ontmoeting
met de niet-kerkelijke studenten
een bron hebben waaruit men zou
kunnen putten.
Samen met r.k.
Toch heeft de vergadering be
sloten om samen met de rooms-
katholieken de diensten te gaan
beleggen. Dat wil niet zeggen dat
men het avondmaal voor deze ge
meenschap wil laten schieten. In
de ene maandelijkse dienst zul
len de protestanten samen avond
maal vieren, terwijl de rooms-
katholieken ..geestelijk zullen par
ticiperen" door stilzwijgend toe to
zien. In de volgende maand zul
len de rooms-katholieke studenten
een mis opdragen waarbij de
protestanten geestelijk zullen
participeren".
Er zullen, naar wij vernemen
voorlopig nog geen speciale stu
diekringen worden georganiseerd.
Het leek beter om te beginnen
vanuit de bestaande vriendenkrin-
{en. die als huisgemeenten de
ern van een universitaire ge
meente kunnen vormen. Dit.
meent men, heeft vele voordelen:
de huidige liturgische en kerkelij
ke vormgeving voldoet niet aan
de bestaande behoefte tot een be
ting en vormgeving zoeken, die
als basis kan dienen voor de ge
zamenlijke avondmaalsdiensten
een of twee maal per maand.
De Amsterdamse studenten we
ten niet waar deze weg heen zal
leiden, maar willen in vertrouwen
op Christus samengaan. Zij pro
beren in him zoeken naar nieuw»
vormen het persoonlijk geloof, de
oecumenische verlangens en de
eigen situatie temidden van deze
overwegend niet-kerkelijke stu
dentengemeenschap de nodige
aandacht geven.
Toch zal bij vele niet-studenten
de vraag rijzen of Amsterdam de
gewenste vorm heeft gevonden, en
of deze vorm van samenkomen
werkelijk zal bieden wat de stu
denten er van verwachten. Zjj zoe
ken een gemeenschap die werke
lijk kracht geeft. In dat zoeken
hebben zij kennelijk hun eigen
plaatselijke gemeenten opgege
ven. Het gevaar is echter groot
dat zij een eigen studentensfeer,
een dienst met bekende en ver
trouwde gezichten zullen verwar
ren met geestelijke gemeen
schap.
Zullen rooms-katholieke studen-
wezig kunnen zijn? Zullen protes
tantse studenten blijven komen in
een dienst waar de rooms-katho
lieke mis wordt opgedragen? Zijn
deze studenten niet in de greep
modeverschijnsel
Dc Amsterdamse oplossing voor
Universitaire Kapeldiensten zal in
kerkelijke kringen, vrezen wij.
maar weinig waardering ontmoe
ten. Volgens velen Is deze gees
telijke studenten-avant garde niet
de tijd vooruit, maar marcheert
zij in een geheel andere richting
als de kerkelijke kern.
De tegenstelling loopt dwars
door nationaliteiten en zelfs door
kerken heen. Dat openbaarde zich
sprekend tijdens een debat in de
derde assemblee van de Wereld
raad van Kerken in New Delhi.
Op de agenda stond een uitspraak
die vrij fel tegen Portugal stel
ling nam in verband met de
moeilijkheden in Angola. Een En
gelse baptist verdedigde de uit
spraak hartstochtelijk. Een lid
van het Engels Lagerhuis. Peter
Kirk. sprak zich even fel tegen
de uitspraak uit, omdat hij meen
de dat de kerk alleen algemene
richtlijnen moet geven, en de
practische politiek aan anderen
moet overlaten. De uitslag van
de stemming bewees hoe te
gengesteld het denken over de
ze kwesties zelfs in de We
reldraad is. De uitspraak werd
met een meerderheid van
slechts twee stemmen aangeno
men. Ook de hervormde delega
tie stemde verdeeld. Terecht was
toen de conclusie dat men een
dergelijk stuk, dat zoveel tegen
stemmen had verworven, niet
als een officiële uitspraak kon la
ten uitgaan. Het ging hierbij niet
alleen om de kwestie Angola. Ve
len die tegen het stuk stemden,
maakten zich ernstig bezorgd
over de toekomst van de christe
lijke kerk in dat land. Angola
was een teken aan de wand, een
waarschuwing tegen een al te
snel spreken.
Spreekbuis
Niemand zal willen stellen dat
de kerk niets te maken heeft met
wat in de wereld gebeurt. Maar
het is ook duidelijk dat het spre
ken van de kerk lang niet altijd
echt profetisch is geweest en dat
de uitspraak van de ene kerk,
een uitspraak van een andere
kerk niet alleen niet dekte, maar
tegensprak. Het spreken is soms
wel ontaard in een zichzelf tegen
spreken.
Een spreekbuis, zij het dan on
officieel en vaak eigengereid, die
er naar gestreefd heeft om een
christelijk woord te zeggen in de
actuele situatie, is het blad
..Christian Century" door de ja
ren heen geweest. Het blad heeft
veel van zijn oude elan verloren
en heeft zijn enorme oplage zien
dalen tot 35.000, maar heeft nog
immer iets van het oude profe
tische gezag behouden. Het is ve
le jaren, vooral in Amerika, toon
aangevend geweest. Maar juist
het spreken van dit blad heeft ve
len in de kerkelijke wereld hui
verig gemaakt, want talloze ma
len heeft het zijn woorden moe
ten inslikken.
Als geen ander blad heeft
.Christian Century" door de ja
ren van deze eeuw heen ver
langd naar vrede, maar het heeft
herhaaldelijk van koers moeten
wijzigen, ornaat de idealen niet
overeen bleken te stemmen met
de werkelijkheid. Een van de
redacteuren. Frank Farran, van
de rivaal ..Christianity Today",
de spreekbuis van de nieuwe
Amerikaanse orthodoxie, dat hard
op weg is naar een oplage van
200.000, heeft de hoofdartikelen
van Christian Century nog eens
allemaal gelezen en een bloem
lezing samengesteld van uitspra-
ken. In drie afleveringen 'onder
het opschrift ..Onstabiliteit van
de vrijzinnige sociale ethiek",
heeft hij de inzichten van het
oecumenische, maar tegelijkertijd
tamelijk vrijzinnige blad gepubli-
Economie
gevolg van economische fac
toren. En zo kon dit blad in
1935 profeteren: ..Als de oorlog
werkelijk komt. zal, overwinning
of geen overwinning, de bescha
ving ten onder gaan." Datzelfde
blad schreef echter in 1917, tegen
hen die de oorlog een „oorlog
voor \yallstreet" noemden, dat zij
een betreurenswaardige onkunde
van historische bewegingen aan
de dag legden, omdat hun „eco
nomische vooroordelen" hen
verblindden voor het feit dat die
eerste wereldoorlog „gestreden
werd voor het behoud van de de
mocratie."
Maar in 1935 streed het blad
PEARL HARBOUR
lerika heeft met de oo
fel en emotioneel tegen Franklin
Roosevelt, die de „bereidheid tot
oorlog" predikte. De pacifist Fey
schreef in die jaren dertig zelfs
dat „militaire dienstplicht het
land in de armen van het fascis
me" zou voeren. Toen Hitler de
Duitse herbewapening aankondig
de, verzette het blad zich met
hand en tand tegen een verster
king van de Amerikaanse vloot.
Nog maar een jaar voor de oor
log uitbrak, verzette het blad zich
tegen het plan van de geestelijke
verzorging voor de Amerikaanse
strijdkrachten.
Opmerkelijk is dat op het ogen
blik dezelfde geluiden in sommi
ge Oostduitse kerkelijke kringen
gehoord worden en tevens van
de kant van mensen die in West-
Europa een derde weg willen vol
gen.
In zijn conclusie schrijft Far
ran: „Het pacifisme schijnt zich
steeds gedrongen te voelen door
zijn eigen interesses om het
beeld van de vijand bij te kleu
ren. Een agressieve houding
wordt verklaard. Maar eigen
zwakke punten worden overtrok-
In het jaar 1935 wordt het
christelijk publiek van Amerika
dan ook steeds voorgehouden dat
de houding van de Amerikaanse
regering de internationale span
ningen vergroot. Een hoofdarti
kel van 1937 schrijft: „Japan
wendt zich tot de yrede."
Niet-Amerikaans
Na de overeenkomst van Mün-
chen keerde de „Christian Centu
ry" weer terug tot een positie
van Amerikaans isolationalisme.
Een maand voor de oorlog uit
brak schreef het: „Waarom zou-
den de Verenigde Staten opnieuw
aan een Europese oorlog deelne
men?" En toen de oorlog uitbrak
bleef het blad zich verzetten te
gen een deelname aan de oorlog.
Nog twee jaar lang bleef het
schrijven, en steeds op grond van
wat de christelijke leer ons zou
zeggen, dat het „Niet Amerika's
oorlog" was. Velen verzetten zich
tegen deze houding en het blad
kreeg het dan ook hard te ver
duren van de kant van mannen
als Niebuhr, John R. Mott. John
Mackay en Henry van Dusen,
maar overweldigend groot was
toch het aantal predikanten die
een comité tegen de oorlog vorm
den in 1941! Zelfs in het laatste
nummer voor de aanval van de
Japanners op Pearl Harbor
schrijft het blad: „Ieder nationa
le interesse en iedere morele op
dracht ten opzichte van de bescha
ving dicteert dat deze natie
zich afzijdig zal houden van een
oorlog die in geen enkel opzicht
een Amerikaanse oorlog is." En
kele dagen later werd het een
Amerikaanse oorlog.
Wat het blad ln 1917 zag als
een „rechtvaardige oorlog" be
schreef het zelfs nog in 1912 als
een „ongezegende oorlog." Het
schreef verder: „Oorlog is geen
zonde, het Is de hel. De hel is
geen zonde, het is de straf op de
zonde." Deze stelling werd echter
door de oecumenische raad van
de V.S. afgewezen,
Stalin
Maar ook tijdens de oorlog
bleef het blad de weg wijzen. Hoe
zou de wereld er'op het ogenblik
uitzien als geluisterd was naar
bijvoorbeeld het volgen.de hoofd
artikel van 29 september 1943 ge
titeld: „Laat Stalin Duitsland ne
men"? .Stalin kan Duitsland vre
de aanbieden, die dit volk, een
maal verslagen, maar al te graag
zal accepteren. Overgave aan
Stalin zou niet slechts een einde
maken aan de macht van Hitier.
maar naar alle waarschijnlijkheid
een communistische revolutie
met zich meebrengen. Stalin kan
Duitsland een plaats in de U.S.
S.R. aanbieden op de basis waar
op de verschillende republieken
nu een onderdeel van die uhie
vormen. Laat Stalin volbrengen
wat wij na de oorlog willen be
reiken (de nederlaag van het fas
cisme». Laat Stalin de toekomst
van Duitsland in handen nemen."
En zo gaat de geschiedenis van
dit blad verder. In 1945 geeft Jal-
ta het antwoord op de problemen.
In 1953 is hetzelfde Jalta een
„boobytrap", een gevaarlijke
landmijn geworden. In 1945 ver
heugde het blad zich over de po
litieke val van Churchill; tien
jaar later zou de wereld dichter
bij de vrede geweest zijn als zij
naar Churchill had geluisterd.
In 1935 profeteerde het blad dat
de oorlog een einde zou maken
aan de westerse beschaving. Nog
dit jaar profeteerde het blad op
nieuw vragenderwijs: „Als de
Verenigde Naties de situatie niet
kunnen overleven, zullen wij dit
dan kunnen?" Zou de wereld die
het zovele eeuwen zonder V.N.
heeft moeten doen, het ook in de
toekomst niet zonder V.N. kun
nen stellen?
Het blad sprak voor zichzelf,
maar had grote invloed in de
kringen van kerkelijke leiders van
Amerika. Het blad gaf weer wat
zij dachten. Is het dan zo ver
bazingwekkend dat velen in onze
tijd huiverig zijn als de kerk de
wereld gaat voorschrijven welke
weg op een bepaald ogenblik moet
worden ingeslagen?
Maar wij moeten oppassen dat
onze huiver niet zo groot wordt,
dat we de kerk helemaal niet
meer aan het woord laten. In
Zacharla 13:4 staat: „Te dien da
ge zullen de profeten beschaamd
staan, leder om wat hij schouwt,
wanneer hij als profeet optreedt,
en zij zullen geen haren mantel
aantrekken om leugens te vertel
len." Ook het oude Israël kende
reeds dit probleem. Ook toen wa
ren er twee soorten profeten: zij
die uit God spraken en zij die
uit zichzelf spraken. Ook toen
was het reeds moeilijk om zon
der meer te zeggen, welke pro
feet namens God sprak. De kerk
zij voorzichtig, maar niet vrees
achtig in haar spreken.
Die Sinode lag
lekker
Daar was Iwee predikante in die
Kaapse Sinode wat onlangs gehou
is, wat rondstap met egte voor-
trekkersbaarde. De een lyk soos
genl. Koos de La Rey, die andere
vertoon 'n groot gelykenis niet die
Franse massamoordenaar Lundru.
Onlliou asscbiicf: ek praat net
van die baarde. Te middc van *n
groot geselskap glad geskeerde
man hp is die beboste broers nogal
opvallende verskynings. En nou
die dag liet die onvermydelike
spotterny losgebars. Daar is pleg-
tig aangekondig dat alfwee tegelyk
beroep is na die gemeente:
Baardskeerdcrsbos
(Nieuws uit Zuid-Afrika)
Rhodesia tussen Scyllis (Kongo) en Charybdis (Algerije)
- Sir Roy Welensky gebruikt verwerpelijke methoden -
Bij verzet staat Londen machteloos.
\U we in de afgelopen week al
ruime aandacht geschonken
hebben aan het akkoord tussen
Frankrijk en Algerije en er
over het al o f niet hervatten
van de bovengrondse kernproe
ven door de Ver. Staten en over
de ontwapeningskwrstic nog
weinig tc zeggen valt, hebben
we gelegenheid, de aandacht
eens aan minder opvallende
niaar toch belangrijke zaken tc
wijden. Een van die problemen
ia dat van de Federatie van
Noord- en Zuld-Rhodesla en
Nyassaland. die op papier al
grruime tijd beslaat, maar die
nooit levensvatbaarheid heeft
gehad en binnen niet al te lange
tijd dan ook uiteen dreigt te
vallen. De Britse regering be
vindt zich ten opzichte van deze
federatie op de rand van een
Algerijnse tragedie. En dat. na
dat Engeland «edert de tweede
wereldoorlog een 600 miljoen
mensen de onafhankelijkheid
heeft geschonken. De bewe
gingsvrijheid van de Britse re
gering wordt gevonden door
vrees voor de blanke bevolking
van Rhodesia, die verdwijnend
ia.
Vreemd
Hoe moeilijk het probleem is.
wordt reeds gekenschetst door
de vreemde situatie, dat de Brit
se regering mede streeft naar de
eenheid van het aangrenzende
Kongo en officieel zegt gekant
te zijn tegen de afscheiding van
Katanga. Maar de premier van
bedoelde federatie. Sir Roy We
lensky. die in Londen vertoeft
om Macmillan onder nieuwe
druk tc zetten, heeft sinds lang
de voorkeur gegeven aan t-en
Katanga, dat als bufferzone tus
sen het zwarte nationalisme uit
het Noorden en het blanke na
tionalisme uit het Zuiden dienst
zou kunnen doen. Wanneer hij
Tsjombe dan al niet gesteund
heeft, hij heeft hem toch be
paald niet in de wielen gere
den.... Als men de schone schijn
van de multiraciale constitutie
van een land als Zuid-Rhodesia
ter zijde schuift, ziet men dat
ze alleen dient om dc blanke
machtspositie te behouden, zo
schreef deze week dc Londense
Economist. die er aan toe
voegt: „Ontdoet men de Rhode-
siscne politiek van alle huiche
larij. dan blijkt duidelijk het
verzet tegen alles wat zou kun
nen leiden tot een zwarte natio
nalistische regering aan de Kon
golese grens". Heeft Welensky
in Londen niet gezegd, zonodig
met geweld het verzet tegen de
federatie te zullen neerslaan?
Afwijzing
Ofschoon Noord-Rhodesia nog
steeds een Brits protectoraat is,
heeft Engeland niet het toezicht
op de 1800 km lange grens tus
sen dit gebied en Katanga. Dat
berust hij dc federale regering
van Welensky. Enige tijd gele
den verzocht secretaris-generaal
Oe Thant van dc Verenigde Na
ties aan de Britse en niet de
Noordrhodesiaanse regering
toestemming, waarnemers naar
dc grens te mogen zenden. De
federale regering zei „neën
voordat Londen kon reageren
en dc vlieger van Oe Thant
ging niet op...
In één adem
Velen hebben zich vooral se
dertdien afgevraagd, of de Brit
se regering Welensky zo dient
tc ontzien, als het laatste jaar
het geval is geweest. Het
Monckton-rapport over de fede
rale constitutie van oktober
1960 stelt uitdrukkelijk vast. dat
dc federale regering slechts aan
het internationale verkeer kan
deelnemen voorzover de rege
ring te Londen daarmee in
stemt. En ook dan blijft de re
gering van Engeland nog in
laatste instantie verantwoorde
lijk. Het is geen kwestie van
academisch belang, aldus de
Economist, of Engeland toe
laat, dat een van zijn afhanke
lijke gebieden optreedt, alsof
het reeds een souvereine staat
zou zijn. Het ongelukkige is
juist, dat Engeland thans er
van beschuldigd wordt, als een
complotterende koloniale mo
gendheid op te treden en dat
Macmillan door vele Afrikanen
en Aziaten in één adem wordt
genoemd met Salarzar van Por
tugal. Verwoerd van Zuid-Afri
ka en Sir Roy Welensky. die
hiervoor al werd gesignaleerd
als premier van de federatie.
Verzet
De regering te Londen maakt
zich ook zorgen over de federa
tie op zichzelf. Met uitzondering
van Nyassaland bevindt zich dc
politieke macht in handen van
een blanke minderheid een
toestand, die niet mag voortdu
ren. Dit is niet geheel aan dc
Engelsen te wijten, want Zuid-
Rhodesia heeft bijvoorbeeld al
sinds 1923 intern zelfbestuur. De
politieke leiders van dit gebied
hebben onlangs een bewonde
renswaardige bereidheid ge
toond. de rassendiscriminatie
voorgoed overboord te zetten.
Tegelijkertijd hebben zij zich
echter vastbesloten verzet te
gen elke poging, het gezag in de
toekomst over te dragen aan
een Afrikaanse regering.
Engeland zou dit verzet al
leen maar kannen breken, als
het troepen zou sturen. Daartoe
Is het echter niet bereid. In het
oog van dc wereld draagt En
geland echter de verantwoorde
lijkheid voor dc gang van zaken
in dat deel van Afrika en wordt
het voor het forum van de we
reld in de Ver. Naties aange
klaagd. wanneer de situatie
daar ter sprake konit.
Nyassaland
Vooral in Nyassaland gist
het. Dr. Hastings Banda heeft
met zijn Malawi Congrespartij
bijna de geheLe bevolking ach
ter zich. Vroeg of laat zal Ban
da met het voorstel komen.
Nyassaland van de federatie af
te scheiden. Het is bekend, dat
Banda met niet minder dan vol
ledige onafhankelijkheid van
zijn „land" genoegen wil ne
men. Als straks een politieke be
slissing moet worden genomen,
zal men zijn eisen niet kunnen
negeren. Sir Roy Welensky zal
ongetwijfeld zijn dreigement
waar maken cn zich tegen Ban
da teweer stollen. En de Britse
regering heeft zich verbonden
b?t hare te doen om te trachten,
de federatieplannen onverkort
door te voeren. Toch wil Londen
SIR ROY WELENSKY
liever met Banda dan met We
lensky op goede voet blijven.
Banda zou misschien wel lid van
de federatie willen blijven, als
die niet door blanken zou wor
den overheerst en Welensky niet
aan het hoofd er van zou staan,
zo redeneert men in Londen. En
zo kan men begrijpen, dat de
Britse regering in de afgelopen
week in het Lagerhuis en daar
buiten dwars tegen het verwer
pelijke streven van Welensky is
ingegaan.
Mislukking
In februari 1961 werd door de
toenmalige minister van kolo
niën, MacLeod, een constitutie
voor Noord-Rhodesia ontworpen,
waarbij het er naar uitzag, dat
de Afrikaanse nationalisten en
de blanke liberalen samen de
meerderheid in de wetgevende
vergadering zouden krijgen. Sir
Roy Welensky maakte bezwaar
en wist MacLeod of Macmillan
te overrompelen. Het ging niet
door. De constitutie, waartoe
men zich in juni 1961 verbond,
gaf de Federale partij van We
lensky meer kans op een meer
derheid in de wetgevende verga
dering. Daartegenover was deze
bereid, verdere hinderlijke ac
ties achterwege tc laten. Men
zegt. dat hij in Londen gedreigd
zou hebben, de onafhankelijk
heid van de federatie uit te roe
pen en zelfs dat hij zou opruk
ken naar Noord-Rhodesia en de
gouverneur zou laten arresteren.
Niettemin bleek spoedig, dat de
laatstbedoelde constitutie een
volslagen mislukking zou worden.
Er braken onlusten uit in het
protectoraat, die pas in oktober
bedwongen werden.
Het werd duidelijk dat in een
tijd. waarin men koloniale vol
ken niet langer met geweld on
der dc duim kan houden, zo-
Iets niet kon worden gehand
haafd. In september stelde dc
Britse regering de kwestie op
nieuw ter discussie en deze
week pas Is dc beslissing ge
vallen. Het Is een tegenvaller
voor Welensky, want de nieuwe
regeling biedt voor de Afrikanen
de mogelijkheid, de meerder
heid tc verkrijgen.
Moeilijk
Het heeft minister Maudling
veel moeite gekost, al zijn col
lega's in kabinet en parlement
er van te overtuigen, die zij
zich niet langer aan Welensky
moeten storen. De achteruitgang
van de Verenigde federale par
tij zou, gelijk Sir Roy vreest,
wel eens het einde kunnen
zijn van de federatie, die hij
heeft opgebouwd een fede
ratie. die overigens toch al lang
ten dode was opgeschreven door
het eigenzinnige gedrag van We
lensky en diens politieke geest
verwanten. Helaas willen talrij
ke leden van Macmillans Con
servatieve partij dit nog niet in
zien. Zij proberen Welensky nog
gelijk te geven in zijn opvat
tingen over de samenleving in
de federatie, over de rol van de
Britse regering in de federatie
en Kongo cn over het optre
den van de Verenigde Naties in
Kongo. Er zijn er ook die me
nen, dat hij de enige is, die
met voldoende gezag de blan
ken meer „liberale" denkbeel
den kan bijbrengen. Dit moge
juist zijn. maar dan had de pre
mier dat jaren eerder moeten
Niet geslaagd
De laatste jaren heeft hij het
tegenovergestelde gedaan van
wat men van hem verwachten
mocht. Bovendien is hij er ten
enen male niet in geslaagd, tol
een behoorlijke verstandhouding
met de Afrikaanse nationalisten
te komen.
Met het gevolg, dat hij van al
deze mensen martelaren heeft
gemaakt of ze zo tegen zich in
het harnas heeft gejaagd dat hij
van hen nooit meer enige mede
werking behoeft te verwachten.
Men vertrouwt hem nu een
maal niet. En als gevolg daar
van vindt men in de federatie
het materiaal terug, dat in Al
gerije geleid heeft tot een bloe
dige strijd, die tenslotte toch in
het nadeel van dc blanke min
derheid zal uitvallen.
Non grata
Zolang Welensky aan het hoofd
van de fedratie blijft staan, zal
er nooit een goede verstandhou
ding tussen beide rassen komen.
Vanzelfsprekend hebben de kie
zers in de federatie zelf de keu
ze te maken, wie zij aan het be
wind willen hebben. Het tvas voor
de regering te Londen echter
niet verstandig, haar politiek aan
te passen aan de wensen van
Welensky. Zij dient de moed op
te brengen, Noord-Rhodesia een
constitutie te geven, welke ook
de Afrikaanse meerderheid recht
doet wedervaren en zij dient
Sir Roy Welensky meer dan ooit
duidelijk te maken, dat hij per
sona non grata is. aldus de Lon
dense Economist. Dat heeft zijn
tragische kanten, maar iedere
andere oplossing zou rampspoe
dig kunnen blijken.
De federatie mag geen tweede
Kongo worden, dat hebben dc
blanken bepaald niet verdiend,
ondanks hun welng bewonderens
waardige houding van dc
laatste jaren. Zij mag echter ook
geen tweede Algerije worden,
waar een blanke minderheid zich
gewapenderhand wil verzetten
tegen een door middel van on
derhandelingen voor alle betrok
ken groeperingen aanvaardbare
overeenkomst. En dat moet Sir
Roy Welensky niet vergeten, als
hij het goede voor heeft met de
blanke minderheid ln het gebied
van de federatie.
