De tijd van verrassingen voorbij
E
VOOR U
A
VOOR ONS
Waar zouden
we
yen l
Lachen met Jan
0)
3
K
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1962
DE WERELD
25 JAAR
GELEDEN
door
G. PUCHINGER
..De hewapening te land en in de lucht, en de wcderbezetting van het
Rijnland, waren de meest drieste ondernemingen van mijn leven."
ADOLF HITLER, Rgksdagrede, 30 januari 1937.
,,y ij zijn en gevoelen ons reeds sedert jaren niet meer geïsoleerd."
ADOLF HITLER, Rgk»d«grede, 30 januari 1937.
H
ET JAAR 1937 is voor de wereld een jaar van hoop en vrees geweest, waarbij tussen
Engeland en Duitsland een situatie ontstond die noch als bevredigend noch als hopeloos ge
kwalificeerd kan worden.
Wij, die de afloop kennen van de diplomatieke strijd, die van 1933 tot 1939 tussen beide mo
gendheden is gevoerd, vergeten wel eens, dat de diplomatie méde tot taak heeft een uiterste
poging aan te wenden, een vijand te doen evolueren tot vriend.
een staat, die in
wezen een kerk is.
een kerk met al
haar praal en bij
komstigheden. met
geheel haar beto
verend apparaat
van profetie en
mysticisme en cul
tuseen nieuwe
kerk, in de kracht
van de Islam met
zijn geloof in Allah,
die groot is en Mo
hammed is zijn pro
dienen concessies te geschieden
om de vijand ten goede te be
ïnvloeden. Die concessies kunnen
te groot zijn (dat is het drama
van Neville Chamberlain ge
weest!) maar ze zijn soms no
dig. ja ze zijn vereist, om de
vredelievende mogendheden aan
te tonen dat oorlog werkelijk het
laatste en enige middel was.
In deze geest schreef de van
1937 tot 1939 te Berlijn zetelende
Britse ambassadeur Neville Hen
derson in zijn memoires: ..Velen
zullen mijn volharding beschou
wen als een bewijs, dat het mij
aan elk intellectueel begrip van
de Nazi-, of zelfs Duitse menta
liteit ontbrak. Dat kan waar
zijn; maar zelfs vandaag nog be
treur ik het niet. getracht te
hebben in Duitslands eer en ge
zond verstand te geloven. Wat
er ook gebeurt, ik zal altijd blij
ven denken, dat het juist was de
poging te doen. dat er niets ver
loren was met het doen ervan,
maar dat wij integendeel nooit
deze oorlog als enig keizerrijk en
enige natie zouden zijn ingegaan,
met de morele steun van de
neutrale opinie achter ons. in
dien de poging niet was gedaan."
(pag. VI—VII)
Het zijn deze moeizame pogin
gen waarvan de diplomatieke he
mel in 1937 vol was. cn die aller
minst uiting waren van gebrek
aan overtuigdheid, maar de fase
weergeven van moeizame conces
sies ter voorkóming van het dra
ma dat men sinds 1933 vreesde!
Januari 1937
Op 31 december 1936 richtte
Hitier een Nieuwjaarsboodschap
tot zijn Partij, waarin hij onder
meer uitsprak: ..Geef mij vier
jaren tijd. was het verzoek dat
ik in 1933 op de dag van de
overname der macht tot het
Duitse volk richtte. Het vierde
jaar is thans geëindigd. Een ont
moedigd. politiek en moreel ver
slagen en economisch geruïneerd
volk heeft zich weer opgeheven.
Dit wonder is het werk van de
Nationaal Socialistische Partij.
Haar komt de verdienste toe de
ze grote keer der Natie te heb
ben voorbereid, verwezenlijkt en
volbracht. Duitsland zal steeds
meer een bolwerk zijn van de
Europese beschaving tegenover
het Bolsjewisme, dat de vijand
Is van het mensdom. Door het
succes van het grote werk van
nationaal herstel wordt Duitsland
tevens een veilige waarborg voor
de Europese vrede."
Inmiddels valt op dat de uitvoer
van Duitsland naar Rusland in
het jaar 1936 desondanks 3'2
maal zo groot was ais in 1935;
slechts de uitvoer van Rusland
oaar Duitsland was afgenomen!
Francois Poncet, de Franse
ambassadeur te Berlijn, sprak
op de Nieuwjaarsreceptie van de
Franse kolonie tc Berlijn, de
voorzichtige woorden: ,.Dit jaar
is verstreken, zonder dat zich
een tragedie of een onherstelbaar
ongeluk heeft voorgedaan, in
weerwil van de ernstige episo
den. welke de wereld heeft door
gemaakt. Dit is op zich zelf
reeds een reden tot optimisme".
Hitler sprak op de Nieuwjaars
rede van het Corps Diplomatique
op maandag 11 januari 1937 te
Berlijn onder meer: ..Het meest
dankbaar zijn wij, dat het ons
gelukt is om de werkloosheid
verder te verminderen".
Daarnaast vallen andere gegc-
De Duitse dagbladen moesten
op last van de regering per 1
januari 1937 het papiergebruik
met 10 pet. verminderen, waar
uit blijkt dat de economische si
tuatie van Duitsland nog onbe
vredigend was.
In het jaar 1936 werden niet
minder dan 10 pet. van de bui
tenlandse persvertegenwoordigers
Duitsland uitgezet, omdat zij be
richten doorgaven die aan de Hit-
Ier-regering onwelgevallig waren.
De Duitse Nobelprijswinnaar
(1935) Carl von Ossletzky 11385—
1938) mocht niet alleen niet naar
Stockholm reizen, om zijn prijs
in ontvangst
hem werd
tionaal verzoek verboden zich in
een ander land te vestigen, daar
de Duitse regering vreesde dat
hij als agitator tegen het Hitier-
regime zou optreden.
Op 19 december 1936 had de
universiteit van Bonn aan de gro
te Duitse schrijver Thomas Mann
(1875—1955) bericht, dat. nu zijn
Duits staatsburgerschap hem ont
nomen was. hij ook geschrapt
werd als eredoctor van de uni
versiteit. In een open brief aan
de deken van de literaire facul
teit antwoordde Thomas Mann in
januari 1937 dat de universiteit
van Bonn hierdoor medeplichtig
was geworden aan Duitslands on
geluk. en waarschuwde hij krach
tig tegen de politiek die de uni
versiteit van Bonn op deze wijze
moreel steunde: ..Geen land ter
wereld is zo weinig in staat ore
een oorlog te voeren als Duits
land. Het zal er onherroepelijk
door te gronde gaan!"
Dat waren slechts enkele gege
vens die in januari 1937 In de
internationale pers over Duits
land verschenen, en daaraan kon
een schoonschijnend bericht dat
de Duitse regering een grote
verbouwing van de binnenstad
van Berlijn aankondigde, al heel
weinig veranderen.
I
f€Het feit dat de
Duitse Evangelische
Kerk zich ondanks
al die strijd nog
heeft weten te
handhaven, is een
bewijs van de
kracht van het
Christendom, niet
staan, maar ook om
zichzelf opnieuw te
reconstrueren, te
consolideren en te
versterken, om zich
op te heffen uit
traagheid, mWh
langrijke bedissingen kreeg te
nrmrn. maar dip ook dn titel
„best geklede man ter uereld"
Karl Barth over
Duitsland
Steeds scherper werd het con
flict tussen Hitler cn de kerken,
zowel die der reformatie als die
De mededeling, eens door Hit-
Ier gedaan vóór hij rijkskanse
lier werd. dat ook voor hem de
bijbel een bron van kracht was,
bleek vrijwel uitsluitend voor de
goedgelovige kiezers bedoeld ge
weest te zijn.
Met de jaren protesteerden de
protestantse kerken in Duitsland
steeds heviger tegen de nieuwe
..germaanse religie" en de grove
staatsbemoeiing. Namen als die
van Karl Barth, Martin Nlcmöl-
Icr en Dietrich Bonnhoeffcr zijn
voorgoed aan dat verzet ver
bonden.
Te Lübeck werden, nu juist
vijfentwintig jaren geleden, ne
gen predikanten door de zg.
..Deutsche Christen" uit hun
ambt ontzet, terwijl ze bovendien
huisarrest kregen.
Een godlozen-actie stortte zich
over geheel Duitsland uit, waar
bij de Jodenvervolging steeds
weer één der hoofdpunten vorm
de van het germaanse hcidenre-
In januari 1937 werd bekend
gemaakt dat tegen Pasen overal
Adolf-Hitler-scholen zouden wor
den opgericht. Dit plan. uitgaan-
dr. Ley en de thans nog
Het valt op hoe
juist en raak Karl
Barth in deze uit
spraken het Nazi-
heiclendom in die
jarem gevonnist
heeft
Rome
Niet minder fel
verzette zach de
Roomse Kerk! Ro
me was in 1933
begonnen met een
concordaat met
Hitler-Duitsland te
sluiten. Dit concor
daat is immer zwaar
bekritiseerd, en
zeer zeker heeft het
Hitler in zijn eer
ste vier regerings
jaren veel gezag
i ieder geval was
hier een poging ge-
- daan de goede
krachten, die mo
gelijk nog achter zijn regering ston
den. naar voren te doen komen.
Maar tevergeefs, het concordaat
is door de nazi's jaar op jaar
geschonden, en de rooms-katholie-
ken hebben niet nagelaten in het
openbaar te protesteren tegen de
vele wandaden van het nationaal-
soeialisme.
In zijn preek op Oudejaarsavond
1936 protesteerde Kardinaal Faul-
liaber te München tegen de ont-
kerstcningscampagne van het
Duitse nationaal-socialisme. en
sprak uit: ..Ik lees met afschuw
in de publicaties van de „Duitse
Geloofsbeweging", dat ..Het
Kruis" moet vallen, wil Duitsland
leven."
de
bepalen van de superklasse,
die in de toekomst Duitsland zou
regeren.
Midden januari verbood de
Beierse minister van onderwijs
het onderwijs in het Hebreeuws
op de Beierse gymnasia.
Op zondag 17 januari 1937
sprak Julius Streiclicr te Mün
chen tweeduizend jonge Duitse
huismoeders toe. en begroette ze
met de opmerking, dat hij blij
was dat tijdens zijn toespraak de
kerkklokken luidden, „omdat gij
wellicht een meer goddelijke
dienst verricht, dan zij die op
dit ogenblik in dc kerk zijn".
In januari 1937 gaf Karl Barth,
toen reeds hoogleraar in de dog
matiek te Bazel, in de ..British
Weekly" zijn opinie over het
Duitse protestantisme, waarbij hij
onverholen zijn afschuw over de
toestand uitsprak:
„In eigen kamp dwaling en
wanorde; een nieuw heidendom,
waarvan de primitieve godsdiens
ten van de germaanse oudheid
de voornaamste elementen zijn;
en de Staat, die een monopolie
eist. zelfs in de sfeer van de
godsdienst.... Op alle gebieden
openbaart zich een wereld, die ge
karakteriseerd is door een sys
teem van autoriteit en van col
lectivisme. een wereld van bin
dingen en van massaal denken,
een wereld waarin mensen beve
len en gehoorzamen in een at
mosfeer van hardheid en ruw
heid. Met deze terugkeer tot auto
riteit cn collectivisme, is een
nieuwe godsdienst binnengeslopen.
.de
gast van kroonprins Umberto. Te
vens bracht Goring een bezoek
aan de St. Pieter. maar geen af
gezanten van de paus waren ter
verwelkoming aanwezig: slechts
als particulier betrad hij de groot
se basiliek...
Op maandag 18 januari ver
klaarde Mussolini in het Palazzo
Venezia aan Roland Strunk, de
speciale correspondent van de
„Völkischer Beobachter": „Wij
hebben een grote stap vooruit ge
daan. Wij hebben de as Berlijn-
Rome gesmeed! Dat is het begin
van een proces van Europese
consolidatie.
Ik geloof niet in de Verenigde
Staten van Europa. Dat is een
utopie, historisch en geografisch
een onmogelijkheid. Wij zijn er
hier in ons werelddeel allen te
oud voor: elke staat, ieder volk
heeft zijn eigen geschiedenis,
eigen bronnen waaruit zijn staat
kundige en zedelijke normen ont
sproten zijn. In Amerika is dat
anders. Daar is alles jonger,
nieuwer met minder traditie-."
Spanningen
Inmiddels duurden de spannin
gen in Europa onverminderd
voort: communisten, fascisten en
nazi's trachtten in Spanje de uit
slag van de grote burgeroorlog
te beïnvloeden, hetgeen een voor
spel dreigde te worden van een
algemene Europese oorlog. Enge
land trachtte te bemiddelen, de
Franse regering Blum wenste al
thans tot een compromis met Ita
lië en Duitsland te komen, om te
voorkomen dat zij zouden ingrij
pen in Spanje, waardoor Frank
rijk de kans liep ingesloten te
worden tussen drie fascistisch ge
regeerde landen
Begin januari 1937 sloten Enge
land en Italië (sinds de Italiaans-
Abessijnse oorlog met elkaar in
conflict over de machtsverhoudin
gen in Afrika en in de Middelland
se Zee) een „gentlemen's agree
ment". dat in Engeland mei
wrevel, in Duitsland met voldoe
ning. en daardoor daarna in En
geland met nóg meer wrevel ont
vangen werd.
Inmiddels poneerde de Engelse
..Evening Standard" de stelling
dat Hitier thans aan de beurt
was voor een concreet vredesaan
bod, gegrond op een ontwapenings
gesprek gepubliceerd met de
Duitse minister Rudolf Hess
in de Russische ..Prawda", waar
in deze verklaarde:
..Een staatsman levert de groot
ste bijdrage tot de wereldvrede,
wanneer hij zijn volk tevreden
maakt, want een volkomen te
vreden volk is een bolwerk van
de vrede. Duitsland wenst als
land van de vrede goede betrek
kingen met al zijn buren. Het
wil geen oorlog: Hitier en zijn
medewerkers hebben in de We
reldoorlog gevochten, en weten
dus wat oorlog betekent. Indien
echter iemand Duitsland zou
aanvallen, zou hij op de groot
ste tegenstand stuiten".
Gaf deze uitspraak hoop? vroeg
men zich in Europa af
Midden januari hield Eden een
even waarschuwende als nodigen
de rede in het Engelse Lagerhuis
over de internationale verhoudin
gen, voornamelijk met het oog op
de inmengingsgevaren in de
Spaanse burgeroorlog. Hierbij
schrijven van de Duitse bisschop
pen voorgelezen, waarin werd uit
gesproken. dat de rooms-katho-
lieke kerk Hitier onmogelijk kon
steunen in zijn strijd tegen het
bolsjewisme, zolang eigen kerke-
leven ondermijnd werd door het
heersende regime.
Inmiddels vertrokken de bis
schoppen van Duitsland naar Ro
me, om aan de zieke paus Pius
XI en zijn staatssecretaris Pacel-
li 'de latere Pius XII) verslag
uit te brengen van de droeve
geestelijke situatie in Duitsland.
Zondag 17 januari ontving Pius
XI aan zijn ziekbed de Duitse
prelaten: de kardinalen Bertram
Breslau). Faulhaber (München),
Schulte (Keulen). Von "Galen
'Münster) en aartsbisschop Von
Preysing van Berlijn.
Zij namen een besluit dat gro
te gevolgen had. cn waarvan bin
nenkort de gehele wereld zou
De As
Nóg een Duitser vertoefde in
januari 1937 te Rome: dat was
soort bijzonder Hermann Göring.
Zijn bezoek werd destijds nog
als een experiment gezien, maar
was in wezen reeds een uiting
van een bondgenootschappelijk
samengaan van Duitsland en Ita
lië. om de as-Rome-Berlijn te de
monstreren.
Voor het eerst had Mussolini
in een rede te Milaan, op 10 no
vember 1936 de term „Asse Ro-
ma-Berlino" als slagwoord uitge
sproken, en onder die naam is
ook het rampspoedige bondgenoot
schap tussen beide dictatoren de
geschiedenis ingegaan.
Van 20 tot 27 oktober 1936 had
Ciano. de Italiaanse minister van
buitenlandse zaken. Berlijn be
zocht, en tijdens dit bezoek wa»
tc Berlijn de erkenning afgekon
digd van de verovering van
Ethiopië door Italië.
Thans bracht de gezamenlijke
hulpverlening aan generaal Fran
co beide dictatoren nog nauwer
bijeen, en om daartoe besprekin
gen te voeren, reisde Göring in
januari 1937 naar Rome.
De Italiaanse pers heette hem
hartelijk welkom, Mussolini en
Ciano begroetten hun gast op
13 januari bij zijn aankomst aan
het Stazione Termini te Rome; de
koning ontving Göring op het
„Een groot volk heeft het be
wustzijn van het ras en het na
tionalisme opgevoerd tot een
Credó. dat wordt toegepast met
dezelfde geestdrift, waarmede
het wordt verkondigd. De we
reld vraagt zich thans af, waar
toe deze leerstellingen Duits
land en ons allen moeten bren
gen. Europa verlangt dringend
antwoord op deze vraag, want
het kan niet een steeds onzeker
der toekomst tegemoet gaan.
Het staat aan de Duitse macht
hebbers, invloed uit te oefenen
op de keuze, die niet alleen
over het 'ot van Duitsland maar
over dat van geheel Europa zal
beslissen. Indien Duitsland sa
menwerking met de rest van
Europa verkiest, zal er niemand
in Engeland zijn, die het niet
van ganser harte zal helpen, bij
het uit dc weg ruimen van mis
verstanden en het effenen van
de weg naar vrede en wei-
Maar ook deze duidelijke waar
schuwing én uitnodigi,ïg werd di
rect door de Duitse „Völkischer
Beobachter" van de hand gewe
zen met de woorden: ,.De conclu-
dezer redevoering is één dier
heeft
De Duitse rijksregering reageer
de slechts met het bericht dat Hit-
Ier persoonlijk Eden zou antwoor-
Op dinsdag 26 januari kwam het
Duitse Rijkskabinet bijeen om te
beraadslagen.
Wederom deden zich enkele op
timistische feiten voor: de Fran
se minister-president Léon Blum
hield op zondag 24 januari een
gematigde en welwillende rede je
gens Hitler. In Engeland deed de
ning van George VI.
Zo naderde de 30e januari 1937.
de datum waarop de Rijksdag in
Duitsland bijeen kwam. om de
machtsovername door Hitier, vier
jaar geleden, met een rede van
Hitier te vieren.
Hitiers rede
OP DE morgen van die dag kwam
het Duitse Rijkskabinet in
feestelijke zitting bijeen: Hitier
schonk de ministers het gouden
partij-insigne, en alle ministers
die nog geen lid waren van de
Nazi-partij werden honoris cau
sa in de partij opgenomen!
's Middags kwamen de 741
Rijksdagleden (wel genoemd het
duurste mannen-zangkoor van
Duitsland, omdat hun enige acti
viteit bestond uit het toezingen van
Hitler), die te zamen een salaris
ontvingen van 5Vi miljoen Rijks
marken. onder presidium van Her
man Göring bijeen.
Ondanks de felle koude was er
buiten het gebouw enorme belang-
Reacties
De eerste indruk was te Lou
den niet ongunstig. Men greep
zich vast aan Hitler's verklaring
dat het tijdperk der verrassingen
nu voorbij was, en meende daar
in althans een zwakke reactie te
vinden op de vredespogingen van
Eden
Blum.
De„U"is deze week
de heer A. van D.
te D., die vraagt:
stelling toen de auto van de Füh-
rer onder luide toejuichingen het
gebouw naderde.
Ook de ambassadeurs von Pa
pen (Wenen) en von Ribbentrop
(Londen) waren aanwezig, even
als oud-minister Hugenberg. In de
loges hadden de buitenlandse di
plomaten plaatsgenomen. Op
merkelijk was dat er ditmaal nie
mand van het Nederlandse ge
zantschap aanwezig was, en dat
waar Hitier ook een verklaring
over Nederland zou afleggen!
Nadat Hitier de zaal was bin
nengetreden. voorafgegaan door
Göring, gevolgd door Rudolf Hess.
stelde de fractieleider van de Na
zi-partij, dr. Frick, voor, om de
op 23 maart 1933 voor vier jaar
vastgestelde volmachten, die op 1
april 1937 afliepen, tot 1941 te ver
lengen, hetgeen zonder enige dis
cussie met algemene stemmen
werd aanvaard.
Daarna sprak Hitier zijn grote
De rede muntte uit door een
uitvoerige verhandeling van de
rassentheorie en het antisemitis
me. en Hitier gaf hoog op van de
resultaten van de afgelopen vier
regeringsjaren: ..Wie kan het te
genwoordige Duitsland nog verge
lijken met dat, hetwelk op deze
30e januari vóór vier jaren be
stond, toen ik op dit uur in han
den van de eerbiedwaardige
Rijkspresident de eed heb afge
legd?"
Duitsland was volgens Hitier
thans in zijn eer hersteld, „een
eerherstel, dat niet door onder
handelingen te verkrijgen is.
maar uitsluitend door het zelf te
némen.... Ik nam de handteke
ning terug van het aan een zwak-
schuld aan de oorlog heeft."
Inmiddels werd opnieuw een
deel van het Verdrag van Ver
sailles opgezegd, door de medede
ling dat de Duitse Rijksbank en
de Rijksspoorwegen, die nog on
der internationale controle ston
den, thans weer geheel onder
Duitse soevereiniteit zouden wor
den gesteld.
Daarnevens sprak Hitler de ge
denkwaardige woorden: „Thans
wil Ik hier nog een verklaring
aan toevoegen: de tijd van de
verrassingen is nu voorbij, nu wij
weer gelijkberechtigd zijn."
Vervolgens sprak Hitier de
woorden: „Duitsland heeft altijd
verklaard, en ik herhaal het, dat
er geen enkele reden is, welke
een conflict, tussen Duitsland en
Frankrijk bijvoorbeeld, noodzake
lijk zou maken. Ik heb aan Bel
gië en Nederland verklaard, dat
Duitsland onder alle omstandighe
den, de neutraliteit van deze lan
den volstrekt wil garanderen."
Na Hitler's lange reden nam
Göring het woord, en sprak:
..Als een tweede voorbeeld hoe
men Duitsland tracht te krenken,
noem ik de toekenning van de
Nobelvredesprijs aan Ossietzkv
Dat men aan een landverrader,
een met tuchthuis bestraft indivi
du, een prijs voor de vrede toe
kent, is niet alleen voor Duits
land beschamend, maar belache
lijk voor degenen, die dit gedaan
hebben. Dit is de reden, waarom
Hitier het decreet heeft uitgevaar
digd over de stichting van een
Duitse Nationale Prijs."
Vervolgens las Göring het de
creet van Hitier voor:
„Om in de toekomst bescha
mende gebeurtenissen te voorko
men, sticht ik met ingang van he
den een Duitse Nationale Prijs
voor Kunsten en Wetenschappen.
Deze nationale prijs ter waarde
van 100.000 rijksmarken wordt
jaarlijks aan drie daarvoor in
aanmerking komende Duitsers
verleend. Het aannemen van de
Nobelprijs is daardoor in de toe
komst aan alle Duitsers verbo
den. De uitvoering hiervan wordt
aan de minister van propaganda
en volksvoorlichting overgelaten."
netjes ingepakt"
vangstijd een grote heksenke
tel. Er was in de zaal ruimte
voor misschien 400 mensen en
nu waren er zo'n kleine 600
jongeren bezig een plaats te
veroveren op de plasticleren
stoelen. Dat woord heksenketel
wekt wellicht de indruk, dat het een ordeloze bende was. Laat ik dan onmiddellijk
zeggen, dat die ene politieman in de zaal en de leden van het actiecomité maar heel
weinig moeite hadden de belangstellenden „in elkaar te passen". En na een half uur
kon het feest dan toch beginnen: een amateur-avond voor de Anti-Honger-actie „10 x 10".
Het stemmenrumoer verstomde toen het gordijn week om het eerste orkest ten toon
te stellen en juist op het ogenblik, dat de jongelui hun elektrische gitaren, hun drums
en die ene snaar van hun theekist zouden gaan bewerken, begonnen die 600 teenagers
(alsof het afgesproken werk was), te stampen, te fluiten, te applaudisseren en te gillen,
maar de band-leden hadden hier kennelijk op gerekend, want het volume van hun
elektrische gitaren was zo keihard gezet, dat het met gemak over die oceaan van
geluid heen kwam en zo ging dan „The Black Eyes Rock" de zaal in.. Er was na dit
nummer laaiend enthousiasme. Ook toen de andere orkesten zich presenteerden met
andere „rocks" en „twisten" (of is het „twists"?). Ook toen er enkele „Brothers" en
„Sisters" voor het doek verschenen om „Little Ship" en andere hits in legio versies
te brengen.
Of het mooi was? Voor mijn oren niet. Voor die van de rest van het publiek wel.
Mijn oren zijn nog afgestemd op dat „hele rustige" van vroeger, zoals „Mood Indigo",
of „Solitude", of „Schwarze Augen" (dat nu „Black Eyes Rock" werd). Maar dat heeft
er allemaal niets mee te maken. Want al die jongelui brachten met elkaar op deze
avond zo'n vijfhonderd gulden bij elkaar voor de Anti-Honger-actie ..10x10". Oké, ze
kwamen in de eerste plaats om hun muziek te horen, maarze kwamen.
En het venijn (vat dat niet al té letterlijk op) zit ook in dit geval in de staart. Toen
ik veertien dagen geleden las, dat ook „oudere personen" af en toe wel eens iets in
die „Ruimte"-rubriek van de krant zouden mogen schrijven, kwam me ineens die 10x10-
avond in gedachten. En ik dacht daarbij: Die „Ruimte"-groep heeft het mooiste middel
(een veelgelezen krant) in handen om voor die actie van hun leeftijdgenoten ook iets
te doen en waar blgven ze nou?
Voor mij mogen jullie, zolang die Anti-Honger-actie „10x10" duurt, bijvoorbeeld die
„Duelloog" op sterk water zetten (want naar mijn smaak druipt daar de bet-weterige
pedanterie aan alle kanten af) en in die ruimte propaganda maken voor de bestrijding
van de honger, via de Actie „10x10". Hoe? Jullie hebben fantasie genoeg om dat
zelf te bedenken.
A. VAN D. TE D.
l!Ullll!i!l!lll!!iill!!!iIllllli!II!l!ll!lll
Onze vraag
Waar zouden wé blijven als we onze fan
tasie, die we volgens u genoeg hebben, in
propaganda voor acties zouden investeren?
Wat u niet weet (en niet kunt weten) is,
dat we vaak, zeer vaak verzoeken krijgen
om aan acties mee te doen, ja zelfs om
acties te ontketenen. U kunt dat niet we
ten, omdat we nooit op dergelijke verzoeken doelen,
zijn ingegaan. Waar zouden we blijven? We
zouden voortdurend in actie zijn voor goede
Maar aldra ontdekte men dat
Hitier eigenlijk niets concreets
had geantwoord, en dat hij op
nieuw een inbreuk had gemaakt
op het Verdrag van Versailles,
zonder énige voorafgaande waar
schuwing of onderhandeling.
Brussel was evenzeer teleurge
steld, Nederland gereserveerd.
Oostenrijk lauw. Frankrijk voor
zichtig. Amerika afwachtend, en
alleen Italië was voor het eerst
enthousiast.
Begin februari 1937 werd be
kend dat de boeken „Inside
Europe" van John Gunther en de
biografie van von Hindenburg
door J. W. Wheeler Bennet in
Duitsland verboden werden.
In een rede op 2 februari 1937
kondigde de Franse minister van
defensie, Eduard Daladier. ver
sterking van de Franse defensie
Tsjechoslowakljc verbood acht
Duitse bladen en tijdschriften bin
nen zijn territoor, omdat deze
niet ophielden onrust te verwek
ken jegens Tsjechoslowakije.
-Algemeen was duidelijk dat de
weg tot toenadering allerminst
gevonden was.
Was de tijd der verrassingen
voorbij?
Maar wat kon dit anders zijn
dan een vage toezegging zonder
énige grond?
Europa diende de weg verder
te bewandelen van moeizame di
plomatieke onderhandelingen, met
weinig hoop. met veel vrees. Men
vreesde dat die hoop eens be
schaamd zou worden, maar juist
de vrees voor een dramatische
ontknoping stimuleerde tot rustig
afwachten.
Er is een hoop die eerst bru
taal beschaamd moet worden, al
eer deze wordt opgegeven..
betere doelen, voor beste doe
len. We zouden zó in actie zijn, dat we een
wekelijkse doelen-pagina konden brengen.
Geen jeugdpagina, geen ..Ruimte voor ons",
maar een ruimte voor het goede doel.
Mogen we even een kleine greep doen uit
de stapels verzoeken, die we kregen? Melk-
busjes voor Kongo, geld voor een invalide
jongen, weer geld (en mankracht) voor het
aanleggen van een weg naar een geisoleerd
bergdorp in Zwitserland, boeken voor een
arme Joegoslaaf....: allemaal acties, die on
ze moeite waard zouden zijn, maar als je
daar eenmaal mee begint, zou je nérgens
blijven.
Vergist u zich niet en schuift u het niet
op onze passiviteit (die is in allerlei verband
al dikwijls misbruikt). Velen van ons werken
aan acties mee, maar dan gewoon privé,
niet op onze pagina.
Overigens heeft u wel een optimistisch
beeld gegeven van de door u bijgewoonde
..heksenketel" voor de actie „10 x 10". We
geloven u direkt, die zaal zal best vol zijn
geweest. Minder rooskleurig zag een derge
lijke avond er uit, waar een van onze redak-
tieleden was; er waren slechts veertig be
langstellenden in een zaal, die er minstens
600 kon bergen!
Daarvoor nu wilt u de rubriek „Duelloog"
op sterk water gezet zien. Toe maar! Dit is
óns,
e geei
hedendaagse poëzie, wat wegwijs te maken.
Veel jonge dichters vragen of hun werk in
deze rubriek besproken mag worden. Dit
moois wilt u op sterk water hebben? Over
uw kwalificatie van „Duelloog" (de betwete
rige pedanterie druipt er van af) zullen we
het zeker nog wel eens hebben. Dat is een
ander hoofdstuk, misschien een hoofdstuk
P.S. Hoe zit een plastic-leren stoel?
Uitnodiging van
Wim Zwart uit Rotterdam
ha, ha, ha
Het oprichten van een
fan-club zou een alle
daagse. onopvallende ge
beurtenis zijn, indien de
pers er geen publiciteit aan
gaf. Zij zorgt voor de in-
jekties. die het wicht in le
ven houden. Maar hoe ver
tederend wordt het als de
voorzitter van zo'n club zei
ve in de koesterende ar
men van een damesweek
blad over het perspodium
wordt gedragen!
In een aflevering van
„Rosita" leest men veel
interessants over de God
fried Bomans-kring en
haar voorzitter, de acht
tienjarige Jan Versteegh,
o.m. Een keurig gekleed
jongmens met een inne
mend. intelligent gezicht
De bijgaande kleurenfoto
toonde dat „Rosita" de
waarheid lief had. Een
aardige Jan en een aardi
ge afdruktechniek. Dat de
voorzitter helaas bijzonder
slecht op de hoogte is met
het oeuvre van Bomans,
leert zijn nogal flemerige
uitspraak: „Zij is vol hu
mor, milde, goedaardige
humor, die nooit iemand
pijn doet". Graag vestigen
we voorzitters aandacht op
de boeken „Op het vinken
touw" en „Noten kraken",
waarvan de inhoud sterk
afwijkt van „De avonturen
van tante Pollewop".
Wijzen we verder nog op
dc voordelen van het vijf
gulden kostende deelne-
mersrecht van de fan-club.
Die zijn niet mis! U ont
vangt niet alleen de keuri
ge lidmaatschapskaart
(die in de toekomst zekere
privileges zal geven) maar
ook op het maandelijkse
kringorgaan, waarin niet
alleen Bomans en niet al
leen het bestuur.... nee.
nee, de vereniging is geen
loos grapje maar ook u
zelf aan het woord komt,
omdat er minstens één
maal per jaar een geschrift
van eigen hand wordt ver
wacht. Aldus de statuten.
Het zal natuurlijk niet mo
gelijk zijn al deze bijdra
gen te plaatsen. In welk
een benijdenswaardige po
sitie verkeert echter het
bestuur, dat per jaar hon
derden velletjes humor ont
vangt, Bomans werk op de
voet volgt en in deze zee
van humor af en toe zelf
een stukje schrijft. Hoe
zou men daar uitgelachen
Wil men op de volgende
bestuursvergadering (in
een ogenblik van ernst)
óók de volgende punten
ten
2 Humor vindt men in
het onverwachte weg
kringblad
3 Humor richt zich tot
iedereen weg lidmaat
schapskaart
1 Beschaafde humor ge
waarborgd door innemend
uiterlijk van de voorzitter.
2 De twee hobbies van
Jan Versteegh zijn: „De
loop der internationale po
litiek" en „humor" waar
tussen, dunkt ons, een ze
ker verband zit.
Konklusie: Al met al
blijft er nog genoeg reden
tot lachen over.
WIM ZWART
