Nes Ammim: protestants
dorpje in Israël
Prinses leest Evangelie
op Kerstfeest fuseliers
WASDAG - SUNILDAG
SUNIL:
taats
1IIIBB
jj
Poolse regering schendt
godsdienstvrij lieid
WASDAG - SUNILDAG
Een woord voor vandaag
SUNIL
Gerrit Mulder (66)
plotseling overleden
Plechtigheid
kort - stijlvol
2
ANDERZIJDS
MUTATIE VAN
Er zijn de laatste jaren wei
nig aangelegenheden geweest, die
zo sterk de aandacht van de ker
keraden en de classicale vergade
ringen hebben getrokken als het
mutatierapport. Toen in het voor
jaar van 1960 een commissie de
opdracht kreeg om aan de gene
rale synode een rapport uit te
brengen overde differentiatie in
het werk en over de daarmee sa
menhangende rechtspositie der
predikanten, stuitte zij bij haar
onderzoek en besprekingen tel
kens weer op het probleem van de
stremming der mutatie. Zij meen
de in een afzonderlijk deel van
haar rapport de aandacht der sy
node hierop te moeten vestigen.
Aldus begint ds. J. J. Vossers
een artikel in Hervorm Neder
land" over het actuele probleem
van de mutatie van predikanten.
Hij vervolgt:
UIT DE BIJGEVOEGDE tabellen
blijkt o.a. dat op 1 januari
I960 in de gemeentegroepen IV en
V (gemeenten met minder dan
3000 zielen i er 230 predikanten al
langer dan tien jaar op hun tegen
woordige standplaats stonden en
dat van deze 230 er 52 nog nooit
en 78 slechts één keer van stand
plaats verwisseld zijn. Dit euvel
(in vele gevallen is het inderdaad
een euvel) doet zich ook in ande
re groepen van gemeenten voor.
maar vanzelfsprekend vooral on
der de predikanten boven de veer
tig jaar 297. die nog nooit of
slechts eenmaal een andere ge
meente hebben gekregen. Ten ge
volge van het betrekkelijk geringe
aantal vacatures en ook van de
huidige indeling in gemeentegroe
pen is er weinig kans, dat hierin
spoedig verbetering komt.
OOVENGENOEMDE COMMISSIE
■L* stelde daarom aan de generale
synode voor om langs kerkordelij-
ke weg een zogenaamde mutatie-
raad in te stellen, die iedere vijf
jaar de predikanten, die op dat
moment langer dan tien jaar in
een kleine gemeente staan, van
standplaats zal doen verwisselen,
tenzij hun gemeente te kennen
ge°ft, dat zij geen mutatie wenst.
De generale synode besloot dit
rapport aan de classicale vergade
ringen en de brede ministeries toe
te zenden en aan de hand van een
zestal vragen een enquête hierover
te houden. De commissie ad hoe
kreeg opdracht over deze enquête
verslag aan de synode uit te bren
gen. Dit laatste is gebeurd in de
synode-vergadering van 31 oktober
11. Het eerste deel van dit verslag
bevat een beknopte weergave van
twintig artikelen, die in allerlei bla
den hierover gepubliceerd zijn. Dit
is interessante lectuur, vooral om
dat blijkt, dat de vóór- en tegen
standers van een ingreep in het
mutatieprobleem in alle modalitei
ten te vinden zijn.
Maar ook het resultaat der en
quête is belangrijk. Met uitzonde
ring van het Waals ressort, dat
meedeelde geen belang bij een mu
tatieregeling te hebben, gaven al
le classicale vergaderingen ant
woord. Van de 149 brede ministe
ries kwamen slechts 48 antwoorden
binnen, niet bij gebrek aan belang
stelling. maar omdat men zich
blijkbaar aansloot bij hetgeen er
in de classicale vergadering was
besproken.
\rAN DE 53 classes antwoordden
39. dat er een betere roulering
onder hét predikantenkorps behoort
te komen, terwijl 13 hierover ver
deeld waren of geen uitspraak de
den. Straks zal blijken, dat deze
39 niet éénstemmig ziin over de
vraag, wat er dan gebeuren moet.
Dertig classes spraken de mening
uit. dat eventuele maatregelen niet
PREDIKANTEN
alleen voor de kleine gemeenten,
maar voor alle groepen moet gel
den. De vrijheid der gemeenten
willen althans 29 classes handha
ven en de vrijheid der predikanten
27. De overige spraken zich hier
over niet uit. Voor tijdelijke maat
regelen gevoelde slechts acht clas
ses. En op de vraag, welke we
gen men wilde bewandelen, als de
voorgestelde maatregelen werden
afgewezen, werden niet minder
dan 66 suggesties gedaan.
Kort samengevat kunnen wij zeg
gen. dat een deel (en wel het
Srootste deel) der classicale verga-
eringen de gevolgen van de ge
stremde mutatie zoekt weg te ne
men. zonder de vrijheid van ge
meenten en predikanten aan te tas
ten (bijv. door pastorale zorg. door
vrijwillige ruilingen, door verkor
ting van de verplichte diensttijd
ter plaatse van vier op twee jaar,
door uitbreiding van het aantal
predikantsplaatsen in de steden of
door gelijkmaking of optrekking
der traktementen).
Een ander deel is van oordeel, dat
er zonder inkorting van de vrijheid
geen oplossing van het mutatiepro
bleem mogelijk is.
De commissie van rapport be
schouwde met het uitbrengen van
dit verslag haar taak als beëin
digd.
Zij stelde echter aan de synode
voor een nieuwe commissie te be
noemen. die met aanwijzingen van
de synode een kerkordelijke rege
ling voor een betere mutatie zou
ontwerpen. Indien de synode nog
geen richtlijnen kon verschaffen,
zou zij aan de nieuwe commissie
opdracht kunnen geven op korte
termijn op te stellen, aan de hand
waarvan de synode haar stand
punt in deze kan bepalen.
Bij de discussie in de synode
bleken de meningen zeer ver uit
een te lopen. Naast de overtuigde
voorstanders van een dringende re
geling voerden ook besliste tegen
standers het woord. Het verrassen
de was echter, dat de generale sy
node, met slechts vijf stemmen te
gen. besloot de beraadslagingen
over de mutatie voort te zetten.
Daar de synode aan het geven van
richtlijnen nog niet toe bleek te
ziin. werd met vri>wel aleemene
stemmen aan het Breed Modera-
men opdracht gegeven een nieuwe
commissie te benoemen, die een
nota over het te voeren beleid zal
oostellen. Het mutatierapport gaat
dus niet. of althans nu nog niet.
in het archief. En met belangstel
ling zullen kerkeraden en predikan
ten de verdere ontwikkeling tege
moet zien.
ook bij de discussie in de synode
bleek, dat het vertrouwen in het
werk van de huidige commissie
voor het beroepingswerk toeneemt.
Ook als er eventueel een mutatie-
raad zal komen, behoudt deze com
missie een eigen taak, nameliik
om bij alle normale vacatures de
kerkeraden te adviseren bij de keu
ze van een predikant.
Zoals bekend, zijn alle kerkeraden
verplicht om vóór het beroepings
werk een aanvang neemt, bij deze
commissie advies te vragen. Zij
ziin en blijven geheel vrij om al
of niet deze adviezen te volgen.
De statistiek bewijst, dat het aan
tal kerkeraden. dat zich aan deze
adviezen houdt, groter wordt.
Velen echter wensen, dat dpze
commisie óf meer bevoegdheden
zou krijgen, óf beter geoutilleerd
zou worden, zodat zij desgewenst
ook persoonlijk contact met kerke
raden en predikanten kan onder
houden.
Het Breed Moderamen der Ge
nerale Synode ontving opdracht om
met de commissie voor het beroe
pingswerk te overleggen, op wel
ke wijze zij nog beter toegerust
kan worden voor haar taak.
TTET PROJECT Nes Ammin, '7^ IfllljOGTl
waarmee de stichting van -i i
een Israëlisch dorp op protes- P(//aC/l 110(112,
tants-christelijke grondslag wordt (D O
bedoeld, is gisteren in Amster-
dam officieel voor het voetlicht <Van °"e speciale verslaggever)
getreden. Christenen uit Neder-
de organisatie
i de landbouw toege
land, de Verenigde Staten, Zwit.
seriand, de Scandinavische lan
den en Duitsland hebben op ide
ele basis de handen ineen gesla
gen om ten noorden van Akko
bijna op de Libanese grens dus,
een industriële zowel als een
agrarische nederzetting te ves'
tigen.
De plannen zijn al in een dusdanig
gevorderd stadium gekomen Mat 150
hectaren grond ter waarde van een mil
joen gulden kon worden aangekocht. Af
gezien van industriële investeringen,
welke noodzakelijk zijn, is nog een be
drag van vier miljoen gulden nodig om
de infrastructuur van de ..moshav"
rond te krijgen.
Het plan voor een protestants-christe-
luk dorp in Israël werd ontwikkeld door
een aantal personen, dat nauwe rela
ties met de Joodse staat onderhoudt.
Ook Joodse vrienden uit Israël zelf
werkten er aan mee. terwijl van de Is
raëlische regering de gebruikelijke ver
gunningen werden verkregen.
Stichting
gelden op de schouders genomen. In
het Nederlandse comité ook een
stichting, die onder de overkoepelende
organisatie in Zürich valt hebben
o.m. de volgende personen zitting: Ds.
R. Bakker, predikant te Rotterdam,
voorzitter; mr. A. R. Henkemans, bank
directeur te Rotterdam, penningmees
ter; J. J. Pilon. arts te Heemstede, secre
taris. voorts de zakenlieden drs. H. J.
J. Bonda te Rotterdam, D. R. Dooijes te
's-Graveland. drs. S. Feitsma te Am
sterdam, F. F. C. Heule te Heemstede
NEUS
m
mér,
WASMIDDEL
De Volkskrant schryft: „Welke
houding moet Nederland aannemen na de
rcffe van president Soekarno? De Indo
nesisch) president gaf niet het bevel tot
de aanval, hy heeft enkel aangekondigd,
dat dit bevel gegeven zal worden. Op dit
ogenblik gaat het nog enkel om een
dreigement. Een dergelijk dreigement is
niet nieuw. Nederland moet al jaren reke
ning houden mei verklaringen van Indone-
Kardinaal Wyszynski schrijft Sejm
iche
willei
dat
Niet
uitvc
ger een vraag en re is dat nog. De econo
mische toestand in Indonesië ia ver van
rooskleurig. Daarnaast heeft Nederland
steeds verklaard, dat als het tot een Indo
nesische aanval «ou komen, dit geen raak
meer van Nederland alleen xou kunnen rijn.
Onder de huidige omstandigheden geldt dit
meer dan ooit.
Het ligt voor de hand, dat onderwijl in
Nederland opnieuw de vraag wordt gesteld
of er nog een mogelijkheid is om ontspan
ning in de toestand te brengen. Vóór
Soekarno rijn rede hield kwam het breed
moderamen van dc generale synode van
de Nederlandse Hervormde Kerk al met
een oproep „tot overheid en volk". 'K ij
De rooms-katholieke primaat
van Polen, kardinaal Wyszynski
heeft zijn parlement gevraagd een
onderzoek in te stellen naar be
weerde schendingen van de gods
dienstvrijheid. In een brief wordt
de Poolse communistische regering
ervan beschuldigd een aantal
bepalingen van de grondwet te
overtreden en geen aandacht te
schenken aan de rechten van de
mens zoals die door de Verenigde
Naties zijn uitgesproken.
Dc brief bevatte een overzient in zes
punten van beweerde schendingen van
grondwettelijke en andere wettelijke
waarborgen van de vrijheid van gods
dienst. Deze punten behelsden:
1. Pogingen van de staat om controle
uit te oefenen op godsdienstonderwijs
(Advertentie)
kunn.
oproep i
•Wnof
maken van
dan al» een
Indonesische eisen toe te geven. Er wordt I
immer» in geiegd, dat een weg moet wor
den gevonden wiardoor aan de „gerecht
vaardigds verlangen»" van Indonesië kan'
worden voldaan. Het Nederlands# volkj
wrrd er ook in opgeroepen, zich los te
hardnekkig vasthouden
rrkelijken plannen". Het
kan duidelijk »yn. dat met dergelijke nit-
spraken van zulk een gezaghebbende zijde
het Nederlandse standpunt van binnen uil
op de mec«t ernstige manier wordt onder
mijnd. Anderen hebben hieraan ook hun
angstig ruim deel bijgedragen. Hoeveel
«rhade hierdoor is aangericht valt moeilijk
nan Ie geven, maar feil i», dat Indonesië
haar hele tactiek al geruime tijd op deie
dieptreurige verdeeldheid in het eigen
Nederlandse hui» heeft gebaseerd.
Ook het Nederlrndse episcopaat heeft
een oproep gepubliceerd, waarin echter
zowel Nederland al» Indonesië worden op
geroepen, «ich alsnog bereid te verklaren
tot een „open en vertrouwvol gesprek".
Het Nederlandse episcopaat heeft er zich
ook zorgvuldig van onthouden om in een
of andere richting ren oplossing te sugge
reren. De Nederlandse rrg- ring heeft
nog dezer dagen bereid verklaard met
Indonesië te pralen. De moeilijkheid i»
echter, dat er toch iets van een basis moet
zyn aarop een dergelijk gesprek kan
norden bezonnen. Vraag is ook, wie cr aan
zal moeten deelnemen. Wy menen, dat
hierbij tevens de Papoea*» op de een of
andere manier zouden moeten worden in
geschakeld Wy hebben het volk van
NEMOS
MEEST
MM
WASMIDDEL
buiten de openbare scholen.
2. Discriminatie tegen rooms-katholieke
kloosterzusters als gediplomeerde
pleegsters in ziekenhuizen.
3. Het weigeren van toestemming
priesters om in openbare scholen les
te geven.
4. Het verbieden van traditionele pro
cessies op kerkelijke feesten.
5. Discriminatie tegen kerkelijke instel
lingen door het Poolse ministerie van
financiën en het rijksbureau voor
kerkelijke zaken in financiële ga K~-
lastingaangelegenheden.
6. Weigering van het Poolse ministerie
van binnenlandse zaken en het bureau
voor kerkelijke aangelegenheden om
de oprichting van kerkelijke organisa
ties toe te staan.
Bitter verzet
De brief is een direct gevolg van een
aantal nieuwe Poolse bepalingen betref
fende godsdienstonderwijs. Dit mag niet
meer gegeven worden op openbare scho
len. De kerken moeten zelf de kinderen
bijeenbrengen die dit onderwijs willen
volgen en in de kerkelijke gebouwen
ruimten voor dit onderwijs inrichten. Als
deze ruimten voldoen aan de eisen van
de Poolse regering kunnen de kerken,
zowel de rooms-katholieke als protes
tantse voor dit onderwijs subsidie
ontvangen. Van protestantse zijde heeft
men deze regeling met blijdschap
vaard, maar de rooms-katholieken
geren de regering toestemming te
lenen om controle uit te oefenen op de
het godsdienstonderwijs
en J. Minnaar, resp. te Kra-
Overschie.
i van het dorp: Nes Ammim.
is ontleend aan Jesaja 11. waar in de
Messiaanse profetie wordt gesproken
van een banier der natiën". Het He
breeuwse woord ..Nes" wijst op het
wonderbare van dit teken en ..Ammim"
op het verbonden worden van alle vol
keren met Israël.
Dr. H. H. E. Gravemeyer, die de
Ideële kant van deze protestans-chris-
telijke nederzetting ln Israël belichtte,
bracht naar voren dat alle harten diep
onder de indruk moeten zijn van het
nameloos lijden het Joodse Volk door
zijn beulen aangedaan. Het doel van de
stichting van het dorp was een daad
van christelijke liefde In het Joodse
land te stellen. Niet omdat wij ooit kun
nen goedmaken wat aan onchristelijk
heid tegenover de Joden is misdreven,
doch wel om te tonen dat er christenen
z' die tot een nieuw begrip zijn ge
komen hoe christen en Jood elkander
moeten ontmoeten.
,,Wij zijn gaan zien", aldus dr. Gra-
vemeijer. ,,dat de christen en de Jood
bij elkaar behoren en elkaar niet kun
nen missen. Zpnder het uitverkoren volk
Israël zou er geen christelijke kerk zijn,
zou er geen ware oecumene kun
nen bestaan. Hoe kunnen we beter onze
saamhorigheid tot uiting brengen dan
door temidden van de Joden te gaan wo
nen en werken, en zo een bijdrage te
geven tot de opbouw van het land,
Zakelijk gunstig
De heer J. Minnaar behandelde de
zakelijke aspecten van het project, wel
ke hij zowel voor landbouw als voor
industrie gunstig noemde. De gekochte
grond in Noord-Gallilea is van de beste,
welke in Israël te vinden is, temeer
omdat hij van een irrigatie-pijpleiding
is voorzien. Klimatologisch zijn de om
standigheden geschikt voor de teelt van
zeer veel gewassen, zoals granen, aard
appelen. suikerbieten, fruit, fijne groen
ten en zaden. Vooral de fruitteelt (ci
trusvruchten, bananen en druiven) be
loofde veel. Een bijkomende, gunstige
omstandigheid was nog dat de vereiste
werkkrachten gemakkelijk gevonden
konden worden.
Voor de vestiging van industrieën
wa>. aldus de heer Minnaar, een zeer
geschikt terrein aanwezig, direct gele
gen aan de hoofdweg naar Akko en
voorzien van waterleiding en electrische
stroom. Verdere contacten werden ge
zocht met industriëlen. die in Israël
een filiaal of Mochterondêrrieming
wilden vestigen.
Wat de opbouw van de nederzetting
betreft, verklaarde dr. J. J. Pilon, die
jarenlang in het Schotse hospitaal aan
de Zee van Tiberias heeft gewerkt, dat
voor Nes Ammim de vorm van een
..moshav" en niet van een „kibboetsj"
•d gekozen. Veel m^er dan de laat-
sluit de eerste bij een dorpssamenle
ving aan, daar de arbeidskrachten zich
hun eigen huizen kunnen terugtrek-
»n en ook hun kinderen voortdurend
zich heen hebben.
Dr. Pillon, die arts-manager van Nes
Ammim zal worden, was van mening
dat o.m. via het zogenaamde gemeen
schapshuis de onderlinge samenwerking
ru ischcots tot stand zal kunnen ko
men. Voor buitenlandse werkkrachten,
d: worden aangetrokken, is er geen
sprake van immigratie. Het gaat name
lijk om een tijdelijke werkperiode.
Zowel wat de agrarische als de in
dustriële sector betreft, zal Nes Am
mim openstaan voor Joden en Arabie
ren. De buitenlanders zu .en zich in het
onderlinge verkeer wel vooral moeten
bedienen van de moderne ta'en, hoewel
er ook een cursus Hebreeuws zal wor
den ingesteld.
Naar de verwachting van de arts zul
len in september 1962 van Nederland
uit een groep kwartiermakers naar Is
raël vertrekken
Het dorpsplan zal worden uitgewerkt
door twee Israëlische architecten, die
ook de bouw zullen verzorgen. Eerst
zal er een gemeenschapscentrum ver
rijzen. daarna de gebouwen voor de
produktie, zoals werkplaatsen en lood-
„Het project is te beschouwen", al
dus burgemeester Aantjes van Brakel,
die, wat Nederland betreft, de organi
satie en de propaganda verzorgt,
„als een opdracht voor de hele chris
tenheid. Daarom dient er steun en me
dewerking gezocht te worden in bin
nen- zowel als buitenland".
Met kerken en kerkelijke vereni
gingen, hogere, middelbare en lagere
scholen, maatschappelijke vrouwen
en jeugdorganisaties zal contact wor
den gezocht, evenals met overal in
den lande wonende personen.
Er is geld. veel geld zelfs, nodig om
dit monument van het christendom ir
doch van de één miljoen gulden, welke
gefourneerd moeten worden, is op dit
moment een vijfde deel binnen.
De postrekening van het protestants-
christelijke dorp in Israël luidt: 999666
t.n.v. Nes Ammim te Brakel.
En men noemt Zijn naam: Eeuwige Vader.... Nee, de
profeet Jesaja vergist zich niet, als hij, sprekend over de
geboorte van het Kind in Bethlehem, het zó aanduidt. Dit
Kind, neergedaald in de tijd en in de betrekkelijkheid van 1
ons mensenbestaan, is van eeuwigheid. Hij is verheven boven
de tijd en wij moeten maar niet proberen dit te vatten. Ons
leven is tijdgebonden: de klok tikt maar door een voordat
wij het weten is het gebeurd. In Bethlehem raakt de eeuwig-
heid de tijd en daar, in een stal, leert de mens geloven, dat
Gods liefde en erbarmen groter zijn dan dit tijdelijk leven.
Gods Zoon Eeuwige Vader: de mens, die zichzelf heeft
vastgewekrt in zijn schuld en in zijn zonde, vindt niet meer j
tegenover zich een hardvochtige rechter, maar een Vader, i
Die hem bij de hand neemt en een streep zet door de lange
lijst van schulden. Hij is niet meer alleen op weg door de
donkere nacht, maar wordt begeleid door een Vader, door
God zelf. Wie mocht menen, dat dit slechrts woorden en lege
kreten zijn, vergist zich en heeft geen weet van zijn eigen oi
angsten en onzekerheden. Wie mocht denken, dat het allemaal
een kwestie is van kinderachtige sentimentaliteit, maakt een L
grote fout en heeft de nood van zijn eigen leven nog niet j.
gepeild. Het Kind van Bethlehem wil onze Eeuwige Vader jC.
zijn. Hij wil, dat wij Zijn kinderen zullen zijn, die zich ge- L'
wonnen geven, zonder reserve. |vi
(Advertentie)
mmwivmm
t. J heeft de Rooms Kathi
i !b'grmv^frudd'.
nieuwe regeling.
moeilijkheid is dat de protestanten
met hun kleine kerken met consistorie-
kamers en ruimten voor zondagsschool-
onderwijs gemakkelijker in staat zijn om
ruimten te scheppen voor godsdienst-
onderwijs, die voldoen aan de hygiëni
sche en andere regeringseisen. dan de
be- Rooms Katholieke Kerk. die grote kathe-
d;e dralen bezit. Bovendien verliest deze
ïaa|{ kerk haar machtspositie in de scholen,
Nieuw-Guinca zelfbeschikkingsrecht
loofd. De Papoea's houden ons aai
belofte. Hn soa een uitermate kwad« sa» waar de grote me4rderhcld van de kin-
syn nu over deze mensen heen te gaan dcren rooms-katholiek is. Tot nog toe
onderhandelen en hun dan enkel het kon het godsdienstonderwijs op de scho-
resultaal daarvan voor te leggen, zoals in len gegeven worden. Voor de protestan-
de AR-reactie op de rede van Soekarno
dt gesuggereerd. De Papoea's hebben
dan niets meer te verwerpen, want cr is
dan al heslist.
De rede van Soekarno bevatte generlei
uitnodiging aan Nederland, alsnog ei
lossing aan de conferentietafcl te s
Enkel de regering heeft de kanalen
te gaan wat er onder de huidige o
digheden bereikhi.ar is. Ook andere lande
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Arnemuiden: B. Haver
kamp te Groenekan; te Wierden (0:,
toez.H. C. Bultman te Papendrecht;
te Zwartemeer (toez.); P. Pomp, vic.
te Hattem; door het breed moderamen
van de prov. kerkvergadering van Zuid.
Holland te krimpen a.d. IJssel (nood-
gem.i: A. van Brummelen te Schoon-
Aangenomen naar Ried, Boer, Dong-
jum en Schalsum (in pastoraal verband):
H. Lofvers kand. te Amsterdam; naar
Alphen a. d. Rijn (4e pred. plaats):
W. Verwey te Zevenhoven.
Bedankt voor Arnemuiden: -T. T.
Doornebal te Oene (nadere beslissing);
voor Uithoorn: J. Borghardt te Den
Helder.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Mechelen (Belg.): P.
Gilhuis, kand. te Amsterdam.
Aangenomen de benoeming tot gees
telijk verzorger in Beatrixoord te Ap
pelscha: P. J. Lambooy, em. pred. te
Enschede.
CHR. GEREF KERKEN
Tweetal te Almelo: A. W. Drechsler
te Vlissingen en Nieuweriruijze te Am
sterdam-W. x
Beroepen te Papendrecht: A. C. Noort
te Groningen.
REM. BROEDERSCHAP
Examen. Geslaagd voor het propo
nent ex.: mej. A. De Jonge geb. te
Hoogeveen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Tweetal te Ridderkerk: C. van Dam te
Rotterdam-Z. en A. Hofman te Zeist,
an wie laatstgenoemde beroepen is.
NED. PROT. BOND
Benoemd tot voorganger van de af
deling Maassluis (var. G. J. de Gram):
Hoe
i de start te maken.
niet bekend, doch aan Nederland
i Os te Rijswijk.
In memoriam
Auteur vol sociale
bewogenheid
Nog geen maand nadat zijn
vrouw hem onverwachts was
ontvallen, is in de nacht van 1J>
op 20 december de roman
schrijver en journalist Gerrit
Mulder te Leeuwarden plotseling
overleden.
Gerrit Mulder behoorde tot de vernieu
wers van het prot.-chr. verhaal
dertiger jaren. Geboren te Hemelum op
28 mei 1895, werd hij na de lag(?re school
schippersknechtje en boerenknecht. Op
zijn achttiende jaar kreeg hij een oplei
ding voor militair instructeur en vier
jaar later bekleedde hij de functie van
kassier-boekhouder te Koudum. Op zijn
vierentwintigste jaar belandde hij in
Gorinchein. ver van zijn geliefd Fries
land en werkte daar in het Militair Te
huis. Van de Nederlandse Militairen
Bond was hij zowel vertegenwoordiger
als administrateur.
t was in de dertiger jaren, dat ik
Gerrit Mulder leerde kennen, toerf hij
voor ons Zondagsblad zijn korte, puntige
krabbels schreef over zijn „gedrilde"
jongens. Mulder was een persoonlijkheid
en geen meeloper. Hij sprak met zijn
jongens van hart tot hart; zo deed hij
ook met zijn vrienden. Zijn liefde
Friesland zocht in Gorinchem een uitweg
in zijn eerste roman „Deining", waarin
hjj de puberteitsjaren van zijn Tjalling
beschreef, aan wie hij nog menig verhaal
zou weiden. Zijn romans waren streek
romans vol flitsende dialogen en zij wer
den gekenmerkt door humor en gezond
realisme. Mulder had, voor hij met schrij
ven begon, al afgerekend met valse
romantiek en pseudo-vroomheid. Toen
„Deining" verscheen, dankte hij God
de knieën. Zo was Mulder. Hij had het
in die jaren met zijn uitbreidend gezin
vaak moeilijk. Hij was spontaan in zijn
reacties en heeft zich nooit geschaamd
voor het feit. dat hij als boerenknechtje
was begonnen. Maar hij wist ook wat
dankbaarheid was.
Hij had veel opgespaard: veel mensen- j
kennis, veel gedachten. Dat alles kon hij Ie
spuien in zijn romans. Het thema mai\
>uw, dat in de conventionele christe-
lijke lectuur vaak met kinderachtige
schroomvalligheid wordt omhuld, nam in
zijn romans een dominerende plaats in. un
Mulder behoorde niet tot de kleine groep se
uitgesproken literatoren zoals Van Eer
beek. Rïjnsdorp en anderen, doch hij had si
niettemin zijn eigen, door vele collega's
gewaardeerde plaats in de toenmalige „j
Christelijke Auteurskring. Wanneer de
Kring lustrumavonden organiseerde, was
Mulder een veelgevraagd spreker. Hij
bezat de gaven zijn eigen werk voortref
felijk te kunnen lezen. Dan sloeg de vonk
ver en men voelde: dit is echt.
Dat hü niet vastliep in zijn Westfriese
streekromans, bewees zijn crisisroman
.Geeft gü hun te eten", een veel bespro-
cen en met deernis geschreven sociale
•oman. Er brandrle een vuur in hem.
Geen wonder, dat de vonken er vaak
afvlogen als hij sprak of schreef.
Irene te gast bij haar9 garderegiment
i onzer verslaggevers)
dit vrij moeilijk, omdat zij vaak
niet in staat waren op een school een
voldoende aantal kinderen bijeen te
brengen. Voor hen is het onder de nieu
we regeling gemakkelijker geworden, o-
omdat zij nu de kinderen van verschil, „„„„erend, kart. Goed een halt uur
"P- lende scholen ln een kerkgebouw kun-de 'p^,, mt, haar gevels
n,concentreren.(junkvrouwe C. E. B. Röell, hofdame
tan- A 1 l van dc Koningin en luitenant-kolonel
Onderwijsbenoemingen Ijhr. mr. m. w. c. de jonge, adju-
hii.ira.an Al* i i dant van de Koningin en haar parti-
xii. terecht «ired* vanuit i« cc- w fV h t*3??" culier secretaresse) de zaal was bin-
Nrdrrland rr tererlu sleed* \anuit is cc re Tuinbouwschool te Rijnsburg: J. Eu - „,_c
gaan, <1.1 Nicuw-Guinca by een Indonesische «erna te Spakenburg en J. R. Vis te vin
U...I ni.-l -nk-1 m.-r haar ,.,k rijn. Katwijk P™ h"S
dan is dat in feite ook nu al het geval, nu| Benoemd tot hoofd aan de met maart militairen naar de officiersmess ge-
Soekarno een nieuwe en ditmaal wel zt
zwaar dreigement heeft laten horen. And»
landen, en wij denken dan met name atuwi W.,.F
Amerika, dienen nu meer dan «»oit het willems te Klazienaveen;
hunne te doen om tot een vredelievende er-hool te Axel: C. H. Epker te Eemnes-
en rechtvaardige oplosaing te komen." 1
Flakkerende kaarsen, een
kerstboom, verlicht en versierd, O 1 11 1 °m belai
achthonderd militairen, die bas- m hchalKiiaars«gewi
send het „Stille nacht, heilige
nacht" zingen en op het podium
van de sfeervol verlichte zaal een
prinses, die het Kerstevangelie
voorleest. Zó was het gister
avond in de Westenbergkazerne
in Schalkhaar, waar het dertien
de bataljon van het garderegi
ment fuseliers Prinses Irene
Kerstfeest vierde. En de prinses
was de prinses Irene, die aan het
regiment haar naam gaf.
Voor het eerst was zij er blf dit
jaat, bij „haar" soldaten, onder de
kerstboom. Bij een Kerstfeest, dat
soldatenkerstfeest was: plechtig,
'te openen school voor imbecielen leid.
I te Ede: P. Roodnat te Amsterdam.
Benoemd tot onderwijzer aan de Ge-
school te Emmercompascuum: G.
1 Buiten.
HOOGTEPUNT
Maar sfeervol was het wél bij die
achthonderd militairen, die dit jst
met de Kerst niet thuis kunnen zijn
omdat zij tot de parate troepen be-
wensen. Die vrede, die wij zo graag
zouden willen vasthouden. Het is daar-
belangrijk. dat, nu wij deze
niet thuis kunnen door
met onze fuselierfamiV
mogen samenkomen om ons in deze
Kersttijd te bezinnen op de betekenis
van de komst op aarde van dit Chris
tuskind".
INDRUKWEKKEND
Het was een even spontaan als in
drukwekkend gebeuren daar in de eet
zaal van de Westenbergkazerne, waar
soldaten met de prinses in hun mid
den het „Stille nacht, heilige nacht"
zongen, waar uit de luidspreker de ijle
jongensstem van de 13-jarige Godert
van Colmjon klonk. Twee geestelijken
Icgerpredikant ds. G. de Jong
aalmoezenier W. A. E. M. van
Poel hielden korte meditaties. Toen
nog het massale, ontroerende „Ere zij
God". Dat was het slot van dit korte
soldatenkerstfeest.
In de officierskantine werd daarna
een aantal militaire autoriteiten voorge
steld. Majoor J. van Gelder mess
president bood namens de officieren
van het bataljon een herinneringsbord
aan, een met de hand vervaardigd
exemplaar waarop het monument staat
Door de Duitsers ontzet uit zijn werk
kring, kon men hem in 1944 vinden ir
het ziekenhuis te Gorinchem, waar hi,
werkte als secretaris-boekhouder. Aar
periode zullen wij zijn voortreffe
lijke korte roman „Een vrouw teveel'
wel te danken hebben.. Dat hij naai
Friesland zou terugkeren, verwonderde
niemand. Van 1946 af was Mulder redac
teur binnenland bij het Friesch Dagblad.
Zijn wekelijkse marktverhalen werden
tot ver over de grenzen door Friezen
verslonden.
Dat de hem opeisende journalistiek de
romanschrijver dwarszat, vond hij
verdrietige zaak. Ook zijn wensdroom
kippenfarm te beginnen zou niet
vuld worden. Hij zag er de humor
van in. Hij ging wat anders doen: schrij
ven in de Friese -taal. Tot zijn verbazing'
hij zelfs een prijs met een Fries-
Hij, die nooit verzen had geschreven.
Zijn biografisch verhaal over „Metten!
Koornstra, een Fries die zijn tijd vijftig'?
jaar vooruit was", gaf hem veel voldoe-l"'
ning. Ook heeft hij de gunstige ontvangstj
nog mogen beleven van zijn kortgeleden^'
verschenen roman „Rompen en Paed",
waarin het thema man-vrouw nog eeniS
was teruggekeerd, maar nu bekeken op!
de grens van de ouderdom.
Mulder behoorde tot de auteurs die
zijn oude vrienden trouw bleef. Zaterdag?)
a.s. gaan wij hem op het Noorderkerkhofr)
in Leeuwarden begraven. Gerrit Mulder
geloofde aan een nieuwe hemel en eend»
nieuwe aarde, waarop gerechtigheid zou
P. RISSEEUVlj0
A.R. belegt conferentie"
met leraren
Op 5 j'anuari 1962 ontvangt het Ccnj
traal Comité van a.r. kiesverenigingen
in „Esplanade" te Utrecht een aantak,
geestverwante leraren van het christefe
lijk middelbaar-, voorbereidend hoger-
kweekschoolonderwijs, alsmede uit/^
e
J.v:
de Schoolraad. De heer HangelbroekA
spreekt over het onderwerp: „Verster
king van het christelijk politiek besef"
Een groot aantal uitgenodigde gasten
heeft reeds toegezegd aan deze fény,
daagse conferentie, waarin ook ruime,
gelegenheid tot het voeren van discus-
es wordt gegeven, deel te nemen.
Ook de a.r. bewindslieden en leden"1
der beide a.r. Kamerfracties zijn uit-
genodigd deze conferentie bij te wonen.
De aanvang is gesteld op 10.30 uur v.m,A
H
Johannes Wendland j
werd aartsbisschop
Patriarch Alexius van Moskou heefo
twee van de zestien leden van de Rusj
sische Orthodoxe delegati
horen. De prinses zorgde zélf voor i
het hoogtejunt: zij was het die
het Kerstcv,.ngelie voorlas en met
heldere stem de geboorte van het
Christuskind verhaalde, zoals die
staat beschreven in Lucas 2 (ver
zen 1-21). In haar tomatenrode ja
pon stond zij achter de katheder,
waarop kaarsen flakkerden. Toen
was het stil in de zaal, geroezemoes
verstomde, manschappen en offi
cieren (de laatsten met hun gezin
nen) luisterden met aandacht.
Daarvóór had de commandant van
het bataljon, luitenant-kolonel J. D.
Berghuys. een toespraak gehouden.
Hij sprak kort, militair. Over het Kind. rr I
dat ieder jaar de vredesboodschap komt afgebeeld dat zich op het kazerneter-
brengen. Hij zei: „dan wordt het stil j rein bevindt. Van 1 januari af krijgt
op deze woelige wereld dan vallen alie'iedere officier, die het bataljon ver-
verschillen weg. of wij blank, bruin of laat. eenzelfde bord. dat alleen iets klei-
zijn. Niet meer belangrijk is het
welke godsdienst wij belijden. De mi
litairen op heel de wereld leggen hun
wapens neer: het krijgsgewoel ver
stomt korte tijd. Dit Kind is machtiger
dan welke organisatie, die wij mensen
in het 'even h"bben geroken Dit Kind
verbindt alle mensen, die de vrede
formaat is. Een delegatie.
in alle rangen waren vertegenwoor
digd. overhandigde de prinses voorts
een Kerststuk. Het was dc dienstplich
tige fuselier W. Rense. die deze eer te
beurt viel. Met een innemende glim
lach zei zij: dat is prachtig, ik ben er
erg dankbaar voor
9ÏÖÏ.UG x-miuuuAt Wftsonx. NeW^
Delhi bevorderd. De bekende exarclF
voor Midden-Europa, bisschop Johan«c
nes Wendland werd benoemd tot aartsni
bisschop, Wendland leidde onder meeïjr
de Russische delegatie tijdens de con^
ferentie van Europese kerken in Ny-
borg. Aartspriester Michael Sernow
werd benoemd tot archimandriet eiP
Dlaatsvervangend bisschop van Moskoatt
De benoemingen waren een onderdeefei
van een groot aantal nieuwe benoeming
gen. |c
Poolse bisschop uit
R.K. kerk gestoten
Kardinaal Wyszynski van Polen heef0
woensdag verklaard dat „de afvalligta
Maksymilian Rode" bij decreet van Hl!
december van dit jaar uit de rooms-kaj
tholieke geestelijkheid is gestoten. Rodj_
draagt de officiële titel „zijne eminentie
de primaat" en is hoofd van de Pools»11
Katholieke Staatskerk, die zich van Roml
heeft afgescheiden. a
In de verklaring van kardinaal Wvs-I-
zynski wordt gezegd, dat Rode, „ondank»*
de wet op het celibaat waaraan hij wat
gebonden, in het huwelijk durfde te trt
den, waardoor hij de bij de kerkelijk!'
canon voorziene excommunicatie ovcl
zich heeft afgeroepen".
Rode werd in 1935 in Poznan tdjj
rooms-katholiek priester gewijd. Na dl,
oorlog is zijn aanzien bij de Pools» f
autoriteiten gestegen. Zijn kerkelijk}'
organisatie heeft publiciteitsrechten v
kregen en algemeen wordt aangenom
dat deze organisatie een
sidie ontvangt
vcii
il
