Amsterdamse Nocturnen
DE BERGREDE
VOOR U
KWEEKPLAATS VOOR HET KERKLIED
'rvmcj
St
one
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 16 DECEMBER 1961
In het verre zuiden van Am
sterdam, in de Rivierenbuurt,
waar de eindlus van lijn vijfen
twintig de hoek van Hunze- en
Uiterwaardenstraat raakt, staat
de Hervormde Maranathakerk.
Wie vindt, dat de architekten
Groenewegen en Mieras wel iets
mooiers voor de eredienst hadden mogen maken,
moet toch wel erkennen, dat dit opvallende gebouw
met zijn wat kille biscuittrommelvormige achthoe
kige interieur, zijn dak als een houten deksel, zijn
niet volkomen aan de hoge en korte ruimte aan
gepast, al te zeer dominerend orgelfront, toch zeker
minstens twee goede eigenschappen bezit.
8. Zalig zijt gij als u de mensen
smaden en vervolgen
Na de voorhal en de prakti
sche zaalvormige verbinding te
zijn doorgewandeld, betreedt de
bezoeker, onder de orgelgalerij,
de eigenlijke kerk. Het eerste,
dat de vreemdeling opvalt en
zich later steeds sterker doet
gelden, is de overmaat aan ruim
te. De straalsgewijs op de kan
sel gerichte bankenvakken laten
brede paden en een wijd litur
gisch centrum vrij. Hier spreekt
de geest van een heilige over
daad. die door alle tijden heen
de waarlijk gedreven kerkelijke
Van 't begin af
In deze ruimtelijk overdadige toonden velen uit
Maranathakerk begonnen, in ja- Amsterdam en
onari 1957, twee Amsterdamse verre omgeving,
iredikanten, dominee W. G. Over- U1t allerlei kerken,
Josch en (de dichter) W. Bar- protestanten en
nard, respektievelljk voorzitter en rooms-katholieken
idle-secretaris van het Ontmoe- (die ook
Men is liler In
alles nieuwer, te
gelijk ook „klas
sieker" dan in de
gebruikelijke litur
gische diensten.be-
wegelijker ook. De
inzichten verhelde
ren immers, naar
mate de bewust
wording voortgaat.
En men aanvaardt
gretig het schone
dat liturgisch
bruikbaar is.
igscentrum van Kerk
e Professor Doctor G, van
der Leeuw-Stichting)met de
.Nocturnen'(-diensten)Ligging
!Q ruimte trokken hen aan.
Bovendien
iefnemer, Frits Mehrtens,
«eds cantor-organist. Prof. Mön-
lich heeft
jócturnen ro
Ee oud-christelijke gewoonte
et nachtgebed.
Niet nieuw
Kunst wegen zoeken),
van hun belangstelling.
:t de Van een toename
in het aantal be
zoekers is intussen
geen sprake. Toen
de derde initia- het nieuwtje er
hier eenmaal voor de
fijnproevende zwe
bedacht, bleven ze weg en lieten het terrein
toespeling op aan de overtuigden. Zo is er een
soort van nocturne-gemeente ont
staan, mensen van allerlei stand,
inslag en ontwikkeling, studenten,
der. De Avondmaalsviering, het zijn „Kleine catechismus der deren voelen er geen verwant-
communiceren, geschiedt even- nocturnen") een geldstuk, een ge- schap mee, een enkele staat er
eens in een kring, staande om de heim, een gebed op papier ge- afwijzend tegenover. Wat hier
tafel geschaard. Zo doen het ook schreven, een lied of een belofte, wordt geprobeerd, bleef niet
de Franse Hervormden. Het sym- aan de voorganger toever- zonder gevolg. Men past het
boliseert de compleetheid, de trouwd". Wat doet God met die reeds in verscheidene plaatsen
saamhorigheid der gemeente, gaven? „God maakt daardoor ons toe. Liederen en gebeden gaan
Binnen de kring staari de voor- leven tot het Zijne, Zijn leven tot rond en zullen eenmaal hun
gangers achter de tafel en wisse- het onze. Het is een drie-enig plaats in de kerkboeken krijgen,
len elkaar in de dienst af. wonder. Kerstmis, Pasen en Gelijksoortige bewegingen zijn in
De aanwezige ouderlingen (er Pinksteren tegelijk. Delft, Groningen en Utrecht aan
waren een mannelijke en een Aan het nachtmaal leert men de gang en verder is er in de
vrouwelijke) gaan rond met de alles opnieuw: God en zichzelf, de Opstandingskerk (Amsterdam
schalen brood, de voorgangers vrouw en de man, het dagelijks West) ook gelegenheid, wekelijks
bieden daarna de communicanten brood en de extase, de kunst en j --i j i i-
om beurten de beker aan. de wetenschap, leven en dood.
Men gebruikt joodse matzes en Het is voor wie geloofd zal heb-
Franse landwijn, uit wrevel te- ben en gedoopt zal zijn en het
gen het „kleffe" Nederlandse behoort wekelijks mogelijk te zijn,
wittebrood en de zware zoete omdat wij wekelijks de schep-
het Avondmaal deel te
iets als het Avondmaal".
artiesten* Trbeiders! ^btenaren,
bij het breken nadrukkelijk ge- E concreet acht
luid gevend, houdt de oorsprong ,™t
van de avondmaalsviering, nog Kan„er strekt zijn armen u« en
voortlevend in de joodse seider- gjg'T^d dft bl£
avond, in gedachten. De gewone wJ
Franse wijn wijst op onze aard
se afkomst. Die beiden, Abra- ^lJU uuul
hams roeping en onze afkomst, de Amsterdamse Hervormde ker-
worden hier verzoend. keraad erkend. Vele collega's vol-
In de nocturnen is de gemeen- gen dit werk met sympathie, an
te even bezig als de voorganger.
Zo spreekt zij het Credo, de ge
loofsbelijdenis, hardop, gezamen-
lijk uit. Tevens wordt verwacht,
dat iedere deelnemer, wanneer en
hoe dan ook, een gave opdraagt,
„misschien (aldus ds. Barnard in
En de mooie stukken, door de
nocturne-gemeente verworven: de
tafel, het kanselkleed, het doop
vont, en verder de gezongen
Avondmaalsliturgie, hebben de
d_e Amsterdamse Hervormde Ge
meente beïnvloed.
Kerk en Kunst Die twee
ontmoetten elkaar ook in ds.
Barnard. In hem leven de verte-
De nocturne-diensten zijn door genwoordigers van beide partii-
en: de Verbi Divini Minister Wil
lem Barnard, en de kunstenaar,
de dichter Guillaume van der
Graft. De eerste had het echter
zó druk, had zóveel te zeggen,
zijn werk
w'ïïuri»i^gLTbeSen^.DëS J' f»™*
„vrienden ven de noetu^h;.
dat alles
Het vrije
Het exterieur van de Maranatha
kerk in Amsterdam, waar de
Nocturnen worden gehouden.
Ze betekenen niet iets nieuws,
log minder iets revolutionairs. t
len kan alles, wat hier gebeurt, krijgen Uan c
*"V zogenaamd hoog- schrijven toegezonden.
vaak, is het getal ech- 1PinRr.
■katholieken ter niet belangrijk. Het feit, dat
on IntVior- men -rir-h in on Kniton Ho lror- VOOrKeur.
De korte preek dient zich niet
iturgische diensten beleven.
Behalve de
ebben de anglicanen en luther-
en deze uitgebreide liturgie
e Kerk der eeuwen in ere
louden, al refereert zich de
urnen-gemeenschap, met i
lijgaan van enkele later
roeide bestanddelen, wel
adrukkelijk aan de periode der scheiden
onge Kerk. Onder de Hervormde ge Schrift"
maakte, ook het formuliergebed,
bij bepaalde gelegenheden, als
begrafenis en huwelijk, volgens
de leiders der nocturnen, de
zich, in en buiten de ker
ken, met de nocturnen bezig
houdt, bewijst de ontdekkende en
als
opwekkende waarde.
De dienst, die ongeveer ander
half uur in beslag neemt (inclu
sief de korte pauze), is onder-
- .Dienst van de Heili-
emeenten kunnen bovendien de Heilige Tafel." Een „onderbre-
Ginneken king" accentueert HHjÉjB|
iaagse Kloosterkerk
ls plaatsen van vestiging
genoemd.
__.t bijzondere van deze dien
ten ligt in het experimentele ka-
akter, vooral ten r
6t lied. Ze zijn te
een werkplaats,
Barnard het uitdrukt,
gescheiden tweedeligheid.
Hoewel men van een
der buitenstaanders, van onge-
doopten en „ongevormden" nie»t
1UiiCU Y€Jli wil weten, kunnen dezen bij het
beschouwen tweede deel toch niet
zoals toeschouwers zijn.
oratorisch pronkstuk
ui een dogmatisch betoog, maar
wil slechts enkele, door de
besla „"neemt jneln- Schriftlezing gewekte, gedachten
SSSSt uitstallen. Wat buiten de vaste de-
len der liturgie staat, wordt be
heerst door één centraal motief,
verband houdend met de gang
délTudtïjds van bet
merkbaar het hoogtepunt
nocturne. De voorbeden, hierna
een beurtspraak tussen voorgan
ger en gemeente, worden beslo
ten met het aloude liturgie-deel:
Heilig is de Heer der hëerscha-
reatieve vonk bij de traditie tie dan ook behorend, hebben de ^fjn Eerlijkheid3 vol8 Z'^ezegend
ordt. gebracht. ...Het vraagstuk geleg^d^^^dmsdagavond &SS
Heren, Hosanna in excelsis".
Hand in hand staande in een
de traditie
lang. We mis
lartelijk de vruchten
geweldig
de Avondmaalsviering deel
kerk te nemen. Deze mogelijkheid was „an_. nan_ „aan(
0Meb0„rdr0"!SlantC" ecuwrala"g grote kring, bidden de
wij de draagkracht
„afstamming, haar wortels
Ie haar moederbodem". Deze
Kern van de zaak
de kunst ongehoord..
Wie de ondertitel v
engenoemde Stichting,
ngscentrum van Kerk
op zich laat
i ontmoeting te dichters toegevoegd. Frits Mehr-
atmoetingscentrum voor "die Enkel© licdCTCn
wee nodig, omdat toen de kunst
aar eer en heerlijkheid de kerk We citeren nu enkele liederen
innendroeg. De voortgaande uit een door ons zelf bijgewoon-
erwijdering leidde op de duur de dienst. De introïtus-(ingangs-)
it een eigen-wegen-gaan.
Nu proberen daar in het Ont-
loetingscentrum de sinds lange
haar dienstbaarheid be-
De reeds vermelde zaalbrede
doorgang naar de kerk doet
uit- vooraf, een half uur lang, als
kla- zangoefeningsruimte dienst. Ter
wijl er, tot negen uur, nog be
zoekers binnensijpelen, neemt
cantor Frits Mehrtens. na zijn
koortje voorbereid te hebben,
de bo- rnet de nocturne-gangers het te
Ontmoe- zingen gemeente-aandeel door.
Deze liederen en bijbelpericopen
Hp :-i de loop van vier jaar ont-
psalm was 15: „Wien zult Gij
den in Uw tent, wien op Uw
heil'gen berg doen wonen?" De
onwattendee'Kerk slo'-n'f zii" f.ee"'vergissingen of
scheiding wat te verzachten, zetfouten. Frits Mehrtens en de
gemeenschap zoals
schijnt wel niet meer ir
elijk. Maar de Kerk, zich vi
schone liturgische jeugd
beide predikanten strijden,
het muzikale dóór-klinken ervan,
voor de weder-invoering (we
ïiddaghoogte bewust geworden, voorspellen hun geen succes
wèl de kunstenaars
Na de epistellezing (1 Johannes
11-18) werden deze
ich de kluist dan op de duur de melodie van psalm 116, ge-
lenwerking. Wie weet, herinnert
niet haar afstamming
loederbodem
Ds. Barnard noemt als resulta-
!n van de (vruchtbare) ontmoe-
ng: nieuwe liederen, nieuwe
'ijzen, nieuwe gewoonten en eoï ya
1,uwe gezichten, de herleving Ee„
in oud erfgoed. „Dat dit moge- vaste de,en der iiturg!ei
JK is, wilden wij hpwj"en riat
et hier mogelijk
laakt on
Op de i
zongen: „Weest niet verbaasd,
als u de wereld haat", enz.
Tijdens de „onderbreking" zong
men een avondmaalslied: „O al
len gij dorstigen", door de can-
melodie voorzien,
toonzetting van de
.ootd der liturgie, Kyrie
wj^en wij bewijzem^Dat eleison. Gloria, Credo, Sanctus,
,0 werd dit jaar door Tera de Ma
res Oyens-Wansink bezorgd.
Ds. Barnard hecht
psalmberijming gen van de teksten grote
ijs van het Geneefse psalter.
de. Men maakt het zich dan ge
makkelijker eigen. „De lippen
zingen bijbelgedeelten, onbe- zijn de toegang tot het hart. Het
ijmd of gedicht, al of niet op de moet niet tegen u aangesproken
worden, maar het moet uit u
opstijgen als de vlammen uit de
mond van de vuureter
Ook aan de wijze van bidden
wordt aandacht geschonken. Het
„voor de vuist weg bidden" móét
soms. „Maar als de rivieren niet
De kerkruimte, gezien i
roezige Amsterdam, waar de
Kerk nauwelijks nog een rol
speelt, dat de tweede bijna niet
meer aan het woord kwam. Dit
kon Guillaume van der Graft, die
weet, zijn kostbare talent niet on
gebruikt te mogen verbergen,
op de duur moeüijk verdragen.
In het kleine Rozendaal, aan de
rand van de Veluwse bossen, zal
hij zich weer kunnen uitleven, de
kunstenaar. En dominus Willem
Barnard, die hulpdienst in het
Rozendaalse pastoraat gaat ver
richten, treedt naast de dichter
terug
De beweging, die hij in Am
sterdam mede op gang heeft ge
bracht, gaat, zonder hem, naar
te hopen is, zegenrijk voort. Men
zal hem niet vergeten
JOHAN VAN WOLFSWINKEL.
gezamenlijk het Onze Va-
Beroemde acteurs
van het wereldtoneel
Is het voor een
acteur een voor
deel een mooie
jongen" te zijn?
Jean Marais (Jean
Villain, 11-12-1914,
Cherbourg) met
alles aan en in
zich om een ware
Adonis van het
filmdoek te wor
den, heeft in zijn
kunst bewust van
dit voordeel af
stand willen doen.
Zijn rol in Coc-
teau's film „La
belle et la béte"
is als het ware
symbolisch voor
zijn artistieke as
piraties: afschu
welijk monster én
wonderschone
prins zijn hier in
een en hetzelfde
personage ver
enigd. Dezelfde
Coctcau ontdekte
deze Marais tij
dens een enscene
ring van „Koning
Oidipous" toen hij
bet koor personifi
eerde. Cocteau be
merkte toen, dat
deze jongen met
het mooie gezicht
een woede en ver
ontwaardiging
kon ontwikkelen,
die weinig meer
met „mooiheid" te
maken hadden.
Marais was .meer
dan enkel mooi;
hij was een mens.
Jean Cocteau, die van huis uit hom uit zijn films bijvoorbeeld aan Jean Marais een fotoboek
een typische aestheticus is, had als „De Gebochelde". gewijd met tekst (in Frans en
diep nagedacht over het 6chone Cocteau schrijft dit bewust Duits) van Jean Cocteau. Een-
in de kunst en hij leidde Jean niet willen profiteren van de entwintig foto's tonen het veel-
Marais voort in het vermogen mooiigheid toe aan Marais' diep- zendig kunstenaarschap van
om afwaarts van mooi en lelijk doorleefde bescheidenheid. Deze deze Franse acteur, die niet al-
de mens in zijn psychische veel- acteur wil het toneel werkelijk leen voor de film (zoals het bui-
kleurigheid uit te beelden. Sinds- dienen. Hij jaagt geen pronk- tenland hem voornamelijk kent),
dien heeft Marais die wer- zucht na. geen roem, geen gla- maar ook op het toneel onafge-
kelijk kon ..schitteren." op het mour. Hij wil zijn. wat de rol broken bewezen heeft tot de
toneel bij voorkeur gezocht van hem vraagt. Als briljante groten van het wereldtoneel te
naar rollen, die de schoonheid de verschijning lag het succes voor behoren,
rug toekeerden. Zo speelde hij hem reeds dadelijk voor het
in Cocteau's Oidipous-beweriking grijpen, maar Marais heeft dit Op de foto: Jean Marais in de
„La Machine Infernale" een goedkoop succes geweigerd, om- rol van de wrede Nero in Ran-
vorstelijk mooie Oidipous. die dat hij wist, dat de kunst niet cine's „Britaouiicus" zoals hij
het geheim van zijn afschuwe- uit de ijdelheid geboren wordt, deze gespeeld heeft in do Comé-
lijke afkomst ontdekkend eindigt maar uit het leven zelf, dit die
als ccn afstotelijk geschonden leven met zijn glorie en zijn ne- doo
mens, de ogen met eigen hand dcrlaag, met zijn vreugde én deze
doorboord en het gezicht over- zijn smart.
stroomd van bloed. Zo speelde Verlag Johannes Maria Hoepp-
hij in Shaws „Caesar en Cleo- ner te Hamburgj-Volksdorf
patra" een afgrijselijk oude
lelijke Caesar. Zo kennen i
Een nest vol Tulnflulters, door
Jos van Manen-Pieters. Uitga
ve J. H. Kok N.V., Kampen.
De Tuinfluiters zijn het gezin
van Reinier van Herewaarden, fa
brieksdirecteur, en Marion Ver
kerk. Reiniers eerste vrouw,
Magda, is gestorven en in Mari- klaar
t op
Het geloof is hier niet een
de hand liggende oplossing maar
een kracht waarvan de mens
zich door strijd heen bewust mag
worden.
Fifteen years afterward, door
Karl Marx, uitgegeven door
de Allgemelne Wochenzei-
tung der Juden in Deutsch-
land te Diisseldorf.
Dezer dagen is de Engelse
vertaling verschenen van een
boekje, dat is samengesteld door
zonder
loze individuen
Het is een verhaal
menselijkheid, dat, naar ons
voel, een betere titel had
godsdienstige redenen
niet op de attenties van Jaap Du
bois wilde ingaan, vindt hij een
tweede echtgenote, met wie hij
een gelukkig huwelijk beleeft.
Als Jaap na het overlijden van
zijn vader, de alom geziene hout
vester, in de omgeving van zijn
jeugd terugkeert, drijft zijn oude
wrok hem ertoe, vooral Reinier
diep te treffen, niet in een plato
nische vriendschap met Marion
maar in een amourette met de
dochter uit diens eerste huwelijk,
Inge. De lieftallige, schijnbaar gang Ött"heeft, verleid door het
De stijl van de schrijfster „MUM
.aar en zuiver. Zij tekent haar Karl Marx, hoofredacteur v
karakters met duidelijke lijnen, Allgemeine Wochenzeitung der
§T statische, verrassings- juden in Deutschland. Vijftien
te maken. jaar later is een verzameling do-
""""me cumenten over mensen, die hun
6e' naasten durfden liefhebben, ter-
'er- wijl de terreur zich onder het Hit-
lerbewind meester had gemaakt
Duitsland. In een voorwoord
de zeenimf, schetst Karl Marx de verbeterin-
door Wolfgang Ott. Uitgave De gen, die sedert de capitulatie van
Boekerij N.V., Baarn. 1945 zijn ingetreden en wijdt
hij woorden van lof aan de vele
De jonge Duitse auteur Wolf- f]®
„ang Ott heeft, verleid door het j??' 5T*
dwarse Inge wijst in haar zelf- succes van zijn eerste boek over dJukJen hebben geholpen, die op-
standig-wording waarschuwin- de oorlog ter zee, „Haaien en "ivf- ?en'
kleine vissen-, een tweede werk 1* «ojmwmtoi WUro leer
ïeschneven, „De mannen en de «n.inanS-.
Het komt
gen af, maar laat het niet
komen als de ten opzichte
andere sekse weinig moraal ken- zeenimf'
nende Jaap wel wil. het in
schier ondraaglijke neerd. De karakters
vele Duitsers hebben gedaan voor
emte haast is cecomDO- Joden> die door Hitiers handlan-
groie naast is gecynpo- vervolgd werden, Het moet
te delen met Bram Dubois, wrichte samenleving
de dokter, die zich gaat inzetten de mensen op een eiland
gestran-
de
te
dat alle Duitsers ver-
de ziektenbestrijding onder Duitse kust, worden schetsmatig Fn
wó;i'; rri'g<SeTiS,°witgSdc
zijn pen heeft gehanteerd met één als wnrA p*n mnn'
dit boek het meest oog gericht op de filmcamera,
i...« want talrijke scènes zouden zo in
een succesfilm kunnen worden
verwerkt, voor zover de intrige liefhebben,
aangepast aan de dames-
de Surinaamse bosnegers De
standhouding met Jaap
dan ook weer gezuiverd.
Wat ons in dit boek hi_
heeft getroffen is de analyse
de verhouding tussen Bram
Inge. Enerzijds hun liefde
elkaar, anderzijds hun vree! o
de ander een ingrijpende levens- bladenromanLek.
beslissing op te dringen. Want
Suriname betekent: afstand doen,
offer en misschien ook ontbering.
In hun pijnigende onzekerheid
hij
Hoisjes van kaarten,
Clare Lennart. Uitgave
Bruna A Zoon, Utrecht.
door
A. W.
Heeft Glare Lennart de stad
De vertaling is abominabel.
Niet alleen ritselt zij van de ger-
manismen, maar ook komen er
rijpt echter het geloof dat niet de talrijke onbegrijpelijke taalfouten Utrecht willen eren? Ja, want z.
menselijke onverschrokkenheid in voor. Dat een vertaler het bij heeft de Domstad gemaakt tot
- v voortduring heeft over „gekap- „de hoofdpersoon met de vele ge-
sijsde schepen" en over „spring- - ■-
bommen" zegt wel genoeg!
Gods voorwaarde tot bijstand is,
maar slechts de overgave
stap tot stap.
geworden. Dit betekent
niet, dat de schrijfster zich in
een prachtige treffende sfeerteke
ning zou hebben verloren. „Huis
jes van kaarten" is wel degelijk
een verhaal óók van mensen, die
leven, werken en verlangen zoals
wij allen doen. Mensen in één
schreef trilogie over leven van Michelangelo huis. wier bewuste én onbewuste
denken, praten, dromen, bande-
len en wensen zo verschillend en
Irving Stone, de auteur die lijke test, geeft de overstelpende tegenstrijdig zijn als maar moge-
ooral bekendheid heeft gekregen hoeveelheid feitenmateriaal de le- lijk is en toch ook weer zo éént
r het gevoel, Michelangelo het geluk te vinden en te behou-
uwkeurig te volgen. De verwik- den, dat willen zij, allemaal,
biografen, kelingen in het geschetste beeld Daarvoor bouwen zij hun huisjes
de Italiaanse renaissance en van kaarten. Clarc Lcm
de milieus,
door zijn bock over Vincent
Gogh, is toegetreden tot de lange
rij van Michelangelo's biografen
Ilij heeft zich gedurende enige ja
ren grondig verdiept in het lev
van de meest universele j
ale kunstenaar aller
Het resultaat
geni- Buonarroti verkeerde, heeft Ie
tijden, schrijver als. een 'boeiend, haast
deze studie filmisch decor, achter zijn hoofd-
Stone zelfs werkte in figuur geplaatst.
Enigszins storend is de wijze
waarop Stone sommige passages
kaarten. Clarc Lennart heeft
de mens in zijn eigen kaarten
huisje in zeer beeldende taal
voor haar lezers neergezet.
armergroe
Italiaanse
een becldhouwersateller
vastgelegd in drie omvangrijke overlaadt met de door hem
ge-
onden vaktechnische bijzonder- Een frig levendig geschreven
heden. Zelfs voor de geniale boek, dat jongens en meisjes van
ir or or. jagr acbttien ongetwijfeld
Fran?aise, gefotografeerd
Thércse Lc Prat. Voor
i opvoering ontwierp Marais
zelf de kostuums en het decor
i sprak hy de verzen van Ra
cine op een volkomen nieuwe,
Nederland W. ~P. van Stockum dicpdoorleefde wyze.
en Zoon N.V., Den Haag) heeft EV. GROLLE
Het eerste deel. bij Hollandia beeldhouwer, schilder, dichter,
te Baarn verschenen^ onder hit t en j,Mni«ur Michelangelo lal boelen/Hoofdthema ~ii~de"i
is het onbestaanbaar, dat hij „erlijke tweestrijd van een mels-
t, Je, dat veel van een jonge zee-
kort tijds- man houdt, maar tot de ontdek-
vcrloop heeft moeten verwerken king komt. dat zij de karakter-
als de auteur doet voorkomen, eigenschappen mist om later een
Michelangelo s goede zeemansvrouw te kunnen
:ijn. De strekking is, de titel i
i 1488. op dc dan dat de dertien- drukken
trige Michelangelo op hoogst on-
ewone conditie, nl. met geld toe,
wordt opgenomen in het atelier Dat degene dit
de schilder Ghirlandaio. Het ieven kent, tevens de geschiede-
fiüHÜÉÜi fiÉi P's van de glorie van Italië zal tigt daar reeds "de aandacht op,
i rsr^JM ^ennen- 8el'Jk °P dc omslag van dat ook in de liefde niet uitslui-
veelzijdigneid het boek wordt gesuggereerd, on- tend gevoelsmotieven mogen gel-
Michelangelo derschrijven wij niet. Daarvoor is den. Het verstand moet een
lCer nodig dan Stone's trilogie. woordje meespreken.
Df' volgende delen verschijnen Jammer, dat het verhaal zich
Hoewel Stone dit levensvernaai onder de titel „De slaaf van de kenmerkt door een zekere opper-
met zoveel fantasie heeft gero- Sixtijnse kapel" en „Schepper in vlakkigheid. Nergens vindt men
mantiseerd dat het bij voorbaat Gods hand". een aanduiding van een diepere
T. H. levensachtergrond.
begin van een uitzonderlijk moei
lijke weg naar verheven kunste
naarschap. dat
en grandeur
Buonarroti door niemand is over-
ontsnapt aan een wetenschappe-
