Huis en werk factoren in Leidse „andersmaatschappelijkheid Geleide naar de volwassenheid (II) Erfenis MIDZA ZAKEN ENORM WONDER ZECELS BENDER MEUWE LEIDSCHE COURANT 3 DONDERDAG 7 DECEMBER 1961 Er3 ÜR zijn in Leiden dagelijks honderden mensen bezig liet en uitbouw van de stad. Nieuwe wijken ontstaan met de vernieuwing en oude stadsdelen naar krijgen een verjongd aanzien, al is het tempo waarin dat gebeurt nog altijd e de beneden het noodzakelijke. „Leiden is een versleten stad", durfde iemand Zoon bij de behandeling van de gemeentebegroting onlangs in een raadsver- één gedring te beweren. Hij kreeg een reprimande van de wethouder van open- ra): bare werken, maar handhaafde desondanks zijn standpunt. Achter facader van gaan soms erbarmelijke toestanden schuil. Om het Leidse rapport over d< clubhuizen voor jeugdzorg te citeren: „In de binnenstad zijn nog veel Oude ira wijken. Volkswijken, waarin straten met achterafhofjes, met kroegen -7ju met overbevolkte benauwde huizen. Deze bevolking vormt veelal een gesloten groep tegenover de rest van de maatschappij. Zij heeft een eigen leven. Zij is anders, stelt andere eisen en heeft ook andere normen. Het belangrijkste samenlevingsverband in deze wijken is de straat. Dat niet te verwonderen als u weet, dat gezinnen van acht en meer personen twee tot drie kamertjes bewonen". Nee, Leiden heeft peen kostbare ningkartotheek nodig om te weten, dat een aanzienlijk deel van zijn bin nenstad verkrot is. 11 chre- fee- Onmisbaar is de hmüsvestim.g een ge wichtige fiaotor in he>t verschijnsel van de ..andensmraatsohappelij'kheid". Het rapport gee it een treffend voorbeeld. „Vader, moeder en zes kinderen. In de woonkamer staan twee twee- pensoonsopklapbedrienAls die bedden uitstaankun je er niet meer lopen. In het ene bed slapen vader en moe den. In heit andere twee meisjes van iresp. 19 en 21 jaar. Met aan het voe- jaar an meisje van 14 jaar. In een hokje waar ook een fiets, een trap leer en die vuilnisbak een plaatsje vinden, slapen twee jongens van resp. 12 en 16 jaar op matrassen op de grand En in de keuken wordt 's avonds een matras gelegd voor een jongen van 13 Dit gezin vormt geen uitzondering. Eis van menselijkheid Geen wonder dat deze jeugd in buds heel wat te verwenken krijgt. Begrij pelijk, dart het begrip „opvoeding" hier wel een iets andere waarde en inhoud heeft dan elders, ander normafle omstan digheden, het geval kan zijn. De voor waarden voor een harmonische ontwik- ikeling van het teven zijn eenvoudig niet aanwezig. Tegen deze achtergrond komt de aandrang om een hoger womimgeomtin- gervt te krijgen voor krotoprudming, werkelijk niet alleen maar voort uit de dierbare wens om de stad wat op te kalefateren en wait plannen voor pro menades en boulevards te kunnen ef fectueren. Die aandrang is niets anders dan een eis van menselijkheid. In omstandigheden als hierboven geschetst gaat de persoonlijkheid van de mens ten onder, zo deze althans nog de kans heeft gekregen enigermate tot bloei te komen. De humaniteit, de zedelijkheid, de zin delijkheid, kortom de volksgezond- Agenda voor Leiden en Den Haag Donderdag Stadsgehoorzaal, 8 uur: Residentie-Or kest o.l.v. Élie Poslawsky, solist: Daniël Wayenberg, piano, voor K. en O. Filmzaal academie, 8 uur: LAK-film- classics, „Alexander Newsky", van S. Essensrtein Den Haag, Kon. Schouwburg, 8.15 uur: Haagsche Comedie met „De Ker sentuin". Gebouw K. en W., 8 uur: Nederlandse Opera o.l.v. Leo Driehuys, „La Traviata" van Verdi. Vrijdag Filmzaal academie, 12 20 uur: LAK- pauzefiims. Academie, 4.15 uur: Inauguratie prof dr J. W. G. ter Braak, buitengewoon hoogleraar in de neurologie. Pieterskerk, 7.15 uur: Avondgebed, dr. K. E. H. Oppenheimer, m.m.v. M. G Jonge jan, fluit Den Haag, Kon. Schouwburg, 8.15 uur: Haagsche Comedie met .Arme Bitos". Zaterdag Prediker. 8 uur: Contactavond Ewout Joppenszgroep. Geref Kerk, Oude Vest, 8 uur: Ad vent Jeugdappel, ds. Vos, Wassenaar, kerk- en jeugdkoor o.l.v. Chr. Hane- graaff, m.m.v. Henry Blackmon, bariton, koperblazers en pauken. Busstation, 13.58 uur: Vertrek strand- excursie Kon. Ned. Natuurhistorische Vereniging. Den Haag, Schouwburg, 3 uur: Werkgroep Haagsche Comedie met „Es- moreit", 8.15 uur: Haagsche Comedie met „Arme Bitos". Gebouw K. en W., 8.15 uur: Concert gebouw-Orkest o.l.v. Eugen Jochum, solist Willem Noske, viool. Lutherse' kerk, 8 uur: Adventsconcert. Zorgvlietkerk, 8 uur: Willem Talsma, orgel. Apotheken Geopend voor spoedeisende gevallen: Zuiderapotheek, Lammenschansweg 4. tel. 23553. Films Casino (2 30, 7 en 915 uur, dinsdag alleen om 7 uur): Ik zal spugen op jul lie graf (18 jaar); donderdag: Vrouwen jagers (18 jaar). Lido (2.30, 7 en 9.15 uur): De gemas kerde contra Scotland Yard (18 jaar). Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur); Zwijgend heldendom (18 jaar). Rex (2.3a 7.15 en 915 uur): De hel van Tarawa (14 jaar); donderdag; Zarak Studio (230, 7 en 9.15 uur): De Nacht (18 jaar). Trianon (2.30. 7 en 915 uur); Lemmy Caution en de verdovende middeleD (18 jaar). Films van vrijdag af Casino (2.30, 7 en 9.15 uur): De dui zend ogen van dr. Mabuse (18 jaar); donderdag: Mensen in het hotel (18 jaar) Lido (2.30. 7 en 9.15 uur): Heldencom mando (14 jaar). Luxor (2.30, 7 en 9.15 uur): Wilde ha ren (14 jaar). Rex (2.30. 7.15 en 9.15 uur): De over lopers (14 jaar): donderdag: Haven der hartstochten (18 jaar). Studio (2.30, 7 en 9.15 uur): De Nacht (18 jaar). Trianon (2.30. 7 en 9.15 uur): Ontvoe ring in Budapest (14 jaar). heid in haar totaliteit gebiedt krot- opruiming. Wij zijn het dan ook geheel eens met het Leidse raadslid, dat sugge reerde, ook de minister voor sociale zaken en volksgezondheid maar eens in te schakelen om de mogelijkheid van méér woningbouw ner jaar misschien wat dichterbij te brengen, in de straten van de volkswijk, in de hokkerige. bedompte huizen, waar het zelden rustig is. groeit een nieuwe gene ratie op. Zij wijkt wel eens af naar zijsporenEn dan is daar jeugdzorg om haar op te vangen. Niet met ver wijt maar met begrip, geen fluwelen beenip maar een doelbewust. Er zijn tijden geweest dart aan de huis vesting van de arbeiders niet veel aandacht werd besteed. Ze moesten wonen en daarmee uit. Er was wel plan matigheid, maar die was voornamelijk economisch gericht. De mailen van ka mers en woningen waren minimaal. Bovendien had de stad binnen de sin gels te kampen met ruimtegebrek, wat een hoge bebouwingsdi chtheid tot ge volg had. Vandaar ook de vele poor ten en sloppen. Zoveel mogelijk wo ningen op een beperkt terrein. De Leidse bevolking ging in aantal echter achteruit. Aan het begin van de negentiende eeuw telde de stad nog slechts 28.500 inwoners. Bedrijven richt ten toen vrijgekomen woningen in als werkruimte of pakhuis, waardoor uiter aard het karakter van de woonbuurt nog werd verslechterd De conclusie van het L.J.A.-rapport is: juist omdat in Leiden nog zoveel slechte woningen zijn overgeleverd, zijn die omstandigheden hier ongunstiger dan elders, hetgeen kan resulteren in een groter a am tail gezinnen en personen die in sociale moeilijkheden (ook van peda gogische aard') verkeren. Leiden bleef achter Het beeld van Leiden en zijn bevol king wordt ook bepaald door de werk gelegenheid. Wij laten het rapport spre ken. „Leiden is vanouds een industriestad, waarin oorspronkelijk de lakennijverheid een grote rol speelde. Deze werd over wegend in het huisindustriesysteem uit geoefend, waarbij men onder hetzelfde dak woonde en werkte. Deze eenzijdige oriëntatie op de laken nijverheid leidde bij het verval van deze industrie tot grote armoede onder de arbeiders. Een dieptepunt werd bereikt in de tijd van de Franse overheersing. Omstreeks die tijd leefde de helft van de bevolking van de bedeling. In de negentiende eeuw is er een op leving in de bedrijvigheid en de textiel bedrijven zijn wederom een overwe gende positie gaan innemen. Een arbeids markt met (door de dreigende armoede) willige, aan hard en lang werken voor weinig loon gewende arbeidskrachten moet gunstig zijn geweest voor de her leving van de textielnijverheid en de vestiging en groei van andere bedrijfs takken, die eveneens door arbeidsinten- t produktie waren gericht op goed- almanak van het Leidsche Studenten Corps is gisteren op plechtige wijze aan geboden aan de burgemeester van Leiden, jhr. mr. F. H. van Kinschot. V.l.n.r. J. J. Mijnsen, B. G. F. Elias (praeses commissie tot redactie van de almanak van het LSC voor 1962), F. W. Duyster, P. A. Wackie Eijsten en de burgemeester. Dergelijke woningen in Lei den hebben hun rol gespeeld in het proces der andersmaat schappelijkheid. En nog ko- n ze bij tientallen voor. De bewering dat Leiden een ver sleten hart heeft, komt niet uit vitzucht voort. Foto N. van der Horst kope arbeidskrachten, zoals en sigarenfabrieken. Deze bedrijven kon den voor het merendeel hun tiepositie slechts handhaven dank zij de lage lonen, dank zij de aanwezigheid een weinig verdienende ongeschoolde arbeidersstand. Mede hierdoor bleef Leiden qua loon schaal achter bij andere industriecentra in het westen des lands, waardoor selectieprocessen bepaalde arbeiders Leiden werden onttrokken en de toevoei van vreemde arbeiders stokte". Tot zover het rapport. Diet tijd is voorbij. De sociale ver beteringen zijn Leiden niet voorbij gegaan. Het patroon van de plaatse lijke industrie ondergaat zelfs ver anderingen van betekenis. Er is een teruggang en zelfs opheffing van oude arbeidsintensieve bedrijven met voornamelijk ongeschoolde arbeid en laag loonniveau. Daartegenover staat een opmerkelijke groei van kapitaalintensieve bedrijven, zoals de metaalindustrie, die ge schoolde arbeid verlangt en de arbeid honoreert overeenkomstig de gelden de loonnormen. In vele gevallen is ook de omgeving waarin de arbeid wordt verricht, verbeterd. Tal van voorzieningen direct voor de ar beider en zijn gezin zelf, maar óok terlijke hebben de verheffing m de arbeidersbevolking sterk be vorderd. Maar er is nog steeds sprake van een negatieve erfenis. Zowel een materiële geestelijke. Nog steeds zijn arbeiders die werken onder terstond betering behoevende omstandigheden. En iltijd moeten honderden gezinnen interend wonen. En dus: nog altijd ?en aantal mensen dat een speciale benadering en begeleiding nodig heeft, rbij dus de oorzaken zeker niet min- j der in de omgeving dan in het gezin zelf moeten worden gezocht. De geschetste planarme en ook plan loze inrichting van het stadsgebied bracht mee, dat de recreatie geen enkele kans kreeg. Ook dat is als nega tieve invloed aan te merken. „Pas in de twintigste eeuw", zo zegi het rapport, „komen, mede door de be perking van de arbeidstijd, recreatieve voorzieningen tot stand zoals speeltuinen, speelweiden, veldsportterreinen en volks tuinen, terwijl ook grotere aandacht wordt besteed aan de groenvoorziening in woonbuurten'. In de oudere delen van de stad bleek echter voor dergelijke voorzieningen weinig of geen ruimte te zijn, zodat men daar wel heel spaarzaam sléchts enkele recreatie-elementen vindt Wie het verschijnsel van de an- dersmaatschappelijkheid wil verkla ren, komt niet los van de historische achtergrond ervan. Niet dat alle vormen van anders-, zwak- en on maatschappelijkheid nu maar onmid dellijk uit de geschiedenis duidelijk zwllen worden, maar het lijdt geen twijfel dat jeugdzorg pas effectief werkzaam zal kunnen zijn, als men zich behalve tot de jongen en het meisje richt tot het milieu en bereid is, dat te leren kennen, dat te analyseren tot in zijn afkomst en uiteindelijk dat te confronteren met Vandaag het tweede artikel in de trits over de jeugdzorg in Leiden. Het behandelt een niet-benijdenswaardige erfenis, waarmee Leiden zit. In ons blad van gisteren stond het eerste artikel. de waarden waaruit het clubhuis leeft en het juist dit gezin heeft op gezocht. Zo is de jeugdzorg ten diepste gezins zorg. Jeugdzorg zonder positieve milieu beïnvloeding dreigt, naar het ons voor komt. altijd te verzanden. Met de planloosheid van het verleden is langzamerhand wel afgerekend. Wij hebben tegenwoordig* planologen, die heel serieus streven in de richting van uitgebalanceerde stadsontwikkelingspro jecten. In de wijze van wonen dient zich de stand van de beschaving en de cultuur zoveel mogelijk te weerspiegelen. Er is in de meeste gevallen voldoende afstand tussen de woonblokken en de hoeveel heid gazons e.d. doet zelfs wel eens de vraag rijzen of het percentage „re creatie" niet de grens van verkwisting aan 't naderen is. Kortom, aan onze be woning wordt de aandacht gegeven die Gespreksorgaan Nu kan nog wel de vraag worden ge steld, waaruit denieu we wijk en het gesaneerde stadsdeel moeten bestaan om „leefbaar" te zijn. Daarover is verschil van inzicht mogelijk. Dat is niet zo erg, want uit de discussie wordt meestal wel iets constructiefs geboren. Bedenkelijker wordt het echter, als bepaalde elementen domweg worden vergeten. Die kans wordt kleiner naarmate allen die bij de opzet van de wijk betrokken zouden kunnen worden, meer met elkaar in gesprek zijn. De provinciale jeugdraad Zuid- Holland zegt het zo: „Een eerste stap tot een geleidelijke opheffing van de afstand tussen theoretische bedoeling en praktisch resultaat zou daarin kunnen bestaan, dat de plaat selijke planologische diensten de mogelijkheid krijgen om bij het opstellen van de plannen ook terug te vallen op een representatieve gesprekspartner uit de sociaal-cul turele sector." In Leiden is kortgeleden uit de L.J.A. een werkcommissie gevormd onder de naam „Ruimte voor het bijzonder jeugdwerk in de nieuwe wijken". Daarin zijn alle plaatselijke jeugdzorginstelingen, de stedebouw- kundige afdeling van dc dienst ge meentewerken, de stichting Leidse Jeugd verblijven en dc L.J.A. zelf vertegenwoordigd, waardoor een vruchtbaar gesprek over wensen en mogelijkheden kan ontstaan. Bij overleg zullen zeker ook vragen over samenwerking en zelfs samenvoe ging ter sprake komen. Het is immers ondenkbaar, dat de acht instellingen voor bijzonder jeugdwerk alle zouden probe-1 ren in elk van de nieuwe wijken een clubhuis te bouwen. Beperken wij ons tot Zuid-West en Noord dan zouden er al zestien zijn. Het belang van een dergelijk ge- spreksorgaan is naar onze mening moeilijk te overschatten. In het al gemeen al is het voor 'n soepele ont plooiing van de wijk onontbeerlijk, voor Leiden komen er nog de ge ringe ruimtelijke mogelijkheden bij, die dwingen tot een alleszins produk- tief gebruik van de grond. Het is niet denkbaar, dat bij die beperkte armslag essentialia als clubhuizen en speelterreinen „gewoon" over het hoofd worden gezien. Zoekt U een COUDEN RING dame of heer v. d. WATER, Haarlemmerstr. 207 heeft het Ruime keuze in alle prijzen. Onderhoud militaire gehouwen De eerst aanweend ingenieur van de dienst der Genie te 's-Gravenhage heeft het onderhoud gedurende 1962 van mili taire gebouwen, werken en terreinen in de randgemeenten van Leiden opgedra gen aan de C. V. Proper te Oegstgeest voor f 83.900. Uitslagen badmintoncompetitie MVO ISmash I 80; Veglo 2DES I 17; EVA IVeglo I 1-^7; Smashde Kortenacr 4 5—3; DES 3—Smash 3 3—5; Smash 4Veglo 4 71; Meerburg I Smash 2 80. Mevrouw Boot doopte Canadees sehip ;TOOR HET 71-jarige in haar leven heeft de rouw S. A. Boot-Fillp- po, scheepsbouwersvrouw, een schip ge doopt. Dat was gistermiddag half vier toen van Boots werf te Lelden zonder enig officieel vertoon de Cape Hood te water gleed, een motortrawler voor dc Canadese redcry National Seaproducts. De Canadees die de doop eigenlijk had moeten verrichten, was op een proefvaart in de buurt van Noorwegen en kon daar door niet tijdig aanwezig zijn. En toen kwam men op het idee het mevrouw Boot te laten doen, die natuurlijk altijd zeer nauw bij de scheepsbouw betrokken is geweest, maar nog nooit een schip had gedoopt. Dit wordt namelijk gewoonlijk slechts door familieleden of kennissen van de reder gedaan. De Cape Hood is een zusterschip van de eerder bij Boot voor Canada gebouwde Cape Blomidon en meet 43 x 8 x 4.20 me ter. Er komt een Werkspoor-motor in van 750 pk. die 275 omwentelingen per mi nuut maakt. Verder krijgt zij een Van der Giesen handhydraulische winch en na tuurlijk allerlei moderne navigatic-appa- raten. Begin maart zal het schip gereed zijn. Waarschijnlijk zal het door een Neder landse bemanning naar Canada worden gevaren, die daarna met het vliegtuig te rugkomt Bij vorige gelegenheden kwam voor dit doel wel ccn Canadese beman ning over. maar dit is duurder en boven dien had men te maken met de moeilijk heid. dat sommigen van haar niet durf den te vliegen. Onmiddellijk na de tewaterlating werd de kiel gelegd voor het derde schip in deze serie, de Cape Sable. Eerste kerstbomen in Leiden Nauwelijks heeft SinrtcrkVaas zijzi hielen gelicht of winkeliers gaan haas tig hun étalages veranderen en de eerste advertenties met aanbevolen wildbont verschijnen in de kranten Ook Leiden gaart zich opmaken \wr de naderende Kerstmis Gisteren zijn de eersrte partijen kerstbomen uiit Lu xemburg in Leiden aangekomen. Deze Leidse primeur voor het dennegroon werd aangevoerd door de heer H. Pijm- aken. In de loop van de volgende week be gint de 'tnadirtiionele kenstbomenmarkt op de Apothekers-dijk. GEMEENTE LEIDEN Officiële publikaties INSCHRIJVING DIENSTPLICHT De burgemeester van Leiden brengt ter algemene kennis dat, 1. de in 1942 geboren mannelijke per sonen, die in een Nederlands bevolkings register zijn opgenomen of daarin beho ren te zijn opgenomen en geen bewijs van inschrijving voor de dienstplicht noch een bewüs van niet-inschrijving hebben ont vangen. verplicht zyn zich voor 1 jan. '62 aan te melden ter gemeente-secretarie van hun woonplaats of gewone verblijf plaats. 2. de aanmelding moet geschieden door de onder 1 bedoelde personen zelf. bij hun verhindering door hun wettelijke vertegenwoordiger. Is een rechtspersoon lijkheid bezittende vereniging, een stich ting of een instelling van weldadigheid wettelijk vertegenwoordiger, dan rust bij verhindering de verplichting tot aanmel ding op de bestuurders. 3. de onder 1 bedoelde personen, in dien zij de Nederlandse nationaliteit be zitten. voor de dienstplicht worden inge schreven. zulks met inachtneming van ar tikel 8 van het Dienstplichtbesluit en de beschikking van de Minister van Oorlog van 18 december 1958. nr. 14.746 (inschrij ving voor dc dienstplicht). De Burgemeester van Lelden De sinterklaas-verkoop ln de Geen want steeds moer klanten sparen MIDZA Bridgeclub V.O.G. Uitslagen viertallencompetitie: Hoofd klasse: BeijerEpskamp 60; Raar Den Daas 51; Eerste klasse A: Jacobs Raar 60: BosschaKooiker 60; Caro Boom 51; Eerste klasse B: Horree Jaspers 51; De TombeDofferhof 33 WendtVersteeg 33. Herenstraat en Telderskade hebben thans een automatisch beveiligde overweg ■yANOCHTEND zyn de zgn. ahobs (automatische overwegbeveiligingen) aan de Herenstraat en de Telderskade te Leiden ingebrulk genomen. Deze belangryke gebeurtenissen gingen zonder enig officieel vertoon gepaard, maar de vreugde van de vele weggebruikers, die de overweg aan de Herenstraat passeren, was er sinds ■anochtend 8 uur niet minder om; de beruchte wachttijden zijn hier nu tot minder lan een minuut teruggebracht: De Ingebruikstelling van dc ahob aan de Telders kade was niet minder belangryk: het zuldwestelyk stadsdeel heeft er daardoor «en mooie verbinding met het centrum biigekregen Het was er vanochtend nog nle( druk. maar het zal niet lang duren of vele „zuidwesters" zullen van deze nieuwe erbinding met de stad gebruik maken. De bovenste foto werd gemaakt op de Herenstraat, waar de werkzaamheden vanochtend nog niet geheel waren voltooid. De rybaan is hier op de overweg door „verkeersdruppels" (waarop twee dubbele lantaarns) ln tweeën gedeeld. De onderste foto geeft een beeld van de nieuwe overweg aan het eind van de Telderskade. Foto's N. van der Horst. Con Amorebrengt dit keer dc Messiah Ter afwisseling van dc traditionele uit voeringen van het Weihnachtsoratorium van Bach brengt Con Amore dit jaar het oratorium „MESSIAH" van Handel: de uitvoering heeft plaats in de stadsgehoor zaal op dinsdag 12 december. Als solisten werken mede: Wieb de Rook. sopraan: Wilhelmine Matthes, alt; Charles Holland, tenor en David Holle- stelle. bas. Hans Philips bespeelt de cembalo cn de orkestbegeleiding wordt verzorgd door het Residentie Kamer Orkest. Het geheel staat onder leiding van Jan Pasveer. Met dez,e uitvoering hoopt Con Amore een waardige inzet le geven tot de ko mende kerstfeestvieringen. Burgerlijke stand van Leiden GEBOREN: Rudolf Nicolaas Maria, zn v N H Breedeveld en L P J Pel grim; Sophia Maria Gcertruida, dr v C A v d Slot en C H Reekers; Peter, zn v E van Houten en C van Gelder; David Johannes, zn v J N Romijn en M W Wijsman. OVERLEDEN: C B Klein. 67 j man; H J Hoogervorst. 57 j, man; I S M van Wel. 75 j. echtgen v M W v d Wel; H van der Meij, 71 j. man; C Prevoo, 66 j, echtgen. v W v d Wijn- Bridgeclub DDS Uitslagen viertallencompetitie: Schol- vinckVan Berge Henegouwen 60; Ver boogVisser 6—0; KuilmanDen Holder 60; Krul—Aalbersberg 60. Tot op heden is de stand van de teams: Krul cn Verboog 18 pnt; Scholvinck cn Kuilman 9 pnt; Visser 7 pnt; Van Berge Henegouwen 5 pnt; Aalbersberg 0 pnt; Den Holder 0 pnt. U kunt de piano van Uw wensen kiezen uit een prachtige collectie met vele be roemde merken zoals Ibach en Steinway. Onze adviezen staan U daarbij terzijde. Bel of schrijf o t foto-brochure nr. 60 A deskundig in klank Leiden, Hoosewoerd 90, tel. 20097 Amsterdam Arnhem Breda Rotterdam

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1961 | | pagina 3