HET LEVEN VAN HELENA SKLODOWSKA
ZUSTER VAN MADAME CURIE
op bezoek
Kleindochter die niet
i geniaal is en dat
ook niet wenst te zijn l
P",,e
De maarschalk
IWllil LEIDSCflE COURAffT
6
ZATERDAG 25 NOVEMBEI 1961
Ergens In een der buitenwijken van War
schau: Górnoslaska 16, een groot, hoog
huizenblok. Een flatgebouw, omringd door
tuinen en bomen. Beneden in de hal op een
houten bordje de namen der bewoners van
het huis. Een der getypte strookjes bevat
haar naam: Helena Sklodowska-Szalay. Se
Etage.
Maar Helena Sklodowska-Szalay leeft niet
meer. Ik had haar eerder moeten bezoeken.
Vóór de 6e februari van dit jaar. Ik ben te
laat. Ik zal de laatste Sklodowska, tevens de
laatste zuster van Madame Curie, als ik de
120 treden opgegaan ben die me van de
5e etage scheiden, niet meer ontmoeten.
De kleindochter, mevr. Elzbieta Staniszkis-
Szalay, ontvangt me. Ze weet van m'n komst
af en kent het doel ervan. Een sympathieke,
levendige, jonge vrouw. Ze is alleen. Haar
man, een architect, werkt in Bagdad.
We gaan tegenover elkaar aan de tafel
zitten, en ik probeer iets terug te vinden in
dat gezicht van de bekende foto's der Sklo-
dowska's. Maar dat vind ik niet. Ik zie alleen
een prettig, rustig, aantrekkelijk gezicht. Het
gezicht van een gewoon mens. Van een
gewone vrouw. Er is niets „unieks" aan.
Het is, nogmaals, alleen een heel sympathiek
gezicht.
Vers van Madame Curie
In haar boekje schrijft Helena:
Maria schreef met groot gemak gedichten, zoals trouwens onzi
hele familie deed. Onze vader en wij schreven elkaar vaak brieven
in versvorm. Hieronder zal ik een paar strofen van Maries verzen
aanhalen, geschreven toen ze 28 jaar was voor een vriendin ter
gelegenheid van haar huwelijk met een Duitser.
Vaarwel zustertje. Hoewel je je uit vrije wil
hebt verbonden aan een buitenlander:
Blijf houden van je geliefde land
Waar je het levenslicht aanschouwde.
En onze mooie, verguisde taal sprak.
Bewaar haar in je hart en blijf
haar spreken in je gezin.
Ons Vaderland leeft slechts in onze harten,
laat je hart in den vreemde
altijd Pools blijven.
Vaarwel, moge het ochtendrood van het geluk
met verbleken aan de hemel van je toekomst.
Voor 's levens moeilijkheden en vreugden,
voor de smarten des levens behoede je God!
It
Laatste van beroemd geslacht
stierf dit jaar
dochter. De kleindochter, die toch de
plicht had de code van haar ge
slacht na te komen.
.Ik had eigenlijk niet zo'n prettige
jeugd". zegt mevrouw Staniszkis,
..maar als je ouder wordt begrijp je
die dingen beter. M'n grootmoeder
bedoelde het allemaal erg goed met me.
Alleen, ze vergat dat ik anders was
dan de familie. Ik wilde vrij zijn, ik
wilde wel eens naar de bioscoop, ik
wilde wel eens naar jongens kijken, ik
wilde niet altijd vroeg naar bed. ook
al was dat dan. volgens m'n grootmoe
der. gezond voor me. Ik wilde nu een
maal alle dingen die m'n vriendinneö
ook wilden".
„U wilde niet ..uniek" zijn" vraag ik.
Ze lacht. ,.Nee, maar al had ik dat
gewild, dan was ik het toch niet ge
worden. Er is namelijk niets unieks
aan mij. Ik ben gewoon, heb een aar
dige man en twee aardige kinderen,
en dal is nu precies het leven dat me
aanstaat. Ik wens geen ander. Ik heb
de grootst mogelijke bewondering voor
m'n grootmoeder gehad en voor alle
andere beroemdheden van m'n ge
slacht. maar dat hoeft toch niet te be
tekenen dat ik ook over beroemdheid
moet dromen? Nu. dat doe ik dan ook
Onmenselijk knap
lage en nog altijd melodieuse stem.
Verzen van Heine en Goethe, en van de
grote Poolse dichters Mickiewicz en
Slowacki. En die brieven schreef die
gedichten waren. In haar laatste jaren
vooral aan Eve Curie, die trouwde met
een Amerikaanse bankier en veel van
haar hield. Eve, die nu 57 jaar is.
Irène stierf vijf jaar geleden.
Iemand, die Helena vaak bezocht,
vertelde: ..Ik was eens tegelijk op be
zoek bij Helena met een Poolse profes
sor in de chemie, die nog les had ge
had van Madame Curie. Hij sprak
goed Engels en ik vroeg hem. toen ik
a'n kans schoon zag, of de twr~
lena te zien. Een taxi brengt me
erheen en het kerkhof blijkt nog niet
gesloten. Het is een heel groot kerk
hof, naar men mij heeft verteld de
plaats, waar alle grootheden
„ij.» heel verschillend." Verder zei
hij er niets van. Ik moest m'n gevolg
trekking zelf maar verder maken.
Helenadie het nauwelijks kon
verwerken dat ze oud werd en een
dat de wereld bezig was haar
Polen begraven liggen. Dat moet te ver'geten. Haar. 'n Sklodowska. Haar.
wel kloppen, want ik zie enorme
familiegraven met complete beelden
en beeldengroepen erbij. Hier liggen
de stoffelijke resten van eeuwen
Poolse geschiedenis.
Mevrouw Staniszkis heeft een teke
ning gemaakt, aan de hand waarvan ik
het graf gemakkelijk kan vinden. Het
blijkt een eenvoudig monument te zijn.
Een naam valt direct op, gebeiteld in
steen: Bronislawa Sklodowska. Er is
ook nog een andere naam: Zozef. Er
staan wat treurwilgjes omheen en bo
ven op de zerk ligt een klein groen
kransje.
telg
ereldbe-
Zoveel hart
Parijs. Ik heb
derhalf jaar bij m'n familie geleefd, bij veei
Irène Joliot en haar man. Daar eiste daai
men precies hetzelfde van me. Alléén doofheid debet
maar plichten, alléén maar studeren,
En weer vroeg naar bed. Het
lemaal geen plezierige tijd voo
het mijn schuld dat er -
schappelijks aan me is?
waarheid te zeggen, spijt
deren. Ze
ironisch
kon glimlachen zei voldoende. Vooral
de laatste zes maanden van haar leven
ergerde ze zich aan
dingen, maar
Er staat ec
met witte letters op de zerk. De let
ters vormen een naam: Helena Broni
slawa Sklodowska-Szalay. Méér niet.
Het bordje zal daar zo lang blijven
staan, tot die naam in de steen gebei
teld is. De steen, die net zo streng, so
ber en eenvoudig is als het leven van
elk der mensen die er onder begraven
liggen was. Een leven zonder franje.
De merels gaan weg. want het wordt
donker onder de treurwilgen. Maar nog
niet zo donker, dat ik niet meer kan
lezen. Ik heb 't boekje dat Helena
schreef bij me en blader er wat m. Ik
heb het al verscheidene malen door
gelezen en weet dus precies wat er in
staat. Het lijkt dwaas, maar ik dacht
dat het haar. Helena, voldoening zou
hebben gegeven als ze wist dat iemand
haar boekje daar gelezen had. Dat
metalen bordje boekje geschreven jjg
november vo
rig jaar kreeg ze
een beroeite. Ze
heeft veel pijn gele-
den, maar ook dat
dat ook droeg ze zoals een
mei eens Sklodowska dat blijk-
Kunt u zich die Panjse periode nog baar behoort te doen.
een doorlo-
gruwel voor
die laatste
herinneren? Wat
..Heel goed. Ik was daar al eerder pende
geweest en ontmoette er een keer of ha„,.
drie Madame Curie. U mag het best ;a;
weten ik was een beetje bang voor fe.
haar. Trouwens, ook voor
dochter. Die mensen ware
zo verschrikkelijk geleerd.
•lijk knap. Hun geleerdheid maakte
dat
feit dat
niet
het
ZIJ zal me vertellen van haar
grootmoeder, maar eer ze be
gint vraag Ik haar of het mö is
toegestaan de kamer te zien.
waarin Helena, d© laatste van
haar beroemde generatie, leef
de. Want dit vajarenlang haar huls.
Mevrouw Staniszkis gaat M
soms doodsbang. Er was
maar één voor wie ik niet bang
Eve. Die was altijd bijzonder lief
me. en menselijk. Die had het niet
altijd over werken en studeren."
..Legt
allemaal kelijk te zjjn. Dat ze
de hulp van an-
n. ook al was ik
eigen- dat dan. afhing. Dat
jAtf kon ze moeilijk ver
werken. Alles wilde
ze zélf doen, alles
zélf regelen, alles
zélf beslissen".
„Bleef ze in veel
dingen geïnteres-
het ministerie van gezondheid haar e
baan als bibliothecaresse in een sana
torium voor tuberculosen aan. Ze aan
vaardde deze. Maar tien maanden later
verwisselde ze de functie
der kamers op stelling als hoofd
„Ze luisterde vaak
naar de radio, voor
al naar muziek. En
ze kocht veel boe
ken. tot het laatst toe.
i binnen. Het is t
wock. Het
torium v
is het eerste wat me opvalt een portret
van Pierre Curie. Voorts een paar ge-
kleurde ouderwetse platen. Een ouder- Warschau terug. Ze was zo gelukkig
i jaar t
ging toen i
..Grootmoeder zei altijd: maak
Als ik
waarschijnlijk
museum
We gaan terug
is daar dat het leven van de zuster
Madame Curie, van Helena aan me
voorbijtrekt. Verteld door haar klein
dochter. die haar jarenlang verzorgde.
Helena Sklodowska, de mooiste dc
vier zusters, en die op
haar zestiende jaar
een schoonheid ge
weest moet zijn. Ze
bleef dat lang: een for
se. charmante vrouw,
met een uitgespro
ken persoonlijkheid. Ik
verkleinwoorden
en verkleinnamen. So
phia noemden ze Zo-
0. mijn woorden vooral nie
.erkeerd uit. Ik bewonder m'n familu
volgden: Na dè oïrlog bood Mtjurljk m ieder opricht Niet alleen
■Ie van ceiondheid hair ein cmdat dementen ^talomenaal knap
den, ..personality". Het waren mensee
die het woord ..compromis" niet ken
den. Ze deden wat hun verstand en
school te Ot- hart hun ingaf. Ze leefden langs kaars-
-1S een Pools-Zweeds sana- rechte lijnen. Hun begrip van eer was
tuberculosen. en dn rieken fnorm hoog. Voor hun uerk hackten re
bed ondervezen. Ze werkte ^1!"» aaT°'
WÊt WÊ ik u op wil wij-
bestond een fantastisch sterk
familieband. De leden van de famili
zwierven in de hele wereld uit m:
ondanks dat bleef die band bestaan,
zeLfs uitzonderlijk hecht. Waar
«ouktrj— .v~. ».v waren, altijd onderhielden
teleurstelling. Ze staniszkis. In het jaar 1947 beëindigde met ellkaar.
■- -- j tt ..Geldt dat ook nog
haar werk bij het onderwijs. Haar vraag ,k
de kamer en het verdiensten werden door de Poolse ..Nee. nu niet meer. Maar de familie mochten heel
^rv^ie^nklein^eworde„.ieDe,
Behalve diverse geschenken ontving ze m de nUde grote stijl wenste voort ti
een speciaal pensioen, waarvoor alleen \even. Weet u wat het zeggen wil ab
diegenen in aanmerking komen, die iemand als Helena, mijn J
veertig ji
-.,4 f5 y
JUhaar jeugd.
de° avonden thuis in de Freta-
straat. aan een tafel door' een petro
leumlamp verlicht. Over de moeilijke
jaren, dat de zusters elkaar opvoedden
en samen les gaven om te kunnen le
ven. Helena, de schrijfster, die zange
res had willen worden en het niet werd.
Maar die dan toch maar een school op
richtte voor kinderen van het tram-
oersoneel van Warschau en de op
brengst van haar
boekje schonk a
digd t
Ze had aan één kamer genoeg i
deelde de rest van het huis met h
Vooral klassieke werken. De ^1'
klassieken wel te verstaan. I*let oe m
derne literatuur had ze weinig op.
ar ïik u op «vu w.j- Maar de oude boeken kon zesoms vier
fantastisch sterke tot vijfmaal achter elkaar lezen, r»n
o ja ze maakte soms uren acnier
een muziek. Daar kon ze zo goed bij
denken, zei ze altijd."
"tWL* veel Vzoals aaUeUSgrootmoeeders óndanks dc vele typische familie-eigen-
van hun tóein-*en achterkleinkinderen schappen tóch m meer dan een oozichl
houden: John. m'n zoon. en Hanna -
'n dochter, konden nooit kwaad bij
Het wordt donker op het kerkhof,
waar ik de enige bezoeker schijn te
zijn. Een paar merels ritselen in de
struiken achter me. In de stad begint
een torenklok de uren weg te slaan.
Ik probeer me alles te heri
,t ik gedurende deze dagen
levend voorbeeld
van emancipatie.
Die schreef in haar
eerste en enige boek
je: ,,ïk heb deze her
inneringen geschre
ven in momenten
van verlangen naar
wat eens geweest is
en dat nooit meer
terug zal keren. Er
was een tijd, dat ik
alle brieven van
Marie nog bezat.
Daarin stonden bij
zonderheden over
het familieleven van
Pierre en Marie, over
de opvoeding van
hun kinderen en
over de zorgen van
alle dag. Die brieven
bestaan niet meer,
ze zijn verloren ge
gaan. Er was zoveel
liefde in die brieven,
,reel hart.
Marie sprak daarin vaak over
haar man, Pierre, en klaagde over
haar noodlot dat haar zo zwaar
drukte. In cén van die brieven
schreef ze mij, na de dood van mijn
dë eigen man in 1920, als volgt: „Jij
van Helena bevindt. Die heb ik nog niet
gelezen. Ik vouw de paar bladzijden
open en ontcijfer in de snel vallende
schemering het schrift.
Het is het gedeelte dat handelt over
haar leven na de bezetting van Polen.
Ik was moe en ziek. Het was
augustus 1947. Ik was 81 jaar oud.
Nu, in 1953, ben ik ineens veel ouder
geworden. Lichamelijk voel ik vie
slecht, maar ik kan nog denken, voe
len en wensen. En ik wens dat het
leven op deze wereld in goede banen
zal worden geleid, dat de-jlanden rijp
zullen worden voor de vrijheid en in
staat zullen zijn deze vrijheid van
zelfstandig handelen te gebruiken en
ervan te profiteren.
Ik lees die regels enkele malen over.
Zij die ze schreef ligt hier vlak bij,
onder de zerk waarop ik zit Het is
haar auto-biografie. Neehet :s
veel meer: het is haar testament. Het
laatste testament van de laatste van
dat wonderbaarlijke geslacht. Het ge
slacht der Sklodowska's, dat onder
meer een Madame Curie voortbracht.
Ik probeer de uitgang van 't kerkhof
terug te vinden. In de duisternis is dat
verre van eenvoudig. Al die tijd ben ik
met m'n gedachten bij dat „testament"
dat ik heb meegekregen, een kostbaar
bezit, omdat 't van een vrouw als He
lena Szalay geboren Sklodowska
komt.
Waarom te verzwijgen dat mijn hart,
zoekend naar de uitgang van dat his
torische kerkhof, volstroomde met eer
bied en vertedering? En met het ge
voel, of ik in een niet reële, in 'n on
grijpbare wereld doolde, de wereld van
het verleden. De wereld van een voor
bij tijdperk. De wereld van de legende.
De legende van de meisjes van Fre-
tastraat no. 16. En van twee ervan in
het bijzonder: Marie en Helena.
Volgende artikel in de
serie Polonaise '61
Concert in Chopin's
geboortehuis
contact
r deze tijd?"
die
bij haar dan
Waar sprak ze bij voorkeur over?
Over de oude tijd. over haar
ijn grootmoeder. ouderlijkc tehuis, over de jeugdjaren
deel van met Bronja en Marie. Alles
zijn. Helena wilde graag toneel spelen,
knap zijn, gevierd. Men heeft me ver
teld dat ze graag, ook toen ze al be
jaard
citeerde met haar
sia. Bronislawa werd
Bronia. Helena was
Hela en de broer. Jo
seph. Jozio. Er was er
één die meer bijnamen bezat: de jong
ste zuster. Maria. Haar noemden ze
beurtelings Mania. Manlusia of Anciu-
pecio.
Helena wilde zangeres worden, maar
ze werd knspectrice bij het onderwijs.
Ze bezat het grote verstand en de
scherpe intelligentie van haar geslacht.
Ze was daarbij een zeer sterk domi
nerende persoonlijkheid. Een persoon
lijkheid. die anderen haar wil oplegde. v
Het was moeilijk, zo met onmogelijk. was hard voor zichzelf en voor an de
tegen die wil in te gaan.
Ook het leven van Helena werd ge
kenmerkt door twee principes,
houden
tuurlijk
voorbeeld van noe een
mens behoort te zijn.
Maar, nogmaals, een
iets te groot voor
beeld voor iemand
als ik".
„Hoe waren haar
laatste jaren?"
„Niet gemakkeliik.
Ze begreep van dit,
ons leven neel weinig,
hoewel het haar
de
„Nee. in
.n Bagdad. I
ging. Dat heeft t
Studeren
MEVROUW STANISZKIS vertelt
me van haar jeugd. Hoe ze, na de
dood van haar moeder, toen ze tien
jaar was, bij Helena kwam. Helena
was hard voor zichzelf en voor ande
ren. Deze hardheid was nodig, oor
deelde ze. om een volledig mens te
worden. Ze wenste dat ook de klein-
„bri/jant"
zou willen zeggen wetten, waarnaar dochter zo'n volledig mens werd, het
geen betekende: studeren en plichten.
Mevrouw Staniszkis deelt me dan
mee, dat het haar noodlot was dat
niet over de briljante gaven
teucens Dan haflr beschikte. Dat ze
alle Sklodowska's leefden: werk
plicht Als mcr.s had men als eerste
plicht om iets voor anderen te zijn. om
de wereld vooniit tc helpen, en vooral:
om die wereld beter tc maken. Deze
draad, dit Leitmotiv, t/l', van naar jumme ucw<„rvic.
familie terufvolgl. teülgeetie var, hoer familie. Ze uw
.PS*"*-mórt. Ze au meuje ai, een oei» ooit menj
t,lïïte"7tefr ifn"«TS*^ï'h.S „eioone oerlonoen». Die oer-
V^.,rkle t .1. AKior. Innnens waren teaenstrvdia aan
I8e tot haar 75ste jaar. eerst als onder
wijzeres. later als school-inspectrice.
In de loop der jaren had i-tAirw
tangens waren tegenstrijdig aan die
van haar grootmoeder, Helena. Die
dé leiding van de kleindochter eiste dat ze
derem^ond de'ja ren 1910en 1912be- Het gevolg was: kritiek van de
zocht ze scholen in Zwitserland. Belgie pfln Helena, die zich teleurpe-
«r^!1' TwMiti Wereldoorlog uit- «teld zag in haar hooggespannen vcr-
J door de Duitser, uit haar wachtingen ten aanzien van die klein-
Hoe stond ze ten opzichte
politiek in het Polen van vandaag?
Ze zei me altijd dat ze daar de
goede dingen van zag en de minder
goede. Ik betwijfel echter of
wel voor die kant van het lev
resseerde. Die stond te ver v;
'k.Js ze hier thuis gestorven?"
kliniek. Helaas was ik
man, toen ze heen-
verschrikkelijk ge
verstand. tot de laat- speten. Ze moet me erg gemist heb-
ste dag toe. waarlijk ben. Ik hoorde later van de verpleeg-
- - - sters. dat ze tot het laatst toe mijn
naam noemde. Ze kreeg veel bezoek.
Ook nog van de Franse ambassadeur
hier in Warschau, die een vriend van
Eve in Parijs was. Ook de regering
gaf herhaaldelijk blijk van belangstel
ling. Ze kreeg een staatsbegrafenis."
Ik breng het gesprek dan op het
boekje, dat Helena schreef. „Er wer
den 20.000 exemplaren van gemaakt,
die in Warschau in een maand uitver
kocht waren. Ze speelde met de ge
dachte nog een tweede samen te stel
len. maar daar is door haar dood niets
van gekomen. Ze schreef vaak en
graag, vooral memoires en gedichten.
Ze vond dat plezierig werk. hoewel ze
het meeste weer verscheurde. Ze was
90 toen ze dat boekje schreef en erg
trots dat het zo'n opgang maakte".
„Zijn er nog veel brieven bewaard,
die zij aan Marie, en Marie aan haar
;chreef?"
„Nee. bijna alles is verloren gegaan
in de oorlog. Dat is wel jammer, want
je leert er de mensen zo voortreffelijk
uit kennen. De brieven die ze elkaar
stuurden waren soms kunststukken op
zichzelf, zo poëtisch, zo voortreffelijk
van stijl. Zo worden er tegenwoordig
geen brieven meer geschreven."
„Heeft 7e noe oen soort eeestelijk
testament nagelaten?"
„Als u bedoelt een door haar zelf
opgestelde biografie, ja. Ze zou m'n
grootmoeder niet zijn geweest, als ze
dat niet gedaan had. Ze was natuurlijk
bang. dat journalisten en schrijvers
later fouten zouden maken dus
deed ze het zelf maar; Zo was ze.'*
Uit de memoires van Helena. eenkomsten, maar wij wilden
Ik wil nog even terugkeren hem heel graag ontvangen en
op Maria's verblijf in Warschau met hem praten. Ik zei daarom:
in het jaar 1924. Zoals gezegd Madame Curie is thuis en zal
logeerde ze toen bij mij in de de maarschalk gaarne ontvan-
Smolnastraat. Gedurende die tijd gen.
vol leven. De telefoon en de
voordeurbel rinkelden voort
durend. Er kwamen veel men
sen. Er kwamen veel bloemen.
Óp een middag gaven Marie
en ik een receptie voor de
hoogleraren van de universiteit
van Warschau. We hadden in
vitaties verzonden en voor de
ontvangst sandwiches klaarge
maakt. en voorts ijs. gebak, wijn
en koele dranken. Het was na
melijk erg warm.
Ik begrijp nog steeds niet hoe
het mogelijk was, dat zoveel
Hij zal er zeker direct weer van
door gaan. Er waren namelijk
meer dan 70 personen in ons
huis.
Ik wachtte met kloppend hart.
Een harde bel! De maarschalk
kwam binnen. Ohzijn er
zóveel mensen! Is dit een soort
vergadering? vroeg hij. Tege
lijk deecl hij alweer een stap
in de richting van de deur.
Maarschalk Pilsudski! riep
ik, er zijn alleen maar pro
fessoren van de universiteit, de
elite van onze intellectuelen; ze
mijn kleine appartement bijeen
konden zijn. Maar op de een oj
andere manier was het er heel
plezierig en voelde iedereen zich
thuis.
Plotseling ging de telefoon. Ik
rende er heen en hoorde:
Maarschalk Pilsudski zou Ma
dame Curie graag een bezoek
kwamen speciaal voor Madame
Curie. Ik geloof dat het goed
gezelschap voor 11 is Op dat
moment kwam Marie er bij. En
dat gaf de doorslag.
Hij bleef twee uur, sprak op
gewekt met verscheidende men
sen, at gebak en ijs met ons.
dronk de wijn, en dacht er niet
aan spoedig weg te gaan.
thuis is. Zo ja. dan zal hij bin
nen een kwartier bij haar zijn.
Ik stond verstijfd. De maar
schalk hield niet van grote bij-
Hij heeft een onuitwisbare in- 1
druk achtergelaten. Wat een
aardige, charmante man was
maarschalk Pilsudski!
hebt je levensgezel verloren, ik ook
Het zal moeilijk voor je zijn verder
te leven; dat is het ook voor mij. We
dan één opzicht moeten desondanks leven voor onze
contrast van Marie geweest moet kinderen en om onze plichten na te
komen. We moeten trachten 1
mensen onze pijnen en" verlangens te
verbergen".
Sfeer in 't gezin
De Nieuwe Leidsché" er in
RIJNSBVRG
Ulo-school lieeft al
ruim 50 leerlingen
"IN DE ZAAL achter de christelijke
gereformeerde kerk heeft de Rijns-
burgse christelijke ulo-school haar eer
ste ledenvergadering gehouden. Voor
zitter S. Leenheer sprak een dankwoord
het adres van het gemeentebestunr
de Inspecteur van het lager onder-
1 voor dc van ben ondervonden krach
tige medewerking.
Tegen het eind van het jaar zal de
houten noodschoot achter het raadhuis
kunnen worden betrokken. De ouders
zullen tegen die tijd in de gelegenheid
orden gesteld het gebouw te bezich
tigen.
In zijn jaarverslag memoreerde secre
taris P. Paauw de vlotte start in sep
tember jl. De school telt thans ruim
vijftig leerlingen.
Na de pauze hield schoolhoofd Zand-
ijk een referaat over het belang van
de kennis van vreemde talen. In ver
band met de plaatselijke hahdelsbelan-
gen moet op de school ook veel aan
dacht aan het Duits worden besteed. Hij
lichtte de in gebruik zijnde onderwijs
methode uitvoerig toe. t
Voor Centrale Verwarming
Grimbergen Noordermeer
Vliet N.Z. 1-20 - Rijnsburg
Lezers schrijven ons:
Raflio-actieve Sint
Het zogenaamde grapje dat men in het
protestants militair tehuis te Katwijk
aan den Rijn bij het bezoek van Sint
Nicolaas heeft uitgehaald, getuigt van
weinig goede smaak. Een adjudant van
de marechaussee riep uit, dat de Sint tij
dens zijn vliegtocht vermoedelijk met
radio-actieve stralen was besmet en hij
gelastte een onmiddellijk onderzoek. Men
speelde het zo. dat het stramme lichaam
van de goedhartige grijsaard inderdaad
bleek te zijn aangetast en pas nadat de
bisschop onder luid gelach zijn voeten
in een teiltje water had afgespoeld, kon
het feest worden voortgezet.
Die adjudant en al die mensen die daar
zo vrolijk bijeen waren, moeten maar
eens aan de artsen die met radio-activi
teit besmette personen hebben behan
deld, vragen wat dat betekent. Het
lachen zal hen vergaan. Het is londuit
een blasfemie met zo iets verschrikke
lijks de spot te drijven. Voor heizelfde
geld had men kunnen voorwenden, dat
de Sint kanker had opgelopen en daar
om even met een zaklantaarn noest
worden bestraald. Dan had ieder natuur
lijk begrepen, dat zoiets ongepast is.
Maar ja, in sommige kringen heeft men
er nu eenmaal een handje van de gevol
gen van fall-out besmetting te bagatel
liseren. Een kernbom overleef je gemak
kelijk en tegen de radio-activiteit zet je
een warme ijsmuts op. Ja, ja, maakt
er maar een spelletje van. En denk voor-
i. Er wordt immers voor je ge-
Noordwij k.
LEEN BEDIJU
