Kerkdiensten voor Leiden
en omgeving
Uitwisseling Leiden-Oslo
bleek een groot succes a
Medisch zendingswerk
in de Baliemvallei
bijna vijf jaar geleden begonnen
Echtpaar Smit dankbaar
voor vooruitgang
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ZATERDAG T NOVEMBER 1961
LEIDEN
Hervormde Gemeente: Pieterskerk 10 u eb
u <U Oppen-
Eekhof. HooglandM kerk
helmer 7 u dj Ottevarigei
u mej Sto'.emeker de Brul
hetm i 7
Merekerk 10 30
dr Schoonheim
Grtms-
iOpen-Deur-<lien!t.
Stroolmen Ooaterkerk 10 u d» Groot; Beth-
erk 10 u dj De Jon* van Nieuwkoop:
uk> Aaeerttraat lauUi
'oeaert: mi la school Ma mixstraat 10 u
Vrtjz Herv. Leid*
Volk mule iSlOudi Hub eek; B0ÜM Wallon-
ne II1W u di Botten van Amsterdam; An.
demlach Zlekenhuii
Dlaconesaei
KwaakUtpi! |H|
bed: Tehuis voor bejaarden donderdag 7 u
(fa Hu beek.
Geref Kerk: In Chr geref kerk Steen-
schuur 9 u ds De Boer. 7 u da Kapper» van
Oef JtgeeitPet rake rk 10 u d» Haverkamp,
lui! Heul*; kerk Oude Vest 10 u dr Dron-
kert. 5 u da De Boer. 7 u dr Wemerink;
Maranathakerk 10 70 u ds Heule. 5 u da
Haverkamp; Bevrijdingskerk 9 u dr We».
Geref Kei*. VrU*. 10 en 5 u da Veltman
van Ze lm
Chr Geref Kerk: 10 u dr Velema (onid
Niet# la voor U bedekt, o Oppermajesteit
5 u dr Velema (ond Is de heerlijkheid vwo
Evan* Lutherse Gemeente:
Munster van Groningen.
Remonstr Gemeente: 10-30 u
b^Oud-Kat hollek* Kerk:
dinsdag 7 30 u avondmis
Tv..
Baptisten Gemeene: kerk Oude Rijn 10 u
HA. 3-30 u de heer Schouten Jr, dinsdag 8 u
Bbbelbesprekln*. vrijdag 8 u bidstond
Evangelische Christengemeenschap: geen
opgave ontvangen
Leger des Hells: heden 8 u o pc n tucht sa -
menkornet Beestenmarkt, morgen 10 u Hei
liging? samenkomst. 12 en 5 u kindersamen
komst. 6.45 u openluchtsamenkomst Gange
tje. 7 30 u Verlcwstngsdienmalle btfeen-
ker 10'15 u de heet
de heer Maasbach
Pinkstergemecn i
Zijletra. dinsdag 8 u
In gebouw Prediker
de heer Van de Brugge
Volle Evangelische Kerk (Pinkstergemeen
te) Stadsgehoorzaal Ingang Aalmarkt 7
3 u de heer Poeteray
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv Gemeente: kerk Julia na straat 10 u
ds Lefeber HD en dankstond voor het
ds Bogen* (dankstond
i ImmanuKlschool Anna
i ds Bogers dankstond
hat gewas): Gebouw Jonathan 10 u ds Ha-
nemaaijer (dankstond voor het gewas); ka
pel GouwduU 6 30 u dr Scheers van Haar
lem, Martha-Stichting 10 30 u ds Veen.
kerk Oudshoornaeweg 10 u ds Cadée. II 15
u zondagsschool, 1 30 u zondagscatechisaUe;
kepel Hooftstraat 9 30 u ds Breurc (HDl.
6 30 U dt. Breure.
Geref Kei
ma. 6 30 u
Mulder. 6-30
10 en 6 3D u de Tom
Geref Kertt. VrUg: 10 u leesdlenst. 5 u
ds Schol te
Chr Geref Kerk» 9 30 cn 5 u prof Van der
Schuit van Utrecht.
Oud-Geref Gemeente: geen opgave ont
vangen
Remonstr Kring: 7 u da Hoff-Vlsacher
(HA).
Baptisten Gemeente IJuolubgebotiw: 10 u
ere-dienst. 6-30 u de heer Van Stormbroek
ds Van Bleek
Chr Geref Kerk: 9 30 u ere-dienst. 6 4
ds Biesma van Lias*
TER AAR
Herv Gemeente. 9 30 u ds Sterk van M
rik. 6 30 u ds Hoeufft van Velzen
Meeuwen
Geref Kerk: 10 u de Helner. 6 30 u ds 1
Hoek van Aarlanderveen, woensdag 7-3»
ds Helner dankstond voor het gewas).
BENTHUIZEN
Herv Gemeente: 9 30 u ds Laurermc,
u ds Van den Ent Braat van Monster
Geref Gemeente 9 30 en 6.30 u Iec9dlc
HILLEGOM
Herv Gemeente: 10 u ds Vecnendaal,
Zijlstra. donderdag 8
aen Dussen
Interkerkelijk avondgebed: 7.30 i
Geref kerk
HOOGMADE
Herv Gemeente: 10 u de De Vre<
dag 7 30 u ds De Vree (dankstond
was en arbeid)
HAZERSWOUDE
Herv Gemeente 9 30 u ds Van d«
(HDl. 6.30 u ds De Leeuw van B
Geref Kerk: 10 30 en 6 30 u
Van der Neut van Baarn
KATWIJK AAN DEN RIJD
Herv Gemeente: Dorprtterk 9 30 u
kenze, 6 u vicaris Van 't Kruis; ai
ses Beatrixschool 9.30 u vicaris
Kruis
Geref Kerk: 9 30 en 5 u ds De V.
Interkerkelijke dienst in gymnast
AAN ZEE
uwe kerk 10 u de Of
Oude kerk 10 u d
ipel 10
Medische dienst voor
Leiden en omgeving
o r
Doktersdiensten
ALKEMADE; dokter Van der Werf.
Koppoellaan 1. Rljpwetering, tel. 01712—
202; dokter Van Haselen, Kerkstraat 91.
Oude Wetering, tel. 01713—217.
ALPHEN AAN DEN RIJN: dokter
Van der Steen, Wilhelminalaan 66. tel
2738-
HjLLEGOM: dokter Vcrsluys, Hoofd
straat 142. tel. 5121.
KATWIJK AAN DEN RIJN: dokter
Hagen. Koningin Julianalaan 4. tel. 3222
KATWIJK AAN ZEE: dokter Borleffs.
Voorstraat 58, tel. 2182.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: dok
ter Van 't Woud. Hoofdstraat -40, Leider
dorp. tel. 01710—30070.
LANGERAAR: dokter Sandkuyl, Lan
ge ra ar. tel. 01722—139
LEIDEN: dokter Van Alphen. Bree-
straat 25. tel. 22268; dokter Roodenburg
Vermaat, Boshuizerlaan 8. tel. 26655, dok
ter Meel. Thorbeckestraat 5. tel 22522:
dokter Gaasbeek. Hogcwoerd 138. tel
20266: dokter Wydicks. Witte Singel 17
tel. 30177 B g g dokterstel. 22222.
LEIDERDORP: zie Koudekerk aan den
RUn.
LEIMUIDEN: zie Alkcmade.
LISSE: dokter Van Dijk, Achterweg 6.
tel. 3134.
NIEUWKOOP: dokter Gill. Zwammer-
dam, tel. 01726—2527.
NIEUWVEEN: zie Langeraar
NOORDWIJK: dokter De Beer. Want-
veld 1. tel. 2751.
NOORDWIJKERHOUT: dokter Van
Prang. Herenweg 17. tel. 385
OEGSTGEEST: dokter Held. Marelaan
36. tel. 24649.
RIJNSBURG: zie Katwijk t
Rijn.
SASSENHEIM: dokter Van Nes, Hoofd
straat 155, tel. 7119.
VALKENBURG: zie Katwijk aan den
RUn.
VOORHOUT: dokter Bots. Prof. Aal-
berselaan 2. tel. 02532—7393.
VOORSCHOTEN: dokter James, Leid-
seweg 51. tel. 2520.
WARMOND, zie Voorhout.
WOUBRUGGE: zie Langeraar.
ZOETERMEER: dokter Vegt. Juliana
laan 1. tel. 3035.
ZWAMMERDAM: zie Nieuwkooo.
Apotheken
ALPHEN AAN DEN RIJN: apotheek
Somberg. Wilhelminalaan 67. tel 3500
KATWIJK: De Katwijkse Apotheek
Princestraat 3, Katwijk aan ZZec. tel
2755
LEIDEN: apotheek Van Driesum. Ma
re li. tel 20406
OEGSTGEEST: Oegstgeester Apo
theek, Wilhelminapark 8, tel. 26274.
Wijk verplegi n g
ALPHEN AAN DEN RIJN: Christe
lijke wijkverpleging, zuster FuykschoL
Ambonstraat 44. tel. 3940.
KATWIJK AAN ZEE Christelijke
wijkverpleging, zuster Gesink. tel. 2282.
KOUDEKER AAN DEN RIJN: zuster
Hoogvliet, Kom van Aaiweg 7. Leider
dorp, tel. 01710—24909. b.g g. tel. 01710—
31297
Bij ongevallen aan de RijndUk tel. 01714
278
LEIDEN: Groene Kruis: zuster Zon
hoven. Lammenschansweg 4. tel. 32260
zuster Wolters. Hoge Rijndijk 171, tel
33140; zuster Van der Zeeuw. Stieltjes-
straat 52. tel. 21669; zuster Burghoorn
Kamerlingh Onneslaan 55. tel. 20613; zus
ter Van Andel. Herengracht 96. tel 30864
Oranje-Groene Kruis: zuster Fieten. Ka
naalstraat 68. tel. 32292
NOORDWIJK: zuster Van Luyn,
Hoofdstraat 12. tel. 2907
RIJNSBURG: zuster Van der Mcy.
Burgemeester Hermansstraat 21
VOORSCHOTEN: Gezondheidscen
trum. tel. 2177.
VOORHOUT: zie Warmond
WARMOND: zuster Konijn. Dorps
straat 68. tel 01711—250.
ZOETERMEER zuster Asperslag. Ve
meerstraat 4. tel. 3530.
Tandartsen
KATWIJK: tandarts Mast. Boulevard
136. tel 2537.
LEIDEN: tandarts Fnjling. tel 21873.
Herv Gemeente;
Moerenhout. 6 U ds Offei
ds Bonman, 5 u ds Moerenhout; Groei
Prtnstererschool (aula) 10 u kandidaat Ku-
perus van Waddinxveen: aiula nieuwe be
graafplaats 10 u de De Voe; Zeehospltlum
6 45 u ds Moerenhout.
Geref Kerk: 9 en 10 30 u ds PtJbnan. 5 u
dr^Haltrop van Schevemingen-
7 30 u ds De Jor
S u ds Brccn
Geref Gemeente: 10 en 5 u lecsdienurt
dinsdag 3 en 7 30 u ds Van Gllst van Liss<
(dankdag voor gewas en visserij).
Geref Gemeente ln Nederland: 10 en 5 i
leesdlenst.
DE KAAG
Herv Gemeente; 10 u ds Fokkema (dank
stond voor gewas), 7 u ds Van Boven var
Den^Haag (Jeugddienst, ond ..Het zevend»
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv Gemeente: 10 u ds Kocrselman (HD).
7 u ds Koersetman
LEIMUIDEN
Herv Gemeente: 9 30 u ds Gtjsbers (HD
Geref Kerk°f9 30 cnT'u de Koffrte-
LISSE
Herv Gemeente: 9 u ds Pettlnga. 10.30 u
ds Pettinga iHD), in belde diensten her
denking Kerkhervorming. 7 u ds Smits van
Noord wij kerhout.
Geref Kerk: 10 u ds Kuiper van Sasscn-
Chr Geref Kerk; 10 en 4 30 u ds Biesma
Oud-Geref Gemet
.lenst, donderdag 7 30 u 1
Ned Prot Bond: 10 15 u
lang3, woensdag ln kerk Hoofdstra
ds Mirmema (dankstond voor het
NIEUWVEEN
Gemeente: 9 30 u ds KJüsenei
ormin^dier
6 30
Delft (HD)
Geref Kerk; 9 30 cn 6-30 u ds Zand be
gen van Vlaardlagen.
NOORDWIJKERHOUT
Herv Gemeente: 10 u ds Smits (HD i
Dankdienst), 7 u ds Van de Ree van Ar
Geref Kerk: Pet rake rk 9:
ds Bijleveld: Rapenburgkcr
Ieveld. 5 u dr Westerimk t
ranathakerk 9 30 u ds Mode
i Leiden: Ma-
Katwijk. 5 30 u ds Verleur van Llssa
Chr Geref Kerk: 10 en 5 u ds Kampman
SASSENHEIM
Herv Gemeente: 9 en 10 30 u ds Van Ach.
terberg van Leiden. 5 u ds Walvaart (HD)
Geref Kerk: 9 30 u ds Van den Berg. 5 l
da Kuiper
Chr Geref Kerk: geen opgave ontvangen
VOORHOUT
Herv Gemeente: 10 u ds De Jong, 7 u di
Snijders van Hekelingen (jeugddienst)
VALKENBURG
Herv Gemeente: 10 u ds Lekkerkerker
6.30 u ds Flink van Den Haag.
Geref Kerk: 10 en 5 u ds Langclcr.
Geref Kerk. Vrijg: 1015 u ds Brands, 3 i
ds Brcen van Katwijk
VOORSCHOTEN
Herv Gemeente: Dorpskerk 10 u ds Sara
bcr. 7 u ds Metering; Rijndijk 10 u ds Zijl-
stra; Hulp en HeiJ 10 u ds Meijerlng
Geref Kerk: 9, 10 30 en 5 u ds Smit
sterdam.
NOORDWIJK AAN ZEE
neente: 10 u ds Meijboom vai
.•ndlngsdienst). 5 u ds Hoekstr,
uc 10 u jeugdkerk
rk: 10 en 5 u ds Zijlstra vai
(zendingszondag)Sole Mlo I
IJK BINNEN
Herv Gemeente: 10 u ds Van Dok (HD)
7 u ds Van Dok; gebouw Pickéstraat 64.
10 u jeugdkerk
Geref Kerk: 9 30 en 5 u ds Dekker
NOORDEN
Herv Gemeente: 9.30 en 7 u da Van der
Kooij
Geref Kerk: geen opgave ontvangen.
NIEUWKOOP
Herv Gemeente: 10 u de heer De Vries
van ..Meer en Bos" te Heemstede. 6.30 u
ds De Jong (herdenking 400-jarig bestaan
Ned Geloofsbelijdenis).
Geref Kerk: 9 30 en 6.30 u ds Hoornstra
van Hoofddorp, woensdag 8 u ds Wijnia van
Alphen (dankstond voor gewas en arbeid).
Chr Geref Kerk: 9.30 en 6 30 u ds Bak
ker van Driebergen
Herv Geme
kerk 10 30 u
u ds Irik, 7
Cailenbach;
ds Visser; Zendii
avondgebed, morgen
Luin (jeugdkerk); Irc
Villibrord-
Geref Kerk: 10 u ds Meyer, 5 u ds Kor-
ïet van Oude en Nieuwe Wetering
Geref Kerk, Vrijg: 8.30 en 3 u ds Brands
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv Gemeente: 9.30 u ds Knottnerus
gewas en arbeid)
RIJNSATERWOUDE
Herv Gemeente: 10 u ds Baart. 7
Gljsbers
Leimui
Chr Geref Kerk: 9.30 u leeedsienst. 2.30 u
ds Kampman van RUnsburg
RIJNSBURG
Herv Gemeente: Grote kerk 10 u ds Groe-
newoud. 5 u ds Van Gosliga; Bethelkerk
10 u ds Van Gosllga, 5 u. ds Groenewoud-
WOUBRUGGE
1 6.30 U ds Ovc:
Geref Kerk: 9 30 u ds Van
Is Heiner van Ter Aar
Ned Prot Bond: 7 u ds Jac
Ned Prot Bond: Lange Kerkdam 9 u
Leopold (jeugddienst), 10.35 u dr Faber.
NPB Rem Gem/Doopsgez Gem: Johamni
huis 10.30 u ds HiJkema.
Herv Evangelisatie: Dorpshuis 10 en 5.
u ds Lindenburg van Ter Aar
ZWAMMERDAM
Herv Gemeente: 10 u ds Van den Broet
Geref Kerk: 10 e
ZOETERWOUDE
s Slump, zendings
Her
ZEVENHOVEN
leente9 30 u ds Ver
Verweij.
*U; Di
Geref Kerk: 9 30 en 6 30 u ds Genuït
ZOETERMEER
Herv Gemeente: 9.30 en 4 u ds Pletersma.
)1 en 6-30 u ds Wijnmalen van Maartensdijk.
ds Kamper. 6.30 u ds
Geref Kerk:
/an HaLsema
Geref Kerk, Vrijg: 9 3t
ran Kampen
Geref Gemeente: 10
i Zoeterme
u de heer
Vrtjz Herv: 6-30 'u ds Van Rossum
ran Voorburg.
RADIO BLOEMEN DAAL
9.30 u ds Kruyswijk van Bloemendaal, lil
i ds Toornvliet van Bloemendaal (diens
belangstellenden), 12.16 u ds Rignaldf
JVfOORWEGEN is een prachtig land! We raden iedereen aan hier eens te
gaan trekken. De jeugdherbergen en berghutten zijn zeer goed ge
accommodeerd en liggen niet verder dan een dagreis van elkaar verwijderd.
Neem echter wel levensmiddelen mee, want op rendiervlees, kaviaar,
er en vis na, is alles erg duur. Daar het zaterdag prachtig, zonnig weer
was, was het mogelijk met een busje de bergen in te trekken. Wat we
zagen, zullen we nóóit vergeten. Over de smalle hoofdweg van Oslo naar
Drammen reden we langs een niet te beschrijven mooi landschaplinks
n de statige bomen met hun zwarte stammen omhoog, rechts keken
we uit op fjorden en meren en vóór ons la,g Drammen, de op vier na groot
ste stad van Noorwegen, temidden van lagere en hogere bergen.
j eugd-appèldienst Amster
i ds Kri
De ontelbare watervallen waren als
zilveren linten tussen de larüksen, den
nen. sparren en enkele verspreid staan
de berkengroepen Toen we Drammen
achter ons hadden liggen langs ontel
bare haarspeldbochten steeds hoger de
bergen bestegen, zagen we de echte
Noorse huisjes en boerderijen. Biina alle
huisjes zijn van hout, de ramen zijn klein
en dubbel om de koude te weren en de
daken zijn vaak met plaggen bedekt.
De boerderijen zijn meestal witgeverld.
terwijl de stallen altijd rood zijn. Kleine,
oosters aandoende gebouwtjes op palen,
bleken opslagplaatsen voor huiden en
vlees van rendieren, vossen en andere
in het wild levende dieren te zijn.
Bij Rjukan. ongeveer 220 km ten noord
westen van Oslo. zagen we de eeuwige
sneeuw Rjukan is een zéér moderne
stad met prachtige zelfbedieningswinkels
en een rus'iek wit kerkje. Rjukan is
rijk door de grote hoeveelheden witte
steenikooF' maar..,. Rjukan is maar
twee maanden Ln het jaar vrolijk, als
de zon eindelijk de tussen twee steil
oplopende bergketens liggende stad be
reikt.
Klimpartij
In een berglLft stegen we in AVz minuut
ongeveer 600 meter. Na een stevige
klimpartij bij een temperatuur van
3° Celsius over kronkelende paadjes,
bezaaid met de meest wonderlijke ste
nen. waaronder natuurlijk ook de Nord-
markitt, een in het zuiden van Noor
wegen veel voorkomend vulkanisch ge
steente. bereikten we de 900 m hoog
gelegen top.
Hier vandaan hadden we het mooiste
uitzidht, dat men zich kan voorstellen.
Recht tegenover ons verhief zioh de
1900 meter hoge, met sneeuw bedekte,
piramidevormige Gaustatoppen. Hierop
wonen twee meteorologen, die door mid
del van een helikopter hun voedsel en
post krijgen. Wat een sensatie was het
voor ons nu zèlif rendiermos, bekermos,
bladermos en vele andere vreemde mos
soorten te vinden. Ook bosbessen groei
den er in overvloed.
Dit alles maakte zo'n diepe indruk op
ons, gewend als we zijn aan het vlakke
Hollandse landschap dat we afspraken
hier zeker terug te zullen komen, hetzij
's zomers om te wandelen, hetzij 's win
ters om te „Skiëw"
Maandag bezochten we enkele
leerscKolen waar we verbaasd wa
ren over het grote aantal kweke
lingen, vaak meer dan zes, dat ln
één klas probeert het onderwijzen
te leren! We woonden onder
twee engelen, die allebei
een touw stonden te trekken De ene
engel had een zware taak: zU moest
alle viagen van de mensen op aarde
omhoog halen. De andere engel had
het gemakkelijker, zjj hees de dank
van ds mensen omhoog. De onder-
wijzer»» bracht dit verhaal steeds in
verba met gebeurtenissen uit het
dagelijxse leven van het kind Later
legde zij ons uit. dat het bijbels on
derwijs tot en met de 3e klas op
deze wijze wordt gegeven, omdat
men noopt, dat de opgroeiende kinde
ren later meer van de Bijbel zullen
begrijpen, als zij al vroeg leren het
verband te zien tussen het dagelijks
leven en de Bijbelse verhalen.
Wij vroegen haar. of zij er geen ge
vaar in zag de kinderen inplaats van
de bijbelse verhalen nogal sprookjes
achtige symbolisch? verhalen te vertel
len. Want in de 4e klas begint men over
het algemeen pas met het vertellen van
de geschiedenissen uiit het Oude en
Nieuwe Testament. ..Zullen de leer
lingen niet denken, dat ook deze ver
halen sprookjes zijn? Is het niet veel
beter van het beem af aan de ir
bijbelse verhalen te laten horen, zonder
al te nadrukkelijk uitleg te geven t
hun betekenis -- hen die verhalen
laten beleven op kinderlijk niveau? Ge
looft u niet, dat begrip en inzicht i
verbondenheid van het dagelijks leven
met de Bijbel vanzelf komen?"
Juiste sfeer
Zij dacht niet, dat deze wijze
bijbelonderricht enig gevaar met zich
meebracht: „We hebben he>t immei
zo lang op deze manier gedaan. Het
doet er niet toe wélke verhalen je
vertelt, als je maar zó goed vertelt, d3t
je de kinderen in de juiste sfeer
te brengen."
Op de middelbare söholen worden
enkele uren per maand besteed
lessen in kerkgeschiedenis, archeologie
bijbelse aardrijkskunde. Op de kweek
school onderwijst men tevens enige dog
matiek. Maar iedereen is geheel vn
deze lessen al dan niet te volgen. Het u
mogelijk, doch niet noodzakelijk, eet
te doen in bijbelse geschift
denis. Dit examen bestaat uit tiwee delen:
het Oude Testament en de archeologK
het Nieuwe Testament. 96 van di
bevolking van Noorwegen behoort to:
de Lutherse kerk - de staatskerk, maat
slechts weinigen gaan geregeld ter ket
ke. De meesten bezoeken de kerk enkel
en alleen om gedoopt aangenomen (oj
14-jarig» leeftijd) en getrouwd te won
den Een zeer klein percentage bezoek)
de kerk meer geregeld, bijvoorbeel!
eens pej maand - tot dit kleine aanti
behoorden de leerlingen van de Sageni
Laererskolen. Tijdens de kerstweke!
woont iedereen de zangdiensten bij. i
In de valleien, waar de zeden ei
gewoonten zeer veel van die in Osli
verschillen door de uitgestrektheij
Noorwegen (2000 km!), en waa
de oude familietradities nog zee,T
sterk leven, is het gebruikelijk geza^l
menlijk naar de kerk te „trekken'
De jongeren wandelen door de ber
gen terug, terwijl de ouderen zove!
mogelijk met auto's naar huis woi
den teruggebracht. Het is begrijpt
lijk, dat zo'n trektocht voor^
's winters als de sneeuw hoog ligt -
niet elke zondag uit te voeren ii
Dan houden de mensen keline dien
sten in eigen huis: er wordt uit d
Bijbel gelezen, er "wordt gezongen e
er wordt gediscussieerd over een va'
tevoren door de vader des huizfj
vastgesteld onderwerp.
's Middags hoorden we in het Rita I
k-ringskastingskuseW de Rijks-radio-om I
roep, dai het onderwijs op de Lager
en middelbare scholen veel -gebrui) I
maakt van de door de schoolradio gegt I
ven lessen. Tussen Noorwegen en Zwi I
den bestaat een hec/hte samenwerking I
Oslo geeft boekjes met lessen uit
produceert. Eens per jaar gaan ondel
wijzers, verbonden aan de schoolradio
naar Londen. Parijs en Hamburg om d
lessen, die zij dat jaar over de rad)
zullen geven in Engels, Frans en Duij
aldaar te laten corrigeren, wat bebrel
zinsconstructie, woordkeuze en uitspraal
Zelfs gymnastieklessen worden over i,
radio uitgezonden in verband met -h(
gebrek aan vakleraren. In maant zi II
een experiment beginnen om to ziciar
of het ook mogelijk is de televisie vo«
het gebruik in de school te benuttef"
>ve
Diner
JN El
de
(Van een verslaggeefster)
EEN STREEK, die tot voor enkele jaren geheel was afgesloten van
rest van de wereld, werden in de zomer van dit jaar tenminste vijf
honderd mensen gedoopt. Vijfhonderd Dani's, die leven in het oostelijk deel
van het Centrale Bergland (Baliemvallei) op Nieuw-Cuinea en die een
jaar of zes geleden nog nooit een blanke hadden gezien. Dokter S. Smit
en mevrouw J. H. Smit-Knibbe, die vier en een half jaar onder auspiciën
van de Christian and Missionairy Alliance (CAMA) in de Baliemvallei
werkten, zullen op 9 november in een lezing voor de Hervormde en Gere
formeerde zendingscommissies in de Gereformeerde kerk aan de Maurits-
laan te Oegstgeest vertellen van de ervaringen in Nieuw-Guinea, die in
februari 1957 een aanvang namen. Door middel van dia's zullen zij het
elfgebouwde ziekenhuis in Pyramid, de framboesiapatïènten, de Papoea's
tan de kust en de Dani's van het binnenland laten zien. Dingen, die duide
lijk maken, dat de arbeid en het enthousiasme van het echtpaar Smit
vruchten hebben afgeworpen, waarvoor men Gode dankbaar is. In het
gebied, waar dokter Smit als eerste arts binnenkwam, staan nu 25.000
's (de totale bevolking in het oostelijk Bergland bedraagt 100.000)
gunstig tegenover het christendom
In april 1954 landde het eerste amfibie- aantal
vliegtuig van dc CAMA op het water
de Baliemrivier, waarmee de ont
sluiting van het gehele oostelijke deel
van het Centrale Bentfand werd begon
nen. Men wist. dat de bewoners van de
streken r.ond de rivier moeilijk te be
naderen waren: zij moesten „onvrien
delijke" mensen zijn en voerden bijna
onophoudelijk stam-oorlogen. Toen dok
ter Smit cn rijn echtgenote zich dan ook
voor twee jaar in Hetigima vestigden,
waren er talloze slachtoffers van dc oor
logen cn bovendien van volksvijand num
mer één: framboesia.
-ndingsposten ln het binnenland
eveneens. Reeds vijftien posten liggen
over het gebied verspreid, iedere post
met een radioverbinding met de contact-
post aan dc kust en met de rcndlngs
luchtvaart vereniging (MAF).
Op de sedert 1956 bestaande zendings-
post Hetigima opende de arts, nadat het
echtpaar met dc bevolking contact had
gezocht, met subsidie van het gouverne
ment van Nederlands Nieuw-Guinea po-1
liklinieken en hij wierp zich op de be
handeling van de aanvankelijk wal
schuchter, later graag komende patiën
ten. In het begin gaven de Dani's slechts
de door hen reeds ten dode opgeschre
ven patiënten ter behandeling, die soms
door penicilline nog kon worden ge
red.
Groei
Vanuit Hetigima breidde dokter Smit
het werk langzaam uit, doch in 1958
werd het duidelijk dat Pyramid een be
tere plaats voor de stichting van een
centrum voor medisch zendingswerk zou
zijn. In 1959 volgde dan ook de verhui
zing naar de zendingspost ,J*yramid"
Daar bouwden dokter en mevrouw Smit
een doktershuis cn een ziekenhuisje van
prefabricated materiaal. Financiële (en I
morele) steun van het gouvernement cn
Simavi hielpen het echtpaar hierbij-
In Pyramid bestaat na een medisch
zendingscentrum, met ongeveer twintig
bedden, dat Bethel (Huis Gods) heet
Het medische werk groeide uit en het t
Elke dag om 8 en om 4 uur ging dok
ter Smit contact per radio onderhouden
met de zervdingsposten van het Baliem-
gebied tot de Wisselmeren. Hij gaf me
dische adviezen door, werd op de hoogte
gesteld van ernstige gevallen, die hij
door de onmisbare MAF kon bezoeken.
Vaak was hij dank zij deze instelling
weer binnen één of twee dagen terug op
zijn post in Pyramid. Ook op zijn tour
nee's door het gehele gebied, 110 dagen
per jaar, ondervond hij veel steun van
de MAF.
Met de hulp van twee mantri's
(Papoeaverplegers van de kust) verzorg
de dc arts het gehele medisch zendings
werk in de streek. „Ik geloof dat door
het wegnemen van leed en pijn de
mensen vertrouwen krijgen in hetgeen
de blanken te bieden hebben en daar
mee ontstaat de goede aarde, waarin het
zaad van het Evangelie kan gedijen",
zegt dokter Smit. In de periode waarin
hij cn zijn vrouw in de Baliemvallei
arbeidden, ontstond er een grote gees
telijke opwekking in de streek.
Nuchter
.,De mensen daar zijn nuchter. Toen
een aantal zioh tot het christendom had
bekeerd, verbrandde men uit eigen be
weging de voorwerpen waaraan men tot
dan toe waarde had gehecht".
Mevrouw Smit stond in de eerste
jaren haar man bij in het medische werk
Zij verpleegde cn assisteerde, zorgde
voor allerlei andere dingen en maakte
daarnaast, evenals haar man, de Dani's
De familie Smit, gefotografeerd
in gezelschap van degenen, die
hen in veel arbeid terzijde ston
den. Op de voorgrond uiterst
rechts en links de beide mantri's
en naast dokter Smit de Dani-
vrouw, die mevrouw Smit bij
het onderricht aan haar klasje
hulp verleende.
vertrouwd met het Evangelie. Later,
toen hun beide zoons waren geboren,
richtte zij zich voornamelijk op het ver
kondigen van de Blijde Boodschap. Zoals
op meer zendingsposten gebeurt onder
richtte mevrouw Smit in een Danitaal
vier keer per week een klasje van acht
Danivrouwen, wier mannen „op cursus"
bij mannelijke zendelingen waren, in d»
dingen van het geloof.
„Het was wel eens moeilijk te con
troleren of dc vrouwen de verhalen,
die ik verteldegoed begrepen", zegt
mevrouw Smit. Daarom liet ik het
verhaal door ieder nog eens navertel-
cn, zodat ik enerzijds een controle op
de juiste strekking had en anderzijds
zelf ook leerde welke uitdrukkingen
ik in bepaalde gevallen moest gebrui
ken. Op andere dagen van dc week ver
telden de vrouwen thuis alles wat zij
van ons over de Bijbel hadden gehoord.
Zo konden wij ern reel groter gebied
bestrijken dan bij individueel erop uit
trekken ooit mogelijk zou zijn geweest".
Dokter Smit spreekt met dankbaarheid
over het werk voor moeder en kind, dat
hij in de Baliemvallei met succes heeft
mogen aanvatten. Dertig procent van
de kinderen sterft vóór de eerste ver
jaardag, doch steeds meer vrouwen ko
men voor pre- en post-natale zorg naar
het centrum, dat omringd wordt door
verscheidene „rondhuizen" voor herstel
lende patiënten en hun familieleden, door
een moestuin en een terrein waar kippen
en konijnen worden gehouden.
Vermoedelijk op 6 december zal dok
ter Smit weer naar de Baliemvallei te
ruggaan. Zijn vrouw en twee zoontjes
blijven waarschijnlijk nog tot het voor
jaar in Nederland, aangezien de jongens
in Nieuw-Guinea enkele ziekten oplie-
Een kijkje in de huiskamer var
het gezin Smit in Pyramid.
iet
's Avonds werd ons door de Sagentai
Laererskolen een voortreiflfelijk dim^u
aangeboden in het Universlteitsrestal
rant. Enkele leraren van de OsloPCJ
kweekschool waren hieirbij aaniwezijoi
Helaas was de directeur, de iheer A. <L_
Lange, ziek. Voortdurend werden r
speeches gehouden: vol lof en entho(at
siasme sprak ieder over de afgelopioi)
twee weken. De heer Skauland vroi
ons, of wij nu ook Wat geleerd hadde E
Zij hadden immers zoveel polders aoi
dijken, bruggen en sluizen gezien, (hei
deze vraag gaf de heer J. J. Siljée, omen
onderdirecteur, een antwoord, dat vonet
ons allen gold: „Wij hebben geleerd, wen
het betekent vrienden te mogen zij
Nóóit zullen wij de Noorse gastvrijhe G:
vergeten. Wij zullen altijd dankbaar bit?-
ven voor hetgeen we onder mr. SkaP6'
lands leiding hebben mogen zien. "F,
zijn zowel het Noorse departement v^er
buitenlandse zaken als het ministe^y,
van onderwijs, kunsten en wetenschap v
pen in Nederland zeer erkentelijk". Ei
Dinsdagmiddag vertrokken wij
de Princess Margaret uit de havi Di
van Oslo. Het afscheidnemen op
kade viel menigeen zwaar. Veel apal
jg spraken werden gemaakt om elkaP™
nog eens te ontmoeten, hetzij in Njer
K! derland, hetzij in Noorwegen. Toj®
1 we al ver op de fjord, voeren, en g\
noten van de acCnblik, die het steét®'
verder verwijderde Oslo ons bocfcti
t<7en we de zon als een oranje bf
zagen ondergaan in het vlakke toaf^
van de aan weerszijden door rofsitie
en heuvels begrensde jord, toen rirjjj
hoorden we de afscheidswoorden Wooi
onze Oslose collega's, nu vriénden,P
ons naklinken: „Tusen takk, dej
sjemp gott! Pa gjenn syn, vilkomm* Di
bakk!". of „Hartelijk dank, het
reuze! Tot weerziens, welkom terué j
En op die lange reis: 15 uur op f w
boot van Oslo naar Kopenhagen, éfrai
dag in Kopenhagen en 18 uur in lan
trein van Kopenhagen naar Leidé~~
verzuchtte menigeen: „Wat was iQ
heerlijk! Ik weet wel, dat ik n
gauw edns naar Norge terug
gaan!"
Alwine Drewes. leerlinge cL*
pen. waar zij nog niet helemaal overheen
Plannen
De medicus zal voorlopig ook optreden
als gouvernemen*sarts. Hij heeft alweer
nieuwe plannen met de zendingspost, die
een hoofdziekenhuis met twee verdie
pingen (polikliniek, laboratorium, ver-
loskamertje, operatiekamer, geneesmid-
delenruimtc), zalen voor opname van
mannen, vrouwen en kinderen cn een
eigen landingsbaan bezit. In de polikli
niek worden dagelijks ongeveer 100 con
sulten gegeven, de opname van Dani-
patiënten in het ziekenhuis is gemiddeld
twaalf per dag.
Dokter Smit wil graag ern opleiding
beginnen om het zover te krijgen, dat
op alle zendingsposten (25 in het liele
Centrale Bergland) een medische hulp
kracht kan worden geplaatst Boven
dien zal h|j het contact met de afdeling
Landbouw verstevigen om tot menu-ver
betering tc kunnen komen.
Plannen zijn er dus genoeg enthou
siasme en werkijver eveneens. Daarvan
kan men zelf, op 9 november, het een
en ander horen en dan zal het niet an
ders zijn dan dat men aangestoken
wordt door deze eigenschappen, die het
echtpaar Smit zozeer tot steun waren
in de afgelopen jaren. Gouvernement,
Simavi. MAF en vele andere instellingen
en personen hielpen hen. Maar het
meest dankbaar zijn de heer en me
vrouw Smit voor de zegen van God, die
op hun arbeid in het moeilijk te door
dringen gebied rustte
kweekschool, Leiden. (pr
Nagekomen opgaven Leidden
kerkdiensten rr
Leger des Heils: heden 7 uur bidstoteti
8 uur openluchtsamenkomst Beestrfus
markt, morgen 10 uur heiligingsdienstp1
soldatenzegcning. 12 uur zondagsschir"
ckkingssamenkomst. Alle diensten i
der leiding van kap. C. Vermeulen.
Evang. Christengemeenschap: 10 u
de heer Dikkes, 5 uur Maranatha-bijeé
komst, dinsdag 8 uur Bijbelstudie.
Begrafenis C. de Kemp
Voor de begrafenis van de beer C. I
Kemp. gistermiddag op Rhijnhof, b
stond grote belangstelling. Zoals geme!
overleed deze bekende figuur in b
Leidse muziekleven deze week op 6
jarige leeftijd.
Bij de begrafenis waren onder andert
aanwezig, jhr. J. R. von Weiier, voorzit!
van de Mij voor Toonkunst, de heer Isk
Aribo, de heer W. Rensink. bestuursl
van het Toonkunstkoor. de heer L. St
vens, adjunct-directeur van dc Volksmi
zickschool. dr. J. M. Roosenschoon tt
mens dc gemeentelijke adviescommiss
voor culturele zaken en namens dc wc
houder van onderwijs cn ds. W. J. 1
Hubeek.
Op verzoek van de familie werden zv
toespraken gehouden. Een zoon van
overledene dankte voor de belangstellirf
