BEELDENDE EXPRESSIE
Bestand Katanga en V.N.
nog niet goedgekeurd
Duits vliegtuig
radioactief
VANDAAG VERKIEZINGEN IN ZUID-AFRIKA
Verschil vervaagd tussen
voornaamste partijen
Overwinning
van Ver woerd
M een. &onte Ky
Eén gram licht kost 750.000,-
IER 19|
STORING ELEKTRICITEIT
Mr. J. Vixseboxse, lid van de Eerste Kamer voor de C.H.U.. heeft
de minister van economische zaken, drs. J. W. de Pous, schriftelijk ge
vraagd de Kamer de oorzaken mee te delen van de storing in de elek
triciteitsvoorziening der noordelijke provincies en een deel van Over
ijssel op maandag 16 oktober.
Voorts vraagt hij, indien deze oorzaken gelegen zouden zijn in onvol
doende capaciteit en reserves der betrokken centrale en/of onvoldoende
mogelijkheid tot overschakeling op andere netten of de minister bereid
is contact met de elektriciteitsmaatschappijen op te nemen, opdat zo
spoedig mogelijk maatregelen worden genomen om in de toekomst der
gelijke storingen te voorkomen.
NIEMAND ACHTER REGERINGSTAFEL
De Eerste Kamer heeft gistermiddag in een zeer korte openbare ver
gadering een naturalisatieontwerp en twee begrotingswijzigingen aange
nomen. De aanvaarding geschiedde zonder hoofdelijke stemming, zon
der voorafgaand debat enbuiten aanwezigheid van enig lid van het
kabinet. Dit laatste was voor de socialistische senator mr. J. in 't Veld
aanleiding om voorzitter Jonkman te vragen of wetsontwerpen wel in
openbare behandeling mogen worden genomen als blijkt dat geen mi
nister of staatssecretaris achter de regeringstafel heeft plaatsgenomen.
Mr. Jonkman meende de vraag in dit geval wel bevestigend te kunnen
beantwoorden, omdat de schriftelijke voorbereiding van de drie ontwer
pen slechts een blanco eindverslag had opgeleverd, zodat geen discus
sie kon worden verwacht.
Amerika spreekt met
opstandelingen
De Amerikaanse onderminister vooi
Afrikaanse zaken, G. Mennen Williams,
beeft gisteren een eerste openlijk con
tact gehad met de leiders van de Al
gerijnse opstandelingen. Saad Dhalab er
Mohammed Yazid. Volgens waarnemers
was het de bedoeling enige westelijke
invloed te behouden bij de opstandelin
gen, die naar het Sowjetblok schenen
te hellen. De opstandelingenrege
ring in Tunis schijnt de ontmoeting te
en als een schrede naar erkenning.
De Amerikaanse stap viel samen met
onbevestigde berichten over nieuwe
tacten tussen de Fransen en de rebellen
ter voorbereiding van vredesbesprekin-
In Parijs kwam het overigens tot bot
singen tussen politie en moslims. In
Algiers plunderden demonstrerende Eu
ropeanen mohammedaanse winkels.
Hierbij werden vier Algerijnen gedood.
REGERING SCHENKT BEELD
De Nederlandse regering heeft aan de regering van de Nederlandse
Antillen het bronzen beeldhouwwerk „Het gezin" geschonken. Dit
beeld, vervaardigd door de kunstenaar C. Hund, werd in 1959 door het
rijk verworven voor de rijksverzameling.
Minister J. M. L. Th. Cals heeft het beeld gisteren, bij de opening
van de „Koninkrijkstentoonstelling" in Willemstad, aangeboden.
ANTWOORD OVER GOLOEB
Bij aankomst van mevrouw Goloeb op 9 oktober jl. te Schiphol waren
de nodige maatregelen getroffen om het hoofd te kunnen bieden aan
alle voorzienbare omstandigheden. Gewelddadig optreden van diploma
ten, nog wel in tegenwoordigheid en zelfs onder leiding van een ambas
sadeur op het grondgebied van de staat waar zij geaccrediteerd zijn,
tegen ambtenaren in de rechtmatige uitoefening van hun functie, is
dermate in strijd met hetgeen betamelijk is, dat dit redelijkerwijze niet
kon worden verwacht.
Dit antwoord geeft minister-president J)e Quay op de hem schriftelijk
door het Tweede-Kamerlid F. J. Goedhart (soc.) gestelde vraag, waar
om op Schiphol niet tijdig afdoende maatregelen zijn genomen ter voor
koming van gewelddadige handelingen door Russische agenten.
De heer Goedhart had ook nog gevraagd waarom Nederlandse justi-
tie-autoriteiten een gesprek met ir. Goloeb en zijn vrouw hebben doen
plaatsvinden in aanwezigheid van de Russische ambassadeur, waardoor
een werkelijk vrij gesprek onmogelijk werd. Hierop antwoordt minister
president De Quay: ,,De regering wenste, dat mevrouw Goloeb zich
vrijelijk kon uiten omtrent haar wil Nederland al dan niet te verlaten.
Zij wenste bovendien tegenover de Russische autoriteiten-buiten elke
twijfel te stellen, dat van Nederlandse zijde druk op haar werd
uitgeoefend. Derhalve heeft de regering goedgevonden, dat de Russi
sche ambassadeur bij het onderhoud mei mevrouw Goloeb aanwezig
was. Daarbij is er zorgvuldig op toegezien, dat de ambassadeur geen
invloed op mevrouw Goloeb en later op de heer Goloeb uitoefende."
Leraar die dagboek
Anne Frank dubieus
vond maakt excuses
Een Duitse leraar heeft gisteren zijn
verklaring van drie jaar geleden inge
trokken dat het Dagboek van Anne
Frank een vervalsing is. Hij bood de
vader van het meisje, zijn verontschul
digingen aan dat hij de echtheid vai
het boek in twijfel getrokken had.
Met het intrekken van de verklaring
1 zijn verontschuldiging kwam een
einde aan een smaadproees tegen Lo-
thar Stielau, die twee jaar geleden uit
'jn leraarsfunctie ontslagen werd
jn nazi-sympathieën.
Stielau legde zijn verklaring af nadat
de presiderende rechter. Freiherr von
Bredow, verklaard had dat er geen re
den tot twijfel aan de echtheid van het
dagboek is. Hij zei, dat studies van des
kundigen die gemaakt werden voor de
rechtbank op dit punt geen twijfel la
ten bestaan en stelde voor dat Stielau
zijn verklaring zou intrekken om een
moeilijk en bitter proces te vermijden.
Met zorg gemaakt...
met kennis gekozen...
met voldoening gerookt..!
IJ ET komt mij voor dat tot nu toe
te weinig mensen ap de hoogte
zijn van het bestaan van kunstklas
sen voor de jeugd in Rotterdam. Dat
is ook wel begrijpelijk, omdat aan
de ene kant de initiatiefnemer voor
deze kunstklassen, de heer G. Spuy-
broek, geen moeite gedaan heeft „re
clame" voor deze klassen te maken
en aan de andere kant het beeldend
werken een bezigheid is die weinig
„geruchtmakend" is en geen „ap
plaus" vraagt.
Het is echter gegaan zoals met een
zaak. die gaat bloeien en nu filialen
gaat stichten. Dan, op een gegeven
moment, wil men als het ware even
pauzeren en men vraagt zich af: waar
ziin we aangeland. Dat moment was
bijzonder gunsti-
r en het Museum
27ct - 31 ct - 36 ct
is het mogelijk dat zowel de goedkeu-
ring als de vrijlating nog op zich zullen
laten wachten.
Bomboko heeft op zijn persconferentie I
tenslotte categorisch ontkend, dat de I
Kongolese regering door communisten
zou worden overheerst. De Verenigde I
Naties zouden volgens de minister niet
alleen de plicht hebben de afscheiding
van Katanga ongedaan te maken, maar
er ook naar dienen te streven alle „scha
delijke buitenlandse invloeden" op te
heffen.
De Kongolese minister van bin
nenlandse zaken Bomboko heeft j
gisteren de overeenkomst tot sta
ken van het vuren tussen Katanga I
en de V.N. openlijk veroordeeld
en er op gezinspeeld, dat de cen
trale regering de hulp van de
Sowjetunie zal inroepen indien de
V.N. er niet in slagen de afschei-j
ding van Katanga teniet te doen.
De overeenkomst tussen Katanga en
de V.N. zal overigens niet van kracht
worden voor zij door de V.N. is gerati
ficeerd. hetgeen waarschijnlijk morgen
zal geschieden. Ondertussen houdt de
regering van Katanga de 184 V.N.-ge-
vangenen nog vast. Zij zullen morgen op
zijn vroegst worden vrijgelaten. De Ka-
tangaanse minister Kimba heeft ver
klaard. dat hij een spoedconferentie
heeft gehad met de V.N.-onderhandelaar
Khiari en dat zijn regering de gevange
nen Zal vasthouden totdat het secreta
riaat het bestand heeft goedgekeurd.
Daar waarnemers in New York echter
van mening zijn. dat de Russen zich
lullen verzetten tegen de overeenkomst
Een straalpassagiersvliegtiuig van de
Duitse Lufthansa bleek gisteren bij aan
komst in Hamburg, na een vlucht over
de Atlantische Oceaan, radioactief te
Op sommige delen, vooral op de lan-
dingskleppen, had zich radioactief stof
afgezet. Binnen in het toestel was geen
straling waarneembaar. Men neemt aan
dat het door een radioactieve wolk is
gevlogen. Na iedere Atlantische vlucht
worden de straalvliegtuigen van de Luft
hansa op straling gecontroleerd.
West-Europa wil in
V.N.-secretariaat
De groep van Westeuropesc afgevaar
digden bij de V.N. heeft gisteren een
spoedvergadering gehouden waarin werd
besloten geen enkele regeling te zullen
aanvaarden bij de reorganisatie van het
VN.-secretariaat. waarbij West-Europa
dat een kwart van de V.N.-middelen
fourneert niet de plaats krijgt die het
toekomt. Zij verwierp tevens een even
tuele gelijkstelling met de
tische Oosteuropese landen.
Volg
van c
Tachtig deelnemers maakten een
spectaculaire start op de
Seine voor de jyzes uren van
Parijs", een wedstrijd ter gele
genheid van de grote water-
sporttentoonstelling, de „Salon
Nautique", de tegenhanger-te-
water van de 24-uurs-rit van Le
Mans voor race-auto's. Van de
motorboten behaalden sommige
een snelheid van 120 kilometer
per uur.
(Van een onzer redacteuren)
JN Zuid-Afrika worden vandaag
parlementsverkiezingen gehou
den. Niemand verwacht, dat zich
een verrassende ontwikkeling zal
voordoen. Dit laatste zou overigens
alleen het geval kunnen zijnals
de Nationale partij van dr. Hendrik
Verwoerd een nederlaag zou
den toegebracht. En die lijkt er
nog minder dan voorheen „in te
zitten". Verwoerd zou ook nooit
vervroegde verkiezingen hebben
doen uitschrijven, als hij voor
zichzelf niet zeker zou zijn ge
weest van de overwinning, welke
hij zal uitleggen als een votum
van vertrouwen van de bevolking
van de Unie van Zuid-Afrika voor
het totdusver gevoerde beleid in
j binnen- en buitenland. In dit op
zicht is de uitslag van de verkie-
zingen toch wel van belang, ook
al blijft de partij van dr. Verwoerd
aan het bewind.
Acht leden van het kabinet van
\Verwoerd. onder wie de premier zelf
en minister van buitenlandse zaken
j Louw, zullen zoals men dat daa
noemt automatisch worden her
kozen, daar er in hun kiesdistrict geen
tegenkandidaten zijn gesteld. Ook de
oppositieleider sir De Villiers Graaff
lis zeker van zijn zetel. Verwoerds Na-
\tionale partij is zeker van vijftig (on-
betioiste) zetels en de Verenigde Par
tij van sir De Villiers van negentien.
Voor de overige 87 van de 156 zetels
uan de Kamer zijn 179 kandidaten ge
steld. En de strijd hierover wendt van-
daag uitgevochten.
De Verenigde partij van sir De Vil-
liers, die bij de laatstgehouden Herkie
zingen (dat was in 1958) nog nadruk
kelijk liberale denkbeelden vertegen
woordigde, heeft een grote zwaai ge
smaakt in de richting van de politiek
van rassenscheidingeen andere vorm
van apartheid, dan de partij van Ver
woerd verdedigt. De nog geen twee
miljoen blanke kiezers, die (zowel in
I de Unie als in het mandaatgebied
Zuidwest-Afrika) hun stem moeten
I uitbrengen, zullen het dus niet. ge-
makkelijk krijgen om hun plaats te
bepalen tussen de Verenigde partij,
I die de laatste twaalf jaren in de op-
>t hij alleen hiermee zal instemmen als
do twee grootmachten het eens zijn overl
A* voorwaarden van zijn benoeming. I
I Volgende week komt
in de Ver. Staten het
duurste parfum ter we
reld in de verkoop. Het
reukwater heet „Ai",
een Japans woord dat
liefde betekent. Het zal
in luxe-verpakking wor
den verkocht voor 65
dollar 234) per ounce
(ongeveer 28 gram).
,,Ai" bevat ,.m. een
„geheim" en kenmer
kend ingrediënt uit Ja-
I Een ander produkt dat
binnenkort ir de V.S. te
koop zal zijn is een elek
trisch voortgedreven
ventilator voor atoom
schuilkelders, die inge
val de elektriciteitsvoor
ziening uitvalt, ook met
de hand kan worden be
diend. Deze ventilator
noet elk uur korte tijd
in werking worden ge
steld om te zorgen voor
voldoende ventilatie
voor een gemiddeld gezin.
I De 36-jarige Heinrich
Habsburg Lotharin-
gen-Kyburg, een neef
van de laatste Oostenrijk
se keizer Karei, is rite-
ren in de Dom van Mun
ster in het huwelijk
getreden met de 22-jari-
ge Ludmilla gravin von
Galen, achternicht van
kard-
wijlen Clemens
naai van Galen.
Het door Han van
Meegeren geschilderde
stuk „Christus' onder
richt in de tempel"
hangt thans in de Sint
Aibankerk voor kleur
lingen in Johannesburg.
Het is, als geschenk, .f-
komstig uit de inboedel
van de overleden Zuid-
afrikaanse diamanten
magnaat Opperheimer,
maar hoe deze er aan
gekomen is, kon niet
worden vastgesteld.
I Op een bevolking van
5,4 miljoen zielen. telt
Zwitserland momenteel
548.300 onder controle
staande vreemdelingen.
In Ljungskile aan de
Westkust van Zweden
worden proeven geno
men met een automa
tisch waarschuwingssys
teem voor slipgevaar op
de wegen. Zodra de tem
peratuur om het vries
punt komt en tegelijker
tijd een vochtigheids
graad van 7595 procent
in de lucht wordt geme
ten geeft een apparaat
in het hoofdkantoor van
de wegendienst een sig
naal en wordt direct
personeel uitgestuurd om
eventuele ijsvorming op
de wegen te bestrijden.
1 positie is geweest en de Nationale par
tij, die al die tijd regeringsverant
woordelijkheid heeft gedragen.
BIJGEDRAAID
Garandeert de party van premier
Verwoerd, dat de veiligheid van dc
blanken het best verzekerd is door dc
apartheidspolitiek, zo meent dc party
van sir De Villiers Graaff, dat die vei
ligheid nog beter door segregatie (ras
senscheiding) kan worden bewerkstel
ligd. Hieruit blijkt, dat de oppositie
leiders hebben ingezien, dat de meerder
heid van dc bevolking van de republiek
van Zuid-Afrika niets voor een zgn.
liberale politiek voelt.
Thans is de Verenigde partij ook
voorstandster van de republikeinse
staatsvorm, welke hij toen een jaar
geleden een referendum over deze zaak
werd gehouden, vierkant afwees. Ook
twijfelt de oppositie er nu aan. of een
terugkeer van Zuid-Afrika in de schoot
van het Britse Gemenebest nog wel te
verwachten is.
GENADERD
De voorzitter van de Verenigde par
tij in Transvaal, Henry Tucker, heeft
de kiezers van Johannesburg nu ook
verteld, hoezeer zijn partij de regering
van Verwoerd genaderd is op het ge
bied van de buitenlandse politiek. Als
voorbeeld noemde hij Zuidwest-Afrika,
dat eens bevrijd van de mandaats
bepalingen één geheel met Zuid-Afri
ka moet worden. Zelfs ziet de Verenig
de party minder discreet dan de re
gering door de jongste ontwikkelin
gen in Centraal-Afrika ook Zuid-Rhode-
sië steeds nauwer met Zuid-Afrika ver
bonden.
Dergelijke redeneringen kon men
vroeger in de tijd van Malan nog wel
vernemen van vertegenwoordigers van
de Nationale partij, zelfs in hot Lager
huis. Premier Verwoerd heeft derge
lijke uitlatingen de scherpte ontnomen,
v vyasThet maar vanwege de uit New
York, Londen en Lissabon te verwach- rol
DE SCHRIJVER
In Rotterdam beMnan «inda
1947 kiingtklasscn voor de jeugd,
waar groepjes jongeren van
1218 jaar uil eigen vrije wil
buiten srlinolty4 de vrije ex
pressie (schilderen en tekenen)
beoefenen, waarbij zc onder
goede leiding zich ook dc tech
nieken eigen maken en met dc
materialen leren onigunn. Sinds
1960 behoren deze kunstklassen
officieel tot het werk der Stieh-
ting gemeentelijke kunstcom
missie voor de jeugd. Een der
adviseurs van de kunstklassen,
de beer J. van der Zouwen jr.
te Den Haag, tekenleraar aan de
Kweekschool met den Bijbel
aan bet Aelbrerhtsplein en doren*
aan de Academie van Beeldende
Kunsten te Rotterdam, gaat
nader op bet werk van deza
kunstklassen in, zulks naar aan
leiding van de tentoonstelling
die dezer dagen in Museum
Boymans is gehouden (vsndaag
gesloten).
Er deed zich
ge gelegenheid voor en het Museum
Boymans-Van Beuningen werkte bui
tengewoon plezierig mee. Zo kon het
werk aan dc openbaarheid prijs gege
ven worden. De mogelijkheid was er
nu dat ieder kennis kon nemen van
hetgeen er momentcel door een deel
van de Rotterdamse jeugd op het ge
bied van de beeldende expressie ..be
reikt" was. Ieder kon dus het „resul
taat" nu naar eigen believen accepte
ren of verwerpen.
Ik kan me dan ook voorstellen, dat
er enkelen geweest zijn. die dit „re
sultaat" teleurstellend vonden en het
desondanks accepteerden als zijnde
..kinderwerk"; anderen daarentegen
di; werk „overtrokken" hebben en als
voorbeeld gesteld wilden zien tegen
over onze hedendaagse kunstenaar.
Ik geloof dat echter in beide geval-
len het specifiek eigene van dit werk Maar toch. ondanks deze andere
vanuit een verkeerd gezichtspunt is be- dening, tast het de kern van -het te-
naderd. Om tot een juiste „waarde- ken niet aan. tenminste wanneer er
ring" (waardebepaling) van dit werk van ..buitenaf' geen „storende invloe-
te komen, dienen we wegen te zoeken den" gaan optreden. Dat er van „bui
die de waarde van dit werk mee hel- tenaf" invloeden gaan optreden spreekt
pen ontdekken. De waarheid is im- vanzelf. Een „geïsoleerd" mens be-
mers slechts te ontwaren als we de staat niet. Het is echter zaak. dat de-
gang van zaken op ons laten inwerken gene die tot de „van-buiten-af-behoroi*
in een houding van openheid. Er rest den" in de werkelijke betekenis Ta tl
ons dus niets anders dan aan de hand het woord „mee ziet". Hier wordt duè
van een gesprek tot klaarheid probe- het zien niet gebruikt in de betekenis
ren te komen. Dit gesprek gaat over van enkel mechanisch waarnemen,
de beeldende expressie, dus zullen we maar in de betekenis van v
deze begrippen „handzaam" moeten rend" zien, liever „doorzien*".
zich als mens kenbaar. Bij <Jïe
verdere uitgroei van het kind, zien we
tevens een ontplooiing van het teken
Er komt o.a. een andere ordening in.
maken, dus zo trachten te omschrij
ven, dat ze voor zover mogelijk i
staanbaar worden.
Dit zien leidt tot de ontdokklng, ó»t
de mens (het kind) van nataro «sa
Aan de h.nd van de divetae ultin- "ier nl"
gen trachten we tot een juister begrip betekenis van de vervaardiger van een
te komen. Wanneer we nu zo de uiting ding, dat een bepaalde functie beeft
van een kind in de loop der jaren na- (woning, machine) maar een „boo-
gaan dan hebben we kunnen consta-
teren, dat het kind zo omstreeks het wer die een ••bouwsel kan maken
2e en 3e levensjaar, hetzij met een xonder het dlrekt doel voor o*en ie
krijtje, hetzij met iets anders, teken- hebben,
tjes maakt, de z.g. krabbels. Een aan-
leiding van buitenaf hebben we hier- Wordt blJ I0d.nlr „tonC
b'j niet kunnen vinden en we mosen bniil[ ,em„kt v.n beeldmatwfalSi
dus gevoegelijk aannemen, dat deae ,verfi kriJl) da„ w.
bozigheid vanuit het kind (de mens) van „beeldend" bezig sijn. Aldus be-
zelf voortgekomen is Verder blijkt lig ,ljnde een „neeiwl.g" «ut
dat, als we al die krabbeltjes van die staani dle „gen iljnswtke beslt.
verschillende mensjes mei elkaar gaan Dlt 20uden we d, exprewie «ben nee.
vergelijken, er opmerkelijke verschil- me„. D„e expressie is do, niet loe
ook overeenkomsten zijn tan denken v.n het beeldende Vanuit
reiatt. te fgUBt
mens- -- heeft, de kreet vrij» expressie ie
'T,~hier onder willen
te tonen.
Hoe dan ook, er blijkt een reiaue ie schijn
bestaan tussen dat teken en die mens. zjn htCiW
Dat teken behoort zelfs typisch bij bezigen (Ik
ten reacties.. De Verenigde partij
Door dit teken maakt de brenL
het begrip vrijheid wel Iets niét de
beeldende expressie te maken heefl,
zal hopelijk uit bovenstaand betoog
duidelijk zijn. Hoewel het zeer belang
rijk en verhelderend zou zijn dat be
grip van alle zijden te benaderen, is dit
echter niet doenlijk. De vrijheid, die
hier beoogd wordt, staat tegenover de
bandeloosheid. Bandeloosheid (het toe
maar doe maar) is geen vrijheid. De
hier bedoelde vrijheid is een „gesi
tueerde" vrijheid, een vrijheid geboo-
den aan.
regeringsparty in de strijd om de gunst
der kiezers te overstemmen, door de
oude annexatieplannen uit de tyd van
Smuts nog eens uit de archieven te
halen, flink af te stoffen en weer dienst
te laten doen. Het is de vraag of het
verstandig is geweest, en of het werke
lijk wat zal uithalen.
Hoezeer het beleid van Verwoerd bul
ten Zuid-Afrika ook wordt veroordeeld
hoezeer gevreesd moet worden, dat
wordt toegepast, tenslotte voor de blan
ken in dat gebied op een groot fiasco
zal uitdraaien, het moet gezegd worden,
dat de Nationale party totdusver de
steun van de meerderheid
ke kiezers heeft genoten.
De tegenstand is groot geweest,
het ziet er naar uit, dat deze minder
omvangrijk, hoewel niet minder fel,
zal worden, naarmate de positie van
Zuid-Afrika in de wereld moeilijker
wordt. Vandaar dan ook. dat Ver
woerds regering er de laatste tyd op
geweest, zijn land een martelaars-
laten spelen.
728) We hebben een vorige maal In enkele minuten tyds werd te
gezien dat licht een druk kan uit- Sobral beslist over de juistheid van
op de gewone materie gaat geiyken. het licht
Licht beeft nJ. ook zwaarte, is i
onderhevig aan de zwaartekracht
icrd door de geweldige
enigszins naar de zon
toegebogen, het licht had dus zwaar-
kon dit beredeneren
inderdaad aan de
constateren of licht
maar theorieën en
formules zyn wei
nig overtuigende
dingen, indien zij
niet door de prak-
tijk kunnen worden
bevestigd.
Een prachtige ge
legenheid
TOCH IS
IKET ZO!
dat een pond licht
tegen het opper-
vlaktctaricf van 7
ct. per kilowattuur
ongeveer 875 mil
joen gulden zou
moeten kosten, zo
dat een gram licht
op het niet onaan
zienlijke bedrag van
zwaartekracht onderhevig is dus 750.000 komt te staan. Of wanneer
zwaarte heeft deed zich voor tu- u het anders uitgedrukt wilt hebben;
dens de zonsverduistering in 1919. In één gram licht vertegenwoordigt een
dat jaar vertrok een Engelse expe- energiewaarde van 25 miljoen kllo-
ditic naar Sobral in Brazilië om de wattuur.
afstand van twee sterren die ter We kunnen nu geheel buiten be-
weerszyde van de zon staan, te me- schouwing laten of u een stopcon-
ten. Onder normale omstandigheden tactlampje van Philips gebruikt, of
zyn deze sterren door de verblinding dat u gewend bent geheel onnodig
die het zonlicht teweeg brengt, on- een grote electrische haard le laten
zichtbaar, maar tijdens een zons\-er- branden want tn beide gevallen zult
duistering zUn zU goed waar te ne- u in de behoerte van electrische
men. Deze sterren moesten tydens de energie voor uw huishouden gedu-
zonsverduistering schijnbaar iets ver- rende een ruwe 1000 jaar lang kun-
der van elkaar staan dan een half ne» voorzien, indien u de gelukkige
Jaar geleden, toen de zon niet in hun bezitter zou zijn van slechts één
buurt stond, want zouden licht- gram licht. En dan te bedenken, dat
stralen Inderdaad zwaartekracht be- de aarde per seconde 1852 gram licht
zitten dan zou het llcbt van deze van de zon ontvangt, franco thuis
sterren enigszins naar de zon toe- gestuurd! Voor 280 duizend miljard
gebogen worden, zodat de sterren galden per etmaal!
dus schUnhaar op een andere plaats Weet u overigens dat vroeger hier
zouden staan dan waar zU zich in te lande veelvuldig musaen werden
werkelUkheld bevonden. gegeten?
Deze vrijheid kan dus ge- en mis
bruikt worden. Er is dus een keus mo
gelijk. Deze houdt dus ten nauwsto
verband met de verantwoordelijkheid
van de mens (ook in het beeldend be
zig zijn). Het zal verder vanzelfspre
kend zijn, dat een kind z'n vrijheid
t.o.v. zijn beeldend, werk anders han
teert dan de volwassene. Dit houdt al
lerminst in dat het kind niet „verant
woordelijk" zou zijn en evenmin im
pliceert dit. dat het werk van een kind
minder beeldend zou zijn. Een kind is
beeldend bezig vanuit zijn totale
„kindzijn". Willen deze woorden geen
„theorie" blijven, maar levende wer
kelijkheid worden, dan zullen we ons
weer naar het werk zelf moeten wen
den. Dan moeten we weer gaan
„zien". Hiervóór is al opgemerkt, dat
een werk „gebouwd" wordt. Het fun
dament is al besproken. Nu gaan we
ons met de „zichtbare bouwstenen"
bezighouden. De belangrijkste bouw
stenen zijn de zogenaamde beeldele
menten, nl. de lijn en de kleur. Er
kunnen combinaties optreden, hoewel
dit niet noodzakelijk is. We zien nu
dat de lijn/lijnen een zekere ordening
op het platte vlak vertonen, en dienen
dus na te gaan of die lijnen zingevend
geworden zijn. dus een persoonlijke
ordening zijn. Deze persoonlijke (eige
ne i ordening hoeft dus beslist niet in
overeenstemming te zijn met het z.g.
optisch geziene („het net-echte"). Een
zien dus waarbij de mens zich plaatst
buiten zijn wereld. Ook de kleur heeft
zijn „eigenaardigheid". De „bouwer"
zal ook weer vanuit z'n gegeven si
tuatie dit element kunnen „hanteren"
naar eigen „vrijheid".
M.a.w.: als dus een „bouwer" vindt,
dat in een bepaalde tekensituatie een
boom blauw behoort te zijn en dit
blauw in het totaal van z'n „bouw
sel" nodig is. dan „hanteert" hij zijn
vrijheid en is dit beeldend volkomen
verantwoord. Degene van „buitenaf"
dient dan niet dc opmerking te ma
ken, dat er geen blauwe bomen zijn
(te zien). Hij ontkent dan het „eigen
leven van het bouwsel.
Wel zullen we dus moeten „met-
zien" of vanuit het totale bouwsel
„het eigen leven" niet geschonden
wordt. Geen eenvoudige zaak. maar
wel zeer belangrijk.
Zouden we echter niet goed „mee-
zien". dan bestaat dc kans dat de
„bouwer" zich geen rekenschap meer
geeft van hetgeen hij doet en hij kan
vervallen tot een mechanisch hande
len. waarbij alle openheid verloren
gaat.
Een andere trieste mogelijkheid ls.
dat hij zich teleurgesteld afwendt van
het Deeldend bezig zijn, omdat hij ver
meent niet tot de z.g. „uitverkorenen"
te behoren.
Veelal is zulk een afwenden het ge
volg van de opmerkingen van hen.
die „slecht meezien".
Prof. Van Peursen merkte ten aan
zien van het zien onder meer op; zien
is een tot denken geraken.
Wij prijzen ons daarom gelukkig,
dat wij in onze kunstklassen trachton
de „ogen open te houden-*
