Je zit soms zo
ALLEEN
io de kerk
M
P
R
E
S
S
E
S
Ruimte
voor ons.
Rond de nieuwe redaciieiafel
eAWWG
I
I
C
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1961
NA HET bekend maken van ons partij-program (vorige
week) voor het </Ruimte"-jaar dat voor ons (en
jullie) ligt, vandaag het eerste onderwerp. Eenzaam
zijn in de kerk is het uitgangspunt; Jolanda de Vries uit
Den Haag zette haar gedachten hierover op papier. Nu
kan 't zijn, dat je het met deze gedachten helemaal niet
eens bent. ledereen, die hierover een andere mening
mocht hebben, nodigen we dan ook uit die mening op
papier te zetten. We zijn gek op post.
Wat de rest van de pagina betreft: Cees van Dop duel-
loogt, we dwarsfluiteren vanzelfsprekend, Quus maakte
het kartoen en Peter Mokveld de foto's. Ook kun je ken
nis maken met de redaktie tweede jaargang nummer I.
De redaktie „tweede jaar
gang nummer één" is nu
definitief samengesteld i We
kenlang hebben we grote
scharen sollicitanten ontvan
gen, maar nu hebben we uit
de „liefhebbers" gekozen.
Dit zijn ze
Elvi Kooistra, 16 jaar, M. M. 8., Den Haaf.
Dick Baaa, 19 jaar. kweekschool. Aalsmeer.
Dick Kapteyn. 24 jaar, onderwijzer, Schiedam.
Leo Kleyn, 23 jaar, kantoor, Rotterdam.
Otto Walderveen, 24 jaar, verkoper, Loosdrecht.
Rien de Witte, 21 jaar, telefonist, Rotterdam.
Z(j sullen dus, samen met de sterk gedunde, oude ruimte-
redaktie de pagina's vol gaan maken. Om het maar helemaal
volledig te maken, de zitten-blljvera z(Jn:
Claeslna Huizebosch, 21 jaar, Krimpen aan de IJssel.
Jolanda de Vries, 17 jaar, lyceum, Den Haag.
Cees van Dop, 21 jaar, kweekschool, Rotterdam.
Leo Faase, 18 jaar, student. DelftSchiedam.
Arle Gelderblom, 16 jaar, boekhandel, Nieuw-Lekkerland.
Hans Kreuzen, 23 jaar, student, AmsterdamDen Haag.
WiW Rouw, 17 jaar, Nieuw-Lekkerland.
'TOEN IK nog klein was
had ik als bijna elk kind
spelletjes om alleen te spe
len, zoals volwassenen pa
tiencen. Een ervan heette:
„alles met andere ogen be
kijken". Ik speelde het
soms onwillekeurig als ik
etn vriendinnetje mee had
genomen: ik dacht dan aan
haar huis, haar poppen, haar
vader en moeder en opeens
zag ik alles bij ons thuis zo
als zij 't moest zien, een
vreemde, die de geschiede
nis van de meubels niet ken
de, geen verhaaltjes wist bij
elke slijtplek of barst, die
niet als klein meisje met de
dingen had gepraat kort-
i voor wie dit vreemde,
dode dingen waren. Het gaf
het alledaagse leven reliëf,
dit spelletje, alle dingen kre
gen er twee kanten door: de
ene, heel bekende kant en de
andere, die oneindig geva
rieerd was, omdat ik door
zoveel vreemde ogen kon kij
ken als ik maar wou.
^ÏJETZELFDE spelletje speel ik
ielf* nu soms bij 't naar de kerk
Jti-éaan. Zelfs al ga ik alleen. dan
te/uen ik in een vertrouwde omge-
-U.ting, ik ken de mensen, de domi-
antee, de regelmaat van zingen, ge-
Sd-bed, collecteren, ik begrijp waar-
erlPver het gaat'
injl Maar stel je voor, je bent
larlemand die er meer van wil we-
J>ellen. Dat je de taal van de preek,
gezangen en het gebed niet
i,helemaal duidelijk is goed.
anï)at Je niet altijd weet wat je
®jjknoet doen goed. Maar verder?
Verder helpen de herinneringen
ju-«an een kerkdienst in de "vakan-
lus|le mijn voorstellingsvermogen,
'j' Het is zo'n romantisch, witge
kalkt kerkje, de klok luidt al en
de deuren staan vriendelijk wijd
open. Maar als je binnengaat, ben
5a' Je een indringer. Dit is een geslo-
ten gemeenschap. Als je aarze-
c|.lend, op 't spijkerbed van vele af
ar werende blikken, doorloopt en dan
jfyaar ergens inschuift, komt er
e een paar minuten later een hele
familie zó strak het groene deur
tje doorstevenen, dat je maar op
stapt en ergens achteraan gaat
zitten, waar geen grote, zilveren
^'punaises voor je geprikt staan,
ng Want dat heb je langzamerhand
te door.
de koster vriendelijk,
danks je stadse kledij en je lip-
mi»l'ck en leent Je zo'n bekend
b. «rijs boekje.
e- He dienst verloopt net als thuis,
ij. «n onder orgelspel schuifelt
worden, maar ook zou de afwe
zigheid van gezangboekjes me bij
elk gezang ongelukkiger maken.
Geamuseerde blikken en elleboog
stoten zouden mijn fouten signa
leren en na afloop zou ik met
een rood hoofd en de gedachte
„nooit meer" zo snel mogelijk
ontvluchten. Wat me niet moeilijk
zou vallen. Wie zou me tegenhou
den voor een praatje? En zo er
al koffie gedronken wérd, ik zou
alleen staan. Al ben je eenzelvig,
temidden van een druk pratende
menigte, is dat niet zo leuk.
DIT is niet helemaal de resul
tante van het spelletje. Ik ben
eens naar een Jeugddienst ge
weest, waar ik me, als ik niet
met een vriendinnetje was ge
gaan, zielsongelukkig gevoeld zou
hebben, hoe fris en modern alles
ook toeging. Het scheen me één
kliek toe, waarin iedereen ieder
een kende en begroette en nieuw
tjes uitwisselde voor en na de
dienst wat dat betreft had het
een dorpskerk kuilnen zijn.
Natuurlijk is het niet te vermij
den. dat een groep mensen, die
elkaar zondag in hetzelfde ge
bouw, onder vrijwel telkens de
zelfde voorgangers bij elkaar
komt, zich aaneensluit. Maar
waarom zo vast, dat je als vreem
de ergens gewoon niet tilssen
komt? Waarom dat ongastvrije
gedoe met vaste plaatsen? (Zoals
onlangs gebeurde: in een overvol
le trekkersdienst zat jonkheer zus
en zo breed uit in zijn eentje in
de familiebank, terwijl er men
sen, die werkelijk niet meer in de
banken of op de stoelen geperst
konden worden, moesten staan)
Waarom niet een gemeentelid, die
kennelijke vreemde in Jeruzalem,
een gezangenboekje in de hand
gestopt en een stenciltje, waarom
wordt hem niet gastvrij een
plaats gewezen? Waarom niet in
alle kerken de dominee na afloop
morgen
een witte rookkolom
verwachting
stijgt op uit bedding
broeds vergetelheid
p«i
ïs
middag
fiolen vol salpeterzuur
etsen regenbogen
in het trillend lucht-
metaal
ik wil zwemmen in de
ogen van een vrouw
pyramiden bouwen van
kristal
avond
mijn schepen vinden
geen havens
alleen jij bent voor anker
gegaan
brede banen licht
golven in je glazen
armen
nacht
pleister op mijn dagelijkse
wonde
feeërieke evocatie van
geluiden
en het bloedt
een grote gifbloem
in de tijd.
CEES WATTEL
toekomstige geliefde tot thema van zijn poëzie. Voor
jonge dichters schijnt dit onderwerp onvermijdelijk
te zijn en de onontkoombaarheid is te begrijpen. Een
gedicht is toch dikwijls een geschreven benadering
van een heftige emotie en wat drukt er meer zijn
stempel op de gemoedsgesteldheid dan de liefde.
In de vier te bespreken impressies: morgen, mid
dag, avond en nacht zien we weer de geliefde als
onderwerp van Cees' dichten.
Zoals de Impressies hier zijn verbeeld in één sym
bolisch étmaal vormen zij een afgerond geheel. De
morgen is als het ontstaan van het verlangen naar
de geliefde. De nlddag is het volgroeide verlangen.
De avond is het bijna vervulde verlangen. De nacht
is het vervulde verlangen.
Het ia interessant om te lezen hoe Cees het wezen
lijke van de verschillende daggedeelten in zijn beeld
gebruik heeft weten te bewaren.
MORGEN
De dageraad met het traag doorkomen
de licht en de nevelslierten over de aarde brachten
Cees tot het verbeelden van de verwachting als een
witte rookkolom, ontstaan uit de ochtenddampen. De
verwachting is langzaam gegroeid uit de grijze mas
sa van het niet weten; de vergetelheid. Zoals ik
reeds eerder zei wordt het ontstaan van het verlan
gen vergeleken met het ontstaan van de dag. Het
morgenlicht verdrijft de nevel en traag verrijst de
wolkenkolom d.w.z. de verwachting, het verlangen.
MIDDAG
Bij deze Impressie zien we dat het verlangen ge
rijpt is tot een werkelijk verlangen echter nog niet
doelgericht „Ik wil zwemmen in de ogen van een
vrouw"
In de eerste vier alinea's wordt het verblindende
licht van de middagzon in enkele geladen woorden
geschilderd. De funktie van deze beschrijving gaat
verder dan een natuurbeschrijving alleen. Het ver
langende innerlijk van de dichter is als die tril
lende kleurige lucht en het bijtende, stekende zon
licht. De vervulling van het verlangen zal moeilijk
zijn en de nodige tact vereisen „Ik wil pyramiden
bouwen van kristal".
AVOND
De geliefde is bekend „brede banen licht golven in
Je glazen armen", ja, ze is zelfs aanwezig in de ge
dachten van de dichter of in werkelijkheid „JIJ bent
voor anker gegaan".
Het wezenlijke van de avond komt naar voren door
het noemen van het avondlicht en de rust (ankeren).
De twijfel van de eerste regel toont ons dat het
verlangen nog rteeds aanwezig is.
ccerd pessimisme.
CEES VAN DOP (ROTTERDAM)
DE kapellen van het leger, de
luchtmacht en de marine mogen
geen amusementsmuziek meer spe
len. Ze moeten sich voortaan houden
bij marsmuziek. Deae order is uitge
vaardigd door de verenigde chefs
der staven. De oorzaak van deze
order is een uitspraak over de Lucht
machtkapel van kapitein Van Die
penbeek als zou de-ze „kermismu-
ziek™ spelen. Met deze kermismu-
ziek worden dan composities als „St.
Louis Blues™ en „When the Saints
go marching in™ bedoeld. De popula
riteit van nog betrekkelijk jonge
Luchtmachtkapcl is dc laatste jaren
enorm toegenomen. Dit is jndcr
meer te danken aan het (eit, dit ka
pitein Van Diepenbeek een warm
voorstander is van de ook in Anier.-
kaanse luchtmachtkringen populaire
lichte marsmuziek, die afwijkt van
het traditionele idioom.
Wij weigeren te geloven, dat deze
affaire iets te maken heeft met de
concurrentiestrijd (de Luchtmachtka
pel ontvangt veel meer uitnodigingen
om voor het pubVck op te tieden,
dan de meer serieuze K.M.K.) en ook
lijkt het ons uitgesloten, dat de ver
enigde chefs der staven zich hebben
laten beïnvloeden door dc militaire
pyramide (de K.M.K. en de Lucht-
hand gegeven, of als de kerk
5root is, kerkeraadsleden aan de
eur, die de predikant hierbij as
sisteren? Waarom niet de moge
lijkheid tot een praatje. Of waar
om niet, zoals een Amerikaanse
dominee instelde, vóór en nét de
dienst de mensen links en rechts
van je een hand geven
stellen?
Is blij iedereen
j. maar lk zoek er haastig mijn
j. weg tussen. ik ben immers
j. vreemd?
I, 70 ongeveer
buitenkerkelijk
kerk vergaan. Ik
de gaan en komen. En daartus
sen zou niemand me de symbo-
hek van de inrichting of van de
glas-in-lood ramen uitleggen. In
tegendeel. ik zou niet alleen van
„vaste plaats" verjaagd
WANT ER zijn vooral In de stad
kerken, waar iedereen vreemd
is voor iedereen. Waar men al
leen die ene dienst of di
diensten lang gemeente is, en bui
ten de kerk uit elkaar gaat als
los zand. Het zou prettig zijn als
na de" dienst een kopje koffie ge
zelligheid en de ondergrond voor
een kennismaking zou verschaf
fen. Een kopje koffie waar om de
beurt een paar vrouwelijke ge
meenteleden voor zouden zorgen.
Het samen vaten wassen kan de
bodem van een fijn gesprek zijn.
Goed, dit gebeurt *vel zo hier en
daar, maar helaas nog veel en
veel te weinig. Niet al'een óe ken
nissen zouden hierbij betrokken
nrceten worden maar ook de
..vreemden" (buitemce.'-teiiike :j
een te gen -xaliseiend woord voor
mensen, die ba.a.ngstelling tonen)
én de jongeren.
TF7ANT de speciale jeugddiensten
kunnen de afstand tussen zon
dagsschool en de kerk heel i
overbruggen in feite is je plaats
in je eigen kerk. Al beschouwen
ze je da «r nog als een halfwas,
voordat !e helijle.üs hebt gedaan.
En al vael je af en toe dricg'.rl
de behoede aan iets wat ir.ei
de blijdschap van een eenheid in
Christus lijkt ook nè de kerktijd
wil je sons die blijdschap vast
houden net alletwee je handen
T---
laSsS
FOTO MIDDEN: „....al beschouwen ze je nog als.
een halfwas, voordat je belijdenis hebt gedaan...."
FOTO ONDER: De kerken zijn modern, de opvattin'
gen daarbinnen niet altijd.
machtkapel). Wel hadden we ver
wacht, dat de verenigde staven meer
realiteitszin hadden getoond. De
functie der marsmuziek brengt tooh
met zich mee, dat deze muziek in
liet gehoor ligt van 19-, 20- en 21-ja-
rige militairen. Bovendien kunnen
land-, luchtmacht on marine bij het
publiek wel enige good-wlll gebrui
ken. Het is jammer dat de chef» tilt
niet hebbrn ingezien. Dit ia echter
nog niets bij dc uitspraak: „compo
sities zoals St. Louit hluei zijn ker-
mismuziek".
Dc paddeatoelwolk van dc Russi
sche kernbomexplosie schijnt alle
nieuws overschaduwd tc hebben. Wij
hebben ons niet al te druk gemaakt.
Op het lijstje van dingen, die we niet
lusten prijkt nu echter tussen de
patates-frites rn de rare zult het
strontium 90. Je ken nie weten. Hoe
wel kaviaar ook tegen valt
Brandt Corstiu», een Nederlandse
journalist ia enige tijd in arrest ge
weest, omdat hij betrokken was bij
een betoging tegen de rassendisrri-
minatie. De journalist wilde ook pro
testeren tegen het ruwe optreden van
de politie bij de arrestatie van een
neger, die vorige week in aijn cel ia
overleden. Zover wij kunnen nagaan
ia er in het bovenstaande berichtje
geen argument te vinden, dat aan
leiding geeft tot arrestatie. In het
„bolwerk der democratie, dat Ameri
ka beet™, mag men toch wei demon-
Anderzijds trof ons de naieveteit
van een Amerikaanse hooggeplaat
ste. Deae zei: „Hij maakt geen fo
to's en ook geen aantekeningen. Wat
is dat voor een journalist?" Het be
richt vermeldt even verder, dat
Brandt Corstius reportages maakt
voor het weekblad Vrij Nederland.
Dit allea is reden genoeg, dunkt
ons, voor Vrij Nederland eens te In-
formeren wat dat voor booggcplaat-
In een krant lazen wij, dat de
hoeveelheid Amerikaanse goederen,
die in drie weken na de rede van
president Kennedy over Berlijn,
naar communistische landen werd
geëxporteerd, met meer dan 800
pet. is toegenomen (in de drie we
ken voor de rede 2,7 miljoen, in de
drie weken erna 22,7 miljoen)
Wanneer in West Duitsland dan
ook gesproken wordt over boycotten
van dc Leipaiger Messe is het beter
de schouders geïrriteerd op te halen,
want medewerking van bondgenoten
is reeds bij voorbaat uitgesloten. Na
tuurlijk zal aan bet boycotten van
sportevenementen tussen commu
nistische en nietcommunistische lan
den volledig worden meegewerk*.
kom alsjeblieft niet aan on-
Kop in dagblad van J.int»tl<-den
maandag: „Indoneail wacht op
troonrede". Commentaar in Ruimte
van vandaag: „Kcnne ae lang wach-
woningen zijn tegenwoordig
toch wel bijzonder goed ran uitvoe-
ring. Enkele kleinigheden, zoals lek
kende daken, vlieringen van dun
board zullen we nog vergeten, nit
een vast en zeker ongegrond, maar
ingeboren beleefdheids gevoel. Maar
er zijn dingen die we gewoonweg
niet kunnen vergeten. Eén luchtko
ker voor w.e. en kelder doet ons
nog lachen, maar een trap met zo
veel kieren, dat de etenswuren in de
kelderkast door het stuf iedere dag
tot varkensdraf verworden, maakt
ón» stil.j
En een .gfvocrglcufje dat water
naar dc gootsteen moet voeren, maar
het juist de andere kant op laat lo
pen, brengt ons in de grootste ver
warring. We kunnen daarom nieta
doen dan dc man gelijk geven, die
opmerkte: „Over twintig iaar wonen
we allemaal in een omgekeerde ver
giet", welke verzuchting hij slaakte,
toen hij ontdekte dat het gehoor-
steengat in de slaapkamer, boven de
wastafel zat.
In een Amerikaanse krant (Time)
lazen we, dat dc vader van premier
Verwoerd in Kaapstad overleden is.
Langs de route die de rouwstoet
volgde atonden alle negera sl:l, muur
een blanke in een alee van een wa
gen, liet met luid getoeter blijken
dat hij haast had.
KARTOEN
Er uit gelicht
Tom E., I.eldschenrlam, Eén
van je gedichten hielden we,
het andere krijg je terug.
Ineke van B., Lelden, 't Is hart
(geen zetfout) maar we tas
ter. nog in het duister.
Verlaten Kind had goede mo
menten. Zien ïtroag nieuwe
zending tegemoet.
Rita de W., Wassenaar. Stuur
eens een melodie in, of kom
het eens voorzingen.
André R., Voorburg 't Was
proëzie. Het laatste hebben
we gehouden, de reet niet.
Kees V., Vlaardingcn 't Is niks,
't was niks, 't wordt niks.
'Wij kunnen ook vervoegen).
Jaap P., Zoel'woude, Onze
Mop bijt nog bovendien.
Yvii.nr van A.. Rotterdam.
Meen je dat nou?
