Tweede
Jaargang
Ruimte
voor ons....
nummer een
partij
program
HENK ELS INK: optimistisch
en energiek
De weg van Harry Belafonte
^Boutique
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 196]
Voor het komende jaar gazn we uit
van de volgende beginselen. Elke week én
om de zoveel tijd kom je onderstaande
punten van ons partij-program wel (of
niet meer!) tegen.
Wat komt:
(ge)Vraag(d) Gesprek. Ofwel een in
terview met wie dan ook op verzoek. Wil
je via deze pagina met iemand kennis
maken, laat het ons even weten. We zul-
len proberen Je dan een geschreven por
tret van die hem of haar voor te zetten.
Als je er prijs op stelt willen we zelfs
voor Je naar (de) B.B.
DUELLOOG. Onbegrepen dichters zien hun werk in
deze kritische rubriek aangemoedigd of gelaakt. Vooral
zij, die in de moderne gedichten niets anders zien dan „on
zin cn dat nog niet eens op rijm", worden door Hans
Kreuzen en Cees van Dop in deze moeilijke materie inge
leid.
NOTRE BOUTIQUE. Mode (met uitleg) voor leder
een die exclusief wil zijn. Magda Stemerdink ontwerpt,
beschrijft en tekent het allemaal voor.
ER UIT GELICHT (op niemands verzoek).
VAN DE
BOVENSTE,
MIDDELSTE OF
ONDERSTE
PLANK. Nóg een
kritische rubriek,
met het boek als
slachtoffer.
KOP- KLAP-
EN WAAGSTUK
KEN. Mensen
(liefst jonge) die
in het nieuws zijn
geweest hoe
dan ook wor
den er door ons uitgelicht om in „Ruimte" de aandacht te
krijgen, die zij verdienen.
VOOR MILITAIREN EN SOLDATEN komt er (nog) iets
uit de dienstplichtige hoek.
Als niet onbelangrijke BLADVULLING denken we aan
lichtvoetige, cursief gedrukte regels. Zoiets als Marja, maar
dan niet speciaal voor lieve jou.
KARTOEN. 'n Gein-plaatje voor als de rest wat som
ber mocht zijn.
voor de 2e jaargang
Wat verdwijnt
Wat blijft
DWARSFLUITEREN (op veler verzoek).
DE OPEN PAGINA (op verzoek van nog meer).
HET POS i WiSSELTJE ter honorering van deze ar
beid (op dringend verzoek).
ER UIT GELICHT (op niemands verzoek).
DE lezer, die zich heeft kunnen
neerzetten tot het lezen van deze
letters, mag zich zonder overdrijving
getuige noemen van een historisch mo
ment. De Ruimte-redactie herdenkt
om zes uur vanavond het feit dat zij
een jaar bestaat. Een gebeurtenis die
in ons, met periodieken overspoeld,
land zonder weerga is. Sommigen on
der u kunnen zich wellicht de eerste
schuchtere pogingen herinneren, die
een jaar geleden een nieuwe pagina
inluidden. Deze poging, uitgegroeid
tot een zelfstandig denkend blad, be
gint aan haar tweede jaargang. De
uitzonderlijke positie, die Ruimte voor
Ons gedurende een jaar in ons perswezen innam, is niet onopgemerkt gebleven.
Reeds stroomden met de ochtendpost de gelukwensen en feesttaarten op onze
bureaus. Een dankbaar gevoel overmande ons bij tijd en wijle en noopte ons
zo nu en dan onze emoties te spuien in de huilhoek.
Niets zal ons in het komende jaar te veel zijn. Niets zal ons verhinderen ons
zelf te zijn. En niets zal u verhinderen het komende jaar weer te pen te gaan en
het beter te weten. Wij bieden u een onmetelijke rijkdom aan nieuwe rubrieken,
mits u verder kijkt dan deze pen lang is. Wij staan borg voor een exclusief ge
selecteerde hoeveelheid zin en onzin. Het jaar ging om, onze dank gaat uit naar
die ons werk begrepen. Voor hen die het niet begrepen, schrijft een redactie die
groter en beheerster is dan de onze voorgaande pagina's vol. Een nieuw jaar
gaat in.
LECTORI SALUTEM.
(ge)Vraag(d) Gesprek
(Tot het laatst aktief.... m.a.
w. met dit vraaggesprek zet
Meine Reitsma er een punt ach
ter).
JlfE ZIJN van de week bij
Wün Kan geweest, in het
knusse Diligentia-theatertje in
Den Haag. Als we zeggen „dat
we ons vermaakt hebben" spre
ken we de halve waarheid,
want we hebben ons bijzonder
NATUURLIJK, we kenden hem
al van de t.v. en nu ook van
het Kancabaret, maar dit was
een mooie gelegenheid hem eens
aan zijn artiestenjasje te trekken
voor een .vraaggesprekje voor
Ruimte.
Als de stonde van het inter
view daar is. blijkt hij gekleed
te zijn in een overhemmetje en
een linnen broek met nauwe pij
pen. Een vlotte verschijning, die
je het niet aanziet dat hij eer
zaam echtgenoot, en vader van
een zoon (twee jaar) is.
Hij kan vlot en levendig ver-
van tv naar het
Kan-cabaret
Jos Welis, schrijver van het
boekje De Weg van Harry Be
lafonte, uitgeverij Lannoo, Tiel
en Den Haag, moet er maar
mee ophouden; zelfs een cur
sus korte verhalen schrijven is
aan hem niet meer besteed.
Zijn geschriftdat „een voort
durend contact met de ziel van
Belafonte tot uitdrukking pro
beert te brengen", geeft een
opmerkelijke hoeveelheid non
senskwasi psychologisch geze-
monument van onvermogen
vermaakt. Zowel met Kan (na tellen, zoals al gauw blijkt. Hij
de pauze) als met Kans caba- trekt zidi niets aan van de foto-
ret (vóór ie pauze).
Deze keer waren we zelfs
speciaal (beroepshalve) voor
het eerste gedeelte van de
avond gekomen en we.1 om de
graaf, die „omtrekkende sluip-
manoeuvres" uitvoert om een
plaatje te maken en hij vertelt
over zijn loopbaan.
..Toen ik tien jaar oud was, be
sloot ik artiest te worden", zegt
slaan van ons eerste ..(ge)
Vraag(d) Gesprek slachtof-
fer": Henk Elsink.
•00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000001
"MOG even kijken we hen na.
Nog even zien we hen ver
trekken. Jan Hardon, Bert
Crielaard, WUly Belgraver,
Meine Reitsma cn Bert den
Braber. De jassen gaan aan.
De kragen op, de handen in de
zakken. Bert duwt een ve
alpino op zijn blonde haar,
zeer welig groeit. Een laatste joviaal
zwaai. De deur gaat open. Er dingen, die
slaat een gure windvlaag naar exact
binnen, die koud is en met nat-
verrichtingen gade te kunnen hij kalm. „Toen ik veertien was.
Redactieleden
- bij de deur
hand steunde vaak het hoofd met met een enkele onbegrijpbare
begon ik een repertoire op
bouwen, dat ik op schoolfeestjes
en andere festiviteiten ten geho
re bracht."
opleiding tot litho
graaf. Dat werd geen onverdeeld
succes, want toen Henk achttien
was stond hij met een smak op
de keien, en hij moest maar zien
hoe hij het rooide. Nu kwam zijn
intensieve studie als amateur
■Vhet zwarte haar als hij luisterde, handeling geschikt. Haar werk jienk waaededesDronenaar
vettige Sorns sprak hii. kort en steekhou- was licht Liefjes misschien. Ze ^gholbu^êss als iS^s
dend. Zijn werk was als zijn lach, raakte de onderwerpen even aan ^J^hXSSduk-
ook logisch. Hij zag de met een subtiele vingerbeweging,
i. Hij was een daarna droomde ze er in weg.
Geen filosoof Jammer dat haai stoel vaak
ondoordachte gevoelens. Aan leeg bleef. De laatste tijd
haar tijd hebben gevergd.
fceo pa,,plu taat op. dat was de i
Dan verdwijnen vijl schimmige rP.iP wearnemen
gestalten in de nacht van dit
oudejeer. Een nacht, zwaar
van herinneringen, die als kiel- gestalte ging die der on,en te bo- schuifelende voetstappen of het
belde" het hele land door
succes. ..Ik rolde erin", zegt hij
twee jaar
ook dat was de exponent van het Vooral de laatste zijn wij ge
neigd. dat nimmer te vergeven.
MEINE REITSMA
Een poesta of een berg? Donker
ilent"
«amen.! -Mtoolde veel TOtaT"Ê'*ïïii*Ï!ld« rtablisse-
kreeg Tom Manders (ji
ne kostbare diamanten worden
bekeken en tegen het licht ge
houden. Er heerst dan de stil
te der berinnering. De stilte £*.r5h
van hef rlimlarheiwl herken.
de rugleuning
in toom te houden orgel-
Het is moeilijk. Ogenschijn-
i zijn stoel. De si- Jl)k 2iet men achter de normale
van het glimlachend herken
nen. En de overgeblevenen
kijken elkaar In de ogen en
denken hetzelfde,
zijn (nog) leeg.
dte hfj rookte, hï,T Steel «■/- gestalte (dat wel)
jk in ,i)n mond. terwijl hij dandy. Het rode vest met ko-
fluweelachtige
ic ugcu cn komen. De'rook ontweek hij door strik, en het bijwijlen te lange
De stoelen het hoofd achterover te houden 5°LV^" b"'f"S"
ja, Dorus) hem in de gaten. De
ze hoefde niet veel overredings
kracht aan te wenden om Henk
een seizoen lang in „Saint Ger
main des Prés" te krijgen.
„gepionier", die o.a
stonden uit het organiseren van
jazz-concerten, het exploiteren
van een bar en het optreden voor
de televisie.
mei en aperte onjuistheden.
Een beperkte bloemlezing:
Het leger dat altijd lijdt
onder een gevoelloos dirigisme
en de gemengde karakteristie
ken vertoont van potsierlijke
plichtmatigheid en een soort
obscene opgewekte ruwheid";
„in Harry's linkeroog ligt een
blik van zacht gloeien, van bij
wijlen wilde flonkering zelfs.
Zijn rechteroog brengt een vre
dige dromerige gesteldheid tot
uitdrukking";
Over zijn rol in de film Car
men Jones: ,tfij »s de eeuwige
dupe, zoals de neger steeds de
dupe is in de Verenigde Sta
ten";
„negrospirituals zijn typische
negerliederen met een geeste
lijke inslag. Zij bezingen volk
se, folkloristische gebeurtenis
sen en ficties";
Over de Amerikanen uit de
zuidelijke staten: „Harry haat
yl
|0N0E8aT6l^ I
hen dat is juist", en even ver
der: „Toch wenst Harry niets
liever dan dat er zo spoedig
mogelijk een einde komt aan
deze pijnlijke en belachelijke
toestand van wederkerige haat".
Op bladzijde 58 wordt Hava
Naguila een calypso genoemd.
Bij het achterin het boekje op.
genomen discografie staat dat
zelfde Hava Naguila onder de
negrospirituals. Het is het
geen van beide. Bij deze voor
beelden zullen wij het laten.
Conclusies kun je het beste zelf
trekken....
HANS KREUZEN
UIER weren rtj. Htrr was Bert v"r"ïrede^gUmlach. Vaar ^^^"^vers
H crielaard. Zijn vroege weg. .achter, de rook. och.er d.jjjim- "entde
golvende haar doen zulks vermoe- Vooral de televisie legde be- TT'N DIE verdere carrière zal. jongens in Bussum verzetten ber
den. Wij weten anders. Wij zien slag op hem. Et wat Henk zelf betreft, geheel gen werk voor elke uitzending.
der meest verwoede
Zijn vroege weg
gaan teneinde een publiek ver- -
vocrmiddel te halen is het opval- va" verlatenheid.
lach, lag
iatenheid, een koude lage
vlakte, die hij voorzichtig wilde
beplanten.
niet. Daartussen Tegenover hem zat Willy Bel-
enkele handdruk. Zijn ge- graver, de armen over elkaar en
bij voorkeur met haar buurvrouw
te gek. Alleen de wat goedko
pere soort sigaretten, die hij
rookte, waren niet gek. Menig le
zer heeft zich over hem opgewon
den. Menig lezer greep de pen.
menig lezer maakte hij zich
rommelufei, rijn kletsend. Soms werd bet baar J^^JmterïSwïmeuwsgièrjÏ!
Voor dit eerste
model uit onze
ruimte-bou tiqu e
een jurk tussen
zomer en winter
in. Kies er bijvoor
beeld een licht
blauwe wollen
stof voor of neem
karmozijn rood
(is model). De
mouwen z\jn in
gezet, vallen even
over de elleboog
en lopen aan de
onderkant een
beetje wijd uit.
Het band (v\j1
centimeter breed)
kun je het beste
kant cn klaar in
de winkel kopen;
in fluweel kom je
alle kleuren te
gen.
Het detail, waar
het hier om gaat,
z\jn de splitjes
onder aan de niet
al te wijd aange-
rimpelde rok, ge
accentueerd door
strikjes. De ban
den kun je van
voren, zowel als
aan de achterkant
op gelijke afstand
opstikken. De
hals werk je af
met de stof van
de jurk. Je knipt
eerst de vorm van
de hals op papier
na. Let er vooral
op. dat je de
stukjes, waarmee
drie meter stof ran negentig centimeter breed nodig.
Een poesta of een berg
Wij zijn bij Bert den Braber
aangekomen. Typerend is, dat de
eerste de beste dwarsfluiter, die
hij schreef, de krant bijna een
proces uit N.O.-richting ging
kosten. „Daar heb je het alweer"
zei hij dan en schudde het hoofd.
En dan schudde hij altijd nee en
sloeg willekeurig met z'n han
den rond om de met veel na
druk uitgesproken woorden kracht
bij te zetten.
Hij kwam met baard en ver
dwijnt met andere baard. Tus
sen deze baarden liggen ruim 50
pagina's, die hij als zijn geestes
kinderen heeft aangevoeld. Viel
er wat aan te merken op de
lay-out: op Bert kon men reke
nen. Was hij immers zelf niet tot
tranen toe bewogen bij het aan
schouwen van een minder ge
slaagde opmaak? Hij was het ook
die ons aanspoorde voort te ma
ken. wanneer een en ander stag
neerde. Hij hield vanachter zijn
randloze donkere glazen nauwlet
tend de klok in de gaten, om ons
na afloop even vrolijk mee te sle
pen naar de dichtstbijzijnde kof-
fietent. Z'n werk was veelzijdig,
maar altijd stond hij sterk in dc
oude schoenen. Bij zijn werk voor
de belijdenis-pagina werden we
even stil. Bij zijn werk, verzet op
de vierde etage van de krant
voor het sinterklaasfeest wild
enthousiast.
Genoeg nu. Berts alpinootje
gaat op. Onze hoeden gaan af. De
deur gaat dicht.
gespaarde t.v.-draaiboeken
telde, kwam ik tot vijftig", en
het hij trekt een gezicht, of hij zelf
nauwelijks gelooft.
Al in april 1960 kreeg Henk ge
legenheid zijn handtekening te
zetten onder het contract voor hebben, vóór
het A.B.C.-cabaret van Wim Kan.
..Jammer dat ik niet eerder de
kans heb g<
hij. „Als je je HHH WftÊ
houdt, kun je ontzettend veel le-
..„Iwant het is vreselijk moeilijk.
„Ik denk niet dat ik geschikt Voor ons, artiesten, gevaarlijk
musi- ook.
Een enkel nummertje kan je
Toch is het
je leert er
bijvoorbeeld
zegt hij schouderophalend,
hij voegt eraan toe ,,'t Is maken of breken.
weer heel wat anders. Je moet boeiend werk
het eigenlijk een keer gedaan veel",
hebben, vóór je erover kunt
oordelen. Voorlopig houd ik het
op het cabaret. Die sfeer
gekregen" verzucht tourage trekken me erg: hoe
ogen open kleiner het zaaltje, hoe liever".
stapp€n
Hij kan wel blijven vertellen
over ziin acht jaar lange caba
ret-loopbaan. „Ik sta nog aan
het begin, maar ik heb genoeg
plannen voor de toekomst.
Jin- Een leuke vent, die Henk Elsink,
heeft hij afgewerkt, „'t Is bescheiden, maar optimistisch en
werken bij de televisie. Die energiek.
ij wel zeggen,
Dc statistieken laten iedere fatsoen
lijke, zichzelf respecterende Neder
lander gemiddeld per jaar 50 pond
vuil op straat weggooien. Dit kost
de reinigingsdienst twee miljoen
gulden per jaar. Verminder echter
dit getal met het bedrag, dat het
vuil bij de opkoper oplevert en met
de kosten oni het bovenstaande te
berekenen en we verdienen dik
aan onze grachten en straten.
het door de gistfabriek geurende
Delft en de olieraffinaderijluchtjes
ontvluchten, om hun broodjes met
koolmonoxyde te beleggen."
Kraamzorg R. 266.-..
De televisie bracht laatst
gramma over toerisme,
.jonnebrandpunt" kwam
bermtoerisme ter sprake
vraag, wat bermtoerisim
lijk is, antwoorden wij:
„Een vreemde ziekte, waarbij men
sen het Rotterdamse chloorwater.
Op
Bert den Braber heeft ons bij de deur
twee van zijn gedichten toegestopt. Zij vor
lijn Ruimte-redactie-loopbaan.
Elk woord is vergeefse moeite
Een verlaten huis
in de tuin het onkruid
over verroeste bloemen en
tussen de pannen nestelen
verminkte vogels.
Maar, vandaag en morgen
is het gezegd of geschreven:
een neersuizende meteoor
De gedachten zijn brokkelige
kerkhofmuren
nauw zijn de letters leesbaar
op uitgesleten grafzerken.
Zwart gras op de paden
het kan niet meer spreken.
Hier en daar vermo'md hout
van kromgegroeide kruisen.
Vergeet het vermoeide hek
en het dode puin.
stilte. Vergeet de ongegraven kuilen I
en de huilende vogels van
morgen:
een meisje zingt
op. Alleen willen v
dat wij het vertrek
ter van defensie in deze tijd, nu de
kranten vol staan met berichtjes
over Berlijn, enigszins roekeloos
vinden.
Een aardig staaltje van Europees
denken vonden we an het raadsver-
slag van de gemeente H. Het be
richtje vermeldde o.m. enige sub
sidies, die de royale raad aan ver
schillende instanties heeft toege
kend. Wij. wijzen de lezer op de
climax in de getallenreeks, een
getallenreeks echter, die, nauwkeu
riger bezien, een anticlimax moet
De Nederlandse dames die tegen wa- heten:
genziekte de raad van een Engel- E°r0Pe'? Jjeweg.ng 10, per jaar,
•e tip-sehrijfster gaan opvolgen en Comité H. door de Lens ƒ75.- -
voortaan op een krant gaan zitten,
raden wij aan „De Waarheid" niet
te nemen. Deze krant is de enige,
die u aan de waarheid van boven
staande tip zon kunnen doen twij
felen.
In het afgelopen vakantie- en zo
merseizoen hebben ongeveer alle
Nederlandse ministers een verre
„inspectietrip" gemaakt. Sommi
gen prefereerden het tropische kli
maat van Nieuw-Guinea, andere
ministers vonden Suriname pretti
ger. Dat is toch begrijpelijk, niet-
Wij gaan in de vakantie meestal
naar Apeldoorn, onze buurman
echter vindt niets boven het strand
van Zandvoort gaan. Nu lazen
we, dat de minister van defensie,
ir. H. Visser, het voornemen heeft
9 september naar Curasao te gaan,
teneinde daar de verdediging van
dit economisch en strategisch ui
terst belangrijke eilandje te in
specteren.
Nu misgunnen wij ir. Visser deze
trip niet, want hij heeft er even
goed «la de andere ministers recht
Onder de naam Duelloog zullen Cees van Dop en Hans Kreu
zen wekelijks poëzie bespreken, die ons werd toegezonden. Het
Is niet de bedoeling dat altijd het beste gedicht een plaats
krijgt In deze nieuwe rubriek. Ook het minder goede, soms
zelfs slechte, vers zal worden besproken. Het lijkt ons name
lijk gewenst om aan de hand van voorbeelden te komen tot
een gefundeerde kritiek die dieper op het gedicht zal in
gaan dan doorgaans werd gedaan in „Er uit gelicht". De maat
staven die wij hierbij aanleggen zullen een ieder ln do komen
de weken duidelijk worden. Voor hen die poëzie en speciaal
de moderne maar onzin vinden ls deze rubriek inzonderheid
bedoeld. Zij die zelf dichten zullen hier misschien eigen fouten
kunnen opsporen en verbeteren.
Wij starten deze rubriek met een vers van R. Hcxspoor uit
Delft, getiteld:
Tanka Hiroshima
In de verleden oogstmaand
heeft Moloch, geoogst
daar stierf de lach
onder brandend vurengloed
verdampend tranennat.
In 't.vuurgeloei en 't snel getas
brand mensenvlees
als kaarsen in de nacht
brand blakerend zwart
verkoold tot as.
In wil van Moloch
heeft mensenhand verricht
tot 't snoeien onze zusters
tot 't beknotten onze broeders
laat 't nimmer doven
in de cellen der herinnering
de dag geleden dag,
Sodeska Dozo.
In dit gedicht stuiten wij op
enkele woorden (Japans?) die
ons niets zeggen: wat betekenen
Ïanka en Sodeska Dozo? Om-
at deze woorden niet bijdra
gen tot het oproepen van een
bepaalde sfeer en evenmin
noodzakelijk zijn voor een be
ter begrip van het gedicht, ver
dient het aanbeveling ze weg
te laten.
Voorts struikelen wij over
enkele taalfouten: in de tweede
strofe moet „brand" tweemaal
met dt worden geschreven (het
is hier immers geen zelfstan-
o-
KARTOEN j
dig naamwoord). In het derde
vers moet „onze" waarschijn
lijk „onzer" zijn (tweede naam
val). Er is geen enkele aanlei
ding om als dichter de taal te
verwaarlozen, nog daargelaten
dat op deze wijze gemakkelijk
misverstanden over het ge
dicht kunnen ontstaan. Om nu
tot het gedicht zelf te komen:
Het tweemaal gebruikte woord
..oogst" in één strofe is niet
fraai, evenmin een ondoordach
te uitlating als „brandend vu
rengloed."
Wat is „snel getas"? De ver
gelijking „brandt mensenvlees
als kaarsen in de nacht" gaat
niet op. Een mens die brandt
blijft bij voorkeur niet rechtop
staan als een kaars. In tien re
gels gebruik je driemaal een
onvoltooid deelwoord (brandend,
verdampend. blakerend).
Waarom? Derde strofe: Wat
moet nimmer doven? En wat
betekent „de dag geleden dag."
Het is waarschijnlijk duidelijk
dat wij dit een slecht gedicht
vinden. De dichter slaagt
niet in onze verbeelding aan
het werk te zetten. Het af-
schuwlijk gebeuren dat Hiro
shima geweest moet zijn, blijft
in dit gedicht vlak en zonder
veel inhoud met een weinig
zeggende conclusie. Met ande
re woorden: het wordt geen
werkelijkheid. Het taalgebruik
is zwak en de vorm van het
gedicht heeft geen enkele rela
tie met een mogelijke inhoud.
Misschien heeft de dichter
iets aan deze bespreking, wij
wachten in ieder geval op be-
r HANS KREUZEN
