LU LU
ZESDE BIENMIE
BEELDHOUWKUNST
$ri
rie rmanr
.MIJN VADER CHARLIE"
„Een geverfde ruifer'
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1961
VOOR
in Anfwerpens Middelheim
TjnE in deze volop-vakantietyd zijn schreden richt naar zuidelijker gewesten
en wellicht zjjn route zal kiezen over Antwerpen, doet er goed aan zichzelf
een bijzondere traktatie niet te onthouden. Zelfs voor degenen, die het niet
zover uit de buurt zoeken en zich bepalen tot een rustige dagtocht, is juist een
bezoek aan Park Middelheim te Antwerpen (een dikke honderd km van uw huis
verwijderd en gemakkelijk op allerlei manieren te bereiken) een zeer aanbe
volen belevenis van belang.
Niet omdat alles wat men daar vindt opgesteld nu van zo'n grote importantie
Is, maar juist om een enig bedrijf voor u zelf de kwaliteiten te scheiden
van de mindere inzendingen.
Het geheel onder één noemer
brengend, zou men kunnen zeggen,
dat Middelheim een goede dwars
doorsnede laat zien van de stand
van zaken op het gebied der
beeldhouwkunst ln Europa.
Ondoenlijk de meer dan 300 in
zendingen al/onderlijk te behan-
len, daarom hebben we ons be
paald tot een paar hoogtepunten
die toch voor iedere bezoeker
naar aard en aanleg weer anders
zullen zijn. Juist bij dit voor U
zelf vaststellen, begint het grote
avontuur.
Opvallend is. dat de Benelux-
representatie ruim vertegenwoor
digd is België zelf is met 86 in
zendingen aanwezig, waartussen
figuren aantreft als de al-
levici. Rik Wouters enz., maar
ook de mindere grootheden, die
niettemin dikwijls verrassend
groot blijken te zijn.
Dat Nederland
name kasteel Middelheim,
met z'n grote terrassen,
het trotse middelpunt
vormt. Tot 15 oktober kan
men zich dit genot deel
achtig maken. Het park is
gemakkelijk te vinden,
want het leeft terecht
in het hart van iedere
Antwerpenaar en hij zal
U maar al te graag de weg
er naar toe doen vinden.
GIJS KORDING.
bach in dit internationale ge
zelschap zich dapper staande
houdt, blijkt wel uit de intense
belangstelling, waarmee onze
inzendingen door de talrijke be
zoekers bekeken en bewonderd
worden. Vooral om ..De Spoet
nikkijker" van Wenckebach
dromde men tezamen en. naar
ons gevoel, terecht. Daarnaast
valt er veel vreugde te beleven,
al was het maar om b.v. een
Han Wezelaar. die een magni
fieke portretbuste van John
Radecker inzond.
Voor Luxemburg als dritte
im Bunde van de Beneluxlan-
den zijn representatief: Wen-
zel. Tremont en WercoUier.
Duitsland en Italië zorgen
de grote verrassingen,
it iw.i.irte van stijl en opvat
ting, die men wellicht bij het
eerstgenoemde land zou ver
wachten. komt op deze biennale
van een andere, onverwachte
kant, n.l. van onze Scandinavi
sche vrienden.
Dat Frankrijk met zijn rijke
kuituurhistorie voor een oog-
verrukkend overzicht heeft ge
zorgd, zal niemand, die maar
enigszins in de moeilijke mate
rie van de beeldhouwkunst
thuis is. verwonderen.
Men behoeft maar even te
raken aan de herinnering van
meesters zoals Bourdelle. Bra-
que, Desplau, Rodin (o.a. ver
tegenwoordigd met z'n beroem
de „Balzac"). Zadkine, om te
weten, hoeveel genot er hier
valt te oogsten. Dat men werk
uit Engeland (Henry Moore!).
Spanje. Oostenrijk. Zwitserland
cn zelfs buiten dit Europees
verband, de Verenigde Staten,
ontmoet, maakt het geheel tot
een feest van hoge orde voor
de bezoeker, temeer omdat alle
inzendingen gedistribueerd zijn
over de fraaist denkbare ga
zons, omzoomd door eeuwen
oude bomen en „verlucht" met
Huizenbouw
met hindernissen
Michel Calonne. Une folie
au bord de la mer (Uitgave
Laffont).
Deze roman van bescheiden
omvang geeft het verhaal van
de bouw van een huis. Maar
Iwelk een huis- Een mastodont
van zestien verdiepingen, ver
vaardigd uit een nieuw soort
I plastisch materiaal, gegoten ter
plaatse. Het bouwterrein is een
door Engelse bommen platge-
Ilegd stadsdeel, een oude volks
wijk, dient bij de zee gelegen.
Het wordt door nozems en diP-
I ven. die wonen in kelders en
I onderaardse gangen, beschouwd
als hun eigen rijk. Zo moet de
I bouwer hun taaie tegenstand
breken met bulldozers en de
revolvers der nachtwakers.
I Feller nog is de strijd tegen het
I wantrouwen der bankiers, de
jaloezie der collega's en de ge-
I breken aan de pas in gebrpik
zijnde machines
IDe bouwer Pierre Bonfils is
een ruige, wilskrachtige figuur
die leeft om huizen af te leve-
Iren, zoals een appelboom zijn
appelen, als een natuurnood
wendigheid. Nog voor het ge-
NIEUWE BOEKEN
voor u besproken
Het ontslag, het tragische le
venseinde van de chirurg dr.
Ferdinand Sauerbruch, door Jur-
gen Thorwald, uitgave De Fon
tein, Utrecht.
De bekwaamste Duitse chirurg
in de jaren twintig was dr. Fer
dinand Sauerbruch. die een me
thode ontwikkelde om operaties
in de borstholte met succes uit
te voeren. Dit bracht hem wereld
faam. Tal van geleerden trokken
naar het Berlijnse ziekenhuis Cha-
rité om hem aan het werk te zien.
zijn knappe colleges te horen en
onder de indruk te raken van de
ijzeren discipline, die hij zijn me
dewerkers en personeel oplegde
Hij was een genie, maar had ook
de fouten van een genie: eigenzin
nig. IJdel, heerszuchtig. Kort na
11H5 openbaarde zich bij hem een
aderverkalking in de hersenen.
stellen onderkende zltn eigen ziek
te niet. terwijl zijn medewerkers
het hem niet dorsten te zeggen. Hij
bleef opereren en ging fouten ma
ken. Politiek gekonkel ln Oost-
Berlijn handhaafde hem een tijd
lang in de Charité. Toen het te
erg werd. dwong men hem ont
slag te nemen. Hij kwam naar
West-Berlijn cn werkte in een par
ticuliere kliniek: de patiënten,
door ziin roem getrokken, stier
ven onaer zijn handen. Daarop
werd hem verboden operaties uit
te voeren. Zijn rijkdom was hem
hij kon niet met geld omgaan
door de handen gevloeid, arm en
verpauperd stierf hij. zich nog
immer de grote chirurg wanend.
Kort voor zijn dood werd Jur-
gen Thorwald opgedragen een
boek over de beroemde chirurg
te schrijven. Eenmaal in kontact
gekomen met dr. Sauerbruch
over gijn ziekte werd in medische
kling het zwijgen bewaard
kwam de schrijver tot de ontstel
lende ontdekking, dat dr. Sauer
bruch met werd tegengewerkt,
zoals hij zelf beweerde, maar dat
de wereldvermaarde geleerde ziek
ponclentie en sprekend met vroe
gere medewérkers. rees voor
Thorwald het tragische beeld op
van deze bijzondere man. wiens
handen tot het laatste ogenblik
hunkerend bleven grijpen naar het
operatiemes, maar wiens bril
jante talent was weggenomen.
Een document humain.
Monoloog van een medeplich
tige. door Rolf Bongs. Uitgave
W. Gaade, Den Haag.
ciosareeks) verscheen deze novel
le van de belangrijke Duitse
schrijver dr. Rolf Bongs. Hij laat
een auteur aan een jonge journa
list vertegenwoordiger van het
jonge, naoorlogse Duitsland
vertellen over het ..noodlot" dat
hem in de Hitlertijd ertoe dreef,
na een aanvankelijk welgemeend
verzet, mee te lopen in het gareel
van de nazi-partij. Hij wil zich
niet rechtvaardigen, hij weet dat
het verkeerd geweest is. een
schuld die niet uitgeboet kan wor
den. Een knappe vertelling, die in
al haar eenvoud indringend de
Duitse tragedie duidelijk maakt.
Een oplossing, liever een perspec
tief. biedt Bongs niet die ligt
trouwens op een ander vlak dan
dat van noodlot en katharsis.
Hagar de Negerin, door Es
ther S. Warner. Illustraties
Anton Pteck. Vertaling Mien
Labberton. Uitgave Ad. M. C.
Stok, Den Haag.
De ik-(iguur uit dit boek is Ha
gar. een kind uit de Afrikaanse
jungle, dat opgroeit op een Ame
rikaanse zendingspost en later als
hoofdverpleegster in het primitie
ve zendingsziekenhuis werkt. Ha
gar is in wezen niet tot het chris
tendom bekeerd en heeft daardoor
over het algemeen weinig begrip
en waardering voor de christenen
In 1905 zag Alban Berg op
20-jarige leeftijd het toneelstuk
„Die Büchse der Pandora" van
Frank Wedekind. Bijzonder
hiervan onder de indruk geko
men, schreef hij 23 jaar later
zelf de tekst voor zijn opera
Lulu, die hij samenstelde uit
bovengenoemd toneelstuk en
een ander werk van dezelfde
schrijver: Der Erdgeist.
Inhoud
Lulu is een fel drama van een
meedogenloze vrouw, die talrij
ke mannen aantrekt en in het
ongeluk stort. In de loop van het
drama zien wij haar, al of niet
gehuwd, achtereenvolgens met
vier mannen langduriger verbon
den. terwijl anderen steeds om
haar heen zwermen. Haar eerste
man, een arts, sterft aan een
hartaanval, als hij haar met een
schilder aantreft. De schilder
Sleegt zelfmoord. wanneer hij
aar liefde tot dr. Schön ontdekt.
Dr. Schön. ..de enige die ik waar-
liik heb liefgehad", zoals Lulu
zelf zegt. duwt haar een revolver
in de hand, waarmee zij hem
neerschiet, omdat hij de on
trouw van Lulu niet kan verdra
gen. In het laatste bedrijf is zij
gehuwd met Aiwa. de zoon van
Dr. Schön. maar door armoede
tot een oneerzaam beroep over
gegaan. Zij wordt vermoord door
een figuur uit de Parijse onder
wereld Iedere man trachtte
haar anders te maken dan zij
was. Dit komt ook tot uiting in
de namen: de arts noemt haar
Nelly, de schilder Eva, dr. Schön
Mignon. Typerend voor haar ka
rakter zijn enkele woorden uit
haar lied in de tweede akte:
„Wanneer de' mensen zich om
mijnentwille omgebracht hebben,
doet dat niets aan miin waarde
af. Ik heb nooit in de wereld
iets anders willen schijnen dan
waarvoor men mij hield en men
heeft mij in de wereld nooit
voor iets anders gehouden dan
VIA NAALD
lil £N PIAAÏ
nische muziek met zijn grote en
grillige intervallen leent zich
goed voor de uitbeelding van dit
karakter. Nu eens is zij tergend
en treiterend, b.v. als zij dr.
Schön een brief dicteert, waar
in hij een geliefde moet vaarwel
zeggen, dan weer extatisch in
haar liefde, vooral in het duet
met Aiwa eind 2de akte. In de
meest onmogelijke intervallen
slingert ze zich als een slang
door de tonenreeksen en orkest-
harmonisaties door. Niet voor
niets begint de opera met een
proloog van de dierentemmer,
die de mensen oproept naar
zijn menagerie te komen kijken,
o.a. naar een slang (een toneel
knecht draagt Lulu in zijn ar
men het toneel op) „die werd ge
schapen om onheil te stichten, te
lokken, te verleiden, te vergifti
gen en te moorden zonder dat
men het merkt."
De Lulu-series
Zoals dat bij de componisten
van het twaalftoonssysteem (dode-
kafome' gebruikelijk is, heeft
Berg ook deze hele opera geba
seerd op een tonenreeks (series
vandaar de naam seriële compo
nisten), waarin de twaalf tonen
van de chromatische toonladder
in een bepaalde volgorde elk
éénmaal worden gebruikt. Hoe
wel dit hele procédé tot e<
het hoofdthema
guur vormt, ze«
zen. Wanneer m
vier groepen vai
deelt krijgt men
vooral door de
zer.de terts i
kwint
stijgei
lende
ik ben." De dodekafo- uitziet, nl. als volgt:
de titelfi-
r tonale tenden-
:n de reeks in
drie tonen ver
een melodie, die
rin voorkomende
n kwart en da-
.klassiek"
door Charles Jr.
Als een zoon het leven van zijn
vader beschrijft en de verhouding
tussen belden is goed. dan be
grijpt men. dat de zoon graag
een goed woordje voor *Un vader
doet; vooral als deze vanwege
xyn bewogen levenswandel en
iUn merkwaardige houding t-a.v.
de maatschappij door sommigen
wordt uitgemaakt voor „zedeloze
„crypto-communlst".
aanraking komt:
alleen voor de idealistische figuur
Huldamah heeft ze grenzeloos veel
bewondering. Hoewel er in dit boek
geen gunstig licht op de -j|^
geeft h<
Charlie Chaplin is viermaal ge
trouwd en viermaal met een
meisje van een jaar of zestien.
Vandaar de eerste beschuldiging.
Voorts heeft hij in de oorlog zijn
bewondering voor de Russische
prestaties aan het front niet onder
stoelen of banken gestoken Van
daar de tweede beschuldiging
Zoon Charlie jr. nu heeft het od
zich genomen in een boeiend ge
schreven biografie van zijn be
roemde vader beide beschuldigin
gen te ontzenuwen. Men leest dus
veel over Chaplin en de vrouwen
en ook over zijn houding t. o. v. de
politiek De laatste is niet bepaald
vastomlijnd en duidelijk Waar
schijnlijk heeft hij er niet veel
verstand van. Wat de vrouwen
verloor zijn hart spoedig,
was geen gemakkelijk persoon,
zodat de vrouwen maar moeilijk
aan hem konden wennen. Zijn
tegenwoordige vrouw Oona O'Neill,
de dochter van de toneelschrijver
Eugene O'Neill met wie Charles
Chaplin op 53-jarige leeftijd
trouwde, toen zij 18 was. heeft het
langer met hem uitgehouden Och,
misschien is Charles inmiddels ook
wat verstandiger geworden!
Het boek van zijn zoon is een
prettig kwebbelboek,
over de kunstenaar
wordt ingelicht. MaarH I
staan al zoveel andere boeken. Het
ademt een sympathieke geest en
bevat om. zinnetjes als het vol
gende: „Wat alcohol, sex en religie
betekenen voor andere mannen, dat
is tennis altijd geweest voor vader.
Hij schijnt er de een of andere
mysterieuze ontspanning in te vin
den". Hoogst curieus, zo'n zinnetje.
Het boek is verlucht met een
groot aantal interessante privc-
foto's Scheltens cn Giltay te Am- compl
sterdam gaf de Nederlandse ver
taling van Marijke en Jaap van de
Merwe uit.
E. H. G.
I draadje is door dit verhaal
techniek en zakenleven heen-
I gevlochten, de huwelijksver
houding tussen Pierre en zün
pientere vrouw.
Epische kracht schuilt er niet
I in het verhaal, -ammr V-1
opera van Alban Berg
op drie langspeelplaten
Alban Berg Lulu, opera in drie akten. Hoofdrol llona Steingruber. Wiener
Symphomker o.Ir. Herbert Hdfner, 3 langspeelplaten 331/3 t. Philips Modern
Music Series A 01496/98 L.
De reeks komt in haar volledige
vorm voor bij de eerste woorden
van Lulu's lied, maar in zijn har
monisatie is de componist evenals
overal elders in deze opera con
sequent atonaal. De kwart en de
kwint spelen in de Lulupartij een
grote rol. Want ook fragmenten
van deze reeks dienen als werk
materiaal.
Muzikale vormen
Wiens oor van nature is inge
steld op het beluisteren van mu
ziek, die qua klank alles wat we
uit de klassieke, romantische, im
pressionistische, ja zelfs expres
sionistische tijd gewend zijn om
verwerpt. zal weinig moeite heb
ben. de dramatische kracht van
Lulu te ervaren. Anderen zullen
bij herhaling moeten luisteren,
waartoe een opname als deze de
mogelijkheid biedt, en om niet in
een doolhof van klanken ver
dwaald te raken: analyseren. Dat
hoeft niet in de eerste plaats een
harmonische analyse te zijn, wat
een grote vakkennis zou vereisen.
Van meer belang is de vormana
lyse. omdat deze een wegwijzer
is. Wanneer men de vormen heeft
ontdekt die Berg gebruikt, krijgt
het werk een duidelijke geleding
en door het begrijpen van de
vorm krijgt men een beter over
zicht van de inhoud. Berg
gebruikt nl. niet alleen klassieke
vormen, maar karakteriseert
daarmee ook de personen, bijv.
Gavotte voor Lulu. Sonate en
Aria in vijf coupletten voor dr.
Schön. Koraal voor de Prins (één
der geliefden van Lulu). Hymne
voor Aiwa, wel de meest extati
sche figuur, wiens hymnische
liefdeszangen in de sfeer van de
romantiek liggen. Andere gebruik
te vormen zijn: Canon, Canzonet
ta, Arioso, Cavatine.
aan ieder juk. innerlijk ver
wrongen door gemis aan moe
derlijke tederheid.
Deze dorst naar simpel ge
luk heeft ook gewoond in de
moeder, maar is weggestorven
onder de machtige handen van
haar leermeester en impresa
rio Mme Ermance. die haar
heeft omgebouwd van eenvou
dig dorpsmeisje tot society-fi-
guur. De bejaarde vrouw, te
genspeelster van Laszo en Mu
riel. heeft zich afgesloten van
de bronnen de6 levens en ver
wacht alle geluk van de schone
schijn en de roem van de dag.
N iet-onderkende
liefde
Tussen de twee jonge men
sen springt bij de eerste ont
moeting de contaotvonk over.
Ieder der twee herkent zijn nei
gingen in de ander. Samen ex
ploreren zij het uitgestrekte
Normandische landgoed; samen
beleven ze dezelfde vreugden
in de natuur. Zal. ondanks het
verschil in leeftijd en ervaring,
deze kameraadschap overgaan
in een dieper gevoel? Op het
crisismoment weifelt Laszo. Is
hier liefde die zichzelf niet
herkent, bij hem zowel als by
haar, of slechts het spel der
wisselende omstandigheden? Zó
er al een kans was. hij laat haar
glippen, hier had de schrijfster
door de dingen een andere
wending te geven, spanning en
tragiek in haar verhaal kun
nen brengen. Ze heeft een
vlakke oplossing gekozen, waar
de roman in verzandt Muriel
wendt zich van de Hongaar af;
ze verlooft zich in haar klasse
en wordt gelukkig, maar in de
conventionele weg. Laszo we
zijn in '56 geeft gehoor aan
de oproep tot nulp uit Boeda
pest en gaat Oostwaarts.
De slotsom moet zijn: het
boek geeft knappe natuurbe
schrijvingen en getuigt van het
schrijftalent van de auteur,
maar laat als roman onvoldaan.
kleine middenstand, wil ze de
ruimte in van het onbekrompen
genot: wagen, motorboot, ple
zierreizen. Ze ziet, na twee te
leurstellende ervaringen, haar
weg doodlopen en grijpt haar
vaders revolver. Deze onver
wachte zelfmoord van een mo
dern, twintigjarig meisje aan
vaarden we niet. Ze zou in
werkelijkheid wel een andere
weg naar „la vraie vie" hebben
ingeslagen.
Michel besluit, na deze trieste
affaire, zich volledig te concen
treren op zijn studie. Hij wil
gaan tot de grens van ziin mo
gelijkheden op wetenschappe
lijk gebied, meer uit eerzucht
dan uit liefde tot de weten
schap. Pierre wordt als militair
opgeroepen; Noord-Afrika
wacht hem. Op de achtergrond
van het boek staat de Algerijn
se kwestie, die reeds in 1956
het Franse leven versomberde.
Analyse
Dit tweede boek van Delmain
zet de lezer in een sector der
Parijse jeugd, waar geen „blous-
sons noirs", geen nozems aan
de rand .van de misdaad en
gangsterdom te vinden zijn. Het
tekent jonge mensen uit de
middenstand, wier leven door
arbeid, naast vermaak, is ge
vuld. Ze wonen bij hun ouders,
die hUn de nodige vrijheid la
ten, en zijn reeds maatschappe
lijk ingeschakeld. De vieren
twintigjarige Michel heeft het
artsexamen al achter de rug en
zet er vier jaar voor om chi
rurg te worden. Pierre studeert
nog aan de Ecole des Beaux-
Arts, maar volvoert ook op
drachten op kunstgebied. Hé-
lène, tussen beide instaande,
werkt, zij het met tegenzin, op
een assurantiekantoor.
Het roman-element
Het roman-element in het
boek is niet sterk. Hélène heeft,
na een nauwe relatie met Pier
re, een verhouding aangeknoopt
met Michel. Liefde, die naam
waard, heeft ze bij geen van
beide gevonden. Geboren in de
De waarde van de roman ligt
in de zorgvuldige analyse van
deze burgerlijke jeugd. Het
beeld, dat Delmain van haar
ontwerpt, is somber. Er is geen
geestelijk contact tussen ouder»
en kinderen; de schuchtere po
gingen, door de eersten onder
nomen, worden beleefd afge
wezen. Er is niet het minste
religieuze besef. Deze jonge
mensen zijn volkomen op zich
zelf aangewezen. „Chacun pour
soi dans un monde indifférent"
zegt Michel. Ze hebben ambi
ties, maar geen idealen. Na
tuurlijk. er is ook een katho
lieke en een protestantse jeugd,
wier leven anders is gericht,
maar hier ontbreekt ze. Klaar
blijkelijk kent de schrijver ze
niet.
Het dokterschap van de der
tigjarige auteur geeft aan zijn
boek een eigen accent. Menige
bladzijde vertelt van de kolle-
giale omgang der jonge dokto
ren, hun verhouding tot „Le
Patron", de professor, het werk
in de anatomie- en ziekenzalen,
kortom van sinistere en verma
kelijke dingen. Dat alles is
scherp waargenomen en goed
verteld, trouwens eigen bele
venis. Deze elementen voeren
de lezer in een hem onbekend
milieu en verhogen de belang
wekkendheid van de roman.
DR. M. C. v. d. PANNE.
De uitvoering
I
Claude Longhy, ervaren T
1 schrijfster, publiceerde haar
I achtste roman onder boven- I
staande dichterlijke titel. Inder-
daad, de poëzie ontbreekt niet
I in haar verhaal, dat voert naar I
I bos en heide en vertelt van
jonge liefde en pril geluk-
I Evenwel, als geheel gezien, be-
I reikt het boek niet het niveau
van zijn voorganger Cet étran-
I ger pareil a moi; daarvoor be- i
I vat het teveel elementen, die I
Iniet wezenlijk in het verhaal
zijn geïntegreerd.
Natuur en waarheid
VAN HUGO CLAUS
De Hugo Claus
kolommen besproken) heeft
kenning, waardering, zelfs bei
dering geoogst. Achter de crypti
sche vormgeving •-»-
Deze in Philips' nieuwe serie
van moderne muziek opgenomen
uitvoering is van een goede tot
zeer goede kwaliteit. Van de hoog
ste orde is de prestatie van llona
Steingruber die de titelrol zingt.
Het is niet alleen ongelooflijk wat
zij technisch en muzikaal in deze
uitzonderlijk moeilijke partij
klaarspeelt, maar het karakter
van deze gekwelde en kwellende
vrouw komt volmaakt tot uiting.
De heldentenor van Hans Libert
leent zich uitstekend voor de par
tij van Aiwa en de hcldenbariton
van Otto Wiener voor die van dr.
Schön. Het goedmoedige stemty-
pe van Karl Loida is goed geko
zen voor de domme kracht van
de dierentemmer en de atleet
(dubbelrol).
Minder gelukkig acht ik de
klankverhouding tussen zang en
orkest (Wiener Symphoniker o.l.v.
Herbert Hafner). Terwijl in de
onlangs in deze kolommen be
sproken opera Moses und Aron
van Berg s leermeester Schön-
berg. die tijdens een radio-uitvoe
ring onder blijkbaar zeer gunstige
akoestische omstandigheden werd
opgenomen, het orkest steeds dui
delijk te volgen is, valt het zelfs
met de partituur erbij vaak
moeilijk te horen wat er eigenlijk
in het orkest gebeurt. Het blijft
te veel op de achtergrond. Boven
dien zetten de vocalisten niet al
tijd op het juiste moment in.
Maar het is ook haast onmense
lijk, wat Alban Berg hier van
toonvastheid en maatgevoel eist.
Een dirigent die een dergelijk
werk kan leiden moet wel haqst
een duivelskunstenaar zijn. In
het Holland Festival 1953 hebben
we hier een zeer verdienstelijke
opvoering van Lulu gezien door
de opera uit Essen. Voor de eer
ste opvoering in Essen zijn niet
minder dan 130 repetities gehou
den! Het is me niet bekend of
deze grammofoonopname zich ba
seert op een vele malen in de
concertzaal doorwerkte uitvoering
van een vast gezelschap, maar
zelfs dan kan men enkele onrecht
matigheden in een dergelijk ge-
pliceerd werk vergeven.
Maar ook daar waar het orkest
alleen speelt kan ik het lang niet
Het verlangen naar die beide,
waarop de boektitel duidt, leeft
Laszo. Hongaars emigrant
ke beeldspraak van die v
de snobs), dan is het zelfbedrog,
en als het geen van beide is, dan
is hier het bewijs van een vroeg-
de excentrle- tijdige steriliteit. Dan is de dichter
adellijken huize,
I houtvester in dienst van een I
vermaarde filmster. De schrijf-
ster schetst zijn kinder-
sleep hebben het gezin uiteen- I
I geslagen en de dood ingejaagd,
met uitzondering van de dertig
jarige jonge man. die het Wes-
Iten wist te bereiken. In Parijs
vindt hij goede vrienden terug
in een emigrantenkring en door
I hun bemiddeling een post, die I
hem ligt en geestelijk zowel als 1
lichamelijk zijn krachten her-
I Reeft.
de toneelspeelster Geen I
eeft haar kunnen
temmen: ze blijft ontsnappen
kende men een Jong. krachtig
hartstochtelijk verbeten tempe
rament. Van de bundel Een ge-
her- het slachtoffer geworden
dichterlijke methode, die haar tijd
gehad heeft. Wie ambtshalve ge
roepen i t!1v-
de dichterlijke produktie
verfde ruiter (ultg. De Bezige BU. te volgen, blijft er wel kennis
Amsterdam en Ontwikkeling. Ant- nemen, J"
werpen) kan dit niet worden ge- smaak v
zegd. Men ontkomt niet aan de in
druk, dat Claus' dichtwUze, als
zodanig nog steeds herkenbaar
niemand er meer naar om, even
min als men nu nog Mensen en
Bergen of Zwemschool van Van
olstrekt persoonlijk stempel Deyssel leest, of Gedachten en
lend, tot een manier ls ver- Verbeeldingen van J. Hofker, of
n. De Heilige Tocht van Arij Prins.
Ook daar had de methode de in
spiratie verdrongen.
Uw recensent heeft althans in
geen enkel gedicht de adem der
inspiratie bespeurd, die toch im
mers zich altijd verraadt, ook
waar de dichter in een soort per
soonlijke tongentaai vervalt. Claus'
wijze van verzen schrijven lijkt een
techniek geworden, een eigenzin
nig tijdverdrijf:
Duw ik weer mijn cabriolet
van woorden? Ritselt
Weer de woelmuis met terzine-
voetjes? Reken maar!
C. R.
Verslag over de
stormvloed van 1953
Reich van de orkestratie gaf:
weergaloos transparant.
De vocalisten, vooral de man
nelijke, houden zich niet overal
aan de voorschriften van de com
ponist aangaande het Sprechge-
sang: ook als men bij op een be
paalde wijze genoteerde noten tot
„Sprechgesang" overgaat, moe-
ten toch de intervallen nauwkeu- moeilijk zich bij deze poëzie
Verslag over de stormvloed
van 1953, samengesteld door de
Rijkswaterstaat cn het Konink
lijk Nederlands Meteorologisch
Instituut. Uitgave Staatsdrukke
rij- en Uitgeversbedrijf, 's-Gra-
venhage.
Na het artikel, dat wij reeds
plaatsten en waarvoor de gege-
vens aan dit verslag werden ont
bergen. leend, kunnen wij kort zijn. Dit
voortreffelijk verzorgde en tot in
details uitgewerkte boek zal èn
voor de geschiedschrijver èn voor
iedereen, die belangstelling heeft
voor de nederlagen en de over
winningen in de strijd van Neder-
stellen. Zelfs tand tegen de zee. zijn waarde
al ongeveer tien jaar lang in steeds behouden. Het is het
riHÜH"' ;aicl
Verklaren weigert. Fragmen
ten willen niet. Toch
Vertrek ik weer in mijn pij
Daar, naar de rimpel ln de
Of schrijf ik
gewone lezer i
kiezen vaak een te vrije zegwijze, deze experimentele stijl gedicht slag van „een periode
aan afbreuk doet.
ieder beginnend
Schönbergs Moses und Aron node spoor bijster raken. Hij denkt
misten. Het vermelden van de Pon ncvrhische afwiikine. desn
■■PH vertrouwen in de mensen hoog ge-
deze uiterst vrije noteerd stond", zoals ir. A. G.
als vanzelfsprekend Maris, de directeur-generaal van
Rijkswaterstaat, in zijn voor
woord constateert. Het is een
strikt zakelijk verslag, uiterst so-
eerder genoemde muziekvormen
bij de desbetreffende tekstgedeel-
het luisteren (want welke
koper zal over een partituur van »c,chakeld Nu
Lulu beschikken?) nog vergemak- fnot« die hier
kwittb. jsnoos, uie nier
psychische afwijking, desnoods ber gesteld, degelijk
kelijkt hebben. Van de derde
akte; die door de dood van Berg ^"'h^'gang'Taan'öoV de',wëïe"
1935 onvoltooid bleef, horen
indrukwekkend or
kestfragment en enkele zangre-
boerenbedrog. woord tot woord verantwoord. Het
poëzie onmisbare, ratio- is tegelijk al is het zeker daar-
al te volledig uit- voor niet geschreven! een hul-
wel debetoon aan al diegenen, die in
ge- de moeilijkste maanden en jaren
met de inzet van hun hele per
soon zich hebben gegeven aan het
herstel van de chaos en van wie
er nu velen een levenstaak vin
den in de uitvoering van het Del
taplan, dat een ramp als welke
het verslag beschrijft moet voor-
geschakeld. Natuurlijk zijn
snobs, die hier van groot
niaal werk zullen gewagen. Ze
zijn werk
maakt zelfs die poëzie, die het
verst van hem af ligt. zoveel mo
gelijk te waarderen, ervaart dat er
grenzen zyn. Laat ik het met
DR. W. J. SCHMIDT de woorden zeggen: zo dit geen komen.
