Dordtse leerregels
Lutherse bisschoppen stellen richtlijnen op
SAME EN JAN
„En als het communisme
nu eens zou winnen?"
GEESTELIJK
LEVEN.
opnieuw kritisch bekeken
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1961
Miss Mooiste-cultus
West-Dultsland lachte «n Oost-Duitsland fronste
de wenkbrauwen toen enige weken geleden in
Amerika een nog maar net uit Oost-Duitsland ge
vlucht meisje gekroond werd tot de schoonste
vrouw op aarde; ja. in heel het heelal want zij
kreeg de titel ..miss universum". Zo werd deze
mooie vrouw een speelbal van de politiek, want
er was spoedig een communistische radiospreker,
die beweerde dat men haar niet had gekozen, om
dat ze de mooiste was. maar om Oost-Duitsland
een trap te geven.
Maar ook de theologie gaat zich met haar bemoei
en. Volgens het weekblad Time, heeft het Ameri
kaanse blad ..Christianity and Crisis'' een heel ar
tikel aan de ..miss mooiste" gewijd. De schrij
ver een baptist en secretaris-generaal van de at-
afdeling voor evangelisatie en b.nnenlandse zending.
Harvey Cox. laakt zijn mede-protestanten dat zij nog
niet voldoende aandacht aan deze nieuwe cultus heb
ben geschonken. Hij identificeert „miss mooiste" als
..Het Meisje", dat de geest van onze tijd symboli
seert. evenals De Maagd de twaalfde en dertiende eeuw
symboliseerde.
Dat wil niet zeggen dat hij in haar een Madonna
ziet. Eerder ccn anti-madonna. Wordt de Madon
na meestal als arm, fragiel, en opofferend ge
zind getekend; „Het Meisje" symboliseert de nor
men en verlangens van de consument. Haar taak
is moderne consumptiegoederen beter verkoopbaar
te maken. Zij verhoogt de rijken, verheft de
machtigen en schenkt de hongengen niets dan toe
genomen wanhoop.
Cox roept de protestanten op om zich te verzetten
tegen deze nieuwe vorm van afgoderij. ..Waarom",
zo vraagt hij, ..schenken wij wel aandacht aan
de Maria-verafgoding in de Rooms Katholieke
Kerk. maar hebben wij niet gemerkt dat een
nieuwe vampyreachtige cultus, van „Het Meisje"
zijn kop opsteekt. Hij meent dat we aandacht
moeten schenken aan deze nieuwe afgoderij en zijn
woorden zullen over de gehele wereld in protes
tantse kringen wel instemming vinden.
DE HERVORMDE KERK EN DE UITVERKIEZING
De opzichter
r\E Hervormde Kerk heeft opnieuw stelling genomen tegen de leer
van Arminius, zoals deze beleden werd door de eerste remon
stranten en daarmede bewezen wel degelijk in de lijn van de vaderen
voort te blijven willen gaan. De hervormde synode heeft in haar
„Richtlenen voor de behandeling van de leer van de uitverkiezing"
zich opgeworpen als een verdedigster van deze waarheid, die in het
verleden zoveel strijd en stof tot discussie heeft opgeroepen. Zij heeft
het echter op haar manier gedaan en een woord van kritiek op de
Dordtse Leerregels ontbreekt dan ook niet, al heeft de kritiek geen be
trekking op de directe uitspraken van de eerste Nederlandse synode.
fJET VEROVEREN van een eigen huisje was in die dagen
waarin mijn verhaal speelt een wedloop met hindernissen;
dat is 't trouwens nog, ofschoon niet meer in die mate als
destijds. De volkswijk is op dit moment aanmerkelijk minder
overbevolkt dan toen, maar ondertussen zijn er ook diverse
woningen tegen de grond gegaan en totaal hopeloze situaties
zijn opgelost. Hoe het zij: toen was het vechten tegen de
bierkaai. Sarie en Jan ervoeren dat aan den lijve!
Gods Geest i
(T
Enkele jaren geleden bracht
de communistische partij van
Oost-Duitsland 15.000 mensen
bijeen op de Karl Marx-platz
voor een betoging. Een vijfde
van hen is inmiddels gevlucht
naar het westen. Voor de
christenen is het echter al lang
duidelijk dat zij geen politieke
verantwoordelijkheid kunnen
dragen.
rh-Orthodoxe
vraagd om lid te mogen w
reklraad van Kerken. Desi
de komende aaaetnblee in
M.in.lfld. AlaHH
Kerk heeft
irden Aan de
aanvraag sal op
iew-Delhi worden
■ft prof.
dr. Lmil Brunncr, de bekend*
ch fel gekeerd tegen
•n dergelijke kerken onder co
druk in de Wereldraad. Vo
kerk slecht» een apreekbi
lord
lix-hr he.
ging geset Fel i- gereageerd op liet artikel,
dat eehter door anderen met evenveel felheid
al* waar werd erkend.
De Duitse bisschoppen hebben in dezelfde
lijd een manifest gepubliceerd, dat ijj een
„handreiking voor de christenen in de Duit»
Democratische Republiek" noemen. Zij pro
heren daarin op hun manier de christenen
die onder communistische druk moeten le
ven, een weg te wgaen Zij benaderen het
zelfde vraagstuk als Brunncr, maar op een
geheel eigen manier. Beide artikelen zijn
echter het overdenken waard.
Ook in Nederland krijgen
c, Deze richtlijnen het betreft
Y hier dus geen herderlijk schrii-
ge- ven. maar meer een geschrift
om lezers aan het denken te zet
ten is het gevolg van een gra
vamen. een bezwaarschrift tegen
de Dordtse Leerregels, dat in 1953
bij de kerkeraad te Zeist werd
ingediend door ds. A. Duetz. Op
grond hiervan verzocht de pro
vinciale kerkvergadering van
Utrecht aan de generale synode
om de leer van de verkiezing
door een commissie te laten be
spreken. In diezelfde tijd vroeg
ook de classis Schiedam de sy
node om een uiteenzetting in een
kort geschrift.
Acht iaar later zijn deze richt
lijnen dus verschenen. Van de
I de kerker
achter het
tji eren gordijn AU Nederlandse gelovigen
sullen wij ons mee moeten bezinnen, vooral
nu „communistische" kerken tot de Wereld
raad willen toetreden.
heid stamt, ook het ongeloof ten
diepste moet worden toegeschre-
van aan 'n eeuwig voornemen van
God om aan bepaalde mensen het
geloof te onthouden." Deze gedach
te leeft sterk in ons land. Met na
druk wordt gesteld en dat is meer
dan een richtlijn en wel degelijk
een belijdenis: „God verkiest de
mens zonder grond in die mens.
God verwerpt de mens. die Hem
verwerpt, zonder daarbij afhanke
lijk te worden van de negatieve
beslissing van de mens. Hier is
geen evenwicht te vinden. De men
selijke logica moet hier falen. Wie
hier toch logisch wil spreken, moet
of het geloof tot een werk van de
i uit de eeuwig- ilch niet slechts tegen Arminius,
is ook niet geheel de
van Gomarus opgegaan en zeker
niet de weg van de Franeker hoog
leraar Maccovlus. Deze laatste
ontving zelfs een berisping om
zijn extreme formuleringen, vol
gens dc schrijvers.
loof tot een werk
waarheid
In de eerste plaats zegt de kri
tiek op de Leerregels dat zij
„wel naar het gepredikte Woord
t als de toegang tot de verkiezing
de negatieve hebben gewezen, maar dat ze te
gelijk het innige verband van
Geest en Woord niet duidelijk ge
noeg hebben laten uitkomen."
In dit verband zeggen de schrij-
vers zelfs; „Wij missen in de
leerregels de krachtige oproep van
God. In Calvijn om de zekerheid onzer
ii. verkiezing alleen te zoeken bij
Christus en bij de roeping die uit
koord, maar daar
5 nog de huisbaas. Die eigenaar
van het pand. kadastraal bekend
onder nummer zo-en-zoveel,
■ti past echter wel op om hoogst-
<t persoonlijk bij zijn onderdanen
op bezoek 1"
Uit de praktijk van een
MAATSCHAPPELIJK
WERKSTER
BHRgaan, huurpenningen te innen of woontoestanden
te onderzoeken. Hij past wel op! Hij loopt gevaar z n leven
verliezen, als hij zich tussen zijn bloedzuchte e-
Juist daarom is de belijdenis het Woord tot ons komt."
In de tweede plaats brengen de
schrijvers bezwaar aan tegen de
.U. verontwaardigde g
huurlingen waagt! Vertoont hij zich, dan storten zich alle fiolen
der gramschap over hem uit. Hier wijst men hem op n lekkend
-j dak ginds op een waterspoeling, waardoor al jaren geen water g
V meer spoelt, daar op een gebroken riool en weer eiders op n jj.
•h verstopt rookkanaal. En dit wijzen gaat met doorslaande argu-
'c menten gepaard. Éénmaal in mijn leven ben ik voor huiseigenaar
aangezien: ik hoop zoiets nooit meer mee te maken. De lieve
•a mensen hadden alle instanties geraadpleegd en er kwam maar
geen hulp. Toen hadden ze aan onze Koningin geschreven, iets y.
wat volgens de buurt altüd helpt Maar in het oog der bewoners g
was op 't moment dat ik er aanbelde de termijn waar binnen
3x Hare Majesteit dwingende, maatregelen neemt om haar onder- g.
danen op hun plichten te wijzen meer dan verstreken, en dus ft-
namen ze aan dat de wijkpredikant, die op hun stoep stond, ti-
vt de koninklijke order eindelijk had opgevolgd. Ja, dat was me wat!
i Ik i
ander ontkennen.
Deze belijdenis houdt geen enke
le conclusie in t
lot van anderen.'
In dit verband wordt
oorspronkelijke commissie 'iljn op geweren dat het gevaarlijk is dus de nodige
de enkeling te denken, terwijl in
de Schrift grote nadruk valt op de
Israël en van de v
_arin die van de en-
keling besloten ligt. „Wij missen
geruk'
vele leden afgevallen en door
dere vervangen. Het eerste rap
port dat de synode werd aange-
te gaan zoeken
van de verkiezing. Deze richtlij
nen zetten zich hier af tegen het zing
doorslaan van bijvoorbeeld de na- en wa
vooral dere reformatie, die juist daarin kelijkt
andacht
dë kentekenen samenhangen waarin naar de ge
tuigenis van de Schrift de verkie-
Gereformeerde heel sterk
Bond zich tegen bepaalde uit
spraken verzetten. Een nieuwe
commissie (met onder andere ds.
W. Zijlstra. prof. dr. H. Berkhof,
ds. S. Gerssen, prof. dr. H Jon
ker, prof. dr. G. C.
zichzelf afziet, kan zijn verkie
zing zien. Maar wanneer wij wer
kelijk in "t geloof geheel
de enkeling thuis hoort
in ze zich alleen verwer-
de heilsgeschiedenis, de
Kerk, de prediking, de heiliging
het apostolaat."
Het derde bezwaar tegen de
leerregels, zoals die door Dordt
te zien, zal dit op ons leven
inwerken, dat wij ook daar bij
dl. D. H. "schoiten)" slaagde verwondering kenteken daarvan
het meerderheidsrapport
alleen op Christus zijn opgesteld, vloeit uit het t
Niftrik
ontdekken, dat God
alle
de voort. Het betreft het bijbelge
bruik. „Het rijke gebruik van het
woord en het begrip „verkiezing"
tot zijn in het Oude Testament komt
vooral het zich
levenswandel in spraken
jan Hem." Het
Halleen maar verheugend dat
de laatste hier dus de subjectiviteit, de er-
te wijzigen dat het
partijen acceptabel was.
moet bewondering hebben
hun werk, want dit rapport is on
danks de vele wijzigingen uiter- - -
mate leesbaar gebleven, bijzonder over ncu
evenwichtig en uitgesproken bij- toeleggen op e
bels. We kunnen zeggen dat de «eh°o^aamheid
synode in haar synodale theologi
sche geschriften van de laatst
tijd gelukkiger is dan zij wel varing,
eens geweest is met haar herder-
lijkc schrijvens.
Terecht heeft de laatste com
missie een verantwoording over
de actualiteit aan deze richtlijnen
toegevoegd. Te vaak heeft men
gedacht dat de „uitverkiezing"
alleen de theologen aanging en
niet de gewone man. Maar deze
zat juist vaak met de vraag:
„Ben ik uitverkoren?" Bijzonder
belangrijk is dit stuk ook voor
dc verhouding ten opzichte van
de remonstranten. Hun leer van
Arminius wordt wel afgew
zonde, het lijden onder Gods
berging, het voordurend zoeken
van Zijn aangezicht, de vreugde
-testamentische woorden
aangaande de individuele verkie
zing: „Deze zijn echter slechts
onderdeel van de bijbelse uit-
de uitverkiezing."
wenste. Ik werd gewoon naar oinnen gesleurd. Ik werd g
egerukt naar 't keukentje en meegezeuld naar "t toilet en mee-
ukt naar de zolder en meegeraust naar de kelder, althans t-
ir al die delen van het pand, die voor keuken, toilet, zolder ti
en kelder moesten doorgaan. En na die excursie werd ik als 'n
hulpeloos wrak op 'n stoel gedeponeerd en moest nou zelf maar xy
eens zeggen wat ik ervan vond en of het nog één dag langer zo g
door kon gaan. Nu is niemand in staat om na zulk een ontdek- 3
kingsreis nog wat dan ook te zeggen, en 't heeft dus een hele 3.
tijd geduurd voordat ik aan mijn verontwaardiging lucht kon
geven, maar de bewoners kwamen nochtans van 'n koude kermis ft
thuis, want ze hadden per slot van rekening weinig aan mijn
vernietigende buitenstaanders oordelen. ft
Eén ding staat echter sindsdien voor me vast: de huiseigenaar ti
blijve buiten schot En dat doet hij! Want hij heeft een dienaar, g
die zijn zaken behartigt en deze dienaar is als 'n ambassadeur jj.
in 'n vreemd land onschendbaar. Hij vertegenwoordigt zijn x>
regering, maar hij wordt onder alle omstandigheden ontzien, ft-
Weliswaar gaat de wereldgeschiedenis ook in dit opzicht achter- t
uit; weliswaar wordt het langzamerhand steeds gebruikelijker c
ambassades in puin te gooien; weliswaar moet ik op 'n
dat ik dit schrijf eigenlijk al vrezen dat dit stuk bij
schijnen hopeloos achterlijk zal klinken maar regel is regel;
Ulii* I. „iniTor-c .1# TT
Er zulk n er ongetwijfeld zijn In
ons land die menen dat de synode
in deze richtlijnen en juist in de
ze kritiek tc ver is gegaan. Het
sal eehter ledereen goed doen de
ze uitspraken rustig te overden
ken. Dat is de boodschap voor de
theologen. Maar voor het gewone
kerkvolk is dit geschrift een pas
toraal woord, dat werkelijk zal
vertroosten als men het rustig
Maar juist vanuit deze visie leest cn op zich laat Inwerken. De
Wan!
of i
wordt afgewezen
koste van de objectiviteit, maar
dat tegelijkertijd wordt gesteld
dat de grote zekerheid van onze
verkiezing, Jezus Christus zelf is
en altijd moet blijven.
Kritiek
spreekt het stuk ook kritisch
de Dordtse leerregels. Gev
wordt in dc allereerste plaats
belangrijkste zinsnede is dai
Gewezen „Waar de uitverkiezing wordt ge
zien als een duister en angstaan-
afgew
PROF. BRUNNER STELDE DE VRAAG
FlE bekende theoloog dr. Emil
Brunner heeft in de Neue
Zarrher Zeltung een artikel
geschreven onder de titel: „En
als het communisme zou win
nen?" Deze vraag acht dr.
Brunner, gezien in het licht van
de politieke ontwikkelingen seer
reëel, omdat de positie van de
V.8. en West-Europa langzaam
maar seker wordt teruggedron
gen. Volgens de schrijver van
het artikel werkt de kerk aan
deze gang van saken mee, door
de tolerante houding die ze in
neemt ten opzichte van het
communisme. Zij beseft over
het algemeen totaal niet wat
een communistische overheer
sing voor de mensheid sou be
tekenen.
Met een groot psychologisch in
zicht weet bet communisme ter
rein te winnen: in het Oosten
door anti-Amerikaanse propagan
da. in het Westen meer indirect
door het uitbuiten van de anti
kapitalistische stemming der ar
beiders. door het aanmoedigen
van de culturele minachting die
de intellectueel dikwijls voelt ten
opzichte van het Amerikaanse
volk en door het verspreiden van
angst voor de atoombom, aldus
prof. Brunner
„Maar bovenal leggen de com
munistische strategen er zich op
toe wat In Europa nog aanwezig
is aan christelijke en menslieven
de krachten tot onderlinge ver
deeldheid te brengen en zo krach-
telooa te maken. Het meest alar
merend zijn de successen die zij
hebben behaald bij he: wereld
protestantisme.. Dc mining is
wijd verspreid dat anti-cnmmu-
nisme een steriele positie is. een
christen onwaardig. Dat men met
het communisme in contact moet
blijven. De vredespropaganda
van Moskou wordt aanvaard,
daar de kerk „voor vrede moet
zijn."
Vrees
„Met grote hartstocht heeft de
Wereldraad het aanvaard en
heeft ze zich de vrees voor de
atoomcatastrofe eigen gemaakt
die door de propaganda van Mos
kou voortdurend wwdt verspreid.
Dit gebeurde omdat men is ge
vallen voor het communistische
handigheidje de atoombewapening
een atoomoorlog te voe-
het Westen daarvoor ver
antwoordelijk te stellen.. Men
deed dit alles tl
negeerde da
Europa, dat nog deel uit
maakt van de vrije wereld, zijn
bestaan zelf boven alles te dan
ken heeft aan deze zelfde atoom
bewapening... Het is tot een hoek
steen van verondersteld christe
lijk denken gemaakt dat West-
Du its land en West-Europa zouden
moeten worden geneutraliseerd."
„Terwijl voorbereidingen wer
den getroffen voor de vergade
ring van de Wereldraad van Ker
ken in New Delhi in het komen
de najaar werden de kerken van
het Oosten steeds weer uitgeno
digd tot broederlijke samenspre-
kingen met de oecumenische be
weging, kerken die alleen maar
Scdelcgeerden kunnen zenden die
ienstbaar zijn aan de commu
nistische staat. Dit is volkomen
tegenovergesteld aan de positie
die in het verleden werd ingeno
men tegenover gedelegeerden van
kerken die dienstbaar waren aan
Hitler.
Tegenspraak
Stemmen die hiertegen waar
schuwden. aldus de schrijver,
werden onderdrukt, speciaal
van de gedelegeerden of die hen
in hun eigen land misschien
moeilijkheden konden veroorza
ken ..En zo kwam het dat men
zich in de Oecumenische Raden
steeds meer richtte op het com-
H waarbij er steeds dc
het communistisch systeem ten
gevolge zou hebben. „Wat deze
tirannie zou betekenen na de ver
nietiging van alle machten die
haar tegenwerken, wanneer zij
vrij haar lusten zal kunnen bot
vieren. kunnen wij in haar volle
verschrikking zelfs niet beseffen.
In dc volmaaktheid van haar sys
teem en haar totalitarisme, dat
alles in het leven omvat, ver
schilt het communisme van dic
taturen uit de geschiedenis. Er is
daarin geen plaats voor het pri-
véleven van de mens... Hot be
langrijkste van het totalitarisme
is. dat het de mens maakt naar
zijn eigen beeld..."
„Het verzekert zich het mono
polie van alle middelen om een
mens te vormen. Het heeft het
complete propaganda-apparaat
tc zijner beschikking van de
kleuterschool tot de universiteit.
Het beheerst de kranten, de bios
copen. de radio en de televisie
op de meest sluwe manier en
heeft de psychologische techniek
opgebouwd om de geest en dc
ziel te vormen Het n in staat
alle invloeden die met haar doel
einden in strijd zijn op de meest
krachtige wijze tc neutraliseren
of t
nadruk op werd gelegd dat het
een poging was elkander op een
lederhjke wijze te leren
De
eer'.-.jk!
staan. Gedurende de laatste tijd
werd deze gedachte door oecu
menische kanalen in de kerken
van de Verenigde Staten inge-
voerd... En zo werd het vergif
dat de wil om te weerstaan ver
lamt (iets waarvoor het Ameri
kaanse volk tot dusver immuun
was geweest), nu ook in Ameri
ka kwaadaardig. En zo doet de
kerk. zonder dat zij zelf commu
nistisch is, onbewust het werk
voor het communisme."
die het schept is een
menselijk wezen, minus alles wat
menselijk is; een mens zonder
spontaniteit of vrijheid van ge
dachten, een mens die volledig
deel uitmaakt van systeem het
systeem van het consequente athe
ïsme. Dit collectieve wezen,
dat geen hart heeft, dat geen ge
voel of geweten heeft, omdat dat
alles veracht, wordt als ieta bur-
Jks; dit wezen is de vol-
robot van de socialisti
sche staat. Opgeruimd zijn alle
sporen van het christendom en
allo middelen waardoor het chris
tendom wordt verbreed en waar
mee het in stand kan worden ge
houden Opgeruimd zijn alle an
dere religies, alle kerken zijn
verwoest, alle Bijbels zijn vernie
tigd en alle humanistische litera
tuur en kunst Al deze dingen
zijn gevaarlijk voor het systeem
ds verwerping
wordt in dit stuk gelijke wijze de oorzaak der on-
geprobeerd om een antwoord te gelovigheid en goddeloosh°ic! Is.
vinden op de verwijten die men gelijk de verkiezing Is dc fontein
van die kant steeds naar voren
gebracht heeft tegen het stuk vari
de uitverkiezing. Maar deze
richtlijnen willen ook de plaat
selijke gemeenten een steuntje in
de rug geven. „De bijna koorts
achtige activiteiten geven aan
het gemeenteleven iets gespan
nens. die de bevrijding die in het
Kindschap Gods gelegen is te
weinig doet uitstralen." De op
stellers zijn van mening dat
weer eens opnieuw met kracht
gesteld moet worden dat de ge
meente niet de vrucht is van on
ze activiteit maar van het ver
kiezend handelen van God.
Evenwichtig
Het opmerkelijke van deze uit
gave is, dat zij met in de eerste
plaats bedoeld is als een verde
diging van het theologisch dog
ma. Men heeft een veel schrift-
uurlijker vorm gekozen en inder
daad gevonden. Het stuk begint
met een bijbelse belijdenis van
ue uitverkiezing, maar tevens
met de uitspraak: „Haar gehei
menis van de uitverkiezing kun
nen wij slechts verstaan als wij
leven m de gemeenschap met
Christus." In plaats van een
leerstuk is dus de uitverkiezing
hier een geloofstuk geworden.
Daardoor ontkomt men aan de
problemen die worden opgewor
pen door. wat dit geschrift
noemt: „het objectiverend re
flecterend en analyserend" den
ken, „dat in de bijbel niet wordt
aangetroffen". Juist dit denken
heeft „de theologie in haar logi
scher doordenking van de waar
heid Gods dan ook op dwaalwe
gen" gebracht. Deze vorm van
bespreken heeft inderdaad een
groot aantal dwaalwegen afge
grendeld. Maar het tevens mo
gelijk gemaakt Gods verkiez.ng
en menselijke verantwoordelijk
heid met elkaar in evenwicht te
brengen.
Het stuk waarschuwt nog tegen
een andere eenzijdigheid, name
lijk tegen het feit dat de uitver
kiezing al te eng betrokken wordt
op de uitverkiezing tot heil, tot
verlossing van de enkeling. Dit
stuk is doordrenkt van de ge
dachte dat de uitverkiezing in bij
belse zin tweeledig is: „Ook sluit
de verkiezing tot heil steeds me
de in de verkiezing tot de dienst
van de verheerlijking Gods en
van het getuigenis jegens de
naaste met woord en daad", zeg
gen de schrijvers. Deze twee za
ken „verkiezing tot heil" en „ver
kiezing tot dienst" worden niet
uit elkaar gehaald, zoals in het
verleden helaas maar al te vaak
ls gebeurd.
Gods. In de Schrift, die in al haar
lagen getuigenis aflegt van het
verkiezende werk Gods, staat de
vermelding van dit werk telken?
weer in het teken van de dankbare
aanbidding, van de lofverheffing.
f nooit opzichter over één pandje, maar ze zijn het soms
over halve straten, zo niet meer. En dus houdt men deze opzich
ters te vriend; men kan nooit weten of men hen morgen met op
'n gans andere wijze nodig heeft! Met een variatie op een oer
oude rechtsregel: de huiseigenaar moge vergaan, maar de opzichter
blijve bespaard. Nog daargelaten natuurlijk het feit dat hij de
enige ingewijde is. die weet wie het huis in eigendom heeft, en
ook de enige, die aan deze bezitter een bindend advies kan uit
brengen om nu toch maar eens de hand over hart en beurs tc
strijken en een of andere broodnodige verknapping uit te laten
voeren.
Dat is dus de, opzichter. In oude taal: „een machtig man, die
over al de schatten van zijn meester gaat". En macht in mensen
handen is 'n gevaarlijke geschiedenis. Het kan goed gaan, natuur
lijk. Geprezen zij iedere oprechte, gewetensvolle en trouwe
opzichter. Maar het kan ook verkeerd gaan! Ik bereid u daar
alvast maar op voor. Want Therma mag honderdmaal gezegd heb
ben dat ze da huisbaas kent kent ze hem inderdaad?
WIJKPREDIKANT
CHRiSTEN-ZIJN ONDER DE RODE VLAG
REEDS JARENLANG worstelt de Duitse kerk met het pro
bleem van het communisme. Aangezien de kerk van Oost
en West-Duitsland nog steeds een eenheid vormt, krijgen de
kerkelijke leiders van het westen met deze vraag zij het in
een andere vorm evenzeer te maken als de christenen in het
oosten. Samen zoeken de kerkelijke leiders al jaren naar richt
lijnen die de christen onder het communisme de weg kunnen
wijzen. Nu hebben de lutherse bisschoppen zich weer met deze
vraag beziggehouden. In mei van dit jaar stelden zij een rap
port op, dat onlangs werd gepubliceerd en dat een „handrei
king" wil zijn „voor de christen in de D.D.R," Het rapport
dat enige pagina's kleine druk beslaat wordt samengevat in
dertien stellingen.
zijn
Vanuit zijn bijbels gefun
deerd geloof behoeft de christen
zich niet vast te leggen op enige
legale beweging, die zich de
omverwerping J~
tot doel stelt,
den verricht.
door de vervulling van
lijn -burgerplichten moet dienen.
6. Daar in de D.D.R. de staat
kundig-politieke verantwoordelijk
heid slechts vanuit de atheïstisch-
materialistische wereldbeschou
wing kan worden vervuld, is de
christen niet in staat boven zijn
gewone burgerplichten ook politie
ke verantwoordelijkheid te dra
gen.
7. De christen kan het feit dat
hij in een marxistische staat leeft
slechts verdragen en ondergaan,
maar niet goedkeuren of zelfs
eisen. Deze houding betekent niet
dat hij wordt opgeroepen tot poli
tiek verzet, en ook niet tot een
vlucht naar het westen, maar hij
moet in christelijk geloof en
christelijk geduld de omstandig-
staatsvorm de bisschoppen wij- b. Deze houding betekent
zogenaamde „christelij
ke" staatsvorm af Niets
weerhoudt hem daarom de poli
tieke structuur van de Duitse De
mocratische Republiek te respec
teren.
2. Zijn geloof verbiedt de
christen ook niet de socialistische
economie van de D.D.R. te res
pecteren.
Op grond van zijn geloof,
de regering heden verdragen, die God heeft
sabotageda- toegelaten.
8- In dit blijven geloven en
volharden vervult de christen de
wil van God als hoogste ethische
maatstaf met woord en daad, ook
als de consequentie is dat hij
dat de christen wordt op
geroepen om te vluchten. Wie
niet het plan rondloopt om te
luchten, moet zich er ernstig moet sterven of lijden.
op bezinnen, of hij zich wel
aan zijn omstandigheden en
verantwoordelijkheid mag ont
trekken.
Zo volgt dan de vijfde stelling:
5. Hoewel de regering van de
D.D.R. zich op alle staatkundige
en culturele terreinen slechts
richt naar het atheïstisch-dialec-
moet de protestantse christen wel tisch materialisme, ziet de chris-
Ongeloof
woest."
daarom worden
Gevolgen
In het laatste deel van zijn ar
tikel tracht de schrijver weer te
geven wat de overwinning van
„Omdat de mensen ran hef
Westen nop in een wereld leven
waar denken voor zichzelf en
het uitspreken van deze ge
dachten een vanzelfsprekende
zaak is, zijn zij in het geheel
De kern van deze beschouwing
ligt echter toch wel in het feit
dat de gedachte wordt afgewezen
dat „als het geloof een werk van
nief in staat zich een voorstel
ling te maken ran een mense
lijke generatie die zo volledig
onmenselijk zal zijn. Daarom
komen zij er toe het anti-com-
munisme uit te maken voor een
eigenzinnige, onmenselijke en
onchristelijke houding, en ver
oorloven zij zich zelfs het anti-
communisme te bestrijden. Het
is inderdaad hoog tijd uit deze
dwaasheid te ontwaken en op tc
staan, zodat we de mensheid
kunnen beschermen, onszelf,
onze kinderen en onze kleinkin
deren voor dit afgrijselijk eind,
dat dc vruchten ran de gehele
geschiedenis der mensheid zal
vernietigen."
het dialectisch materialisme af
wijzen, omdat en in zoverre
het bestaan van God loochent
Zijn geboden door louter
lijke normen vervangt.
4. De uitoefening van zijn be
roep en zijn staatkundige functies
is voor de christen in de diepste
zin een probleem geworden en
met het oog op de opvoeding van
de jeugd vrijwel zonder uitzicht,
omdat deze arbeiders- en bóeren-
staat een staat is die een atheïs
tische levensbeschouwing als ach
tergrond heeft en wiens staatkun
dige en economische politiek im
mer er op gericht is om het athe-
istisch-materialistisch bewustzijn
te versterken.
Maar. vervolgen deze lutherse
bisschoppen dan. toch blijft ook
dc regering van Oost-Duitsland
„overheid" in de geest van Ro
meinen 13, waaraan men zich
moet onderwerpen. Het gevc>18
echter van „stellinf drie" is dat
de christen niet actief kan deelne
men aan de pol tiek. Zij komen
dan tot twee conclusies die later
weer m stellingen worden uiteen
gezet en waarin gesteld wordt dat
de christen dar. naar Openbarin
gen 13 het geduld en het geloof
van de heiligen moet opbrengen.
De conclusies zijn dan:
a. Dat men dus moet verdragen
en ondergaan betekent niet dat
men zich overgeeft aan een il>
ten volgens Romeinen 13 in
menhang met Openbaringen 13 de
regering van de D D.R. els zijn
overheid, die hem door God is ge
geven, die hij onderdanig moet
Stalin staart dag en nacht naar
de naar hem genoemde para
destraat van Oost-Berlijn. Hij
ziet ook dagelijks de witte
tegels van de nieuwe gebou
wen vallen. Het Oostduitse
communisme verliest daar zijn
gezicht, maar met zoveel te
meer felheid keert het zich
tegen de kerk.
9. Praktisch betekent deze hou
ding van de protestantse christen
dat hij ook in de staatsbedrijven
die zogenaamd van het volk
zelf zijn en in de kolchozen, en
overal waar gewerkt wordt aan
de opbouw van het staatkundig en
economisch leven, mee kan wer
ken, waar men niet van hem
vraagt het atheïsme te belijden.
10. De christen kan echter niet
meewerken, waar van hem deze
belijdenis van het atheïsme wordt
geëist, en waar hij deze wereld
beschouwing moet propageren.
Dit geldt voor de medewerking
aan de ..Jugendweihe", aan de
socialistisch-atheïstische „doop"-
feesten, aan het communistische
surrogaat-huwelijk en de surro
gaat-begrafenis.
11. De protestantse christen
moet methoden en middelen af
wijzen die tegen Gods geboden
12. Boven algemene richtlijnen
vindt de protestantse christen in
zijn bijbel geen directe aanwijzin
gen hoe hij zich in de D.D.R.
moet gedragen. In de meeste ge
vallen wordt hij opgeroepen zijn
evangelische existentie daarin te
bewaren, dat hij, gebonden aan
de wil van God en in verantwoor
delijkheid aan Jezus Christus,
steeds zijn beslissingen neemt in
de wetenschap van de «vergeving
der zonden.
13. In alle conflictsituaties tus
sen wat de staat eist en wat Gods
geboden vragen geldt voor de
protestantse christen steeds het
woord van de bijbel, dat men
God meer gehoorzaam moet zijn
