SAHARA:
BON
moderne tijd in opmars
WOENSDAG 9 AUGUSTUS 1961
AARDOLIE EN AARDGAS GAAN GROOTSTE WOESTIJN-
GEBIED DER AARDE DOMINEREN
ERGENS midden in de Sahara liep
een man vergenoegd op zijn
sandalen over de oneindige zand
vlakte. Hij droeg een zwembroekje
en had een kleurige haddoek losjes
over de schouder. De zon gloeide
zinderend op het zand en heel in de
verte naderden enkele stippen. Het
bleken drie Toearegs te zijn, die toen
ze de man in de zwembroek in het
oog kregen, hun snelle Arabische
paarden tot spoed aanzetten, om die
wandelaar eens van dichtbij te be
kijken. De man stak joviaal zijn arm
op en glimlachte, toen hij tijdens het
passeren opmerkte: „Lekker breed
strandje, hè
In deze anekdote zit eigenlijk de hele
misvatting opgesloten over dat enorm
grote gebied: de Sahara, de Noordafri-
kaanse woestijn die voldoende opper-
vlakte heeft om vier-vijfde deel van
Europa te bedekken.
Want de Sahara is géén eindeloze,
onafzienbare, gele, gladde zandvlakte,
met hier en daar een oase. Zeker, er
zijn wel grote stukken die precies
zijn, maar het overgrote deel is
ders.
En in dat immens grote gebied
negen miljoen vierkante kilometer
heeft in het laatste decennium
merkwaardige ontmoeting plaatsgehad.
Daar ln de Sahara hebben de n>
denstammen die er van oudsher hun
zwervend leven hebben gesleten, de
moderne „zwerfstammen" ontmoet: de
groepen prospectors van de aardolie-
maatschappijen, de geologen die naai
mineralen zoeken, de voorposten van
moderniserende industrialisatie in op-
Die modernisering voltrekt zich
uiterst snel. In de Tweede Wereldoor
log werd de zaradwoestenij als een nut
teloze, witte vlek op de kaart van Afri
ka gezien. Nog in het begin van de jaren
vijftig bestond er groot ongeloof, als er
gesproken werd over de minerale rijk
dommen die hier onder de golvende
onvruchtbare bodem verborgen moesten
De moderne tijd en de eeuwenoude levenswijk zijn hier op deze beide foto's frappant geïllustreerd. Aan
de ene kant gaat het leven van de nomadenstammen en van de oasebetooners, zoals het al van oudsher is
verlopen. De markt, waar de dromedarissen van de ene eigenaar naar de andere gaan, is voor hun bestaan
bijzonder belangrijk en aan de andere kant is er de seismische boormeester van een der oliemaatschap
pijen, die ver onder de zandbodem een k-leine lading dynamiet tot ontploffing brengt en aan de trillingen
op zijn apparatuur kan zien, of de bodem rijk is aan olie.
Maar in tien jaar tijds bleken niet alleen
grote aardolielagen aanwezig te zijn,
doah eveneens een aardgaspotentieel,
voor de voorziening van grote de-
zan Europa zou kunnen worden ge
bruikt.
En verder is er ijzer, koper, ura
nium, nikkel, diamant, steenkolen, lood,
zink, mangaan. De bodem van de Sahara
is rijk.
Is het daarom wonder dat dit Noord-
afrikaanse woestijngebied een sleutel
positie is gaan innemen op het poli
tieke sdhaakbord? Een sdhijnbaar waar
deloze pion kreeg de kracht van een ko
ning.
Vooral de Fransen, die zolang het
overgrote deel van de Sahara hebben
gedomineerd en gecontroleerd, hebbea
het er bijzon-der moeilijk.
Als de conferentie tussen Frankrijk
en Algerije, die van het idyllische
plaatsje Evlan aan het Meer van Ge
neve een zwaar bewaakte vesting heeft
gemaakt, zal kunnen worden hervat,
dan zal het woord „Sahara" vele ma
len en in vele toonaarden bü de be
sprekingen vallen.
MOEILIJKHEDEN
De Sahara industrialiseert. Nu nog
met mate, want er zijn nog legio n
lijkheden te overwinnen. Daar is
voorbeeld het probleem van het trans
port van de rijkdommen, Aard(gaslei-
dingen zullen onder de Middellandse
Zee door (of hoe dan ook) het kostbare
gas naar Frankrijk moeten laten vloei
en. De aardolie moet eveneens op zo
economisch mogelijke wijze worden
vervoerd. De barre omstandigheden
waaronder de exploitatie moet geschie
den houden nu r.og de massale aanpak
van het project „Sahara" tegen. Nu nog,
want nog niet 20 lang geleden was
een bijzondere prestatie om met eer
der voertuig dan de kameel de woestijn
door te trekken. De ontwikkeling van
de moderne transportmiddelen (met
Creatie van
industriecentra
is géén
fata-morgana
voertuigen die speciaal voor woestijn
gebieden worden gebouwd), de moge
lijkheid om voedingsmiddelen te conser
veren de moderne methoden van wegen
bouw, de gemechaniseerde mijnbouw,
de ontwikkeling van de ludhtvaart, de
airconditioning en vele andere techni
sche hulpmiddelen, zullen de openleg
ging van de Sahara verhaasten.
De creatie van grote industriecentra
ln de woestijn ls voor de deskundigen
al lang geen fata-morgana meer.
De auto en het vliegtuig zijn de plaats
van de dromedaris gaan innemen.
Het welslagen van de gigantisch?
onderneming om van de dorre woester
een welvarend gebied te maken hann
af van vele geschakeerde factoren.
Het benodigde kapitaal (een dulze
lingwekkend bedrag dat niet bjj benade
ring te schatten is) zal niet uitsluitend
door de elf landen die thans tezamen
dc Sahara „bezitten" kunnen worden
gefourneerd. Dat is een onmogelijkheid
Het kapitaal zal van buitenaf moeten
komen.
Er zal een bereidheid moeten zijn om
samen te werken teneinde het project
dit ogenblik alleen over de aardolie en
het aardgas.
,De totale olie-produktie in de Sahara
wordt voor 1962 op 55 miljoen ton ge
raamd, waarvan Algerije 30 miljoen ton
Libye 25 miljoen ton zal leveren. Na
1962 zal dit kwantum aanzienlijk hoger
en wellicht in volgende jaren nog
stijgen. Aangezien de Sahara zelf deze
olie niet kan verwerken en Frankrijk
hiervan slechts een betrekkelijk klein
gedeelte zal kunnen afnemen, zal na
1962 een aanzienlijke hoeveelheid in an
dere landen moeten worden afgezet. Die
afzet zal weer moeilijkheden met zich
meebrengen.
Immers de olie zal moeten worden
afgezet op een markt, die reeds over
CIJFERS
Hieronder volgt een opsomming
de landen, die tezamen het Sahara-ge-
bied vormen. Tussen haakjes zijn d*
cijfers geplaatst van het deel, dat
kelijk in de woestijn is gelegen. Algerije
heeft een totale oppervlakte van 2.832.000
km2 en daarvan ligt 2.170.000 km2 in dl
Sahara. Marokko 410.000 km2 (20.000)
Spaans West Afrika 268 000 (268.000)
Mauretame 1.086.000, (75.000); Mali
1.204.000 500.000); Niger 1.189.000
(540.000); Tsjaad 1.284.000 (600.000); de
Soedan 2.505.000 (1.100.000); Egypte
1.000.000 (900.000); Libye 1.760.000
(1.500.000); Tunesië 125.000 (30.000)
Een zeer heterogeen gezelschap dus,
met sterfc uiteenlopende belangen,
Nieuwe republieken, en b.v. Egypte,
dat weinig zal voelen voor een Wester
se dominering van het woestijngebied.
Het probleem van de arbeidsvoorzie
ning zal bij de ontwikkeling van de
woestijn een zeer voorname rol gaan
spelen. Tijdelijke arbeidskrachten zul
len in de exploitatiegebieden een woon
plaats moeten vinden en met 'de hulp
van het moderne technisch vernuft zul-
'en die streken „leefbaar" moeten
len gemaakt voor de Europeanen, dl*
de exploratie leiden
Het onderzoek naar aardolie en aard
gas door verschillende maatschappijen
is reeds een uiterst kostbare geschiede
nis door de uiterst hoge kosten die iedfr
re mankracht daar vergt.
En toch gelooft men in de ongekende
mogelijkheden. Zekerheid heeft mei
verzadigd is door de leveranties uit het
Midden-Oosten en Venezuela, terwijl
ook de Sowjetunle pogingen doet om
vla handelsovereenkomsten de afnam*
olie uit hun gebied te bewerk
stelligen.
Eventuele leveranties van Sahara-olle
zullen dan ook vermoedelijk ten kost*
moeten gaan van de invoer uit het Mid
den-Oosten, hetgeen zeker de nodige po
litieke en eoonomisohe moeilijkheden
zal opleveren, gezien de verbonden van
dit gebied met het Westen, juist door d*
Het is dan ook waarschijnlijk, dat de
Sahara-gebieden voor de afzet van hun
olie zeker niet behoeven te rekenen
op de Verenigde Staten en Groot-Brit-
tannië, gezien hun belangen in het Mid
den-Oosten en Venezuela.
Weliswaar zou de Sahara-olie door
haar hoge benzinegehalte uiterst geschikt
zijn om in de Verenigde Staten te wor
den afgezet, maar de eerdergenoemde
belangen van de Amerikanen in het Mid
den-Oosten zullen een beletsel vormen
voor de imvoer van de Sahaira-oflie in
de V.S. Amerika heeft dan ook reeds
duidelijk gemaakt, dat de olie uit d*
Sahara voor Europa bestemd is.
Frankrijk zal de sterke monopolie
positie van de oliemaatschappijen moe
ten doorbreken en de E.E.G.-landen
voor de Sahara-olie trachten te win-
Overigens hebben diezelfde grote
maatschappijen wel degelijk het grote
belang van de Sahara ingezien en zij
hebben bij het bodemonderzoek een
zeer belangrijke vinger in de pap. De
Koninklijke/Shell bijvoorbeeld is voor
hoge percentages geïnteresseerd bij d*
exploratie ln Algerije
OMMEKEER
Belangrijk wordt evenwel nog de
vondst van de ontzaglijk grote hoeveel
heden aardgas geacht. Sommigen deD-
ken zelfs, dat het aardgas uif de Sahara
ommekeer in de Europese energie
voorziening teweeg zou kunnen bren
gen. Het transport over de Middellandse
Zee is in dit opzicht een heet hangijzer.
Men denkt aan de mogelijkheid om het
gas ter plaatse in elektrische energie om
te zetten en dan als gelijkstroom via
onderzeese kabels naar Frankrijk to
transporteren. Dit zou grote investerin
gen vergen. Men denkt ook aan de bouw
van een fabriek in Oran, die het gas
vloeibaar zou moeten maken, wa
het transport met tankers zou kunnen
geschieden. Men geeft ten slotte veel voor
het denkbeeld om pijpleidingen onder
de Middellandse Zee te leggen, hetgeen
het meest economische transport zou
Zo leven nog vandaag de Toearegs in tenten in de woestijn. In snel
verplaatsbare tenten. Dit interessante schouwspel is een onderdeel
van de boeiende tentoonstelling over de Sahara, die tot 29 oktober
a.s. in het Tropenmuseum te Amsterdam te zien is.
De exploitabele hoeveelheden aard
gas worden op 800-1000 miljard kubie
ke meter geraamd, en op vele plaatsen
wordt het reeds gewonnen.
LANDSCHAP
Na de anekdote over die man in de
zwembroek zijn we wel heel erg afge
dwaald van ons chapiter. We zouden
toen hebben moeten vertellen, hoe het
landschap van de Sahara er uitziet. Dit
nu, vertoont een grote verscheidenheid,
In het noorden vindt men de kale zand
duinen. van roodbruin kwarts. Naar het
zuiden gaan deze duinen over in hogere
heuvels en steenvelden, met daartussen
door kiezelvlakten. Dan zijn er de rest-
bergen van een vroeger berglandschap.
Deze restbergen zijn door klimatologi
sche invloeden „versleten". Het is dus
zo. dat de Sahara cén grote zand
vlakte is. „Slechts" iets minder dan
derde deel bestaat uit zand.
De grote hitte en de grote droogte
gaan ln de woestijn hand in hand. D*
jull-temperaturcn in het Zuiden komen
een stuk boven de 50 graden Celslns
op bet heetst van de dag.
OASES
oases die veelal de pleisterplaat
sen zijn op de oude karavaanwegen,
zijn de middelpunten van handel en ver
keer voor de ongeveer anderhalf mil-
mensen, die dit woestijngebied tot
woonplaats hebben. De nomaden zijn
de gehele Sahara verspreid. En tus
sen de stammen zijn de sociale en poli
tieke verschillen bijzonder groot. Som
mige stammen leven uiterst primitief
en kennen geen grote sociale en politiek*
organisaties dan hun kleine familie-
groepjes De grootste nomadenstammen
zijn die van de Toeregs, dan zijn er
Tibboe en de Moren. Zij leven van
teelt en domineren vaak over de bewo
ners der oasen, die hun deel van de da
del-oogsten (hèt hoofdvoedsel) aan d#
nomaden moeten afstaan. In het Konink
lijk Instituut voor de Tropen in Amster
dam (dat ons de gegevens en de foto'»
voor dit artikel welwillend ter beschik
king stelde) is op het ogenblik een bij
zonder interessante tentoonstelling t«
zien over het leven van de mensen in
deze onmetelijke zandwoestijn. Wie op
een warme dag als die, waarop wij dit
verhaal schreven, zich eens werkelijk
in de woestijn wil wanen, zou eens
snipperdag kunnen besteden aan dei*
boeiende expositie over een land in be
weging. Want niet alleen de zandbergen
van de Sahara wandelen, maar hier ia
de moderne tijd in opmar».
Waar eens de honger, de dorst, d«
wind en de dood regeerden (en dat nog
doen) zullen straks de rijkdommen
de bodem worden ontworsteld. En de
autochtone bevolking zal niet lang ach
terblijven bij deze ontwikkeling,
expositie ln het Tropenmuseum duurt
tot 29 oktober a®.
Zaak van diefstal in
benzinestation is
aangehouden
In de nacht van 9 op 10 mei vervoegden
zich aan een benzinestation te Wasse
naar twee jongelieden, die de bediend»
weglokten van het station het de mede
deling, dat hun auto enkele meters ver
der defect stond.
Terwijl de bediende zich even verwij-
derde, maakte een derde jongeman van
de gelegenheid gebruik om de geldtai
met plm. f 1800 te stelen. Doordat één
van de jongelieden vroeger aan het ben
zinestation werkzaam was geweest, lukt»
het al vrij spoedig de daders op te sporen.
De rechtbank heeft gisteren de zaak
tegen de 32-jarige autospuiter J. H. F. D.
en de 23-jarige koopman A. H. H. B. te
gen wie vorige week 10 maanden gevan.
genisstraf met aftrek van preventief wal
geëist, verwezen naar de rechter-com-
missaris voor 'n rapport over verdachten,!
welk rapport voor 1 november moet wor
den ingeleverd.
De zaak tegen de derde verdachte, de
21-jarige vertegenwoordiger W. M. C. S.
was reeds eerder door de rechtbank aan
gehouden.
Als drukwerk in open envelop verzenden.
Aan de Administratie van de Nieuwe Leidsche Courant
Steenstraat 37 - Leiden
TIP-PARADE wordt ook in de vakantie dagelijks
verzonden. 136 bladzijden boordevol bijzonder
bruikbare wenken voor keuken, kleding, vlekken,
schoonheidsverzorging, etikette, knutselen, enz.
Weet je al dat ik
naar de AB ga
Henk is al een jaar bij de AB en hij vertelde me,
dat hij het erg naar zijn zin heeft. Dat heb ik In
mijn oren geknoopt en ik ben naar de personeel-
chef gegaan toen ik mijn HBS-diploma ook in mijn
zak had. Hij vertelde me wat je daar kunt bereiken
als je vooruit wilt en dat is niet mis, want ze
kiezen de chefs bijna allemaal uit de jongelui die
zo van school bij de Bank zijn gekomen. Het werk
lijkt me erg interessant en Zaterdags heb je vrij.
Fijn om te roeien. Natuurlijk heb ik het aange
nomen. Na de vakantie ga ik beginnen.
De Amsterdamsche Bank biedt jongelui, die een
positie willen opbouwen, alle gelegenheid. Voor
HBS-ers en gymnasiasten is er een speciale oplei
ding in Amsterdam en Rotterdam, waarbij alle
facetten van het bankwezen worden behandeld.
Wie niet in deze plaatsen woont, krijgt een tege
moetkoming in de pension- en reiskosten. Studie
resultaten worden beloond met een studiebeloning
of een salarisverhoging. Bij de AB krijgt iedereen
boven zijn salaris een jaarlijkse gratificatie. Boven
dien is er een aantrekkelijke huwelijksspaarrege
ling en een premievrij pensioen.
Solliciteer ook eens bij de Afdeling Personeel-
zaken. Herengracht 595, Amsterdam. Schriftelijk
of mondeling na telefonische afspraak. Telefoon
020-21 21 21.
AMSTERDAMSCHE BANK
Ten kantore van de
COÖP. BOERENLEENBANK, RAIFFEISENBANK
te ALPHEN AAN DEN RIJN
kunnen enkele
KANTOORBEDIENDEN
1 1 De Psych. Int. „Vogelenzang"
te Bennebroek (bij Haarlem)
Geplaatst kunnen worden:
Leerling-Verpleegsters
en Verplegers
van christelijke levensopvatting, 17 jaar en
ouder, ter opleiding voor het dipl. Zieken
verpleging B.
De nieuwe cursus begint l september.
1 inlichtingen te richten aan de
N.V. v.h. L. E. Nieuwenhuizen
kunnen geplaatst worden:
VROUWEN, MEISJES en
JONGENS
VOOR DE SNIJBONENMOLENS
(Ook Vakantiegangers komen in aanmerking).
Aanmelden bij de portier, Morsweg 60, Leiden.
